به زراعی کشاورزی - فهرست مقالات

بررسی اثرات مقادیر و تنش نیتروژن بر صفات زراعی و مورفولوژیکی برنج رقم طارم محلی

مجید مسلمی؛ حمیدرضا مبصر؛ نعمت اله صداقت؛ ایمان عشقی

دوره 26، شماره 3 ، مهر 1403، ، صفحه 503-518

https://doi.org/10.22059/jci.2022.322399.2540

چکیده

هدف: بهینه سازی مقدار مصرف کودهای نیتروژنه یکی از راه‌کارهای مهم مدیریتی برای بهبود عملکرد است. به‌منظور بررسی اثرات مقادیر و تنش نیتروژن طی دو سال بر خصوصیات مورفولوژیک و صفات زراعی برنج این آزمایش به اجرا در آمد.روش پژوهش: آزمایشی به صورت کرت های‌ خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال 1388 و 1389 در ... بیشتر

تغییرات صفات زراعی گندم‌های آزادشده فلات ایران طی نیم قرن گذشته

مونا عارفخانی؛ علی راحمی کاریزکی؛ عباس بیابانی؛ حسین صبوری؛ قربانعلی رسام

دوره 26، شماره 3 ، مهر 1403، ، صفحه 545-562

https://doi.org/10.22059/jci.2024.359349.2814

چکیده

هدف: هدف از انجام این آزمایش مطالعه روند تغییرات عملکرد و صفات مرتبط با آن در گندم‌های آزادشده در ایران طی سالهای 1347 تا 1395بود.روش پژوهش: این آزمایش با 16رقم در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مجتمع آموزش‌عالی شیروان در خراسان شمالی طی سالهای زراعی 98-1397 و 99-1398 اجرا شد.یافته‌ها: نتایج نشان داد که ارقام آزادشده، اختلاف ... بیشتر هدف: هدف از انجام این آزمایش مطالعه روند تغییرات عملکرد و صفات مرتبط با آن در گندم‌های آزادشده در ایران طی سالهای 1347 تا 1395بود.روش پژوهش: این آزمایش با 16رقم در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مجتمع آموزش‌عالی شیروان در خراسان شمالی طی سالهای زراعی 98-1397 و 99-1398 اجرا شد.یافته‌ها: نتایج نشان داد که ارقام آزادشده، اختلاف معنی‌داری از نظر تعداد دانه در سنبله، ارتفاع بوته، طول سنبله، عملکرد بیولوژیک و درصد گلوتن ندارند، اما عملکرد دانه، شاخص برداشت، وزن هزار دانه و درصد پروتئین، به‌ترتیب 84/61، 54/63، 37/62 و 4/14 درصد طی 48 سال گذشته بهبود یافته‌اند. هم‌چنین اصلاح گندم به سمت تک‌پنجه‌ای‌شدن پیش رفته است. تجزیه های چندمتغیره نشان داد که ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیک، تعداد پنجه بارور در مترمربع و شاخص برداشت بیش از 96 درصد تغییرات عملکرد را توجیه می‌کنند و صفت شاخص برداشت و تعداد پنجه بارور به‌ترتیب به‌عنوان مهم‌ترین صفات مؤثر در افزایش و کاهش عملکرد دانه در گندم‌های ایرانی هستند.نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج تجزیه علیت می‌توان نتیجه گرفت که انتخاب برای عملکرد دانه، براساس سایر صفات و بدون در نظر گرفتن روابط بین آن‌ها، ممکن است نتایج دقیقی ارائه ندهد و لازم است در برنامه‌های به‌نژادی، برای افزایش کارایی انتخاب از نقش روابط بین صفات درک صحیحی به‌دست آید.

مطالعه کارایی جذب و مصرف تشعشع در کشت مخلوط گلرنگ (Carthamus tinctorius) با عدس (Lens culinaris Medik) تحت شرایط دیم

فرزاد مندنی؛ امین یاری؛ علیرضا باقری؛ حمیدرضا چقازردی

دوره 26، شماره 2 ، خرداد 1403، ، صفحه 315-330

https://doi.org/10.22059/jci.2024.361496.2829

چکیده

هدف: کشت مخلوط یکی از مهم‌ترین روش‌های مدیریت زراعی برای رسیدن به اهداف کشاورزی پایدار است. بنابراین این مطالعه به‌منظور ارزیابی کشت مخلوط گلرنگ با عدس در شرایط دیم انجام شد.روش پژوهش: آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار و پنج تیمار در دانشگاه رازی در سال زراعی 1398-1397 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل کشت خالص گلرنگ، کشت ... بیشتر هدف: کشت مخلوط یکی از مهم‌ترین روش‌های مدیریت زراعی برای رسیدن به اهداف کشاورزی پایدار است. بنابراین این مطالعه به‌منظور ارزیابی کشت مخلوط گلرنگ با عدس در شرایط دیم انجام شد.روش پژوهش: آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار و پنج تیمار در دانشگاه رازی در سال زراعی 1398-1397 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل کشت خالص گلرنگ، کشت با نسبت 25:75 گلرنگ و عدس، کشت با نسبت 50:50 گلرنگ و عدس، کشت با نسبت 75:25 گلرنگ و عدس و کشت خالص عدس بودند. گلرنگ گیاه اصلی و عدس به‌عنوان گیاه جایگزین در نظر گرفته شد. صفات مورد ارزیابی شامل شاخص سطح برگ، جذب تشعشع، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی، ماده خشک کل، کارایی مصرف تشعشع و نیز عملکرد دانه بود.یافته‌ها: نتایج نشان داد شاخص سطح برگ و به‌دنبال آن میزان جذب تشعشع در کشت مخلوط نسبت به تک‌کشتی به‌ترتیب 2/6 و 0/48 درصد افزایش یافت. روند تغییرات سرعت رشد محصول گلرنگ در کانوپی مخلوط نسبت به کشت خالص تغییر نداشت، اما برای سرعت رشد نسبی افزایش 7/7 درصدی نشان داد. میزان ماده خشک کل و کارایی مصرف تشعشع در کانوپی مخلوط نسبت به تک‌کشتی تغییر چندانی نداشت. عملکرد دانه گلرنگ در کشت خالص (2472 کیلوگرم در هکتار) بالاتر بود که البته با تیمارهای 25:75 (2294 کیلوگرم در هکتار) و 50:50 (2107 کیلوگرم در هکتار) تفاوت معنی‌دار نداشت.نتیجه‌گیری: در مجموع نتایج نشان داد که کشت مخلوط گلرنگ با عدس از نظر اقتصادی فاقد سودمندی مطلوب بود، اما با این‌حال الگویهای کشت مخلوط جایگزینی با نسبت 25:75 و 50:50 گلرنگ: عدس از لحاظ صفات موردبررسی کارایی بالاتری داشتند.

تاثیر پذیری عملکرد گندم از مقدار درجه روز رشد تجمع یافته در طی گرده افشانی-رسیدگی نسبت به کاشت-گرده افشانی

مهدی جودی

دوره 25، شماره 4 ، دی 1402، ، صفحه 1039-1052

https://doi.org/10.22059/jci.2023.354465.2790

چکیده

هدف تحقیق حاضر بدست آوردن نسبت طول دوره بعد از گرده‌افشانی به قبل از گرده‌افشانی و نحوه ارتباط آن با عملکرد دانه در گندم بود. تعداد 81 رقم گندم در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی مغان تحت شرایط فاریاب در سال زراعی 90-1389 مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد مقدار درجه روز رشد کاشت- گرده‌افشانی بین 1584-1287، کاشت- رسیدگی فیزیولوژیک ... بیشتر هدف تحقیق حاضر بدست آوردن نسبت طول دوره بعد از گرده‌افشانی به قبل از گرده‌افشانی و نحوه ارتباط آن با عملکرد دانه در گندم بود. تعداد 81 رقم گندم در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی مغان تحت شرایط فاریاب در سال زراعی 90-1389 مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد مقدار درجه روز رشد کاشت- گرده‌افشانی بین 1584-1287، کاشت- رسیدگی فیزیولوژیک بین 2265-2076 و گرده‌افشانی تا رسیدگی فیزیولوژیک بین 847-644 درجه سانتیگراد متغیر بود. میانگین ارقام نشان داد از کل درجه روز رشد تجمع یافته، 65 درصد در فاصله کاشت تا گرده افشانی و 35 درصد در فاصله گرده افشانی تا رسیدگی تجمع یافته است. به عبارتی دیگر نسبت طول دوره بعد به قبل از گرده‌افشانی 54/0 بود. زمانی که ارقام گندم بصورت جداگانه بررسی گردید، مشخص شد که نسبت طول دوره بعد به قبل از گرده‌افشانی بین 43/0 تا 63/0 متغیر می‌باشد. اثر زمان گرده‌افشانی در تغییرات نسبت مذکور به مراتب بیشتر از اثر زمان رسیدگی فیزیولوژیک بود. بررسی رگرسیونی بین نسبت طول دوره بعد به قبل از گرده‌افشانی و عملکرد دانه نشان داد که ارتباط دو صفت مذکور به صورت تابع درجه دوم می‌باشد. بطوریکه افزایش نسبت طول دوره بعد به قبل از گرده‌افشانی تا 57/0 باعث افزایش عملکرد دانه شد. در نسبت‌های بین 61/0-57/0 عملکرد دانه ثابت و در نسبت‌های بالاتر از 61/0، عملکرد دانه کاهش یافت. این امر نشان می‌دهد که باید یک تعادلی بین طول دوره بعد و قبل از گرده‌افشانی در گندم وجود داشته باشد تا حداکثر عملکرد دانه حاصل شود.

تأثیر کشت مستقیم، نشایی، پرایمینگ و محلول‏پاشی بور بر رشد و عملکرد ژنوتیپ‌های گیاه کینوا

علی منصوری؛ حشمت امیدی؛ امیر بستانی

دوره 25، شماره 2 ، تیر 1402، ، صفحه 469-484

https://doi.org/10.22059/jci.2022.343131.2709

چکیده

به‌منظور بررسی امکان کاهش طول دوره رشد و افزایش عملکرد دانه ژنوتیپ‌های مختلف کینوا، در سال 1398، آزمایشی به‌صورت اسپلیت‌پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شاهد اجرا شد. عامل اصلی شامل سه ژنوتیپ‌ مختلف کینوا (تیتیکاکا، جیزا 1 و ساجاما) و عوامل فرعی شامل سه روش کاشت (کاشت نشا، کاشت بذر ... بیشتر به‌منظور بررسی امکان کاهش طول دوره رشد و افزایش عملکرد دانه ژنوتیپ‌های مختلف کینوا، در سال 1398، آزمایشی به‌صورت اسپلیت‌پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شاهد اجرا شد. عامل اصلی شامل سه ژنوتیپ‌ مختلف کینوا (تیتیکاکا، جیزا 1 و ساجاما) و عوامل فرعی شامل سه روش کاشت (کاشت نشا، کاشت بذر پرایم‌شده با محلول ppm 1000 بوریک‌اسید و کاشت مستقیم بذر) و محلول‌پاشی بور در دو سطح (شاهد و محلول‌پاشی با محلول ppm 1000 بوریک‌اسید) بود. نتایج نشان داد که اثر ژنوتیپ بر تمام صفات موردمطالعه معنی‌دار بود. بیش‌ترین ارتفاع بوته (38/123 سانتی‌متر) و عملکرد دانه (28/2860 کیلوگرم در هکتار) در رقم جیزا 1 به‌دست آمد. هم‌چنین کم‌ترین طول دوره رشد و گلدهی مربوط به رقم تیتیکاکا و بیش‌ترین طول دوره مربوط به رقم ساجاما بود. روش کاشت نیز بر صفات رشد و عملکرد کینوا اثر معنی‌داری داشت و نشاکاری نسبت به سایر روش‌ها مؤثرتر بود. این روش موجب افزایش 15/48 درصدی ارتفاع بوته، افزایش 69/176 درصدی عملکرد دانه و کاهش طول دوره گلدهی (35/34 درصد) و رسیدگی (97/37 درصد) شد. روش پرایمینگ نیز در مقایسه با تیمار شاهد توانست صفات موردمطالعه را بهبود بخشد. البته میزان اثرگذاری آن به اندازه نشاکاری نبود. اثر محلول‌پاشی بور نیز بر عملکرد دانه معنی‌دار بوده و موجب افزایش 7/16 درصدی این صفت شد.

ارزیابی شاخص‌های تحمل و حساسیت به تنش خشکی ژنوتیپ‌های کلزا در شرایط قطع آبیاری انتهای فصل رشد

هنا عبوده؛ عبدالمهدی بخشنده؛ محمد رضا مرادی تلاوت؛ سید عطااله سیادت؛ سید امیر موسوی

دوره 25، شماره 1 ، فروردین 1402، ، صفحه 17-32

https://doi.org/10.22059/jci.2022.335213.2651

چکیده

به‌منظور شناسایی ژنوتیپ‌های متحمل و حساس کلزا به تنش خشکی در مراحل انتهایی گلدهی تا 50 درصد خورجیندهی و خورجیندهی تا برداشت در شرایط مزرعهای، آزمایش به‌صورت اسپلیت‌پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1400-1399 در مزرعه پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل ... بیشتر به‌منظور شناسایی ژنوتیپ‌های متحمل و حساس کلزا به تنش خشکی در مراحل انتهایی گلدهی تا 50 درصد خورجیندهی و خورجیندهی تا برداشت در شرایط مزرعهای، آزمایش به‌صورت اسپلیت‌پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1400-1399 در مزرعه پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل سه سطح آبیاری (۱- شاهد (بدون قطع آبیاری)، ۲- قطع آبیاری در مرحله شروع گلدهی (کد فنولوژی 60) تا تشکیل 50 درصد خورجین (کد فنولوژی 75) و ۳- قطع آبیاری در مرحله تشکیل خورجین تا برداشت (کد فنولوژی 99)) در کرت‌های اصلی و فاکتور فرعی شامل 10 ژنوتیپ (لانگپاد، آرام، آرجی‌اس 003، جانکوم، سولار، هایولا 4815، مهتاب، جولیوس، آگامکس و سالا) بود. جهت گزینش مطلوبتر ژنوتیپ‌های متحمل کلزا میتوان از شاخص‌های ذکرشده استفاده کرد. شاخص‌های MP (میانگین بهرهوری)، GMP (میانگین بهرهوری هندسی) و STI (شاخص تحمل تنش) مناسبترین شاخص‌های کمی تحمل به تنش خشکی در تیمارهای موردمطالعه بود. بیش‌ترین عملکرد دانه تیمار شاهد از ژنوتیپ هایولا 4815، لانگپاد و سولار به‌ترتیب (8/2093، 1791 و 1700 کیلوگرم در هکتار) و کم‌ترین از ژنوتیپ جانکوم (1/832 کیلوگرم در هکتار) و در تنش گلدهی تا 50 درصد خورجیندهی بیش‌ترین عملکرد دانه ژنوتیپ هایولا 4815 (9/1563 کیلوگرم در هکتار) و لانگپاد (9/1150 کیلوگرم در هکتار) و کم‌ترین از ژنوتیپ جانکوم و مهتاب به‌ترتیب با عملکرد دانه (540، 5/935 کیلوگرم در هکتار) بود.

ارزیابی صفات بیوشیمیایی و عملکرد توده‌های ﺑﺎﻟﻨﮕﻮی ﺷﻬﺮی با کاربرد برخی مواد ضدتعرق در شرایط دیم

سعیده سادات کرمانی پوربقایی؛ مجید پوریوسف؛ علیرضا یوسفی؛ مسعود رفیعی

دوره 25، شماره 1 ، فروردین 1402، ، صفحه 177-195

https://doi.org/10.22059/jci.2022.337815.2666

چکیده

به‌منظور ارزیابی خصوصیات بیوشیمیایی تودههای بالنگوی شهری (Lallemantia iberica L.) کاربرد برخی مواد ضدتعرق در شرایط دیم در سال زراعی ۱۳۹۸-۱۳۹۷ آزمایشی در دو منطقه کرج و خرمآباد اجرا شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو فاکتور در سه تکرار اجرا شد. فاکتور اول شامل چهار توده بالنگوی شهری (کردستان، تکاب، ... بیشتر به‌منظور ارزیابی خصوصیات بیوشیمیایی تودههای بالنگوی شهری (Lallemantia iberica L.) کاربرد برخی مواد ضدتعرق در شرایط دیم در سال زراعی ۱۳۹۸-۱۳۹۷ آزمایشی در دو منطقه کرج و خرمآباد اجرا شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو فاکتور در سه تکرار اجرا شد. فاکتور اول شامل چهار توده بالنگوی شهری (کردستان، تکاب، نظرکهریزی و کلیبر) و فاکتور دوم شامل سهماده ضدتعرق (کائولین با غلظت پنجدرصد، کیتوزان با غلظت یکدرصد و ایستا با غلظت 2 درصد) و عدم کاربرد ماده ضدتعرق (شاهد) موردبررسی ‫قرار گرفت. نتایج نشان داد کاربرد مواد ضدتعرق موجب افزایش میزان فعالیت آنزیمهای کاتالاز و پراکسیداز شد. ماده ضدتعرق ایستا نسبت به کائولین و کیتوزان بر فعالیت آنزیمها تأثیر بیش‌تری داشت. به‌طورطوری‌که بیش‌ترین میزان پراکسیداز و کاتالاز به‌ترتیب (39/0 و 51/0 واحد/ میلیگرم در پروتئین) از توده کردستان تحت تیمار ایستا و کشت در کرج به‌دست آمد. هم‌چنین بیش‌ترین عملکرد دانه و عملکرد زیست‌توده از تیمار با کیتوزان حاصل شد، که نسبت به شاهد به‌ترتیب (20- 4 درصد) افزایش داشت. براساس نتایج، استفاده از مواد ضدتعرق در شرایط کشت دیم کرج موجب بهبود صفات عملکرد و بیوشیمیایی موردبررسی نسبت به شاهد شد.

تأثیر کودهای شیمیایی و ورمی‏کمپوست بر برخی ویژگی‌های مورفولوژیکی و بیوشیمیایی کینوا

افسانه سلطان زاده؛ احمد قنبری؛ اسماعیل سیدآبادی؛ مهدی دهمرده

دوره 25، شماره 1 ، فروردین 1402، ، صفحه 209-220

https://doi.org/10.22059/jci.2021.323005.2546

چکیده

به‌منظور ارزیابی بعضی ویژگی‌های مورفولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه کینوا (Chenopodium quinoa)، آزمایشی به‌صورت کرت‏های خردشده در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 99-1398 در مزرعه پژوهشی دانشگاه زابل اجرا شد. در این آزمایش عامل اصلی ورمی‏کمپوست در سه سطح (صفر، 5 و 10 تن در هکتار) و عامل فرعی کود شیمیایی در چهار سطح (25، 50، 75 ... بیشتر به‌منظور ارزیابی بعضی ویژگی‌های مورفولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه کینوا (Chenopodium quinoa)، آزمایشی به‌صورت کرت‏های خردشده در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 99-1398 در مزرعه پژوهشی دانشگاه زابل اجرا شد. در این آزمایش عامل اصلی ورمی‏کمپوست در سه سطح (صفر، 5 و 10 تن در هکتار) و عامل فرعی کود شیمیایی در چهار سطح (25، 50، 75 و 100درصد میزان توصیه‌شده) در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که اثر ساده ورمی‏کمپوست بر صفات مورفولوژیکی شامل ارتفاع بوته، وزن هزاردانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت معنی‏دار می‏باشد. هم‌چنین اثر متقابل ورمی‏کمپوست و کود شیمیایی بر ویژگی‌های شیمیایی شامل پروتئین و رنگدانه‏های فتوسنتزی معنی‏دار بود. بیش‌ترین ارتفاع بوته (75/47 سانتی‏متر)، وزن هزاردانه (56/2 گرم)، عملکرد دانه (64/1500 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد بیولوژیک (2/3953 کیلوگرم در هکتار) و شاخص برداشت (38 درصد) از کاربرد 10 تن ورمی‏کمپوست در هکتار و بالاترین میزان پروتئین و رنگدانه‏های فتوسنتزی از کاربرد تلفیقی 10 تن ورمی‏کمپوست و 50 درصد کود شیمیایی (25 کیلوگرم در هکتار اوره، 50 کیلوگرم در هکتار سوپرفسفات‏تریپل و 50 کیلوگرم در هکتار سولفات‌پتاسیم) در هکتار حاصل شد. نتایج کلی این آزمایش تأثیر مثبت مصرف هم‌زمان کود ورمی‏کمپوست و کود شیمیایی را بر ویژگی‌های مورفولوژیکی و شیمیایی کینوا نشان داد. به‌طوربه‌طوری‌که بیش‌ترین میزان پروتئین و رنگدانه‏های فتوسنتزی از تیمار 50 درصد کود شیمیایی و 10 تن ورمی‏کمپوست در هکتار به‌دست آمد. هم‌چنین بیش‌ترین ارتفاع بوته، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت از مصرف 10 تن ورمی‏کمپوست در هکتار حاصل شد. می‏توان نتیجه گرفت که استفاده تلفیقی از کودهای شیمیایی و ورمی‏کمپوست می‏تواند ضمن افزایش عملکرد کینوا باعث کاهش مصرف کودهای شیمیایی و در نتیجه کاهش آثار زیست‏محیطی ناشی از آن‌ها شود.

تاثیر تنش خشکی بر برخی ویژگی‌‌های مرفوفیزیولوژیک و عملکرد گلرنگ (.Carthamus tinctorious L) در پاسخ به کاربرد پتاسیم

مهدی کیخا ژاله؛ محمود رمرودی؛ محمد گلوی؛ احمد قنبری؛ حمید رضا فنایی

دوره 24، شماره 4 ، دی 1401، ، صفحه 1133-1145

https://doi.org/10.22059/jci.2022.330328.2610

چکیده

به‌منظور ارزیابی تأثیر تنش خشکی و کاربرد پتاسیم بر عملکرد و ویژگی‌های مرفوفیزیولوژیک گلرنگ (گلدشت) تحت شرایط آبیاری با آّب شور (6 دسی‌زیمنس بر متر)، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خردشده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان زهک در سال زراعی 98-1397 اجرا شد. تنش خشکی به‌عنوان کرت اصلی ... بیشتر

ارزیابی شاخص‌های کارایی نیتروژن در ژنوتیپ‌های گلرنگ تحت تأثیر منابع مختلف نیتروژن در شرایط دیم

عباس سلیمانی فرد؛ مانی مجدم؛ شهرام لک؛ مجتبی علوی فاضل

دوره 24، شماره 4 ، دی 1401، ، صفحه 1147-1160

https://doi.org/10.22059/jci.2021.330550.2611

چکیده

کاربرد ازتوباکتر به‌عنوان جایگزین یا همراه مناسب کود شیمیایی نیتروژن با کارایی بالاتر نهاده‌ها در گیاه گلرنگ به‌عنوان یک گیاه سازگار به اقلیم‌های گوناگون از جمله راه‌کارهای کشاورزی پایدار است. بر این اساس به‌منظور بررسی تأثیر ازتوباکتر و کود شیمیایی نیتروژن بر میزان جذب نیتروژن، نیتروژن دانه وکاه و کلش، شاخص‌های کارایی نیتروژن ... بیشتر کاربرد ازتوباکتر به‌عنوان جایگزین یا همراه مناسب کود شیمیایی نیتروژن با کارایی بالاتر نهاده‌ها در گیاه گلرنگ به‌عنوان یک گیاه سازگار به اقلیم‌های گوناگون از جمله راه‌کارهای کشاورزی پایدار است. بر این اساس به‌منظور بررسی تأثیر ازتوباکتر و کود شیمیایی نیتروژن بر میزان جذب نیتروژن، نیتروژن دانه وکاه و کلش، شاخص‌های کارایی نیتروژن و عملکرد دانه شش ژنوتیپ‌ گلرنگ تحت شرایط دیم، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی 95-1394 و 96-1395 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی سرابله در استان ایلام اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل ترکیبی از تلقیح بذر با ازتوباکتر همراه با مصرف کود شیمیایی اوره در چهار سطح (بدون مصرف هیچ منبع کودی (شاهد)، تلقیح بذر با ازتوباکتر، تلقیح بذر با ازتوباکتر+ 50 درصد نیتروژن از منبع اوره و 100 درصد نیتروژن از منبع کود شیمیایی اوره) و شش ژنوتیپ گلرنگ بود. نتایج تجزیه واریانس مرکب برای دو سال نشان داد که اثرات اصلی منبع کود نیتروژن و ژنوتیپ و هم‌چنین اثر برهم‌کنش سال× منبع نیتروژن بر کلیه صفات اندازه‌گیری‌شده و شاخص‌های کارایی نیتروژن معنی‌دار بودند. نتایج مقایسه میانگین‌ها نشان داد که تیمار تلقیح با ازتوباکتر+ 50 درصد کود شیمیایی نیتروژن نسبت به تیمار 100 درصد مصرف کود شیمیایی نیتروژن کارایی مصرف نیتروژن بالاتری داشت و نیز تفاوت معنی‌داری در عملکرد دانه بین این دو تیمار وجود نداشت، ژنوتیپ سینا با داشتن بیش‌ترین عملکرد دانه و بالاترین کارایی مصرف نیتروژن در مقایسه با سایر ژنوتیپ‌ها برای کشت در شرایط دیم منطقه مطلوب‌تر است.

اثر تاریخ کشت زمستانه بر عملکرد دانه ارقام آفتابگردان در شرایط شمال استان خوزستان

سیداحمد کلانتراحمدی؛ جهانفر دانشیان؛ حبیب مبینی راد

دوره 24، شماره 4 ، دی 1401، ، صفحه 1179-1197

https://doi.org/10.22059/jci.2022.331875.2621

چکیده

به‌منظور توسعه کشت زمستانه و بهبود برنامه تناوبی منطقه، آزمایشی در خصوص تأثیر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه ارقام آفتابگردان بهصورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار به‌مدت دو سال (95-1393) در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفیآباد دزفول اجرا شد. تاریخ کاشت در چهار سطح (4 و 18 بهمن‌ماه، 2 و 16 ... بیشتر به‌منظور توسعه کشت زمستانه و بهبود برنامه تناوبی منطقه، آزمایشی در خصوص تأثیر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه ارقام آفتابگردان بهصورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار به‌مدت دو سال (95-1393) در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفیآباد دزفول اجرا شد. تاریخ کاشت در چهار سطح (4 و 18 بهمن‌ماه، 2 و 16 اسفندماه) در کرت‌های اصلی و ارقام شامل نُه رقم (آذرگل، آرماویرسکی، برزگر، پروگرس، رکورد، شمس، فرخ، قاسم و گابور) در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. تأخیر در تاریخ کاشت سبب کاهش طول دوره رشد و ارتفاع بوته ارقام مورد آزمایش شد. در سال اول آزمایش، رقم رکورد بیش‌ترین تعداد دانه در طبق (17/684) در تاریخ کاشت اول را داشت و در سال دوم آزمایش نیز حداکثر تعداد دانه در طبق (47/767) به رقم رکورد در تاریخ کاشت سوم اختصاص یافت. بیش‌ترین عملکرد دانه در سال اول (3850 کیلوگرم در هکتار) و دوم (4088 کیلوگرم در هکتار) به تاریخ کاشت اول (4 بهمن) و رقم آذرگل اختصاص یافت. با توجه به این‌که رقم آذرگل در تجزیه پایداری عملکرد دانه، کم‌ترین میانگین رتبه را داشت، به‌عنوان رقمی با بالاترین عملکرد دانه در تمام تاریخهای کاشت، شناخته شد و پس از آن به‌ترتیب ارقام رکورد و آرماویرسکی قرار گرفتند. هم‌چنین با توجه به این‌که رقم فرخ کم‌ترین انحراف معیار را داشت، به‌عنوان پایدارترین رقم انتخاب شد.

تأثیر کیفیت گیاهچه و تراکم کاشت بر عملکرد، اجزای عملکرد و ویژگی‌ های بیوشیمیایی برنج رقم طارم محلی در کشت اول و راتون

محمدعلی اسماعیلی؛ حبیب الله رنجبر؛ همت اله پیردشتی؛ مرتضی نصیری

دوره 24، شماره 3 ، مهر 1401، ، صفحه 745-759

https://doi.org/10.22059/jci.2022.322289.2539

چکیده

به‌منظور بررسی تأثیر کیفیت گیاهچه و تراکم کاشت بر عملکرد، اجزای عملکرد و ویژگی‌های بیوشیمیایی برنج رقم طارم محلی در کشت اول و راتون، آزمایشی در سال زراعی 1396 در گلخانه و مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات برنج کشور- معاونت مازندران در آمل اجرا شد. آزمایش به‌صورت کرت‌های دو بار خردشده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار ... بیشتر به‌منظور بررسی تأثیر کیفیت گیاهچه و تراکم کاشت بر عملکرد، اجزای عملکرد و ویژگی‌های بیوشیمیایی برنج رقم طارم محلی در کشت اول و راتون، آزمایشی در سال زراعی 1396 در گلخانه و مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات برنج کشور- معاونت مازندران در آمل اجرا شد. آزمایش به‌صورت کرت‌های دو بار خردشده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار به‌اجرا در آمد. تیمار فاصله کاشت عامل اصلی، تعداد بوته در کپه عامل فرعی و نوع گیاهچه عامل فرعی فرعی بودند. بذرهای برنج در جعبههای نشا در شش تیمار بسترهای متفاوت کشت شد. این بسترها شامل خاک با گوگرد و 50 درصد سبوس برنج (S1)، خاک بدون گوگرد با 25 درصد سبوس برنج (S2)، خاک با گوگرد و 25 درصد سبوس برنج (S3)، خاک با گوگرد، تیوباسیلوس و 50 درصد سبوس برنج (S4)، خاک بدون گوگرد با کمپوست چوب و 25 درصد سبوس برنج (S5)، خاک با گوگرد، تیوباسیلوس و 25 درصد سبوس برنج (S6) درصد حجمی بودند. نتایج کشت اصلی نشان داد که بالاترین عملکرد دانه (5043 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد بیولوژیک (12319 کیلوگرم در هکتار) از تیمار خاک بستر با گوگرد با سبوس 50 درصد حاصل شد. تیمار آرایش کاشت در کشت راتون بر تعداد دانه پوک (1/4)، عملکرد دانه (1617 کیلوگرم درهکتار)، تیمار تعداد بوته در کپه بر تعداد پنجه (3/10)، سطح برگ (6/10 سانتی‌مترمربع)، طول خوشه (4/20 سانتی‌متر) و عملکرد دانه (1613 کیلوگرم در هکتار) و تیمار نوع گیاهچه بر تعداد پنجه (4/10)، تفاوت معنیداری از لحاظ آماری نشان داد. تولید گیاهچه با بستر خاک گوگرد و 50 درصد سبوس برنج بهترین نتایج را در کشت اصلی و راتون نشان داد.

تأثیر کم‌آبیاری و روش آبیاری بر بهره‌وری آب، عملکرد و اجزای عملکرد گندم

نیکروز شیرین زاده؛ محمد حسن بیگلویی؛ کرامت اخوان؛ عادل محمدی

دوره 24، شماره 2 ، تیر 1401، ، صفحه 283-296

https://doi.org/10.22059/jci.2021.309207.2444

چکیده

بهمنظور بررسی اثر کم‌آبیاری بر ویژگی‌های کمی و کیفی گندم (Triticum aestivum L.) رقم مروارید، آزمایشی بهصورت طرح کرتهای خردشده بر پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار با سه تیمار اصلی شامل روش آبیاری قطره‌ای نواری سطحی (TS)، آبیاری قطره‌ای نواری زیرسطحی (TSS) و آبیاری فارو (F) و سه تیمار فرعی شامل سطوح مختلف آبیاری بهصورت کم‌آبیاری ... بیشتر بهمنظور بررسی اثر کم‌آبیاری بر ویژگی‌های کمی و کیفی گندم (Triticum aestivum L.) رقم مروارید، آزمایشی بهصورت طرح کرتهای خردشده بر پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار با سه تیمار اصلی شامل روش آبیاری قطره‌ای نواری سطحی (TS)، آبیاری قطره‌ای نواری زیرسطحی (TSS) و آبیاری فارو (F) و سه تیمار فرعی شامل سطوح مختلف آبیاری بهصورت کم‌آبیاری با 50 (I1)، کم‌آبیاری با 75 (I2) و آبیاری کامل با 100 (I3) درصد نیاز آبی گیاه در سال زراعی 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی استان اردبیل در منطقه مغان انجام گرفت. نتایج تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که بیش‌ترین وزن هزاردانه، شاخص برداشت و تعداد پنجه در واحد سطح به‌ترتیب با 05/0 کیلوگرم، 42 درصد و 56/448 در I3 و میزان پروتئین با 56/9 درصد در I1 به‌دست آمد. هم‌چنین بیش‌ترین عملکرد دانه و بهره‌وری آب به‌ترتیب با 33/7122 کیلوگرم در هکتار و 81/1 کیلوگرم بر مترمکعب مربوط به‌روش آبیاری TS با سطح آبیاری I3 (در بهره‌وری آب، تیمارI3 با I1 اختلاف معنیداری نداشت) بود و کم‌ترین آن‌ها با 67/2866 کیلوگرم در هکتار و 05/1 کیلوگرم بر مترمکعب در روش آبیاری F به‌ترتیب در سطوح آبیاری I1 و I3 به‌دست آمد. بنابراین روش آبیاری قطره‌ای نواری سطحی (TS) با تیمارهای سطح کم‌آبیاری 75 درصد نیاز آبی گیاه (I2) و آبیاری کامل 100 درصد نیاز آبی گیاه(I3) به‌ترتیب در شرایط محدودیت آب و عدم محدودیت آب می‌توانند گزینه مناسبی برای تولید محصول گندم در منطقه مغان باشند.

بررسی روند تجمع ماده خشک در اندام‌های رویشی و زایشی ارقام مختلف گندم

مهدی جودی؛ شهرام مهری

دوره 24، شماره 2 ، تیر 1401، ، صفحه 297-309

https://doi.org/10.22059/jci.2021.320075.2525

چکیده

هدف از پژوهش حاضر مطالعه تسهیم ماده خشک به اندامهای هوایی در زمان گرده‌افشانی، دو هفته بعد از گرده‌افشانی و رسیدگی فیزیولوژیک در ارقام مختلف گندم و ارتباط احتمالی آن با عملکرد دانه بود. تعداد 18 رقم گندم آبی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی مغان طی سال زراعی 94-1393 موردبررسی ... بیشتر هدف از پژوهش حاضر مطالعه تسهیم ماده خشک به اندامهای هوایی در زمان گرده‌افشانی، دو هفته بعد از گرده‌افشانی و رسیدگی فیزیولوژیک در ارقام مختلف گندم و ارتباط احتمالی آن با عملکرد دانه بود. تعداد 18 رقم گندم آبی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی مغان طی سال زراعی 94-1393 موردبررسی قرار گرفتند. در زمان گرده‌افشانی، مقدار تجمع ماده خشک در کل گیاه از 95/1 گرم در رقم سومای3 تا 33/3 گرم در رقم الوند متغیر بود. در این زمان ارقام مختلف نسبتهای مختلفی از ماده خشک را به ساقه (از 31 تا 41 درصد)، برگ (از 37 تا 50 درصد) و سنبله (از 16 تا 27 درصد) اختصاص دادند. در فاصله گرده‌افشانی تا دو هفته بعد از آن، وزن خشک ساقه و سنبله در همه ارقام افزایش اما وزن برگ عموماً ثابت ماند. بیش‌ترین افزایش در وزن ساقه و سنبله مربوط به شیرودی (52/1 گرم) و کم‌ترین آن مربوط به سرداری (52/0 گرم) بود. در فاصله دو هفته بعد از گرده‌افشانی تا رسیدگی فیزیولوژیک، سنبله مخزن غالب بود، اما اما تفاوت ارقام از نظر صدور مواد فتوسنتزی به سنبله و استفاده از ذخایر ساقه (انتقال دوباره) باعث تغییر دوباره الگوی تسهیم مواد فتوسنتزی در بین ارقام گندم شد. ارتباط مشخصی بین ارتفاع ارقام و وزن سنبله در زمان گرده‌افشانی مشاهده نشد، اما اما ارقام با ارتفاع کوتاه عموماً در رسیدگی فیزیولوژیک دارای وزن و درصد سنبله بالا بودند. این نتایج نشان می‌دهد الگوی تسهیم مواد فتوسنتزی بسته به مرحله نموی گیاه و رقم مورداستفاده تغییر مییابد. بنابراین الگوی تسهیم مواد فتوسنتزی یک رقم در طی یک مرحله نموی ضرورتاً نمیتواند در مرحله نموی دیگر نیز دیده شود. در پایان فصل رشد، ارقام کراس البرز و پیشتاز، از نظر تسهیم ماده خشک و عملکرد دانه برتر بودند. تجزیه همبستگی نشان داد وزن برگها در زمان گرده‌افشانی، وزن ساقه در دو هفته بعد از گرده‌افشانی و مقدار تسهیم مواد فتوسنتزی به دانه‌ها، ارتباط مثبت و معنیداری با عملکرد دانه داشتند. بنابراین، صفات ذکر شده میتوانند در برنامههای مرتبط با افزایش عملکرد گندم، موردتوجه پژوهش‌گران قرار گیرند.

تأثیر محلول‌پاشی هورمون اکسین در دو رقم گلرنگ آبی در شرایط تنش خشکی

سید بصیر موسوی؛ سعید سیف زاده؛ حمید جباری؛ علیرضا ولدآبادی؛ اسماعیل حدیدی ماسوله

دوره 24، شماره 2 ، تیر 1401، ، صفحه 365-378

https://doi.org/10.22059/jci.2021.316903.2500

چکیده

این پژوهش بهمنظور بررسی واکنش دو رقم گلرنگ آبی به شرایط تنش خشکی و محلول‌پاشی هورمون اکسین، به‌صورت آزمایش اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار طی دو سال زراعی 97-1396 و 98-1397 در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج اجرا شد. در این آزمایش آبیاری در دو سطح بدون تنش خشکی (شاهد) و قطع آبیاری ... بیشتر این پژوهش بهمنظور بررسی واکنش دو رقم گلرنگ آبی به شرایط تنش خشکی و محلول‌پاشی هورمون اکسین، به‌صورت آزمایش اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار طی دو سال زراعی 97-1396 و 98-1397 در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج اجرا شد. در این آزمایش آبیاری در دو سطح بدون تنش خشکی (شاهد) و قطع آبیاری از مرحله آغاز پرشدن دانه در کرت‌های اصلی و ارقام پدیده و گلدشت و محلول‌پاشی هورمون اکسین در دو سطح محلول‌پاشی با آب مقطر (شاهد) و کاربرد هورمون اکسین در یک مرحله (اواسط گل‌دهی) به غلظت 3000 میلیگرم در لیتر (30 پیپیام) در کرتهای فرعی به‌صورت فاکتوریل ارزیابی شدند. در شرایط محلول‌پاشی هورمون اکسین و محلول‌پاشی با آب مقطر (شاهد) در هر دو تیمار آبیاری معمول و تنش خشکی، بیش‌ترین تعداد کل طبق در بوته در رقم گلدشت بهترتیب بهمیزان 3/26، 3/24 و بیش‌ترین تعداد کل دانه در بوته در رقم گلدشت بهترتیب بهمیزان 708 و 592 مشاهده شد. محلول‌پاشی اکسین و آبیاری تأثیر معنی‌داری بر درصد روغن دانه نداشت. رقم گلدشت به‌دلیل دمای طبق کم‌تر، غلظت کربوهیدرات محلول برگ بیش‌تر، تعداد طبق و وزن هزاردانه بیش‌تر عملکرد دانه بالاتری در مقایسه با رقم پدیده داشت. نتایج کلی نشان داد که اثر تیمارهای موردبررسی تحت تأثیر سال قرار گرفت و با وجود تأثیر مثبت محلول‌پاشی هورمون اکسین بر برخی از اجزای عملکرد دانه گلرنگ در هر دو سطح آبیاری، محلول‌پاشی هورمون اکسین در مرحله اواسط گل‌دهی دانه تأثیر معنی‌داری بر عملکرد دانه نداشت.

بررسی برخی ویژگی های مورفولوژیک، عملکرد، اجزای عملکرد و درصد روغن ژنوتیپ‌ های کنجد تحت تأثیر تنش خشکی

فضیله داهی زهی؛ محمود رمرودی؛ عبدالشکور رئیسی

دوره 24، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 41-51

https://doi.org/10.22059/jci.2021.316826.2499

چکیده

به‌منظور بررسی اثر تنش خشکی بر برخی ویژگیهای مورفولوژیک، عملکرد، اجزای عملکرد و درصد روغن دانه ژنوتیپ‌های کنجد، آزمایشی به‌صورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1397 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ولایت ایرانشهر اجرا شد. تیمار تنش خشکی شامل آبیاری معمول (براساس 100 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر ... بیشتر به‌منظور بررسی اثر تنش خشکی بر برخی ویژگیهای مورفولوژیک، عملکرد، اجزای عملکرد و درصد روغن دانه ژنوتیپ‌های کنجد، آزمایشی به‌صورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1397 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ولایت ایرانشهر اجرا شد. تیمار تنش خشکی شامل آبیاری معمول (براساس 100 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A) و تنش خشکی (براساس 200 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A) به‌عنوان عامل اصلی و ارقام کنجد شامل دشتستان2 و 5، یلووایت، جیرفت13‌، توده‌محلی دم‌سیاه و داراب1، به‌عنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان داد که تنش خشکی سبب کاهش معنی‌دار ارتفاع بوته، تعداد شاخه و تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، عملکرد دانه و بیولوژیک، درصد و عملکرد روغن شد. افزایش عملکرد دانه در شرایط آبیاری معمول در مقایسه با شرایط تنش خشکی 67/28 درصد بود. بین ژنوتیپ‌ها، ژنوتیپ‌ داراب1 در مقایسه با سایر ژنوتیپ‌های مورد بررسی در هر دو شرایط آبیاری بیش‌ترین عملکرد دانه و روغن را دارا بود. بنابراین این ژنوتیپ‌ برای کشت در ایرانشهر مناسب خواهد بود. نتایج همبستگی نشان داد که عملکرد دانه با تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، عملکرد بیولوژیک و وزن هزاردانه همبستگی مثبت و معنیداری داشت و بیش‌ترین همبستگی مربوط به عملکرد دانه و عملکرد روغن بود.

بررسی اثر قطع آبیاری در مرحل مختلف رشد کلزا بر عملکرد و اجزاء عملکرد کلزا با استفاده از فراتحلیل

امید لطفی فر؛ سمانه متقی

دوره 24، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 159-171

https://doi.org/10.22059/jci.2022.326748.2579

چکیده

هدف از این پژوهش استفاده از متاآنالیز جهت ترکیب نتایج آزمایش‌های انجام‌شده در ایران در مورد اثر تنش خشکی حاصل از قطع آبیاری در مراحل مختلف نمو، بر عملکرد و اجزای عملکرد کلزا بود. ویژگی‌های موردبررسی شامل عملکرد دانه، روغن و ماده خشک، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزاردانه و میزان روغن دانه بودند. نتایج نشان داد ... بیشتر

بررسی فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان و پاسخ‏های بیوشیمیایی گیاه گلرنگ تحت تأثیر محلول‌پاشی ملاتونین در شرایط تنش خشکی

سیاوش حشمتی؛ غلام عباس اکبری؛ الیاس سلطانی؛ مجید امینی دهقی؛ کیوان فتحی امیرخیز؛ کیوان ملکی

دوره 23، شماره 4 ، دی 1400، ، صفحه 906-883

https://doi.org/10.22059/jci.2021.315815.2490

چکیده

به منظور بررسی تأثیر محلول‌پاشی ملاتونین بر گیاهان گلرنگ رشد یافته از بذور با کیفیت مختلف گلرنگ در شرایط تنش خشکی، دو آزمایش مزرعه‌ای طی سال‌های زراعی 96-1395 و 97-1396 در مزرعه پژوهشی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران انجام گرفت. طرح آزمایشی به‌صورت اسپلیت-فاکتوریل در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام گرفت. عامل اصلی ... بیشتر به منظور بررسی تأثیر محلول‌پاشی ملاتونین بر گیاهان گلرنگ رشد یافته از بذور با کیفیت مختلف گلرنگ در شرایط تنش خشکی، دو آزمایش مزرعه‌ای طی سال‌های زراعی 96-1395 و 97-1396 در مزرعه پژوهشی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران انجام گرفت. طرح آزمایشی به‌صورت اسپلیت-فاکتوریل در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام گرفت. عامل اصلی شامل دو سطح تنش خشکی 1- بدون تنش و 2- تنش (به‏ترتیب آبیاری پس از 50 و 85 درصد تخلیه رطوبت از ظرفیت زراعی خاک در مرحله گلدهی) بود که در کرت‏های اصلی قرار گرفتند. کرت‏های فرعی، شامل چهار تیمار بودند که عبارت بودند از از کیفیت بذر (بذور انبارشده و بذور تازه برداشت‌شده) و محلول‌پاشی (1- شاهد و 2- محلول‌پاشی ملاتونین). نتایج این آزمایش نشان داد محلول‏پاشی ملاتونین عملکر دانه در بذور انبارشده را به مقدار 589 کیلوگرم در هکتار نسبت به تیمار محلول‏پاشی با آب (شاهد) افزایش داد. نتایج نشان داد که فعالیت آنزیم‌های سوپراکسیددیسموتاز و کاتالاز در گیاهان حاصل از بذور تازه برداشت‌شده در پاسخ به محلول‌پاشی ملاتونین در شرایط تنش خشکی افزایش یافت. هم‌چنین مشخص شد که در گیاهان حاصل از بذور تازه برداشت‌شده، محلول‏پاشی با ملاتونین، میزان پروتئین‏های محلول برگ را تا 28 درصد کاهش داد. نتایج مشخص کرد که در گیاهان حاصل از بذور انبارشده، محلول‌پاشی ملاتونین، میزان مالون‌دی‌آلدهید را در شرایط تنش خشکی، به میزان 37 درصد کاهش داد. به‌نظر می‏رسد کیفیت بذر مورداستفاده در ویژگی‌های گیاهان حاصل از آن بذرها تأثیر داشته باشد و هم‌چنین استفاده از ملاتونین در شرایط تنش خشکی، ممکن است نقش قابل‌توجهی در کاهش شدت آسیب حاصل از تنش روی گلرنگ داشته باشد.

بررسی تأثیر محلول‌پاشی نانوذره منیزیم برصفات مورفوفیزیولوژیکی ارقام آفتابگردان تحت تنش خشکی

اعظم فاطمی؛ پیام معاونی؛ جهانفر دانشیان؛ حمید مظفری؛ مهدی غفاری

دوره 23، شماره 3 ، مهر 1400، ، صفحه 533-521

https://doi.org/10.22059/jci.2021.307513.2430

چکیده

به‌منظور بررسی تأثیر محلول‌پاشی نانوذره منیزیم بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیک آفتابگردان تحت شرایط خشکی آزمایشی به‌صورت کرتهای دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در دو سال زراعی 97-1396 و 98-1397 با سه تکرار در مزرعه واقع در بخش دانههای روغنی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال بذر انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل تنش خشکی در ... بیشتر به‌منظور بررسی تأثیر محلول‌پاشی نانوذره منیزیم بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیک آفتابگردان تحت شرایط خشکی آزمایشی به‌صورت کرتهای دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در دو سال زراعی 97-1396 و 98-1397 با سه تکرار در مزرعه واقع در بخش دانههای روغنی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال بذر انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل تنش خشکی در دو سطح آبیاری نرمال و تنش خشکی و ارقام آفتابگردان شامل فرخ، شمس، قاسم و برزگر و زمان کاربرد نانوذرات منیزیم در سه سطح بدون محلول‌پاشی، محلول‌پاشی در مرحله گلدهی و مرحله پرشدن دانه بودند. نتایج نشان داد که تنش خشکی باعث کاهش میزان ارتفاع، تعداد دانه در طبق، وزن هزاردانه، قطر طبق، عملکرد دانه، درصد و عملکرد روغن شد ولی محلول‌پاشی نانوذره منیزیم باعث بهبود اثر تنش خشکی و افزایش صفات مورفولوژیک شد. تنش خشکی باعث افزایش (13 درصد) شاخص نشت الکترولیت و کاهش (نه درصد) محتوای نسبی آب برگ شد، ولی نانوذره منیزیم باعث کاهش (نه درصد) محتوای شاخص نشت الکترولیت و افزایش (10 درصد) محتوای نسبی آب برگ شد. واکنش ارقام به سطوح تنش یکسان نبود و در کل ارقام برزگر، شمس، قاسم و فرخ بیش‌ترین تحمل را نسبت به تنش خشکی از خود نشان دادند، به‌طوری‌که بیش‌ترین میزان عملکرد دانه (53/3427 کیلوگرم در هکتار) و درصد روغن (96/43 درصد) مربوط به رقم برزگر بود.

تأثیر محلول‌پاشی محرک رشد آلی بر عملکرد، اجزای عملکرد، درصد روغن و برخی شاخص‌های فیزیولوژیکی گلرنگ در شرایط تنش خشکی

مهدی معتکفی؛ علی رضا سیروس مهر؛ محسن موسوی نیک

دوره 23، شماره 3 ، مهر 1400، ، صفحه 548-535

https://doi.org/10.22059/jci.2021.300601.2378

چکیده

خشکی از مهمترین عوامل کاهش عملکرد گیاهان می‌باشد و شناخت راههای مقابله با تنش خشکی اهمیت زیادی دارد. آزمایش حاضر بهمنظور بررسی تأثیر محرک رشد آلی و تنش خشکی بر عملکرد و برخی شاخصهای فیزیولوژیکی گلرنگ (رقم گلدشت) در سال 96 در پژوهشکده تحقیقاتی چاه نیمه دانشگاه زابل بهصورت کرتهای خردشده بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی ... بیشتر خشکی از مهمترین عوامل کاهش عملکرد گیاهان می‌باشد و شناخت راههای مقابله با تنش خشکی اهمیت زیادی دارد. آزمایش حاضر بهمنظور بررسی تأثیر محرک رشد آلی و تنش خشکی بر عملکرد و برخی شاخصهای فیزیولوژیکی گلرنگ (رقم گلدشت) در سال 96 در پژوهشکده تحقیقاتی چاه نیمه دانشگاه زابل بهصورت کرتهای خردشده بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل تنش خشکی در سه سطح (آبیاری کامل در تمام فصل رشد، آبیاری تا مرحله تشکیل ساقه اصلی، آبیاری تا مرحله تکمیل گلدهی) و محلول‌پاشی محرک رشد آلی در چهار سطح شاهد (آب خالص)، محلول‌پاشی هامون گرین 1 لیتر در 10 لیتر+ کلسیم، هامون گرین 1 لیتر در 20 لیتر+ کلسیم و هامون گرین 1 لیتر در 30 لیتر+ کلسیم بود. نتایج نشان داد تنش خشکی بهترتیب باعث کاهش ارتفاع، وزن هزاردانه و درصد روغن بهمقدار 41/44، 24/31 و 10/17 درصد شد، از طرفی محلول‌پاشی هامون گرین 1 لیتر در 10 لیتر+ کلسیم باعث افزایش 03/18، 90/13 و 74/13 درصدی صفات فوق نسبت به شاهد گردید. بیش‌ترین عملکرد دانه (55/1882 کیلوگرم در هکتار)، کلروفیل a، b، کل و کاروتنوئید (به‌ترتیب 49/3، 94/0، 44/4 و 37/7 میلیگرم بر گرم وزن تر)، محتوی سلنیوم (18/5 میلیگرم بر کیلوگرم وزن تر) و کلسیم دانه (91/2 درصد) از تیمار محلول‌پاشی هامون گرین 1 لیتر در 10 لیتر+ کلسیم و آبیاری کامل حاصل شد، در مجموع بهنظر میرسد که با محلول‌پاشی 1 لیتر در 10 لیتر+ کلسیم میتوان به عملکرد مطلوبی دست یافت.

تأثیر عصاره مخمر بر شاخص های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی لوبیا چشم‌بلبلی در شرایط تنش خشکی

سحر کرامتی؛ احمد غلامی؛ مهدی برادران فیروزآبادی؛ حمید عباس دخت

دوره 23، شماره 2 ، تیر 1400، ، صفحه 247-261

https://doi.org/10.22059/jci.2020.295925.2338

چکیده

به‌منظور بررسی محلولپاشی عصاره مخمر بر خصوصیات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی لوبیا چشمبلبلی(Vigna sinensis L.) در شرایط تنش خشکی،آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1397 در دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی شاهرود (واقع در بسطام)، تحت تیمارهای تنش خشکی و محلولپاشی عصاره مخمر به اجرا درآمد. ... بیشتر به‌منظور بررسی محلولپاشی عصاره مخمر بر خصوصیات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی لوبیا چشمبلبلی(Vigna sinensis L.) در شرایط تنش خشکی،آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1397 در دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی شاهرود (واقع در بسطام)، تحت تیمارهای تنش خشکی و محلولپاشی عصاره مخمر به اجرا درآمد. تنش خشکی به‌‌صورت قطع آبیاری در دو مرحله 50 درصد گلدهی و 50 درصد غلافبندی و تیمار بدون قطع آبیاری به‌عنوان تیمار شاهد بود. محلول‌پاشی عصاره مخمر با غلظت‌های صفر، دو، چهار و شش گرم بر لیتر انجام گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد که با مصرف مخمر با غلظت‌های دو، چهار و شش گرم بر لیتر، میزان محتوای نسبی آب برگ 82/5 درصدی افزایش یافت. محتوای پرولین (74/30 درصد)، فلاونوئید برگ (83 درصد)، محتوای نسبی آب برگ (82/ 5 درصد)، نیتروژن (82/3 درصد)، فسفر(22/22 درصد) و پتاسیم دانه (43 درصد) ازجمله صفاتی بودند که با کاربرد عصاره مخمر نسبت به تیمار شاهد افزایش یافتند. استفاده از غلظت شش گرم بر لیتر عصاره مخمر موجب افزایش عملکرد دانه (02/1 تن در هکتار)، آنتوسیانین برگ (072/0 میلیگرم بر گرم وزن‌تر)، پرولین شد. نتایج نشان داد که غلظت شش گرم بر لیتر عصاره مخمر می‌تواند در کاهش شدت تنش خشکی مفید باشد. عصاره مخمر می‌تواند به‌عنوان یک راه‌کار اکولوژیکی، باعث افزایش پاسخ دفاعی در برابر تنش خشکی شود.

بررسی اثر تنش کم آبی بر عملکرد دانه و اسید های چرب روغن دانه هیبریدهای آفتابگردان

جهانفر دانشیان؛ فرناز شریعتی؛ نادیا صفوی فرد؛ عبداله حسنی

دوره 23، شماره 2 ، تیر 1400، ، صفحه 347-360

https://doi.org/10.22059/jci.2020.304584.2409

چکیده

تأثیر تنش کم‌آبی بر کیفیت روغن و عملکرد دانه 11 ژنوتیپ هیبرید آفتابگردان در کرج در سالهای 1391 و 1392 بررسی شد. به این منظور سه آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار برای اعمال تیمارهای تنش کم‌آبی در نظر گرفته شد. آزمایشهای آبیاری مطلوب، تنش متوسط و شدید بهترتیب براساس 60، 120 و 180 میلیمتر تبخیر از تشت تبخیر ... بیشتر

تاثیر محلول‌پاشی با اسیدآسکوربیک، اسید سالیسیلیک و متانول بر ویژگی‌های فیزیولوژیک و کاهش خسارت تاخیر کاشت کلزا

سیداحمد کلانتراحمدی؛ جهانفر دانشیان

دوره 23، شماره 2 ، تیر 1400، ، صفحه 377-392

https://doi.org/10.22059/jci.2021.299946.2372

چکیده

این آزمایش به‌صورت کرت‏های یکبار خردشده در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار به‌مدت دو سال زراعی (1392-94) در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفی‌آباد دزفول اجرا شد. در کرتهای اصلی سه تاریخ کاشت 15 آبان‌ماه، 5 آذرماه و 25 آذرماه و در کرتهای فرعی اسید آسکوربیک با غلظت 100، 200 و 300 میلی‌گرم در لیتر، سالیسیلیک ... بیشتر این آزمایش به‌صورت کرت‏های یکبار خردشده در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار به‌مدت دو سال زراعی (1392-94) در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفی‌آباد دزفول اجرا شد. در کرتهای اصلی سه تاریخ کاشت 15 آبان‌ماه، 5 آذرماه و 25 آذرماه و در کرتهای فرعی اسید آسکوربیک با غلظت 100، 200 و 300 میلی‌گرم در لیتر، سالیسیلیک اسید با غلظت 100، 200 و 300 میکرومولار، متانول با غلظت 10، 20 و 30 درصد حجمی و شاهد به‌صورت محلول‌پاشی با آب مقطر مقایسه شد. اثر تاریخ کاشت و محلول‌پاشی و هم‌چنین اثر متقابل آن‌ها بر میزان پرولین، قندهای محلول، تعداد خورجین در بوته و عملکرد دانه در سطح 1% معنیدار بود. مقایسه میانگینهای اثر متقابل تاریخ کاشت ومحلول‌پاشی نشان داد که بیش‌ترین تعداد خورجین در بوته (96/68) در تاریخ کاشت اول و محلول‌پاشی اسید آسکوربیک (300 میلی‌گرم در لیتر) تشکیل شد. از نظر عملکرد دانه بین تاریخ کاشتهای مختلف تفاوت معنیداری وجود داشت و عملکرد دانه در تاریخ کاشتهای دوم و سوم در مقایسه با تاریخ کاشت اول به‌ترتیب به میزان 14 و 30 درصد کاهش یافت. هرچند محلول‌پاشی با تیمارهای آزمایشی در تمامی تاریخ کاشتها موجب افزایش معنیدار عملکرد دانه شد، اما کاربرد اسید آسکوربیک با غلظت 300 میلی‌گرم در لیتر در تاریخ کاشت‌های اول و سوم و اسید سالیسیلیک با غلظت 200 میکرومول و متانول (10 درصد) در تاریخ کاشت دوم قابل توصیه است.

بررسی تأثیر نانو زئولیت عامل‌دار شده با نیتروژن بر میزان آبشویی نیترات در ارقام لوبیا

مسلم حیدری؛ سید محسن موسوی نیک؛ نوشین میر

دوره 23، شماره 1 ، فروردین 1400، ، صفحه 27-41

https://doi.org/10.22059/jci.2020.295091.2328

چکیده

کاربرد بیرویه کودهای شیمیایی موجب آلودگی خاک و منابع آب سطحی و زیرزمینی شده است. به این منظور آزمایشی با هدف بررسی امکان کاهش آلودگی آب‌های سطحی به نیترات و هم‌چنین تأثیر نیتروژن بر ویژگی‌های کمی و کیفی لوبیا به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی همدان در سال زراعی 94-93 به‌صورت ... بیشتر کاربرد بیرویه کودهای شیمیایی موجب آلودگی خاک و منابع آب سطحی و زیرزمینی شده است. به این منظور آزمایشی با هدف بررسی امکان کاهش آلودگی آب‌های سطحی به نیترات و هم‌چنین تأثیر نیتروژن بر ویژگی‌های کمی و کیفی لوبیا به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی همدان در سال زراعی 94-93 به‌صورت گلدانی به‌اجرا در آمد. عامل اول شامل چهار نوع کود نیتروژندار، X1 (زئولیت- EN)، X2 (زئولیت- AcAcEN)، X3 (زئولیت-HED)، X4 (کود اوره) و X0(نمونه شاهد- عدم استفاده از کود) و عامل دوم دو گونه لوبیا شامل لوبیا قرمز (Phaseolus vulgarize L.) رقم درخشان و لوبیا چشم بلبلی (Vigna unguiculata L.) از ژنوتیپ 29005 بودند. کاربرد نانو کودهای زئولیت عاملدار شده باعث کاهش آب‌شویی نیترات از واحدهای آزمایشی (گلدانها) شدند. در این میان، کود زئولیتی X3 توانست در مقایسه با کود اوره، آب‌شویی نیترات را 48 درصد کاهش دهد. مقدار نیتروژن خاک در گلدان حاوی کود X3، 115/0 قسمت در میلیون بود و در مقایسه با تیمار کود اوره 30 درصد حفظ و نگهداری این عنصر را درخاک بهبود بخشید. کود زئولیت X3 توانست باعث بهبود ویژگیهای رشد در گیاه لوبیا شود. بر این اساس کود X3، موجب افزایش شاخص‌های کلروفیل، پروتئین و عملکرد دانه به‌ترتیب به‌میزان 44، 64 و 56 درصد در مقایسه با تیمار شاهد شد. به‌طورکلی کاربرد نانوزئولیتهای عاملدار شده نقش مفیدی در کاهش آب‌شویی نیترات و بهبود خصوصیتهای کمی و کیفی گیاه لوبیا دارد.

پارامتریابی و ارزیابی مدل SSM_iCrop برای پیش بینی رشد و نمو باقلا در شرایط آب و هوایی گرگان

بنیامین ترابی؛ نجیب الله ابراهیمی؛ افشین سلطانی؛ ابراهیم زینلی

دوره 22، شماره 4 ، دی 1399، ، صفحه 531-542

https://doi.org/10.22059/jci.2020.273742.2148

چکیده

پژوهش حاضر به‌منظور تخمین پارامترهای مدل SSM_iCrop و ارزیابی کارایی آن در پیش‌بینی رشدونمو گیاه باقلا در شرایط آب‌وهوایی گرگان انجام شد. این پژوهش روی گیاه باقلا "رقم برکت" به‌صورت اسپلت پلات در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال زراعی 95-1394 انجام شد. فاکتورهای ... بیشتر

دوره 26 (1403)

دوره 25 (1402)

دوره 24 (1401)

دوره 23 (1400)

دوره 22 (1399)

دوره 21 (1398)

دوره 20 (1397)

دوره 19 (1396)

دوره 18 (1395)

دوره 17 (1394)

دوره 16 (1393)

دوره 15 (1392)

دوره 14 (1391)

دوره 13 (1390)

دوره 12 (1389)

دوره 11 (1388)

کلیدواژه‌ها = عملکرد دانه

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده