به زراعی کشاورزی - فهرست مقالات

ارزیابی عملکرد، اجزای عملکرد و زودرسی در ژنوتیپ‌های شش گونه جنس براسیکا

فاطمه رشیدی؛ نادعلی باقری؛ نادعلی بابائیان جلودار؛ علی دهستانی کلاگر

دوره 25، شماره 4 ، دی 1402، صفحه 839-854

https://doi.org/10.22059/jci.2022.341495.2698

چکیده

هدف: با توجه به اهمیت زودرسی در کلزا، این تحقیق به‌منظور شناسایی صفات مهم زراعی مرتبط با عملکرد دانه و معرفی ارقام زودرس با عملکرد بالا در جنس براسیکا انجام گرفت. روش پژوهش: مواد ژنتیکی مورد بررسی در این پژوهش شامل 100 ژنوتیپ از شش گونه جنس براسیکا (B.napus، B. juncea، B. nigra، B. rapa، B. carinata و B. oleracea) بود که به صورت دو تکرار در قالب طرح مربع لاتیس ... بیشتر هدف: با توجه به اهمیت زودرسی در کلزا، این تحقیق به‌منظور شناسایی صفات مهم زراعی مرتبط با عملکرد دانه و معرفی ارقام زودرس با عملکرد بالا در جنس براسیکا انجام گرفت. روش پژوهش: مواد ژنتیکی مورد بررسی در این پژوهش شامل 100 ژنوتیپ از شش گونه جنس براسیکا (B.napus، B. juncea، B. nigra، B. rapa، B. carinata و B. oleracea) بود که به صورت دو تکرار در قالب طرح مربع لاتیس در مزارع تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری کشت گردیدند. یافته‌ها: نتایج در تجزیه واریانس، ژنوتیپ‌های موردمطالعه از لحاظ تمام صفات زراعی، اختلاف معنی‌داری با یکدیگر داشتند. نتایج مقایسه میانگین نشان داد ژنوتیپ‌های گونه B. napus بالاترین عملکرد و ژنوتیپ‌های گونه B. rapa زودرس‌ترین و کمترین عملکرد را به خود اختصاص دادند. در نتایج همبستگی برای ژنوتیپ‌های تمام گونه‌ها، عملکرد با صفات روز تا رسیدگی، تعداد خورجین در بوته، وزن هزاردانه و تعداد دانه در خورجین همبستگی مثبت و معنی‌داری داشت. رگرسیون گام به گام برای تمامی صفات در تمام گونه‌ها نشان‌‌دهنده اهمیت و نقش تعیین‌‌کننده صفات تعداد خورجین در بوته، وزن هزاردانه، تعداد دانه در خورجین و روز تا رسیدگی بر عملکرد ژنوتیپ‌ها بود. در تجزیه به مؤلفه‌های اصلی، سه مؤلفه اول، 92 درصد از تغییرات را توجیه نمودند که به‌ترتیب پتانسیل عملکرد، فنولوژی و وزن هزاردانه نام‌گذاری شدند. نتیجه‌گیری: به‌طور کلی نتایج نشان داد بهترین گونه، B. napus و بهترین ارقام از نظر زودرسی و عملکرد بالا ارقام Janetzika، Liragold، Hayola 401 و Hayola 308 از گونه B. napus معرفی شدند.

عملکرد کمی و کیفی رازیانه تحت تأثیر کاربرد مالچ کاه و کلش گندم و علف کش

ذلیخا شریفی؛ احمد زارع؛ الهام الهی فرد؛ علیرضا ابدالی مشهدی

دوره 25، شماره 4 ، دی 1402، صفحه 855-871

https://doi.org/10.22059/jci.2022.342600.2703

چکیده

هدف: به‌منظور ارزیابی سطوح مختلف مالچ کاه و کلش گندم و علف‌کش بر عملکرد کمی، کیفی رازیانه و کنترل علف‌های هرز، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خردشده (اسپلیت‌پلات) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در سال زراعی 1399-1398 انجام شد. روش پژوهش: تیمارها شامل غلظت‌های مختلف ... بیشتر هدف: به‌منظور ارزیابی سطوح مختلف مالچ کاه و کلش گندم و علف‌کش بر عملکرد کمی، کیفی رازیانه و کنترل علف‌های هرز، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خردشده (اسپلیت‌پلات) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در سال زراعی 1399-1398 انجام شد. روش پژوهش: تیمارها شامل غلظت‌های مختلف علف‌کش لینورون (صفر، 5/1، 3، 5/4 لیتر در هکتار) به‌عنوان کرت اصلی و سطوح مختلف مالچ کاه و کلش گندم (صفر، سه، شش، نُه و 12 تن در هکتار) به‌عنوان کرت فرعی بود. یافته‌ها: نتایج نشان داد که کم‌ترین زیست‌توده علف‌های هرز پهن‌برگ و باریک‌برگ (73 و 15 گرم در مترمربع) از کاربرد 5/4 لیتر در هکتار علف‌کش و کاربرد مالچ به میزان نُه و 12 تن در هکتار به‌دست آمد. بیش‌ترین عملکرد دانه (80 گرم در مترمربع) در شرایط کاربرد علف‌کش به میزان سه لیتر در هکتار و مالچ نُه تن در هکتار و کم‌ترین (18 گرم در مترمربع) در شرایط عدم کاربرد علف‌کش و مالچ کاه و کلش گندم مشاهده گردید. در شرایط کاربرد علف‌کش سه لیتر در هکتار و مالچ نه تن در هکتار، بیش‌ترین عملکرد اسانس رازیانه (82/2 گرم در مترمربع) به‌دست آمد و در شرایط عدم کاربرد مالچ و علف‌کش، عملکرد اسانس 48/0 گرم در مترمربع بود. نتیجه گیری: بنابراین در مدیریت تلفیقی علف‌های هرز، کاربرد مالچ کاه و کلش گندم می‌تواند در کاهش رقابت علف‌های هرز و دست‌یابی به کشاورزی پایدار در گیاهان دارویی مورد توجه قرار گیرد.

تاثیر کاربرد روی و پتاسیم بر برخی صفات فیزیولوژیکی و عملکرد گندم (Triticum aestivum L.) تحت تنش خشکی

حمزه خانجانی افشار؛ مجتبی جعفرزاده کنارسری؛ مهرداد چائی چی؛ امین فرنیا

دوره 25، شماره 4 ، دی 1402، صفحه 873-885

https://doi.org/10.22059/jci.2023.343548.2715

چکیده

به منظور بررسی تاثیر کاربرد روی و پتاسیم بر برخی صفات مورفولوژیکی و عملکرد گندم (Triticum aestivum L.) تحت تنش خشکی، آزمایشی به صورت اسپلیت-فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی (RCBD) با سه تکرار طی دو سال 97 و 98 در مرکز تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و منابع طبیعی همدان اجرا گردید. عامل کرت اصلی شامل سطوح آبیاری (نرمال و تنش رطوبتی) و عامل کرت ... بیشتر

بررسی عملکرد و اجزاء عملکرد بادام زمینی در کشت مخلوط با چای ترش در سطوح مختلف کود نیتروژن

اسحق پورکرمی؛ مهدی دهمرده؛ محمد گلوی؛ عیسی خمری

دوره 25، شماره 4 ، دی 1402، صفحه 887-899

https://doi.org/10.22059/jci.2023.346478.2735

چکیده

به ‌منظور ارزیابی تاثیر نسبت های کشت مخلوط چای ترش (Hibiscus Sabdariffa L.) بر عملکرد و اجزاء عملکرد بادام زمینی (Arachis hypogea L.) در سطوح مختلف کود نیتروژن آزمایشی به‌ صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار، در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زابل در سال زراعی 94-1393 اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل سطوح کود نیتروژن به عنوان عامل اصلی ... بیشتر به ‌منظور ارزیابی تاثیر نسبت های کشت مخلوط چای ترش (Hibiscus Sabdariffa L.) بر عملکرد و اجزاء عملکرد بادام زمینی (Arachis hypogea L.) در سطوح مختلف کود نیتروژن آزمایشی به‌ صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار، در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زابل در سال زراعی 94-1393 اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل سطوح کود نیتروژن به عنوان عامل اصلی در چهار سطح (0، 100، 200 و 300 کیلوگرم در هکتار) و سری های جایگزینی کشت مخلوط به عنوان عامل فرعی در پنج سطح شامل (خالص چای ترش، خالص بادام زمینی، 50 درصد چای ترش + 50 درصد بادام زمینی، 75 درصد چای ترش + 25 درصد بادام زمینی، 75 درصد بادام زمینی + 25 درصد چای ترش) بودند. بر اساس نتایج بدست آمده سطوح مختلف کود نیتروژن و آرایش کشت مخلوط بر تعداد نیام در بوته، تعداد دانه در نیام، وزن صد دانه، عملکرد اقتصادی، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت بادام زمینی تاثیر معنی داری نشان داد. اثر متقابل تیمارهای آزمایشی بر عملکرد اقتصادی، بیولوژیک و شاخص برداشت معنی دار بود. بیشترین عملکرد اقتصادی بادام زمینی (33/5995 کیلو گرم در هکتار) از کشت خالص بادام زمینی و مصرف 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به دست آمد. نتایج نشان داد که بالاترین میزان نسبت برابری زمین در کشت مخلوط 75 % بادام زمینی بعلاوه 25 % چای ترش به دست آمد (73/1) که نشان دهنده سودمندی کشت مخلوط نسبت به تک کشتی بود.

اثر آبیاری تکمیلی و کاربرد برگی سالیسیلیک اسید بر رشد، عملکرد دانه و برخی صفات فیزیولوژیک بادام زمینی (Arachis hypogaea L.)

محراب مهری چروده؛ حمیدرضا ذاکرین؛ معرفت مصطفوی راد؛ سعید سیف زاده؛ علیرضا ولدآبادی

دوره 25، شماره 4 ، دی 1402، صفحه 901-918

https://doi.org/10.22059/jci.2022.346492.2736

چکیده

این آزمایش، به‌منظور ارزیابی رشد بادام زمینی (Arachis hypogaea L.) رقم NC2 تحت تاثیر آبیاری تکمیلی و سالیسیلیک اسید طی سال‌های 1398 و 1399 به‌صورت کرت‌های خرد شده با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی و در سه تکرار در مزرعه آزمایشی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گیلان (ایستگاه تحقیقاتی کانرود آستارا) اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل ... بیشتر این آزمایش، به‌منظور ارزیابی رشد بادام زمینی (Arachis hypogaea L.) رقم NC2 تحت تاثیر آبیاری تکمیلی و سالیسیلیک اسید طی سال‌های 1398 و 1399 به‌صورت کرت‌های خرد شده با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی و در سه تکرار در مزرعه آزمایشی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گیلان (ایستگاه تحقیقاتی کانرود آستارا) اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل چهار رژیم آبیاری: عدم انجام آبیاری (شرایط دیم)، آبیاری تکمیلی در مرحله گل‌دهی، آبیاری تکمیلی در مرحله نمو غلاف‌ها، آبیاری تکمیلی در مرحله گل‌دهی + مرحله نمو غلاف‌ها و سه سطح سالیسیلیک اسید: 100، 200 و 300 میکرومول در لیتر به‌ترتیب به‌عنوان کرت اصلی و فرعی بود. تنش خشکی تمامی صفات زراعی اندازه‌گیری شده در بادام زمینی را کاهش داد و کاربرد برگی سالیسیلیک اسید با غلظت 300 میکرومول در لیتر در هر دو شرایط تنش خشکی و آبیاری تکمیلی تمامی صفات مورد مطالعه را بهبود بخشید. بیشترین تعداد غلاف در بوته (57/51 عدد)، عملکرد دانه (3450 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد غلاف بادام زمینی (4958 کیلوگرم در هکتار) در تیمار آبیاری تکمیلی در مراحل شروع گل‌دهی + تشکیل غلاف‌ها با سالیسیلیک اسید به‌دست آمد و این صفات زراعی به‌ترتیب 79/38، 8/70 و 6/57 درصد در مقایسه با شرایط دیم افزایش پیدا کرد. نتایج این پژوهش نشان داد، آبیاری تکمیلی و کاربرد برگی سالیسیلیک اسید با غلظت 300 میکرومول در لیتر می‌تواند برای ارتقای رشد و عملکرد دانه بادام زمینی تحت شرایط اقلیمی مشابه قابل توصیه باشد.

ارزیابی واکنش ارقام بهاره کلزا به تنش خشکی انتهایی در کرج

مدینه بیژنی؛ سعید صوفی زاده؛ امیرحسین شیرانی راد؛ حمید جباری

دوره 25، شماره 4 ، دی 1402، صفحه 919-933

https://doi.org/10.22059/jci.2022.347418.2740

چکیده

هدف: آب قابل‌دسترس به‌منظور آبیاری کلزا در اواخر فصل رشد به‌دلیل استفاده از منابع آبی برای زراعت‌ های پرسود بهاره افت شدیدی می‌یابد. بنابراین گزینش ارقام مقاوم به خشکی برای موفقیت در تولید این محصول بسیار حائز اهمیت است. روش پژوهش: به‌منظور بررسی واکنش ارقام کلزا (Brassica napus L.) به تنش خشکی آخر فصل، آزمایشی مزرعهای به‌صورت کرتهای ... بیشتر هدف: آب قابل‌دسترس به‌منظور آبیاری کلزا در اواخر فصل رشد به‌دلیل استفاده از منابع آبی برای زراعت‌ های پرسود بهاره افت شدیدی می‌یابد. بنابراین گزینش ارقام مقاوم به خشکی برای موفقیت در تولید این محصول بسیار حائز اهمیت است. روش پژوهش: به‌منظور بررسی واکنش ارقام کلزا (Brassica napus L.) به تنش خشکی آخر فصل، آزمایشی مزرعهای به‌صورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در دو سال زراعی (98-1396) در مزرعه تحقیقاتی موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج انجام شد. تیمارهای تنش خشکی شامل آبیاری کامل (شاهد)، قطع آبیاری از مرحله خورجیندهی تا پایان رشد و قطع آبیاری از مرحله گلدهی تا پایان رشد در کرتهای اصلی و ارقام بهاره کلزا شامل ساریگل، آر جی اس 003، هایولا 401، ظفر و دلگان در کرتهای فرعی بودند. یافته ها: نتایج نشان داد تنش خشکی به خصوص در قطع آبیاری از گلدهی در تمام ارقام موردمطالعه منجر به کاهش معنیدار طول دوره رشد، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزاردانه، عملکرد دانه، درصد روغن، عملکرد روغن، کارایی مصرف آب در تولید دانه و کارایی مصرف آب در تولید روغن گردید. در شرایط آبیاری کامل ارقام دلگان، ظفر و آر جی اس 003 و در شرایط تنش خشکی ارقام آر جی اس 003 و دلگان بیش‌ترین عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند. نتیجه گیری: ارقام آر جی اس 003 و دلگان به‌عنوان ارقام مناسب در کرج در شرایط تنش خشکی آخر فصل توصیه میگردند.

بررسی روند پیری برگ و شاخص‌های رشدی سویا تحت تأثیر اسید الاژیک و کیفیت بذر

صفیه عرب؛ مهدی برادران فیروزآبادی؛ احمد غلامی؛ مصطفی حیدری

دوره 25، شماره 4 ، دی 1402، صفحه 935-950

https://doi.org/10.22059/jci.2023.348675.2745

چکیده

به‌منظور بررسی اثر اسید الاژیک بر شاخص‌های رشدی و روند پیری برگ در گیاه سویا، آزمایشی طی دو سال 1398 و 1399 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی شاهرود اجرا گردید. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل کیفیت اولیه بذر در دو سطح (بذور نرمال و بذور فرسوده) و کاربرد ... بیشتر

بررسی عملکرد و خصوصیات فیزیولوژیک ارقام گندم تحت تأثیر کاربرد نیتراپایرین در شرایط خاک‌ورزی متفاوت

اشکان جلیلیان؛ قربان خدابین؛ مژده سادات خیاط مقدم؛ احسان زندی اصفهان؛ فاطمه امینی؛ نیما شهبازی؛ محمد زرگران

دوره 25، شماره 4 ، دی 1402، صفحه 951-964

https://doi.org/10.22059/jci.2023.349512.2748

چکیده

کاربرد مهارکننده نیتریفیکاسیون نیتراپایرین به جهت حفظ و نگهداری طولانی‌مدت کود اوره در خاک و جلوگیری از آبشویی آن حیاتی است. از این رو این مطالعه باهدف بررسی عملکرد و خصوصیات فیزیولوژیک ارقام گندم در شرایط کاربرد سطوح مختلف کودی و خاک‌ورزی اجرا شد. این پژوهش به‌صورت کرت خردشده فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار ... بیشتر کاربرد مهارکننده نیتریفیکاسیون نیتراپایرین به جهت حفظ و نگهداری طولانی‌مدت کود اوره در خاک و جلوگیری از آبشویی آن حیاتی است. از این رو این مطالعه باهدف بررسی عملکرد و خصوصیات فیزیولوژیک ارقام گندم در شرایط کاربرد سطوح مختلف کودی و خاک‌ورزی اجرا شد. این پژوهش به‌صورت کرت خردشده فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در منطقه کرج طی دو سال زراعی (از 1398 تا 1400) اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل دو سطح خاک‌ورزی (بی‌خاکورزی و خاک‌ورزی مرسوم) در کرت اصلی و سه سطح کودی (اوره، ترکیب نیتراپایرین + اوره و شاهد (کرت اصلی) و دو رقم (رخشان و پیشگام) در کرت فرعی بود. نتایج تجزیه مرکب نشان داد بالاترین عملکرد دانه گندم در رقم رخشان با 8331 کیلوگرم در هکتار و سطح کودی اوره+نیتراپایرین در بی خاک‌ورزی به دست آمد که نسبت به کاربرد اوره 15/6 درصد برتری داشت. همچنین در هر دو سیستم خاک‌ورزی بیش‌ترین میزان شاخص سطح برگ و شاخص بهره‌وری نیتروژن نیز در همین تیمار به دست آمد به‌طوری‌که در مقایسه با تیمار کاربرد اوره به‌ترتیب 1/6، 7/2 درصد در بی‌خاک‌ورزی و 8/0 و 3/1 درصد در خاک‌ورزی مرسوم بیش‌تر بود. به‌طورکلی می‌توان گفت کاربرد نیتراپایرین باعث بهبود عملکرد گندم در هر دو سطح خاک‌ورزی شد. کاربرد نیتراپایرین علاوه بر بهبود عملکرد گیاه می‌تواند در کاهش مخاطرات زیست‌محیطی ناشی از مصرف کودهای شیمیایی همچون اوره نیز مؤثر باشد.

ارزیابی تحمل به خشکی ارقام سورگوم علوفه ای با استفاده از شاخص‌های حساسیت و تحمل به تنش

فرزاد فردین؛ بهزاد ثانی؛ پیام معاونی؛ غلامرضا افشارمنش؛ حمید مظفری

دوره 25، شماره 4 ، دی 1402، صفحه 965-976

https://doi.org/10.22059/jci.2023.350687.2756

چکیده

مهم‌ترین چالش در بخش کشاورزی این استان کمبود علوفه می‌باشد. این آزمایش به منظور ارزیابی اثر کم‌آبیاری بر خصوصیات زراعی ارقام سورگوم علوفه‌ای در استان کرمان به‌صورت کرت‌های خرد شده نواری در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی جیرفت و کهنوج در دو سال 1398 و 1399 اجرا شد. تنش خشکی به‌عنوان ... بیشتر مهم‌ترین چالش در بخش کشاورزی این استان کمبود علوفه می‌باشد. این آزمایش به منظور ارزیابی اثر کم‌آبیاری بر خصوصیات زراعی ارقام سورگوم علوفه‌ای در استان کرمان به‌صورت کرت‌های خرد شده نواری در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی جیرفت و کهنوج در دو سال 1398 و 1399 اجرا شد. تنش خشکی به‌عنوان عامل عمودی در چهار سطح شاهد شامل بدون تنش (آبیاری پس از 80 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر)، تنش ملایم (آبیاری پس از 110 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر)، متوسط (آبیاری پس از 140 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر) و شدید (آبیاری پس از 180 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر) و چهار رقم‌ سورگوم علوفه‌ای شامل اسپیدفید، شوگرگریز، جامبو و پگاه به عنوان عامل افقی بودند. بیشترین عملکرد علوفه تر تحت شرایط بدون تنش (شاهد) به میزان 60/121 و 79/118 تن در هکتار به‌ترتیب در ارقام اسپیدفید و پگاه مشاهده شد. همچنین ارقام اسپیدفید و پگاه بیشترین عملکرد علوفه خشک را تحت شرایط بدون تنش (شاهد) به میزان 50/22 و 69/20 تن در هکتار داشتند. همچنین بیشترین عملکرد علوفه خشک در تنش خشکی ملایم در ارقام پگاه و اسپیدفید (با میانگین 30/15 و 88/14 تن در هکتار)، تنش خشکی متوسط در رقم پگاه (12/11 تن در هکتار) و تنش خشکی شدید در رقم اسپیدفید (42/7 تن در هکتار) مشاهده شد. براساس شاخص‌های MP و STI نیز رقم‌های اسپیدفید و پگاه با میانگین عملکرد علوفه خشک بالاتر به-عنوان مناسب‌ترین ژنوتیپ‌ها در شرایط تنش خشکی در منطقه جیرفت استان کرمان انتخاب شدند.

تاثیر محلول پاشی با آهن و روی بر بهبود جذب عناصر غذایی، عملکرد دانه و کارایی مصرف آب در آفتابگردان در شرایط تنش خشکی

راحله عرب؛ علیرضا یدوی؛ حمیدرضا بلوچی؛ حمید اله دادی

دوره 25، شماره 4 ، دی 1402، صفحه 977-993

https://doi.org/10.22059/jci.2023.352118.2767

چکیده

هدف: آزمایش به منظور بررسی اثر تنش خشکی و محلول‌پاشی عناصر آهن و روی بر خصوصیات زراعی آفتابگردان انجام شدروش پژوهش: آزمایش به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس در سال 94-1393 اجرا شد. آبیاری در سه سطح (آبیاری پس از 60، 120 و180 میلی‌متر تبخیر از تشت تبخیر کلاس A) به عنوان ... بیشتر هدف: آزمایش به منظور بررسی اثر تنش خشکی و محلول‌پاشی عناصر آهن و روی بر خصوصیات زراعی آفتابگردان انجام شدروش پژوهش: آزمایش به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس در سال 94-1393 اجرا شد. آبیاری در سه سطح (آبیاری پس از 60، 120 و180 میلی‌متر تبخیر از تشت تبخیر کلاس A) به عنوان کرت‌ اصلی و محلول‌پاشی در چهار سطح (محلول‌پاشی با آب (شاهد)، سولفات آهن، سولفات روی و سولفات آهن + سولفات روی) به عنوان کرت‌های فرعی به‌کار برده شدند.یافته‌ها: نتایج نشان ‌داد که تأخیر در آبیاری از 60 به 180 میلی‌متر تبخیر باعث کاهش تعداد دانه در طبق، عملکرد دانه و زیستی به ترتیب به میزان 8/24، 5/37 و 30 درصد شد. در بین تیمارهای محلول‌پاشی، محلول‌پاشی با سولفات آهن + سولفات روی، تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه و عملکرد دانه را به ترتیب 1/24، 6/16 و 3/14 درصد نسبت به شاهد افزایش داد. تأخیر در آبیاری، کارایی مصرف آب را تا 9/50 درصد افزایش داد. برهمکنش رژیم آبیاری و محلول‌پاشی تاثیر معنی‌داری بر غلظت آهن برگ و دانه و غلظت روی برگ داشت به طوریکه با تأخیر در آبیاری، جذب عناصر غذایی کاهش یافت ولی محلول‌پاشی در شرایط تنش خشکی باعث افزایش جذب آهن و روی در آفتابگردان شد.نتیجه‌گیری:با توجه به این نتایج می توان اظهار داشت که از طریق محلول‌پاشی آهن و روی می توان از افت شدید عملکرد آفتابگردان در شرایط تنش خشکی جلوگیری نمود.

ارزیابی اثر اسید هیومیک و اسید فولویک با منابع مختلف کود نیتروژنه بر صفات زراعی برنج عنبربو (Oryza sativa L.) در سیستم کشت مستقیم

حسن نیسی؛ محمد رفیعی الحسینی؛ محمود رضا تدین؛ سید رضا احمدپور؛ اکبر کریمی

دوره 25، شماره 4 ، دی 1402، صفحه 995-1008

https://doi.org/10.22059/jci.2023.352306.2769

چکیده

نیتروژن به عنوان مهم‌ترین عنصرغذایی مورد نیاز گیاه برنج بوده و بخش زیادی از آن در شالیزارها از طریق آبشویی از دست می‌رود که خود می‌تواند منجر به بروز مشکلات زیست‌محیطی و کاهش کارایی مصرف کود اوره در کشت برنج ‌شود. از این رو آزمایش حاضر با هدف بررسی اثر کاربرد کودهای مختلف آلی و شیمیایی نیتروژنه به‌منظور کاهش و یا رفع این مشکل در ... بیشتر نیتروژن به عنوان مهم‌ترین عنصرغذایی مورد نیاز گیاه برنج بوده و بخش زیادی از آن در شالیزارها از طریق آبشویی از دست می‌رود که خود می‌تواند منجر به بروز مشکلات زیست‌محیطی و کاهش کارایی مصرف کود اوره در کشت برنج ‌شود. از این رو آزمایش حاضر با هدف بررسی اثر کاربرد کودهای مختلف آلی و شیمیایی نیتروژنه به‌منظور کاهش و یا رفع این مشکل در سال 1400، به‌صورت کرت‌های خرد شده با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتور اصلی شامل اسید هیومیک، اسید فولویک و کاربرد کود نیتروژن (اوره گرانوله، اوره با پوشش گوگردی، سولفات آمونیوم، اوره و نیترات آمونیوم، ترکیب اوره با پوشش گوگردی و اوره گرانوله و شاهد) به‌عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شد. مقایسه میانگین اثرات ساده نشان داد که بیش ترین عملکرد شلتوک با کاربرد اسید هیومیک به دست آمد که در مقایسه با شاهد افزایش 19 درصدی داشت. بالا ترین ارتفاع بوته و عملکرد بیولوژیک با کاربرد اوره با پوشش گوگردی و یا اوره با پوشش گوگردی همراه با اوره گرانوله به دست آمد. کم‌ترین درصد باروری خوشه به تیمار شاهد و بالا‌ترین وزن خشک خوشه در بوته، وزن خشک تک بوته و تعداد پنجه بارور در بوته به تیمار کاربرد اوره با پوشش گوگردی و یا کاربرد اوره با پوشش گوگردی همراه با اوره گرانوله با کاربرد اسید هیومیک تعلق داشت. بنابراین به نظر می رسد کاربرد اسید هیومیک همراه با آب آبیاری می‌تواند در بهبود رشد برنج در خاک های تحت کشت برنج خوزستان مفید باشد.

تحلیل اثر عوامل محیطی بر کشت ذرت علوفه‌ای با استفاده از منطق فازی

حسین پورهادیان

دوره 25، شماره 4 ، دی 1402، صفحه 1009-1022

https://doi.org/10.22059/jci.2023.352960.2776

چکیده

زمینه: پهنه‌بندی دقیق عوامل محیطی هر منطقه برای فعالیت‌های کشاورزی، راهنمای بسیار مهمی برای تصمیم‌گیری مدیران و سیاست‌گذاران بخش کشاورزی و کشاورزان فراهم می‌کند.هدف: این پژوهش به‌منظور پهنه‌بندی اراضی زراعی در استان لرستان برای کشت دوم ذرت علوفه‌ای در سال 1400، به‌کمک سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS)، فرآیند تحلیل شبکه‌ای(ANP) و منطق ... بیشتر زمینه: پهنه‌بندی دقیق عوامل محیطی هر منطقه برای فعالیت‌های کشاورزی، راهنمای بسیار مهمی برای تصمیم‌گیری مدیران و سیاست‌گذاران بخش کشاورزی و کشاورزان فراهم می‌کند.هدف: این پژوهش به‌منظور پهنه‌بندی اراضی زراعی در استان لرستان برای کشت دوم ذرت علوفه‌ای در سال 1400، به‌کمک سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS)، فرآیند تحلیل شبکه‌ای(ANP) و منطق فازی انجام گرفت. روش پژوهش: ابتدا لایه رستری عوامل محیطی مؤثر بر کشت ذرت علوفه‌ای شامل عوامل اقلیمی(دمای کمینه، بیشینه و متوسط)، توپوگرافی(ارتفاع از سطح دریا و شیب) و خاکی(اسیدیته، بافت، پتاسیم قابل‌دسترس، فسفر قابل‌دسترس، ماده آلی و نیتروژن کل) در محیط GIS تهیه شد. سپس با استفاده از توابع فازی نقشه هر عامل فازی‌سازی گردید و وزن هر عامل به‌کمک ANP تعیین شد. با ترکیب لایه‌های وزن‌دار شده، لایه‌های نهایی تولید گردید و در نهایت این لایه‌ها به‌چهار طبقه خیلی‌مناسب، مناسب، ضعیف و نامناسب پهنه‌بندی شدند.یافته‌ها: نتایج نشان داد که 35/96 درصد از سطح محدوده موردمطالعه دارای شرایط مناسب و 65/3 درصد دارای شرایط ضعیف برای کشت ذرت علوفه‌ای می‌باشد. به‌جز بخش کمی از شمال و جنوب اراضی زراعی استان لرستان، بقیه اراضی دارای شرایط مناسب بودند. ارزیابی نقشه‌های فازی نشان داد بیشترین اهمیت فازی مربوط به عوامل اقلیمی(63/0) و کمترین به عوامل خاکی(53/0) می‌باشد. بررسی جداگانه نقشه‌های عوامل اقلیمی، توپوگرافی و خاکی حاکی از ایجاد محدودیت توسط تمام عوامل به‌‌جز pH خاک برای کشت ذرت علوفه‌ای در استان لرستان می‌باشد. نتیجه‌گیری: نتیجه این مطالعه زمینه منطقی برای برنامه‌ریزی استفاده بهینه از کاربری اراضی زراعی، مدیریت گیاه ذرت علوفه‌ای و افزایش درآمد کشاورزان را فراهم خواهد کرد.

بررسی تاثیر روش و میزان آبیاری بر عملکرد، کارآیی مصرف آب و کیفیت یونجه

حسین شمسی محمودآبادی؛ وحدت برخورداری؛ اسماعیل مقبلی دامنه

دوره 25، شماره 4 ، دی 1402، صفحه 1023-1037

https://doi.org/10.22059/jci.2023.353565.2781

چکیده

هدف: مطالعه با هدف بررسی تأثیر سطوح مختلف آبیاری بر عملکرد علوفه، کیفیت و کارایی مصرف آب یونجه در روشهای مختلف آبیاری در مرکز تحقیقات جنوب استان کرمان انجام شد. روش پژوهش: آزمایش مزرعه‌ای به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار به مدت دو سال انجام شد. سه روش آبیاری شامل 1- آبیاری غرقابی، 2- آبیاری قطرهای ... بیشتر هدف: مطالعه با هدف بررسی تأثیر سطوح مختلف آبیاری بر عملکرد علوفه، کیفیت و کارایی مصرف آب یونجه در روشهای مختلف آبیاری در مرکز تحقیقات جنوب استان کرمان انجام شد. روش پژوهش: آزمایش مزرعه‌ای به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار به مدت دو سال انجام شد. سه روش آبیاری شامل 1- آبیاری غرقابی، 2- آبیاری قطرهای زیرسطحی، 3- آبیاری تیپ زیرسطحی به‌عنوان فاکتور اصلی، چهار سطح آبیاری شامل (1- آبیاری براساس 100 درصد نیاز آبی، 2- آبیاری براساس 90 درصد نیاز آبی، 3- آبیاری بر اساس 80 درصد نیاز آبی، 4- آبیاری بر اساس 70 درصد نیاز آبی) به‌عنوان عامل فرعی بودند. یافته ها: نتایج نشان داد آبیاری در شرایط 70 درصد نیاز آبی گیاه منجر به کاهش الیاف نامحلول در شوینده خنثی، کاهش پروتئین به میزان 31 درصد و عملکرد علوفه خشک به میزان 13 درصد نسبت به آبیاری کامل شد. نتایج تجزیه مرکب نشان داد اثر متقابل سطوح آبیاری و روش آبیاری بر عملکرد علوفه تر، کارایی مصرف آب علوفه تر و خشک و درصد خاکستر معنیدار شد. بیش‌ترین میزان عملکرد علوفه تر و درصد خاکستر در تیمار آبیاری 100 درصد نیاز آبی و آبیاری تیپ زیرسطحی به‌دست آمد. بیش‌ترین میزان کارآیی مصرف آب علوفه تر و کارایی مصرف آب علوفه خشک در تیمار آبیاری براساس 70 درصد نیاز آبی و روش آبیاری تیپ زیرسطحی بود. نتیجه گیری: در شرایط خشکی و کمآبیاری، برای رسیدن به کارآیی بالاتر مصرف آب، استفاده از روش آبیاری قطرهای تیپ زیرسطحی پیشنهاد میشود.

تاثیر پذیری عملکرد گندم از مقدار درجه روز رشد تجمع یافته در طی گرده افشانی-رسیدگی نسبت به کاشت-گرده افشانی

مهدی جودی

دوره 25، شماره 4 ، دی 1402، صفحه 1039-1052

https://doi.org/10.22059/jci.2023.354465.2790

چکیده

هدف تحقیق حاضر بدست آوردن نسبت طول دوره بعد از گرده‌افشانی به قبل از گرده‌افشانی و نحوه ارتباط آن با عملکرد دانه در گندم بود. تعداد 81 رقم گندم در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی مغان تحت شرایط فاریاب در سال زراعی 90-1389 مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد مقدار درجه روز رشد کاشت- گرده‌افشانی بین 1584-1287، کاشت- رسیدگی فیزیولوژیک ... بیشتر هدف تحقیق حاضر بدست آوردن نسبت طول دوره بعد از گرده‌افشانی به قبل از گرده‌افشانی و نحوه ارتباط آن با عملکرد دانه در گندم بود. تعداد 81 رقم گندم در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی مغان تحت شرایط فاریاب در سال زراعی 90-1389 مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد مقدار درجه روز رشد کاشت- گرده‌افشانی بین 1584-1287، کاشت- رسیدگی فیزیولوژیک بین 2265-2076 و گرده‌افشانی تا رسیدگی فیزیولوژیک بین 847-644 درجه سانتیگراد متغیر بود. میانگین ارقام نشان داد از کل درجه روز رشد تجمع یافته، 65 درصد در فاصله کاشت تا گرده افشانی و 35 درصد در فاصله گرده افشانی تا رسیدگی تجمع یافته است. به عبارتی دیگر نسبت طول دوره بعد به قبل از گرده‌افشانی 54/0 بود. زمانی که ارقام گندم بصورت جداگانه بررسی گردید، مشخص شد که نسبت طول دوره بعد به قبل از گرده‌افشانی بین 43/0 تا 63/0 متغیر می‌باشد. اثر زمان گرده‌افشانی در تغییرات نسبت مذکور به مراتب بیشتر از اثر زمان رسیدگی فیزیولوژیک بود. بررسی رگرسیونی بین نسبت طول دوره بعد به قبل از گرده‌افشانی و عملکرد دانه نشان داد که ارتباط دو صفت مذکور به صورت تابع درجه دوم می‌باشد. بطوریکه افزایش نسبت طول دوره بعد به قبل از گرده‌افشانی تا 57/0 باعث افزایش عملکرد دانه شد. در نسبت‌های بین 61/0-57/0 عملکرد دانه ثابت و در نسبت‌های بالاتر از 61/0، عملکرد دانه کاهش یافت. این امر نشان می‌دهد که باید یک تعادلی بین طول دوره بعد و قبل از گرده‌افشانی در گندم وجود داشته باشد تا حداکثر عملکرد دانه حاصل شود.

ارزیابی رشد ذرت در مرحله رویشی تحت شرایط خاک آلوده با تیمار ترکیبات گوگرددار و باکتری تیوباسیلوس

حمزه میرزائی؛ فرید شکاری؛ رضا فتوت؛ محمد امیر دلاور

دوره 25، شماره 4 ، دی 1402، صفحه 1053-1069

https://doi.org/10.22059/jci.2023.355626.2794

چکیده

بمنظور بررسی اثر منابع مختلف ترکیبات گوگردار بهمراه تلقیح باکتری تیوباسیلوس بر گیاه ذرت در شرایط تنش فلزات سرب و روی، آزمایشی بصورت فاکتوریل طرح بلوک‌های کامل تصادفی در گلخانه تحقیقاتی کشاورزی دانشگاه زنجان در سال 1400 اجرا گردید. تیمارهای گوگرد شامل گوگرد عنصری (75/0، 25/1 و 2 گرم برکیلوگرم خاک) گوگرد همراه باکتری تیوباسیلوس (بیوگوگرد) ... بیشتر بمنظور بررسی اثر منابع مختلف ترکیبات گوگردار بهمراه تلقیح باکتری تیوباسیلوس بر گیاه ذرت در شرایط تنش فلزات سرب و روی، آزمایشی بصورت فاکتوریل طرح بلوک‌های کامل تصادفی در گلخانه تحقیقاتی کشاورزی دانشگاه زنجان در سال 1400 اجرا گردید. تیمارهای گوگرد شامل گوگرد عنصری (75/0، 25/1 و 2 گرم برکیلوگرم خاک) گوگرد همراه باکتری تیوباسیلوس (بیوگوگرد) (1، 2 و 3گرم برکیلوگرم خاک) و سولفات‌پتاسیم (5/0، 1 و 5/1گرم برکیلوگرم) بود. نتایج نشان داد که صفات مورفولوژیک، آناتومیک و فیزیولوژیک در مرحله رشد رویشی در تمام تیمارهای اعمال شده معنی‌دار شدند. تیمارهای اعمال شده نسبت به شاهد موجب افزایش میزان کلروفیل، فلورسانس و آنزیم‌ها گردید. این افزایش باعث کاهش دمای برگ، افزایش طول سلول-های برگ و در نتیجه موجب افزایش سطح برگ و سرعت برگ‌دهی در گیاهان ‌گردید. در تیمار گوگرد بهمراه باکتری این افزایش بیشتر بود. اما تیمارهای گوگرد عنصری 2گرم و سولفات‌پتاسیم 5/1 گرم در گیاه تنش ایجاد کردند و موجب کاهش میزان صفات نسبت به شاهد شدند. همچنین گیاهان در خاک آلوده دچار تنش شدند و میزان صفات ذکر شده نیز کاهش یافتند. اما با اعمال تیمارها میزان صفات کاروتنوئید، پروتئین کل و پروکسیداز افزایش یافتند که موجب کاهش تنش در گیاهان شدند و به تبع آن میزان صفات و شاخص‌های رشدی در گیاه نسبت به شاهد در خاک آلوده افزایش یافتند. می‌توان نتیجه گرفت که تیمار گوگرد همراه باکتری در مقایسه با دیگر تیمارها موجب فعال شدن سیستم دفاعی آنزیمی و غیرآنزیمی و متحمل شدن گیاه به تنش گردید. و نهایتا بهبود رشد گیاه را موجب می‌گردد.

ارزیابی پلی‌آمین‌ها بر فعالیت آنتی اکسیدانی، روغن، پروتئین و برخی صفات فیزیولوژیک و بیوشیمیایی کاملینا (Camelina sativa) تحت تنش شوری

اسماعیل قلی نژاد؛ بختیار لله گانی؛ شهریار کاظمی

دوره 25، شماره 4 ، دی 1402، صفحه 1071-1089

https://doi.org/10.22059/jci.2023.356685.2797

چکیده

به منظور بررسی تاثیر اسپرمین، اسپرمیدین و پوترسین بر فعالیت آنتی اکسیدانی، روغن، پروتئین و برخی صفات فیزیولوژیک و بیوشیمیایی کاملینا تحت شرایط تنش شوری، آزمایش گلدانی (هوای آزاد) در دانشگاه پیام نور در اسفندماه سال 1400 به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با 12 تیمار و 3 تکرار اجرا گردید. تیمار شوری در سه سطح (صفر، 15، 30 دسی زیمنس ... بیشتر به منظور بررسی تاثیر اسپرمین، اسپرمیدین و پوترسین بر فعالیت آنتی اکسیدانی، روغن، پروتئین و برخی صفات فیزیولوژیک و بیوشیمیایی کاملینا تحت شرایط تنش شوری، آزمایش گلدانی (هوای آزاد) در دانشگاه پیام نور در اسفندماه سال 1400 به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با 12 تیمار و 3 تکرار اجرا گردید. تیمار شوری در سه سطح (صفر، 15، 30 دسی زیمنس بر متر) و تیمار محلول‌پاشی در 4 سطح 1- اسپرمین (2 میلی‌مولار)، 2-اسپرمیدین (2 میلی‌مولار)، 3- پوترسین (2 میلی‌مولار) و شاهد (محلول‌پاشی آب خالص) بود. نتایج نشان داد با افزایش تنش شوری درصد و وزن خشک روغن، وزن خشک پروتئین، وزن خشک دانه، شاخص کلروفیل، درصد مواد آلی و معدنی شاخساره کاهش ولی درصد پروتئین، درصد خاکستر شاخساره، قندهای محلول، فعالیت آنتی اکسیدانی و درصد نشت یونی افزایش معنی‌داری یافت. تنش شوری 30 و 15 دسی‌زیمنس بر متر در مقایسه با شاهد به‌ترتیب شاخص کلروفیل (32 و 15 درصد) و درصد مواد معدنی شاخساره (19 و 3 درصد)، درصد روغن (17 و 9 درصد)، وزن خشک روغن (62 و 21 درصد) و وزن خشک دانه (52 و 10 درصد) را کاهش ولی درصد پروتئین (9 و 3 درصد)، درصد خاکستر شاخساره (33 و 30 درصد)، قندهای محلول (32 و 20 درصد) و فعالیت آنتی اکسیدانی (21 و 13 درصد) را افزایش داد. همچنین محلول‌پاشی با پلی‌آمین‌ها سبب افزایش صفات مذکور شد ولی درصد نشت یونی را کاهش داد. بنابراین جهت تعدیل اثرات تنش شوری و افزایش وزن خشک دانه و روغن کاملینا، محلول‌پاشی با پلی‌آمین‌ها پیشنهاد می‌شود.

اثر کاربرد مایکوریزا و فسفر بر خصوصیات رشدی و فیزیولوژیکی ذرت و کینوا در کشت مخلوط به روش جایگزینی

طیبه رستمی؛ حمید عباسدخت؛ حسن مکاریان؛ منوچهر قلی پور؛ خلیل کریم زاده اصل

دوره 25، شماره 4 ، دی 1402، صفحه 1091-1107

https://doi.org/10.22059/jci.2023.357310.2806

چکیده

هدف: این مطالعه بهمنظور بررسی مایکوریزا و کود فسفر بر برخی صفات مورفوفیزیولوژی و عملکرد کینوا (Chenopodium quinoa willd) و ذرت (Zea mays L.) در شرایط کشت مخلوط به روش جایگزینی انجام شد.روش پژوهش: آزمایش به‌‌‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی شاهرود در شهرستانهای شاهرود و میامی انجام ... بیشتر هدف: این مطالعه بهمنظور بررسی مایکوریزا و کود فسفر بر برخی صفات مورفوفیزیولوژی و عملکرد کینوا (Chenopodium quinoa willd) و ذرت (Zea mays L.) در شرایط کشت مخلوط به روش جایگزینی انجام شد.روش پژوهش: آزمایش به‌‌‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی شاهرود در شهرستانهای شاهرود و میامی انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل نسبتهای کشت خالص کینوا، 75 درصد کینوا+ 25 درصد ذرت، 50 درصد کینوا+ 50 درصد ذرت، 25 درصد کینوا+ 75 درصد ذرت و خالص ذرت بهعنوان فاکتور اول و تیمار فسفر در سه سطح (صفر، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار) و مایکوریزا در دو سطح (مصرف و عدم مصرف) به‌عنوان فاکتور دوم و سوم در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد خصوصیات رشدی و عملکرد کینوآ و ذرت تحت تأثیر فاکتورهای مختلف مورد استفاده قرار گرفت.یافته ها: براساس نتایج حاصل از آزمایش اکثر صفات مورد مطالعه تحت تأثیر تیمارها، قرار گرفت. بیشترین ارتفاع گیاه ذرت (8/202 سانتیمتر) و کینوآ (3/81 سانتیمتر) و عملکرد دانه ذرت (5/2542 کیلوگرم در هکتار) با کاربرد مایکوریزا و فسفر 50 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد. بیش‌ترین شاخص سطح برگ کینوآ (86/2) و ذرت (57/6) و بیش‌ترین مقدار کلروفیل کینوآ و ذرت بهترتیب (88/2 و 39/12 میلیگرم بر میلیلیتر) در منطقه شاهرود با استفاده از مایکوریزا و فسفر 50 کیلوگرم در هکتار با آرایش کشت 50 درصد مشاهده شد.نتیجه گیری: با توجه به نتایج، سیستم کشت مخلوط با استفاده از کود فسفر و مایکوریزا روی خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی کینوا و ذرت تأثیر معنیداری داشت.

برآورد نیازسرمایی وگرمایی ارقام مختلف تمشک سیاه در شرایط مزرعه ای شرق مازندران

سمیه طبری؛ مهدی حدادی نژاد؛ رضا نوروز

دوره 25، شماره 4 ، دی 1402، صفحه 1109-1124

https://doi.org/10.22059/jci.2023.344327.2720

چکیده

به‌منظور تعیین نیاز سرمایی و گرمایی ارقام تمشک سیاه(Rubus sp.)، سه رقم خاردار(توپای، سیلوان و ماریون) و دو رقم بی‌خار(قرمز نارس و مرتون) پس از شروع رکود و تأمین نیاز سرمایی مختلف در سال 1398 از کلکسیون تمشک دانشگاه علوم کشاورزی ساری جمع‌آوری و در گلخانه در قالب طرح بلوک کامل تصادفی بصورت فاکتوریل در سه تکرار ارزیابی شد. سپس مدل‌های نیاز ... بیشتر به‌منظور تعیین نیاز سرمایی و گرمایی ارقام تمشک سیاه(Rubus sp.)، سه رقم خاردار(توپای، سیلوان و ماریون) و دو رقم بی‌خار(قرمز نارس و مرتون) پس از شروع رکود و تأمین نیاز سرمایی مختلف در سال 1398 از کلکسیون تمشک دانشگاه علوم کشاورزی ساری جمع‌آوری و در گلخانه در قالب طرح بلوک کامل تصادفی بصورت فاکتوریل در سه تکرار ارزیابی شد. سپس مدل‌های نیاز سرمایی و گرمایی محاسبه گردید. نتایج حاکی از تفاوت نیاز سرمایی ارقام خاردار و بی‌خار در مزرعه بود. رقم خاردار و زودرس سیلوان پس از دریافت 500 ساعت نیاز سرمایی، بیشترین درصد شکوفایی اولین را جوانه داشت. اولین شکوفایی در ارقام خاردار میان‌رس و دیررس (ماریون و توپای) و رقم بی‌خارقرمزنارس در 700 ساعت سرما ولی در رقم بی‌خار مرتون در 900 ساعت مشاهده گردید. کمترین تعداد روزی که همه ارقام خاردار و بی‌خار توانستند به مرحله شکوفایی 50 درصدی جوانه‌ها برسند وقتی بود که حداقل 700 ساعت سرما را دریافت نمودند. بااین‌حال تنها ارقام خاردار بودند که به شکوفایی کامل رسیدند و به همین دلیل مناسب‌ترین ارقام جهت توسعه کشت در شرق مازندران می‌باشند. ارقام بی‌خار حتی با دریافت 900 ساعت سرما به شکوفایی کامل نرسیدند. نیاز گرمایی لازم جهت شکوفایی 50 درصد جوانه‌ها بین 1116 GDH(رقم خاردار و دیررس توپای) تا 6324 GDH(رقم بی‌خار مرتون) متغیر بود. در مورد ارقام بی‌خار استفاده از تیمارهای تکمیلی مثل سیانامید هیدروژن جهت بهبود شکوفایی جوانه می‌تواند راهگشا باشد.

ارزیابی عملکرد و برخی صفات زراعی و فیزیولوژیک در ژنوتیپ‌های بامیه تحت رژیم های مختلف آبیاری

مهتاب نوری؛ فرنگیس قنواتی؛ غلامرضا بخشی خانیکی؛ حمید سبحانیان؛ حمید رضا فنایی

دوره 25، شماره 4 ، دی 1402، صفحه 1125-1139

https://doi.org/10.22059/jci.2023.346058.2732

چکیده

به‌منظور بررسی تأثیر دور آبیاری، 15 ژنوتیپ منتخب بامیه از بانک ژن ملی ایران در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1400-1399 در مزرعه پژوهشی و آزمایشی مؤسسه تحقیقات اصلاح نهال و بذر در کرج کشت و ارزیابی شدند. پس از اینکه گیاهان وارد مرحله سه برگی شدند، آبیاری به صورت 5 و 10 روز یک‌بار انجام گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس ... بیشتر به‌منظور بررسی تأثیر دور آبیاری، 15 ژنوتیپ منتخب بامیه از بانک ژن ملی ایران در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1400-1399 در مزرعه پژوهشی و آزمایشی مؤسسه تحقیقات اصلاح نهال و بذر در کرج کشت و ارزیابی شدند. پس از اینکه گیاهان وارد مرحله سه برگی شدند، آبیاری به صورت 5 و 10 روز یک‌بار انجام گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که اثر تنش خشکی بر روی همه صفات اندازه گیری شده شامل: ارتفاع بوته، تعداد میوه، طول میوه، تعداد دانه، وزن دانه رسیده، وزن میوه رسیده، وزن هزاردانه، عملکرد میوه، عملکرد بیولوژیکی، محتوای قند و پروتئین غلاف بامیه به لحاظ آماری معنی‌دار بود. در شرایط تنش خشکی میانگین تمام صفات مورد ارزیابی (به جز قندهای محلول) کاهش یافته بود. بیشترین عملکرد میوه (06/12 تن در هکتار) متعلق به ژنوتیپ ده بود که نسبت به شرایط عدم تنش این ژنوتیپ 5/37 درصد کاهش داشت. ژنوتیپ‌های یک و دوازده کمترین تغییر در محتوای پروتئین، ژنوتیپ‌های چهار و شش کمترین تغییر در محتوای قند و ژنوتیپ‌های نه و یازده کمترین تغییر در عملکرد بیولوژیکی را داشتند. براساس نتایج به دست آمده از این آزمایش بهترین ژنوتیپ از لحاظ عملکرد میوه ژنوتیپ ده و از لحاظ عملکرد بیولوژیکی ژنوتیپ‌های نه و یازده بودند که جهت استفاده در مناطق دارای کمبود آب قابل توصیه می باشند.

اثر تلقیح مایکوریزایی و اسیدسالیسیلیک بر ویژگی‌های رشدی، عملکرد وکیفیت گیاه ‏همیشه‌بهار تحت تنش شوری

احمد کوچک زاده؛ عبدالرضا سیاهپوش؛ محمد رضا مرادی تلاوت؛ مریم شفیعی

دوره 25، شماره 4 ، دی 1402، صفحه 1141-1156

https://doi.org/10.22059/jci.2023.344308.2719

چکیده

به‌منظور ارزیابی اثر اسید سالیسیلیک و مایکوریزا در کاهش شوری بر عملکرد کمی و کیفی گیاه همیشه‏ بهار آزمایشی گلدانی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام گردید. این آزمایش با چهار تکرار در سال 1394 در دانشگاه پیام نور پلدختر اجرا شد. عوامل آزمایشی شامل پنج سطح شوری (شاهد (آب شرب پلدختر با هدایت الکتریکی 7/0 دسی‏زیمنس بر متر)، ... بیشتر به‌منظور ارزیابی اثر اسید سالیسیلیک و مایکوریزا در کاهش شوری بر عملکرد کمی و کیفی گیاه همیشه‏ بهار آزمایشی گلدانی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام گردید. این آزمایش با چهار تکرار در سال 1394 در دانشگاه پیام نور پلدختر اجرا شد. عوامل آزمایشی شامل پنج سطح شوری (شاهد (آب شرب پلدختر با هدایت الکتریکی 7/0 دسی‏زیمنس بر متر)، 2، 4، 6 و 8 دسی‏زیمنس بر متر)، چهار سطح اسید سالیسیلیک (صفر، 3/0، 6/0 و 9/0 میلی‏مولار) و دو سطح (تلقیح و عدم تلقیح) مایکوریزا بود. نتایج نشان داد اعمال تنش شوری تمام صفات اندازه‌گیری شده را کاهش داد و فقط موجب افزایش خاصیت آنتی‌اکسیدانی در گیاه شد. در مقابل استفاده از اسیدسالیسیلیک و مایکوریزا تمام صفات را در تنش شوری بهتر نمود. بیش‌ترین مقدار کلروفیل a و b در تیمار شوری 7/0 دسی‌زیمنس بر متر و کاربرد 6/0 میلی‌مولار اسیدسالیسیلیک به‌ترتیب با 115/0 و 207/0 میلی‌گرم بر کیلوگرم وزن تر برگ به‌دست آمد که با سایر تیمارها در سطح پنج درصد دارای اختلاف معنی‌دار بود. کاروتنوئید گلبرگ در شوری 7/0 دسی‌زیمنس بر متر و مصرف 9/0 میلی‌مولار اسیدسالیسیلیک به 71/7 میلی‌گرم بر کیلوگرم وزن تر گلبرگ رسید که نسبت به همین شوری و بدون مصرف اسیدسالیسیلیک 15 درصد بیش‌تر بود. بیش‌ترین وزن تر گل‌آذین به‌عنوان عملکرد اقتصادی با 56/12 گرم در گلدان در تیمار شوری 7/0 دسی‌زیمنس بر متر، کاربرد 9/0 میلی‌مولار اسیدسالیسیلیک و با تلقیح مایکوریزا حاصل شد. قارچ مایکوریزا، 28 درصد خاصیت آنتی‏اکسیدانی و 21 درصد کلونیزاسیون را نسبت به عدم تلقیح قارچ افزایش داد.

دوره 26 (1403)

دوره 25 (1402)

دوره 24 (1401)

دوره 23 (1400)

دوره 22 (1399)

دوره 21 (1398)

دوره 20 (1397)

دوره 19 (1396)

دوره 18 (1395)

دوره 17 (1394)

دوره 16 (1393)

دوره 15 (1392)

دوره 14 (1391)

دوره 13 (1390)

دوره 12 (1389)

دوره 11 (1388)

دوره و شماره: دوره 25، شماره 4، دی 1402، صفحه 839-1148

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده