به زراعی کشاورزی - فهرست مقالات

اثر تقسیط نیتروژن و آبیاری تکمیلی بر عملکرد، اجزای عملکرد و درصد روغن آفتابگردان

عبدالله صفری؛ علی نخزری مقدم؛ علی راحمی کاریزکی؛ محمد صلاحی فراهی

دوره 25، شماره 3 ، شهریور 1402، صفحه 521-532

https://doi.org/10.22059/jci.2022.322002.2536

چکیده

هدف: به‌منظور بررسی تأثیر تقسیط نیتروژن و آبیاری تکمیلی بر عملکرد، اجزای عملکرد و درصد روغن آفتابگردان، آزمایشی در سال زراعی 97-1396 به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه گنبد کاووس اجرا شد.روش پژوهش: تیمارهای آزمایش شامل تقسیط نیتروژن (عدم مصرف نیتروژن، مصرف 25 درصد به‌هنگام ... بیشتر هدف: به‌منظور بررسی تأثیر تقسیط نیتروژن و آبیاری تکمیلی بر عملکرد، اجزای عملکرد و درصد روغن آفتابگردان، آزمایشی در سال زراعی 97-1396 به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه گنبد کاووس اجرا شد.روش پژوهش: تیمارهای آزمایش شامل تقسیط نیتروژن (عدم مصرف نیتروژن، مصرف 25 درصد به‌هنگام کاشت و 75 درصد قبل از گل‎دهی، مصرف 50 درصد به‌هنگام کاشت و 50 درصد قبل از گل‎دهی و مصرف 75 درصد به‌هنگام کاشت و 25 درصد قبل از گل‎دهی) و آبیاری تکمیلی (عدم آبیاری، آبیاری تکمیلی در مرحله گل‎دهی، آبیاری تکمیلی در مرحله پرشدن دانه و آبیاری تکمیلی در مرحله گل‎دهی و پر شدن دانه) هر کدام در چهار سطح بود.یافتهها: نتایج نشان داد که بیش‌ترین تعداد دانه در ردیف، تعداد دانه در طبق، وزن هزاردانه، عملکرد دانه (4318 کیلوگرم در هکتار) و شاخص برداشت در تیمار مصرف 25 درصد نیتروژن در زمان کاشت و 75 درصد قبل از گل‎دهی مشاهده شد. مصرف 75 درصد مقدار نیتروژن در زمان کاشت و 25 درصد قبل از گلدهی تعداد ردیف در طبق را افزایش داد. عدم کاربرد نیتروژن درصد روغن را افزایش اما عملکرد روغن را کاهش داد. آبیاری در مراحل گل‎دهی و پرشدن دانه، تعداد دانه در طبق، وزن دانه و عملکرد (4427 کیلوگرم در هکتار) را افزایش داد.نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج به‌دست‌آمده، آبیاری در مراحل گل‎دهی و پرشدن دانه و هم‌چنین مصرف 25 درصد نیتروژن در زمان کاشت و 75 درصد قبل از گل‎دهی برای به‌دست‌آوردن عملکرد مطلوب آفتابگردان مناسب بود.

تأثیر بیوچار و بیوسولفور بر عملکرد دانه و برخی صفات اکوفیزیولوژیک کلزا (.Brassica napus L) در شرایط تنش خشکی در کشت زمستانه

محسن کریمی موحدی؛ غلام عباس اکبری؛ غلام علی اکبری؛ فاطمه بناءکاشانی؛ محمدرضا اردکانی

دوره 25، شماره 3 ، شهریور 1402، صفحه 533-542

https://doi.org/10.22059/jci.2022.339343.2684

چکیده

هدف: تنش‌های محیطی به‌ویژه تنش خشکی از مهمترین عوامل کاهش‌دهنده رشد و نمو گیاهان روغنی مانند کلزا در مناطق خشک و نیمه‌خشک می‌باشد. هدف از این پژوهش بررسی تأثیر بیوچار و بیوسولفور بر عملکرد دانه و برخی صفات اکوفیزیولوژیک کلزا در شرایط تنش خشکی در کشت زمستانه می باشد.روش پژوهش: این پژوهش به‌صورت کرت خردشده- فاکتوریل و در قالب طرح ... بیشتر هدف: تنش‌های محیطی به‌ویژه تنش خشکی از مهمترین عوامل کاهش‌دهنده رشد و نمو گیاهان روغنی مانند کلزا در مناطق خشک و نیمه‌خشک می‌باشد. هدف از این پژوهش بررسی تأثیر بیوچار و بیوسولفور بر عملکرد دانه و برخی صفات اکوفیزیولوژیک کلزا در شرایط تنش خشکی در کشت زمستانه می باشد.روش پژوهش: این پژوهش به‌صورت کرت خردشده- فاکتوریل و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال ۱۳۹۸ در کرج اجرا گردید. در این آزمایش تیمار آبیاری در سه سطح 30، 60 و 100 درصد ظرفیت زراعی به‌عنوان کرت‏های اصلی و تیمار بیوچار در سه سطح عدم کاربرد و کاربرد سه و شش تن در هکتار و تیمار بیوسولفور در دو سطح کاربرد و عدم کاربرد به‌عنوان کرت‏های فرعی در نظر گرفته شدند.یافته‌ها: مشخص شد که تنش خشکی تأثیر معنی‌داری بر عملکرد دانه و روغن گیاه کلزا دارد، به‌طوری‌که میزان این صفات در تنش شدید نسبت به شاهد به‌ترتیب 50 و 52 درصد کاهش را نشان می‌دهد. هم‌چنین استفاده از شش تن در هکتار بیوچار موجب افزایش 49 و 36 درصدی در تعداد خورجین در بوته و تعداد دانه در خورجین شده است. هم‌چنین اثر متقابل کاربرد بیوسولفور و استفاده از شش تن بیوچار بیش‌ترین تأثیر را بر صفات تعداد خورجین در بوته و شاخص برداشت داشت.نتیجه‌گیری: نتایج در مجموع نشان داد که کاربرد کودهای زیستی می‌تواند به‌عنوان یک روش مناسب برای افزایش عملکرد گیاه کلزا به‌کار برده شود، به‌طوری‌که افزایش درصد روغن و عملکرد دانه در نهایت موجب افزایش عملکرد مزرعه‌ای و اقتصادی (روغن) گیاه کلزا می‌گردد.

مطالعه اثر پیش‌تیمار بذور ارقام مختلف جو (Hordeum vulgare L.) بر روی شاخص‌های مختلف جوانه‌زنی

مسلم حیدری؛ مهرداد چائی چی

دوره 25، شماره 3 ، شهریور 1402، صفحه 543-555

https://doi.org/10.22059/jci.2023.350550.2754

چکیده

هدف: پیش‌تیمار بذر ساده ترین و در عین حال بهترین روش برای افزایش سرعت جوانه زنی بذرهاست.روش پژوهش: بر این اساس مطالعه ای با هدف تأثیر پیش تیمار بذرهای ارقام مختلف جو (Hordeum vulgare L.) بر شاخصهای مختلف سبزشدن به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار در گلخانه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی ... بیشتر هدف: پیش‌تیمار بذر ساده ترین و در عین حال بهترین روش برای افزایش سرعت جوانه زنی بذرهاست.روش پژوهش: بر این اساس مطالعه ای با هدف تأثیر پیش تیمار بذرهای ارقام مختلف جو (Hordeum vulgare L.) بر شاخصهای مختلف سبزشدن به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار در گلخانه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان در سال 1401 اجرا گردید. تیمارها شامل پیش تیمار بذر با کودهای 1- کود مایع ویژه بذر مال بیوزر، 2- سیفول آمینو زینک، 3- سبزینه، 4- کود بذرمال رویش، 5- اکوبوستر و 6- شاهد (عدم کاربرد کود) به‌عنوان فاکتور اول و ارقام مختلف جو آبی (جلگه، بهمن و آذران) و دیم (آبیدر، قافلان و سهند) به‌عنوان فاکتور دوم بود.یافته‌ها: نتایج حاکی از تأثیر معنی دار پیش تیمار بذرها بر شاخص های مورد ارزیابی در مقایسه با تیمار شاهد بود. بیش‌ترین فعالیت آنزیم کاتالاز (Unit/ml 117/0) و پراکسیداز (Unit/ml 08/85) در گیاهچه های حاصل از بذرهای پیش تیمار شده با سیفول آمینوزینک به‌دست آمد که به‌ترتیب 72 و 33 درصد بیش‌تر از گیاهچه های حاصل از بذرهای شاهد بود. بیش‌ترین شاخص بنیه گیاهچه ها مربوط به پیش تیمار بذرهای با کود سیفول آمینوزینک (55/26) بود که به طور معنی داری بیش‌تر از بذرهای شاهد (84/22) و سایر پیش تیمارها به‌دست آمد. هم‌چنین درصد سبزشدن بذرهای پیش تیمارشده با کود سیفول آمینوزینک به‌طور معنی داری (5/3 درصد) بیش‌تر از تیمار شاهد بود.نتیجه‌گیری: در بین تیمارها کود بذرمال سیفول آمینوزینک و در بین ارقام نیز رقم آبی آذران بیش‌ترین تأثیرگذرای را در شاخص های مختلف نشان دادند. با توجه به این‌که پیش تیمار بذر روشی آسان و مقرون‌به‌صرفه بوده و درعین سادگی و عدم نیاز به دانش فنی پیچیده، به‌آسانی میتواند توسط کشاورزان اجرا گردد. بنابراین این روش جهت بهبود سبزشدن و استقرار گیاهچه، رشد گیاهچه، افزایش کیفیت و قدرت بذرهای جو توصیه میشود.

ارزیابی اثر تنش خشکی بر ویژگی های ریشه و اندام هوایی ژنوتیپ های گلرنگ (.Carthamus tinctorius L)

حمید جباری؛ مجید غلامحسینی؛ محمدباقر ولی پور؛ محمدرضا نظری؛ امیرحسن امیدی؛ حبیب تشکری میمند

دوره 25، شماره 3 ، شهریور 1402، صفحه 557-573

https://doi.org/10.22059/jci.2023.351005.2760

چکیده

هدف: این پژوهش به‌منظور تأثیر رژیمهای آبیاری بر صفات مورفولوژیک ریشه و اندام هوایی ژنوتیپ‌های گلرنگ انجام شد.روش پژوهش: این آزمایش با استفاده از لوله‌های پلیکا (پیویسی) در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در سال زراعی 99-1398 انجام شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با ... بیشتر هدف: این پژوهش به‌منظور تأثیر رژیمهای آبیاری بر صفات مورفولوژیک ریشه و اندام هوایی ژنوتیپ‌های گلرنگ انجام شد.روش پژوهش: این آزمایش با استفاده از لوله‌های پلیکا (پیویسی) در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در سال زراعی 99-1398 انجام شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای موردبررسی شامل رژیم آبیاری در دو سطح آبیاری کامل (شاهد) و تنش خشکی (بهترتیب آبیاری پس از تخلیه 40 و 80 درصد رطوبت قابل استفاده در خاک) و ژنوتیپهای مختلف گلرنگ شامل تودههای محلی ورامین، همند (آبسرد)، ژنوتیپ قزاقستانی و ارقام امیر، گلدشت و پرنیان بودند.یافتهها: نتایج نشان داد در شرایط تنش خشکی، طول و قطر ریشه بهترتیب به میزان 6/28 و 6/13 درصد افزایش و صفات وزن خشک ریشه، محتوای نسبی آب برگ، تعداد غوزه، تعداد دانه در بوته و عملکرد دانه در واحد آزمایشی بهترتیب 6/23، 2/15، 4/25، 3/63 و 9/74 درصد کاهش یافت. در شرایط آبیاری کامل، رقم امیر با برخورداری از سیستم ریشهای مناسب (وزن خشک ریشه 7/7 گرم و طول ریشه 71 سانتیمتر) و حداکثر تعداد دانه از بیش‌ترین عملکرد دانه در واحد آزمایشی (03/5 گرم در بوته) برخوردار بود. رقم امیر در شرایط تنش خشکی با گلدهی زودهنگام، وزن خشک و طول ریشه زیاد، برخورداری از بیش‌ترین فعالیت آنزیمهای کاتالاز و پراکسیداز، بیش‌ترین عملکرد دانه در واحد آزمایشی (67/1 گرم در بوته) را دارا بود.نتیجهگیری: بهطور کلی، رقم امیر به‌دلیل برخورداری از سیستم ریشهای مناسب و ویژگیهای برتر زراعی، عملکرد دانه بیش‌تری داشت و ژنوتیپ برتر بود.

بررسی ژنتیکی طول سنبله گندم نان در جمعیت متنوع حاصل از لاین Roshan-D-01 ×رقم روشن

مریم درانی نژاد؛ علی کاظمی پور؛ محمد قادر قادری؛ علی اکبر مقصودی مود؛ روح اله عبدالشاهی

دوره 25، شماره 3 ، شهریور 1402، صفحه 575-585

https://doi.org/10.22059/jci.2023.352803.2773

چکیده

هدف: هدف این پژوهش بررسی ژنتیک اندازه سنبله در یک جمعیت ایزوژن نزدیک برای صفات اندازه سنبله و تعداد سنبلچه در سنبله بود.روش پژوهش: در برنامه به‌نژادی گندم نان با هدف انتقال صفت ریشکداری از رقم مهدوی به روشن، در نسل دوم تلاقی برگشتی سوم (BC3F2) یک بوته با سنبله بزرگ مشاهده شد. این بوته پس از چندین نسل خودگشنی و گزینش برای طول سنبله خالص‌سازی ... بیشتر هدف: هدف این پژوهش بررسی ژنتیک اندازه سنبله در یک جمعیت ایزوژن نزدیک برای صفات اندازه سنبله و تعداد سنبلچه در سنبله بود.روش پژوهش: در برنامه به‌نژادی گندم نان با هدف انتقال صفت ریشکداری از رقم مهدوی به روشن، در نسل دوم تلاقی برگشتی سوم (BC3F2) یک بوته با سنبله بزرگ مشاهده شد. این بوته پس از چندین نسل خودگشنی و گزینش برای طول سنبله خالص‌سازی شد و لاین Roshan-D-01 نام گرفت. پس از تلاقی برگشتی چهارم لاین Roshan-D-01 با والد تکراری (رقم روشن) و یک نسل خودگشنی، یک جمعیت ایزوژن نزدیک (BC4F2) برای طول سنبله ایجاد شد. طول سنبله و صفات مرتبط با آن در این جمعیت در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید باهنر کرمان در سال زراعی 1400-1399 مطالعه شد.یافته‌ها: طول سنبله با وراثت‌پذیری 61/0 و پاسخ به گزینش 03/14 درصد، همبستگی منفی و معنی‌داری با تعداد روز تا سنبله‌دهی (**44/0-=r) داشت. در صورتی که با بقیه صفات همبستگی مثبت و معنی‌دار نشان داد. بین صفات بررسی‌شده در این مطالعه سطح برگ پرچم با وراثت‌پذیری عمومی 53/0 و همبستگی مثبت و معنی‌دار با طول سنبله (**60/0=r) بیش‌ترین تنوع فنوتیپی و ژنوتیپی و پاسخ به گزینش را نشان داد.نتیجه‌گیری: همبستگی مثبت سطح برگ پرچم با صفات مرتبط با سنبله بیانگر اهمیت این صفت در بهبود عملکرد دانه گندم بود. جمعیت حاضر به‌دلیل تنوع ژنتیکی بالا و تفکیک متجاوز مشاهده ‌شده، می‌تواند به‌عنوان منبع ژنتیکی قابل اطمینانی در برنامه‌های به‌نژادی گندم با هدف افزایش تعداد دانه در سنبله و بهبود پتانسیل عملکرد دانه مطرح باشد.

برآورد مقدار نیتروژن پوشش‌گیاهی ذرت علوفه‌ای با استفاده از فناوری سنجش از دور چندطیفی هوایی با پهپاد

نیکروز باقری؛ مریم رحیمی جهانگیرلو؛ مهریار جابری اقدم

دوره 25، شماره 3 ، شهریور 1402، صفحه 587-602

https://doi.org/10.22059/jci.2022.341850.2700

چکیده

هدف: به‌منظور ارائۀ یک روش نوین، غیرمخرب، دقیق و سریع برای برآورد مقدار نیتروژن گیاه ذرت از فناوری سنجش از دور چندطیفی هوایی با پهپاد استفاده شد. روش پژوهش: آزمایش‌ها به‌صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار سطح کود نیتروژن (صفر، 50، 100 و 150 درصد مقدار کود بهینه) در شهرستان ورامین در سال زراعی 1397 اجرا شد. نمونه‌برداری در دو مرحلۀ کوددهی ... بیشتر هدف: به‌منظور ارائۀ یک روش نوین، غیرمخرب، دقیق و سریع برای برآورد مقدار نیتروژن گیاه ذرت از فناوری سنجش از دور چندطیفی هوایی با پهپاد استفاده شد. روش پژوهش: آزمایش‌ها به‌صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار سطح کود نیتروژن (صفر، 50، 100 و 150 درصد مقدار کود بهینه) در شهرستان ورامین در سال زراعی 1397 اجرا شد. نمونه‌برداری در دو مرحلۀ کوددهی (هشت‌برگی و ظهور گل‌تاجی) انجام شد. تصویربرداری چندطیفی با پهپاد و نمونه‌برداری زمینی، یک هفته پس از هر بار کوددهی انجام شد. پس از پردازش تصاویر، شاخص‌های پوشش‌گیاهی شامل NDVI، SR، GI، NRI، MCARI2، MTVI2، TCARI، PSRI و REIP محاسبه شدند و همبستگی آن‌ها با نتایج نمونه‌برداری زمینی به‌دست آمد. یافته ها: براساس نتایج به‌دست‌آمده از بررسی ضرایب همبستگی (r) و رگرسیون (مدل بهترین زیرمجموعه)، بهترین شاخصها برای برآورد مقدار نیتروژن ذرت علوفه‌ای، شاخص پوشش‌گیاهی تفاضلی نرمال‌شده (NDVI)، شاخص بازتاب نیتروژن (NIR) و شاخص پوشش ‌گیاهی مثلثی اصلاح‌شده (MTVI2) در هر دو مرحلۀ رشد هشت‌برگی (V8) و ظهور گل‌تاجی (VT) بودند. در مرحلۀ ظهور گل‌تاجی، رابطۀ مثبت و معنی‌داری بین شاخص‌های NDVI (001/0P≤، 86/0=R2)، NIR (001/0P≤، 70/0=R2) و MTVI2 (01/0P≤، 46/0=R2) با مقدار نیتروژن ذرت به‌دست آمد. نتیجه گیری: براساس یافته‌های به‌دست‌آمده، تصویربرداری چندطیفی هوایی با پهپاد دقت قابل‌قبولی برای برآورد مقدار نیتروژن گیاه ذرت ارائه‌ می‌دهد. این فناوری می‌تواند به کشاورزان برای تعیین زمان مناسب کوددهی کمک کند.

تأثیر تلقیح با دو گونه مایکوریزا بر جزءبندی و میزان جذب کادمیم در شبدر ایرانی

مرضیه مولوی سرند؛ جلال صادقی؛ امیر لکزیان

دوره 25، شماره 3 ، شهریور 1402، صفحه 603-617

https://doi.org/10.22059/jci.2023.348885.2746

چکیده

هدف: مایکوریزا علاوه بر بهبود رشد ریشه و افزایش جذب عناصر غذایی توسط گیاهان بر میزان فراهمی و اشکال مختلف فلزات سنگین در خاک تأثیرگذار می‌باشند. در این مطالعه به بررسی تأثیر دو گونه مایکوریزا بر جزءبندی عنصر کادمیم و هم‌چنین جذب این عنصر توسط گیاه شبدر ایرانی پرداخته شد. روش پژوهش: این آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی به‌روش فاکتوریل ... بیشتر هدف: مایکوریزا علاوه بر بهبود رشد ریشه و افزایش جذب عناصر غذایی توسط گیاهان بر میزان فراهمی و اشکال مختلف فلزات سنگین در خاک تأثیرگذار می‌باشند. در این مطالعه به بررسی تأثیر دو گونه مایکوریزا بر جزءبندی عنصر کادمیم و هم‌چنین جذب این عنصر توسط گیاه شبدر ایرانی پرداخته شد. روش پژوهش: این آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی به‌روش فاکتوریل با سه تکرار با سه سطح مایکوریزا و دو سطح کادمیم در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1398 اجرا شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که کادمیم باعث افزایش 7/8 و کاهش 5/31 درصدی مقدار کلونیزاسیون دو گونه فانلی‌فورمیس‌موسه‌آ و رایزوفاگوس اینترارایسز شد. کادمیم باعث کاهش 7/28 درصدی وزن خشک اندام هوایی شد. حضور فانلی‌فورمیس‌موسه‌آ باعث کاهش معنیدار (05/0P≤) و 1/55 درصدی غلظت کادمیم در اندام هوایی گیاه شبدر و افزایش 23/1 برابری غلظت این فلز در ریشه گیاه شد. شکل کربناتی کادمیم دارای بیش‌ترین مقدار این فلز در خاک شاهد (08/1 میلی‌گرم بر کیلوگرم) و آلوده (19/4 میلی‌گرم بر کیلوگرم) بود. مایکوریزایی شدن گیاه در خاک شاهد تأثیر معنیدار (05/0P≤) بر غلظت اشکال مختلف کادمیم نداشت. نتیجه‌گیری: با توجه به افزایش 70 (فانلی‌فورمیس‌موسه‌آ) و 63 (رایزوفاگوس اینترارایسز) درصدی وزن خشک گیاه در خاک آلوده و در حضور مایکوریزا، و هم‌چنین قیمت پایین مایه تلقیح این قارچ‌ها (کیلویی 80000 ریال در زمان خرید)، استفاده از این میکروارگانیسم می‌تواند یک راه‌کار مناسب جهت کاربرد در خاک‌های آلوده به فلزات سنگین در شرایط گلخانه‌ای باشد.

بازدهی کاربرد اسیدجیبرلیک بر عملکرد دانه ارقام وارداتی باقلا به روشGGE - بای‌پلات

محمدرضا دهقانی؛ مژگان هاشمی؛ مریم دهجی پور؛ شهرام محمدی

دوره 25، شماره 3 ، شهریور 1402، صفحه 619-631

https://doi.org/10.22059/jci.2023.333507.2635

چکیده

هدف: ارزیابی ژنوتیپ‌های مختلف، تحت شرایط متفاوت محیطی، جهت شناسایی ژنوتیپ‌های مطلوب، بسیار مؤثر است. روش پژوهش: به همین منظور برای ارزیابی پاسخ 12 ژنوتیپ وارداتی باقلا تحت تأثیر کاربرد هورمون اسیدجیبرلیک (بهعنوان یک عامل محیطی) بهروش GGE- بایپلات، آزمایشی بهصورت طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در پاییز سال 1397 در گلخانه ... بیشتر هدف: ارزیابی ژنوتیپ‌های مختلف، تحت شرایط متفاوت محیطی، جهت شناسایی ژنوتیپ‌های مطلوب، بسیار مؤثر است. روش پژوهش: به همین منظور برای ارزیابی پاسخ 12 ژنوتیپ وارداتی باقلا تحت تأثیر کاربرد هورمون اسیدجیبرلیک (بهعنوان یک عامل محیطی) بهروش GGE- بایپلات، آزمایشی بهصورت طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در پاییز سال 1397 در گلخانه پژوهشی دانشگاه شهرکرد انجام شد. محلول‌پاشی اسیدجیبرلیک با غلظتهای صفر، 10 و 30 پیپیام از مرحله دو برگی تا مرحله گلدهی بوتهها بهصورت هفتگی انجام شد. یافتهها: نتایج تحلیل واریانس از تأثیر معنیدار دو عامل ژنوتیپ، هورمون و تعامل مشترک آنها روی عملکرد دانه ارقام موردبررسی حکایت داشت. اثر متقابل معنیدار دو عامل ژنوتیپ و هورمون اسیدجیبرلیک به تنهایی 33/22 درصد تغییرات کل عملکرد دانه ژنوتیپهای مورد ارزیابی را به خود اختصاص داد. دو مؤلفه اول حاصل از تحلیل مدل GGE- بایپلات در مجموع 5/86 درصد تغییرات مربوط به عملکرد دانه ناشی از ژنوتیپ و تعامل آن با هورمون اسیدجیبرلیک را بیان کردند. نتیجهگیری: براساس تحلیل بایپلات های ترسیم‌شده مبتنی بر این دو مؤلفه ژنوتیپ های C2، C4، C10 و C6 با عملکرد بالاتر از میانگین کل (64/17) و واکنش نسبی مناسب به هورمون اسیدجیبرلیک، مناسبترین ژنوتیپ ها در شرایط اجرای این آزمایش معین شدند. با توجه به نیاز به ژنوتیپ هایی با پتانسیل عملکردی بالا جهت افزایش عملکرد دانه، از این ژنوتیپ ها برای به نژادی این محصول میتوان بهره برد. هشت ژنوتیپ باقی مانده با عملکرد کم‌تر از میانگین کل، به کاربرد هورمون واکنش خاصی نشان نداده و براساس این مطالعه ژنوتیپ های نامطلوب تعیین شدند.

بررسی ارزش زراعی دو رقم لوبیای جدید متقاضی تجاری‌شدن

بابک درویشی؛ عنایت رضوانی؛ حسین صادقی؛ مصطفی شاکری؛ حامد نصیری وطن؛ محمد کاوند؛ شمس ا... ینکجه فراهانی؛ مهران شرفی زاد

دوره 25، شماره 3 ، شهریور 1402، صفحه 633-649

https://doi.org/10.22059/jci.2022.348230.2742

چکیده

هدف: این آزمایش به‌منظور بررسی ارزش زراعی دو رقم جدید لوبیا به نامهای سپهر و سمبل صورت گرفت که توسط بخش خصوصی و با هدف ثبت نام ارقام مذکور در فهرست ملی ارقام گیاهی معرفی شدهاند.روش پژوهش: این ارقام به‌همراه چهار رقم شاهد در سه منطقه مختلف (کرج، زنجان و خمین) و در هر منطقه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار به مدت دو سال ... بیشتر هدف: این آزمایش به‌منظور بررسی ارزش زراعی دو رقم جدید لوبیا به نامهای سپهر و سمبل صورت گرفت که توسط بخش خصوصی و با هدف ثبت نام ارقام مذکور در فهرست ملی ارقام گیاهی معرفی شدهاند.روش پژوهش: این ارقام به‌همراه چهار رقم شاهد در سه منطقه مختلف (کرج، زنجان و خمین) و در هر منطقه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار به مدت دو سال زراعی (1400-1399 و 1399-1398) موردبررسی قرار گرفتند.یافته ها: نتایج بررسی صفات نشان داد که گلدهی در ارقام کاندید سپهر و سمبل به‌طور معنی داری زودتر از ارقام شاهد (به‌ترتیب هشت و چهار روز زودتر از میانگین ارقام شاهد) اتفاق افتاد. به همین ترتیب رسیدگی فیزیولوژیک بذر در ارقام سپهر و سمبل به‌ترتیب هشت و 10 روز زودتر از میانگین ارقام شاهد صورت گرفت. تعداد بذر در غلاف ارقام کاندید سپهر و سمبل تفاوت معنی داری با ارقام شاهد نداشت. ارقام سپهر و سمبل دانه های درشتتری تولید کردند و وزن صددانه این ارقام به‌طور معنی داری بالاتر بود (به‌ترتیب 7/9 و 1/24 درصد بالاتر از میانگین سایر ارقام)، ولی عملکرد دانه در این دو رقم نسبت به ارقام شاهد به‌طور معنیداری کم‌تر بود (به‌ترتیب 89/19 و 27/18 درصد کم‌تر از میانگین سایر ارقام).نتیجه گیری: در نهایت ارقام کاندید سپهر و سمبل به‌دلیل تیپ ایستاده و سهولت برداشت، زودرس‌بودن و مصرف یک تا دو نوبت آب کم‌تر و بازارپسندی و تولید دانه های درشت تر میتوانند به‌عنوان ژرمپلاسم های جدید در تولید حبوبات کشور نقش مؤثری ایفا نمایند.

تأثیر محلول پاشی سولفات منیزیم و سولفات‌منگنز بر عملکرد و برخی صفات کمی سیب‏زمینی رقم آگریا

مرتضی برمکی؛ دامون رجب زاده؛ خدیجه آقائی فرد

دوره 25، شماره 3 ، شهریور 1402، صفحه 651-667

https://doi.org/10.22059/jci.2023.324438.2558

چکیده

هدف: پژوهش حاضر به منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف سولفات منیزیم و سولفات منگنز بر عملکرد و برخی صفات کمی سیبزمینی رقم آگریا انجام شد. روش پژوهش: آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 98-1397 در شهرستان نیر اجرا شد. فاکتور اول شامل محلول پاشی سولفات ‏منگنز در دو سطح شاهد و پنج ... بیشتر هدف: پژوهش حاضر به منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف سولفات منیزیم و سولفات منگنز بر عملکرد و برخی صفات کمی سیبزمینی رقم آگریا انجام شد. روش پژوهش: آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 98-1397 در شهرستان نیر اجرا شد. فاکتور اول شامل محلول پاشی سولفات ‏منگنز در دو سطح شاهد و پنج در هزار و فاکتور دوم شامل محلول پاشی سولفات‏ منیزیم در پنج سطح (شاهد، یک و نیم، سه، چهار و نیم و شش در هزار) در مراحل شروع غده دهی و 50 درصد غده دهی بودند. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر سولفات‏ منگنز بر صفت تعداد غده قابل‌استفاده در سطح پنج درصد و در بقیه صفات موردمطالعه به‌جز صفات تعداد ساقه و تعداد غده غیر اقتصادی در سطح یک درصد معنیدار بود. اثر سولفات‏ منیزیم بر ارتفاع بوته در سطح پنج درصد و در بقیه صفات موردبررسی در سطح یک درصد تأثیر معنی دار داشت. اما، اثر متقابل تیمارهای آزمایش غیر معنیدار بود. بیش‌ترین عملکرد غده به میزان 9/44 تن در هکتار با محلول پاشی با غلظت پنج در هزار سولفات‏ منگنز به دست آمد. بیش‌ترین تأثیر محلول پاشی سولفات‏ منیزیم بر تعداد غده قابل استفاده به میزان 4/34 درصد نسبت به تیمار شاهد بود. به طور میانگین، محلول پاشی سولفات‏ منیزیم باعث افزایش 3/12 درصد عملکرد غده نسبت به تیمار شاهد گردید. نتیجه گیری: با توجه به این‌که در اکثر صفات موردبررسی در این پژوهش، محلول پاشی پنج در هزار سولفات‏ منگنز و چهار و نیم در هزار سولفات‏ منیزیم نسبت به سایر تیمارها نتایج بهتری را نشان داد، می‌توان این سطوح کودی را در این منطقه برای این رقم توصیه نمود.

تأثیر پوتریسین بر عملکرد گل خشک و ترکیبات مؤثره اسانس بابونه آلمانی در رژیم‏های مختلف رطوبتی

حسین نظری؛ علی نادری عارفی

دوره 25، شماره 3 ، شهریور 1402، صفحه 669-684

https://doi.org/10.22059/jci.2022.334898.2647

چکیده

هدف: بهمنظور بهبود مقاومت دو رقم بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla L.) به رژیمهای رطوبتی این آزمایش در سال 93-1392 بهصورت فاکتوریل سهعاملی در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی پردیس کشاورزی دانشگاه تهران اجرا شد. روش پژوهش: تیمارهای آزمایشی شامل رژیمهای رطوبتی (شاهد و تنش شدید به‌ترتیب 13 و 57 درصد تخلیه ... بیشتر هدف: بهمنظور بهبود مقاومت دو رقم بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla L.) به رژیمهای رطوبتی این آزمایش در سال 93-1392 بهصورت فاکتوریل سهعاملی در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی پردیس کشاورزی دانشگاه تهران اجرا شد. روش پژوهش: تیمارهای آزمایشی شامل رژیمهای رطوبتی (شاهد و تنش شدید به‌ترتیب 13 و 57 درصد تخلیه مجاز رطوبتی خاک)، دو رقم بابونه (رقم بادگلد آلمانی و اصلاح‌شده مجاری) و محلولپاشی با پوتریسین (در دو سطح صفر یا آب مقطر و غلظت 1/0 میلی‌مولار و 45 روز بعد از انتقال به گلدان) بودند. یافته ها: نتایج نشان داد که اثر پلیآمین پوتریسین بر ارتفاع بوته و زیستتوده در سطح احتمال خطای یک درصد و بر صفت شاخصبرداشت در سطح احتمال خطای پنج درصد معنیدار شد. ارتفاع بوته در شرایط شاهد پاسخ معنی‏داری به پوتریسین نداشت، اما بعد از اعمال تنش شدید (57 درصد تخلیه رطوبتی)، اثر محلولپاشی افزایش معنی‏دار نشان داد (5/13 درصد). اثر پوتریسین بر صفات درصد و عملکرد اسانس (در سطح احتمال خطای یک درصد) معنیدار بود. هم‌چنین اثر متقابل رژیم‏های رطوبتی و محلولپاشی با پوتریسین بر روی صفات درصد اسانس (در سطح احتمال خطای یک درصد) و عملکرد اسانس (در سطح احتمال خطای یک درصد) معنی‏دار گردید. در شرایط مطلوب رطوبتی (13 درصد تخلیه رطوبتی)، پوتریسین منجر به افزایش قابل‌توجه درصد اسانس به میزان 38 درصد شد. اما محلولپاشی آن در شرایط تنش، میزان اسانس را چهار درصد افزایش داد. محلول‏پاشی پوتریسین میزان ترکیبات فارنزن و بیسابولول اکسید B را در هر دو شرایط رطوبتی کاهش داد. ترکیب مهم دیگر بیسابولون اکسید A بود که تیمار پوتریسین تأثیر مثبتی بر تجمع آن گذاشت، بهطوری‌که در شرایط رطوبتی مطلوب غلظت بیسابولون اکسید A را 87 درصد افزایش داد، اما در شرایط تنش تأثیر آن کم‌تر شد و تا 35 درصد میزان آن را افزایش داد. نتیجه گیری: کاربرد ﭘﻮﺗﺮﻳﺴﻴﻦ درگیاه بابونه به‌دلیل افزایش ﺗﺤﻤﻞ ﺑﻪ ﺗﻨﺶ کم‌آبی و افزایش متابولیت‌های ثانویه هدف، ﺗﻮﺟﻴﻪ اقتصادی دارد.

بررسی تأثیر تراکم گیاهی، علف‌کش‌ تریفلورالین و کنترل مکانیکی بر کنترل علف های هرز و عملکرد رازیانه در خوزستان

محمدرضا باغبانی؛ عبدالرضا سیاهپوش؛ علیرضا شافعی نیا؛ الهام الهی فرد

دوره 25، شماره 3 ، شهریور 1402، صفحه 685-702

https://doi.org/10.22059/jci.2022.338577.2678

چکیده

هدف: رازیانه با نام علمی Foeniculum vulgare L.، یکی از مهم‌ترین و پرمصرف ترین گیاه دارویی از خانواده چتریان (Apiaceae)، می باشد. این گیاه چندساله، در رقابت با علفهای هرز، رقیب ضعیفی می‌باشد. این وضعیت موجب کاهش توان و عملکرد میگردد. روش پژوهش: به‌منظور بررسی کنترل علفهای هرز و افزایش عملکرد، با استفاده از تراکم گیاهی، علف‌کش ... بیشتر هدف: رازیانه با نام علمی Foeniculum vulgare L.، یکی از مهم‌ترین و پرمصرف ترین گیاه دارویی از خانواده چتریان (Apiaceae)، می باشد. این گیاه چندساله، در رقابت با علفهای هرز، رقیب ضعیفی می‌باشد. این وضعیت موجب کاهش توان و عملکرد میگردد. روش پژوهش: به‌منظور بررسی کنترل علفهای هرز و افزایش عملکرد، با استفاده از تراکم گیاهی، علف‌کش تریفلورالین و کنترل مکانیکی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه فاکتور و سه تکرار در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در سال 99-1398 اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل کنترل مکانیکی در دوسطح (بدون کولتیواتور و دوبار کولتیواتور)، تراکم گیاهی در سه سطح (شش، 12 و 24 بوته در مترمربع) و علف‌کش تریفلورالین در سه سطح (صفر به‌عنوان شاهد با علف هرز، 5/1 و 3 لیتر در هکتار) بودند. یافته ها: نتایج این بررسی، نشان داد که تیمار دارای (تراکم 24 بوته در مترمربع رازیانه و 5/1 لیتر در هکتار تریفلورالین و به‌همراه دو بار کولتیواتور) اختلاف معنی داری با تیمار 3 لیتر علف‌کش در تراکم و وزن خشک علفهای هرز نشان نداد. نتیجه گیری: بنابراین جهت کاهش مصرف علف‌کش میتوان دوز 5/1 لیتر تریفلورالین را به‌جای دوز 3 لیتر آن، به‌همراه انجام دو بار کولتیواتور به‌کار برد. بیش‌ترین عملکرد اقتصادی رازیانه به میزان 1313 کیلوگرم در هکتار در دو تیمار ذکرشده مشاهده گردید. این بررسی نشان داد بیش‌ترین اسانس در کرت‌های دو بار کولتیواتور به میزان 5/9 درصد و کم‌ترین در کرت های بدون کولتیواتور به میزان 76/4 درصد مشاهده شد که تأثیرپذیری کولتیواتور را نسبت به بقیه فاکتورها در تولید اسانس بیان میکند.

بررسی تأثیر پرایمینگ بذر و محلول‌پاشی عصاره جلبک دریایی و سالیسیلیک‌اسید روی گیاه دارویی آویشن باغی تحت تنش خشکی

فائزه سمندری بحرآسمان؛ آناهیتا رشتیان؛ آفاق تابنده ساروی؛ مجتبی سلیمانی ساردو

دوره 25، شماره 3 ، شهریور 1402، صفحه 703-718

https://doi.org/10.22059/jci.2023.341068.2694

چکیده

هدف: با توجه به اهمیت گیاه دارویی آویشن باغی (.Thymus vulgaris L) و اثر عصاره جلبک ‌دریایی و ‌سالیسیلیک‌اسید در افزایش مقاومت به خشکی در مراحل مختلف رشد، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه جیرفت در سال 1399 انجام شد.روش پژوهش: تیمار خشکی در سه سطح 100 درصد ظرفیت زراعی (شاهد)، 50 درصد ظرفیت ... بیشتر هدف: با توجه به اهمیت گیاه دارویی آویشن باغی (.Thymus vulgaris L) و اثر عصاره جلبک ‌دریایی و ‌سالیسیلیک‌اسید در افزایش مقاومت به خشکی در مراحل مختلف رشد، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه جیرفت در سال 1399 انجام شد.روش پژوهش: تیمار خشکی در سه سطح 100 درصد ظرفیت زراعی (شاهد)، 50 درصد ظرفیت زراعی و 35 درصد ظرفیت زراعی و فاکتوردوم پرایمینگ بذر و نشا‌ها شامل ‌صفر (شاهد)، 1 درصد‌ حجمی عصاره جلبک، 5/3 درصدحجمی‌عصاره‌جلبک، 1 میلی‌مولار سالیسیلیک‌اسید، 2میلی‌مولار سالیسیلیک‌اسید و ترکیب عصاره جلبک و سالیسیلیک‌اسید، درنظرگرفته شد.یافته ها: نتایج پرایمینگ بذر نشان داد فاکتورهایی چون سرعت جوانه‌زنی، طول ریشهچه و ساقهچه و وزن ریشهچه و ساقهچه در اثر تیمارها در سطح احتمال 1 درصد اختلاف معنیداری داشت و در تیمار تنش خشکی 35 درصد ظرفیت زارعی پرایمینگ سالیسیلیک‌اسید با بهبود شش صفت نسبت به شاهد بهترین عملکرد را داشت. هم‌چنین نتایج محلول‌پاشی گیاهچه ها نشان داد بیش‌ترین وزن‌تر اندام‌های هوایی گیاهچه ها در تیمار ترکیبی عصاره جلبک به اضافه سالیسیلیک‌اسید حاصل شد.نتیجه گیری: نتایج کلی نشان می‌دهد که پرایمینگ و محلول‌پاشی با سالیسیلیک‌اسید بهتر از عصاره جلبک بر مقاومت به خشکی گیاه مؤثر بوده و البته تیمار هم‌زمان سالیسیلیک‌اسید و عصاره جلبک و تیمارهای ترکیبی عصاره جلبک با غلظت بالاتر توانسته اند در مرحله رویشی مقاومت گیاه به خشکی را افزایش دهند.

اثر قارچ تریکودرما بر برخی خواص بیوشیمیایی گیاه دارویی ریحان در شرایط رژیم های مختلف آبیاری

مینا امانی؛ سعیده علیزاده سالطه؛ محسن سبزی نوجه ده؛ مهدی یونسی حمزه خانلو

دوره 25، شماره 3 ، شهریور 1402، صفحه 719-735

https://doi.org/10.22059/jci.2023.345935.2730

چکیده

هدف: بهره گیری از رابطه همزیستی گیاه با قارچ‌های تریکودرما یکی از راه‌کارهای کاهش تنش کمآبی در گیاهان به شمار می‌رود. پژوهش حاضر به منظور بررسی تأثیر قارچ تریکودرما بر ویژگی های آنتی‌اکسیدانی گیاه دارویی ریحان (Ocimum basilicum L.) در شرایط تنش کم آبی انجام شد. روش پژوهش: این آزمایش در گلخانه گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی ... بیشتر هدف: بهره گیری از رابطه همزیستی گیاه با قارچ‌های تریکودرما یکی از راه‌کارهای کاهش تنش کمآبی در گیاهان به شمار می‌رود. پژوهش حاضر به منظور بررسی تأثیر قارچ تریکودرما بر ویژگی های آنتی‌اکسیدانی گیاه دارویی ریحان (Ocimum basilicum L.) در شرایط تنش کم آبی انجام شد. روش پژوهش: این آزمایش در گلخانه گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی اهر و مطالعات آزمایشگاهی نیز در آزمایشگاه های پایه و عمومی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی اهر (دانشگاه تبریز) در سال 1399 به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‎‎ های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. تیمارها شامل سطوح مختلف تنش کمبود آّب شامل تنش شدید (25 درصد ظرفیت مزرعه‌ای)، تنش متوسط (50 درصد ظرفیت مزرعه ای)، تنش ملایم (75 درصد ظرفیت مزرعه ای) و بدون تنش (شاهد) هر یک از گلدان‌ها و ‎یک گونه ‏تجاری قارچ ‏‎Trichoderma harzianum Na-lac‎‏ با غلظت‌‏های 109 و 106 اسپور در هر میلی لیتر مایه تلقیح ‏بود. یافته ها: نتایج نشان داد که ‏با اعمال تنش کمآبی میزان مالون‌دیآلدهید، آنزیم کاتالاز و پراکسیداز، فعالیت آنتی‌اکسیدانی و فلاونوئید کل افزایش یافت. غلظت 106 اسپور در هر میلی لیتر تأثیر بهتری بر بهبود شاخص‌های مذکور داشت. نتیجه گیری: استفاده از قارچ تریکودرما در ‏مقایسه ‏با شاهد (بدون تلقیح با قارچ)‏‎ ‎می‎‎تواند‎ ‎ابزار مناسبی ‏برای بهبود صفات فیزیولوژیکی و فعالیت های آنتی‌اکسیدانی در ‏شرایط تنش کم ‎‎آبی باشد.

اثر تنش های خشکی و فلزات سنگین بر ویژگی‌های رشد، مرفولوژی و وزن دانه گیاه کینوا

فاطمه میرزایی؛ محمد رفیعی الحسینی؛ نفیسه رنگ‌زن؛ مهدی امیریوسفی

دوره 25، شماره 3 ، شهریور 1402، صفحه 737-754

https://doi.org/10.22059/jci.2023.352391.2771

چکیده

هدف: کینوا با ارزش غذایی بالا، در برابر طیف وسیعی از تنش‌های غیرزیستی نیز بسیار مقاوم است. با وجود محدودیت منابع و افزایش تقاضا برای محصولات غذایی، می‌توان کینوا را در اراضی با باروری کم یا محدود، به‌خوبی کشت کرد و محصول خوبی تولید کرد. روش پژوهش: این آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در یک گلخانه تحقیقاتی ... بیشتر هدف: کینوا با ارزش غذایی بالا، در برابر طیف وسیعی از تنش‌های غیرزیستی نیز بسیار مقاوم است. با وجود محدودیت منابع و افزایش تقاضا برای محصولات غذایی، می‌توان کینوا را در اراضی با باروری کم یا محدود، به‌خوبی کشت کرد و محصول خوبی تولید کرد. روش پژوهش: این آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در یک گلخانه تحقیقاتی واقع در منطقه صنعتی شهر ماه‍شهر از توابع استان خوزستان انجام شد. فاکتور اول شامل نوع خاک در دو سطح (آلوده و غیرآلوده) و فاکتور دوم شامل تنش خشکی (رژیم‌های آبیاری) در سه سطح (100 درصد ظرفیت مزرعه (بدون تنش)، 60 درصد ظرفیت مزرعه (تنش متوسط) و 30 درصد ظرفیت مزرعه (تنش شدید)) بودند. یافته ها: نتایج نشان داد اثر متقابل نوع خاک و تنش خشکی بر کلیه صفات به‌جز وزن تر اندام هوایی و ارتفاع بوته معنی‌دار بود که کم‌ترین مقدار وزن تر و خشک ریشه، وزن خشک اندام هوایی و وزن هزاردانه در خاک آلوده همراه با تنش خشکی شدید مشاهده شد. با این وجود وزن هزاردانه کینوا تحت تأثیر تنش خشکی متوسط، اختلاف معنی‌داری با شرایط بدون تنش خشکی نداشت. بررسی اثرات ساده نشان داد آلودگی خاک با فلزات سنگین موجب کاهش 7/13 درصد وزن تر اندام هوایی و کاهش 5/30 درصدی وزن خشک اندام هوایی کینوا در مقایسه با گیاهانی که در خاک غیرآلوده رشد کرده‌اند، شده است. نتیجه گیری: به‌طور کلی می‌توان گفت افزایش تنش خشکی، وزن تر ریشه و وزن هزاردانه در کینوا را به‌طور قابل‌توجهی کاهش داده است، اما درصد و نسبت این کاهش در خاک‌ آلوده به فلزات سنگین به مراتب بیش‌تر از خاک غیر‌آلوده بود. با توجه به نتایج این پژوهش، کشت گیاه کینوا به‌عنوان گیاهی امیدبخش در خاک‌های دارای محدودیت‌های مشابه قابل بررسی است.

ارزیابی صفات فیتوشیمیایی در اکوتیپ‌های مختلف گل‌ختمی (Althaea sp.‎‏)‏

امین ارجمند؛ محسن ابراهیمی؛ محمدرضا بی همتا؛ نرگس مرادی

دوره 25، شماره 3 ، شهریور 1402، صفحه 755-767

https://doi.org/10.22059/jci.2023.356938.2801

چکیده

هدف: گل‌ختمی متعلق به جنس Althaea و خانواده Malvaceae می‌باشد. این گیاه بومی آسیا، جنوب آفریقا و آمریکا است. این گیاه در سراسر ایران در مراتع طبیعی یافت می‌شود. هدف از انجام این پژوهش شناسایی بهترین اکوتیپ‌های گل‌ختمی از نظر صفات فیتوشیمیایی موردمطالعه در این آزمایش و معرفی بهترین اکوتیپ‌ها به‌منظور پژوهش‌های بیش‌تر و استفاده به‌عنوان ... بیشتر هدف: گل‌ختمی متعلق به جنس Althaea و خانواده Malvaceae می‌باشد. این گیاه بومی آسیا، جنوب آفریقا و آمریکا است. این گیاه در سراسر ایران در مراتع طبیعی یافت می‌شود. هدف از انجام این پژوهش شناسایی بهترین اکوتیپ‌های گل‌ختمی از نظر صفات فیتوشیمیایی موردمطالعه در این آزمایش و معرفی بهترین اکوتیپ‌ها به‌منظور پژوهش‌های بیش‌تر و استفاده به‌عنوان والدین تلاقی در پروژه‌های به‌نژادی می‌باشد. روش پژوهش: در این پژوهش صفات فیتوشیمیایی در نُه اکوتیپ و سه گونه مختلف بررسی شد. این صفات شامل میزان فلاونوئید کل، محتوی آنتوسیانین کل، میزان فعالیت بازدارندگی آنزیم تیروزیناز و میزان فعالیت بازدارندگی آنزیم کولین استراز بود. یافته‌ها: نتایج نشان داد که از نظر میزان فلاونوئید و میزان فعالیت بازدارندگی آنزیم استیل‌کولین‌استراز اکوتیپ کرمانشاه از گونه A. officinalis به‌ترتیب 47/18 میلی‌گرم کوئرستین در گرم عصاره و 37/28 (mg/ml مبتنی بر ‏50‏IC)، از نظر میزان آنتوسیانین اکوتیپ بوشهر متعلق به گونه A. ficifolia، 45/6 میلی‌گرم بر گرم عصاره خشک و از نظر میزان فعالیت بازدارندگی آنزیم تیروزیناز اکوتیپ یزد با 25/84 (mg/ml مبتنی بر 50IC)، بالاترین مقادیر را داشتند. پس از محاسبه ضرایب همبستگی پیرسون مشخص ‏شد که بین صفات موردبررسی همبستگی مثبت و معنادار وجود دارد. در مقایسات اورتوگونال نیز اکوتیپ‌های کرمانشاه، مازندران و اصفهان متعلق به گونه A. officinalis از نظر میزان فلاونوئید و میزان فعالیت بازدارندگی آنزیم کولین‌استراز دارای بالاترین مقدار بودند. در تجزیه خوشه‌ای به‌روش WARD اکوتیپهای مربوط به هر گونه در گروه مجزا قرار گرفتند. نتیجه‌گیری: بنابراین با توجه به تنوع بالا بین گونهها و اکوتیپهای موردمطالعه، به‌منظور اصلاح و گزینش صفات فیتوشیمیایی در گل ختمی از اکوتیپهای بررسی‌شده در این آزمایش می‌توان به‌عنوان جمعیت پایه و والدین اولیه تلاقی استفاده کرد.

تأثیر تنش شوری و محلول پاشی با نانوکودها بر ویژگی های کمی و کیفی علوفه گیاه کینوا

فائزه حیدری؛ جلال جلیلیان؛ اسماعیل قلی نژاد

دوره 25، شماره 3 ، شهریور 1402، صفحه 769-785

https://doi.org/10.22059/jci.2022.338348.2672

چکیده

هدف: با توجه به اهمیت مدیریت تغذیه در شرایط شور و لزوم بررسی جنبه‏های تغذیه‏ای گیاه زراعی جدید کینوا، این پژوهش با هدف بررسی تأثیر سطوح مختلف تنش شوری و نانوکودهای مختلف بر ویژگیهای مورفولوژیک و ویژگیهای کمی و کیفی علوفه کینوا انجام گرفت. روش پژوهش: این پژوهش به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در سال زراعی ... بیشتر هدف: با توجه به اهمیت مدیریت تغذیه در شرایط شور و لزوم بررسی جنبه‏های تغذیه‏ای گیاه زراعی جدید کینوا، این پژوهش با هدف بررسی تأثیر سطوح مختلف تنش شوری و نانوکودهای مختلف بر ویژگیهای مورفولوژیک و ویژگیهای کمی و کیفی علوفه کینوا انجام گرفت. روش پژوهش: این پژوهش به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 1397 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ارومیه بهصورت گلدانی اجرا شد. فاکتور اول تنش شوری با آب دریاچه ارومیه در سه سطح (صفر، 16 و 32 دسیزیمنس بر متر) و فاکتور دوم نانوکود در پنج سطح (پتاسیم، روی، کلسیم، سیلیسیم و عدم برگپاشی) بود. یافته ها: نتایج نشان داد که بیش‌ترین و کم‌ترین مقدار ارتفاع بوته، وزن خشک برگ و گل آذین به‌ترتیب از تیمار بدون تنش شوری و شوری 32 دسیزیمنس بر متر حاصل شد. تنش شوری 32 و 16 دسیزیمنس بر متر در مقایسه با شاهد به ترتیب پروتئین خام (5 و 3 درصد)، درصد کربوهیدرات قابل حل در آب (15 و 14 درصد)، درصد الیاف نامحلول در شوینده اسیدی (23 و 7 درصد)، درصد فیبر خام (10 و 5 درصد) و درصد فیبر نامحلول در شوینده خنثی (20 و 5 درصد) را افزایش داد، درحالیکه به‌ترتیب موجب کاهش خاکستر کل (27 و 17 درصد) و ماده خشک قابل هضم (22 و 8 درصد) شد. محلول پاشی با نانوکودها در مقایسه با شاهد (عدم محلولپاشی) ویژگی های مورفولوژیک موردمطالعه را افزایش داد. هم‌چنین ویژگی های کیفی مطلوب علوفه مانند پروتئین خام، خاکستر کل، ماده خشک قابل هضم و درصدکربوهیدرات قابل حل در آب علوفه کینوا را بهبود بخشید و ویژگی‌های کیفی نامطلوب مانند درصد فیبر نامحلول در شوینده خنثی و اسیدی و درصد فیبر خام را کاهش داد. نتیجه گیری: بنابراین برای بهبود رشدونمو و افزایش کیفیت علوفه کینوا و تعدیل اثرات تنش شوری، محلولپاشی با نانوکودهای مختلف بهویژه نانوکود کلسیم توصیه میگردد.

اثر انواع بسترهای کشت بر روی برخی خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی و ارزش غذایی قارچ دارویی بلاز‏ئی (Agaricus subrufescens)

راضیه خودسیانی؛ مهرداد جعفرپور

دوره 25، شماره 3 ، شهریور 1402، صفحه 787-806

https://doi.org/10.22059/jci.2023.347719.2741

چکیده

هدف: بتاگلوکان یکی از اجزای دیواره سلولی قارچی و از نظر درمانی مهم‌ترین پلی‌ساکارید در قارچ‌هاست. هدف از این پژوهش تولید ورمی‏کمپوست اختصاصی به‌منظور بهبود ارزش غذایی و برسی محتوای بتاگلوکان در قارچ بلازئی (A. subrufescens) می‌باشد. روش پژوهش: آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی و در سه تکرار در مرکز تحقیقات قارچ دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان ... بیشتر هدف: بتاگلوکان یکی از اجزای دیواره سلولی قارچی و از نظر درمانی مهم‌ترین پلی‌ساکارید در قارچ‌هاست. هدف از این پژوهش تولید ورمی‏کمپوست اختصاصی به‌منظور بهبود ارزش غذایی و برسی محتوای بتاگلوکان در قارچ بلازئی (A. subrufescens) می‌باشد. روش پژوهش: آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی و در سه تکرار در مرکز تحقیقات قارچ دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان (خوراسگان) در سال 1400-1399 انجام شد. تعداد 18 بستر ترکیبی به‌عنوان تیمارهای موردبرسی در آزمایش، شامل خاک پوششی 100 درصد به‌عنوان شاهد، کمپوست و ورمی‌کمپوست برگشتی 100 درصد، سرخارگل و ورمی‌کمپوست سرخارگل به‌تنهایی و در ترکیب با خاک پوششی به‌همراه هورمون اکسین (ایندول‌استیک‌اسید) به نسبت‌های معین در نظر گرفته شد. یافته‌ها: براساس نتایج بسترهای غنی از عناصر معدنی از جمله کمپوست و ورمی‌کمپوست برگشتی قارچ به‌تنهایی و در ترکیب با خاک پوششی منجر به رشد بهینه قارچ بلاز‏ئی شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بیش‌ترین میزان بتاگلوکان با مقدار 86/72 میلی‏گرم بر کیلوگرم و بیش‌ترین سرعت محصول دهی در بسترهایی با منشأ گیاه دارویی سرخارگل مشاهده شد. نتیجه‌گیری: در مجموع اگر مبنا تولید بیوماس باشد بهتر است از بسترهای کشت غنی‌شده و اگر مبنا تولید ماده مؤثره در قارچ باشد، بهتر است از بسترهایی که با سرخارگل ترکیب شده‌اند، استفاده شود. در پژوهش حاضر ترکیب خاک پوششی50 درصد+ کمپوست و ورمی‌کمپوست برگشتی قارچ 50 درصد در جذب عناصر غذایی و بهبود صفات کمی بهتر نقش ایفا کردند.

ارزیابی روش‌های کاربردی گرده‌افشانی تکمیلی بر کیفیت میوه کیوی رقم هایوارد

محمد علی شیری؛ مالک قاسمی

دوره 25، شماره 3 ، شهریور 1402، صفحه 807-823

https://doi.org/10.22059/jci.2023.352398.2770

چکیده

هدف: هدف از بررسی حاضر ارزیابی تأثیر روش‌های مختلف گرده‌افشانی تکمیلی بر ویژگی‌های کیفی میوه کیوی رقم هایوارد به‌منظور معرفی مؤثرترین و کاربردی‌ترین روش گرده‌افشانی تکمیلی می‌باشد. روش پژوهش: در بررسی حاضر تأثیر روش‌های مختلف گرده‌افشانی تکمیلی [گرده‌افشانی آزاد، گرده‌افشانی دستی از گل‌های نر رقم توموری، گرده‌افشانی به‌صورت ... بیشتر هدف: هدف از بررسی حاضر ارزیابی تأثیر روش‌های مختلف گرده‌افشانی تکمیلی بر ویژگی‌های کیفی میوه کیوی رقم هایوارد به‌منظور معرفی مؤثرترین و کاربردی‌ترین روش گرده‌افشانی تکمیلی می‌باشد. روش پژوهش: در بررسی حاضر تأثیر روش‌های مختلف گرده‌افشانی تکمیلی [گرده‌افشانی آزاد، گرده‌افشانی دستی از گل‌های نر رقم توموری، گرده‌افشانی به‌صورت محلول‌پاشی با گرده خالص و گرده‌افشانی به‌صورت محلول‌پاشی با گرده ناخالص (جمع‌آوری‌شده از ورودی لانه زنبورهای عسل در زمان بازشدن گل‌های پایه نر کیوی)] بر ویژگی‌های کیفی میوه کیوی رقم هایوارد در سال 1400 در پژوهشکده مرکبات و میوه‌های نیمه‌گرمسیری کشور (شهر رامسر) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان داد که میزان اسیدهای قابل تیتراسیون، شاخص بلوغ، کلروفیل b، کاروتنوئید، فلاونوئید کل و فعالیت آنتی‌اکسیدانی تحت تأثیر روش‌های مختلف گرده‌افشانی تکمیلی قرار نگرفتند. میوه‌های حاصل از گرده‌افشانی به روش محلول‌پاشی با گرده ناخالص بالاترین عملکرد تک‌درخت (32/98 کیلوگرم در هر درخت)، عملکرد هکتاری (39/40 تن در هکتار)، تعداد بذر (1038)، میزان املاح جامد محلول (07/7 درجه بریکس)، کلروفیل a (71/1 میلی‌گرم بر 100 گرم وزن تر)، کلروفیل کل (11/3 میلی‌گرم بر 100 گرم وزن تر)، ویتامین ث (27/60 میلی‌گرم بر 100 گرم وزن تر) و فنل کل میوه (62/79 میلی‌گرم بر 100 گرم وزن تر) را تولید کردند. هم‌چنین، این میوه‌ها از لحاظ ارزیابی‌های حسی و چشایی در شرایط مطلوب‌تری قرار داشتند. نتیجه‌گیری: در نهایت، می‌توان گرده‌افشانی تکمیلی به‌صورت محلول‌پاشی با گرده ناخالص را به‌عنوان مؤثرترین و کاربردی‌ترین روش به‌منظور افزایش کیفیت میوه به باغداران کیوی توصیه نمود.

بررسی فنولوژی و برآورد نیاز سرمایی و گرمایی جوانه‌های گل برخی از ارقام تجاری بادام با استفاده از مدل‌های مختلف

جعفر بیابانی؛ عبدالرحمان محمدخانی؛ مسعود فتاحی

دوره 25، شماره 3 ، شهریور 1402، صفحه 825-838

https://doi.org/10.22059/jci.2023.341628.2699

چکیده

هدف: به‌منظور بررسی نیاز سرمایی و گرمایی ارقام تجاری بادام، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار برنامه‌ریزی و در آزمایشگاه دانشگاه شهرکرد در سال 1396 اجرا شد. روش پژوهش: در این آزمایش فاکتور اول، شامل ارقام تجاری بادام در پنج سطح (مامایی، ربیع، سفید، شاهرود 7 و شاهرود 12) و فاکتور دوم شامل سرمادهی در هفت سطح ... بیشتر هدف: به‌منظور بررسی نیاز سرمایی و گرمایی ارقام تجاری بادام، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار برنامه‌ریزی و در آزمایشگاه دانشگاه شهرکرد در سال 1396 اجرا شد. روش پژوهش: در این آزمایش فاکتور اول، شامل ارقام تجاری بادام در پنج سطح (مامایی، ربیع، سفید، شاهرود 7 و شاهرود 12) و فاکتور دوم شامل سرمادهی در هفت سطح (100، 200، 300، 400، 500، 600 و 700 ساعت در دما 4-7 درجه سانتی‌گراد) بود. به ‌محض القای خواب در جوانه‌ها از هر رقم، تعداد 75 شاخه تهیه و به یخچال با دمای 4 تا 7 درجه سانتی‌گراد منتقل شدند. پس از سرمادهی از یخچال خارج و در محیط گلخانه، در محلول آب و ساکارز قرار داده شدند و وضعیت شکوفایی جوانه‌های گل بررسی شد. یافته ها: نتایج نشان داد که نیاز سرمایی و گرمایی در ارقام سفید و مامایی کم‌تر از متوسط نیاز سرمایی و گرمایی کل ارقام بودند. رقم سفید 170 ساعت نیاز سرمایی و 5886 درجه ساعت رشد نیاز گرمایی و رقم مامایی 170 ساعت نیاز سرمایی و 7707 درجه ساعت رشد نیاز گرمایی داشتند. رقم ربیع نیاز سرمایی کم‌تر و نیاز گرمایی بیش‌تر از متوسط کل ارقام داشت اما در رقم شاهرود7 هر دو نیاز سرمایی و گرمایی بیش‌تر بود. رقم شاهرود7 به 5/220 ساعت سرما و 10958 درجه ساعت رشد گرما جهت شکوفایی گل نیاز داشت. از طرف دیگر رقم شاهرود 12 به‌عنوان رقمی با نیاز سرمایی بالا و نیاز گرمایی پایین شناسایی شد. نتیجه گیری: به‌طورکلی نتایج نشان داد نیاز سرمایی و گرمایی ارقام مختلف در مدل‌های مختلف متفاوت بود. در بین ارقام این آزمایش رقم شاهرود 12 دارای بالاترین نیاز سرمایی و گرمایی بود.

دوره 26 (1403)

دوره 25 (1402)

دوره 24 (1401)

دوره 23 (1400)

دوره 22 (1399)

دوره 21 (1398)

دوره 20 (1397)

دوره 19 (1396)

دوره 18 (1395)

دوره 17 (1394)

دوره 16 (1393)

دوره 15 (1392)

دوره 14 (1391)

دوره 13 (1390)

دوره 12 (1389)

دوره 11 (1388)

دوره و شماره: دوره 25، شماره 3، شهریور 1402، صفحه 521-838

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده