نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مدینه بیژنی ¹
• سعید صوفی زاده ²
• امیرحسین شیرانی راد ³
• حمید جباری ⁴

¹ دانشجوی دکتری دانشگاه شهید بهشتی

² دانشیار گروه کشاورزی اکولوژیک، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران

³ استاد، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، تخصص: فیزیولوژی گیاهان زراعی، دانه های روغنی

⁴ استادیار موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج، بخش تحقیقات دانه های روغنی

چکیده

هدف: آب قابل‌دسترس به‌منظور آبیاری کلزا در اواخر فصل رشد به‌دلیل استفاده از منابع آبی برای زراعت‌ های پرسود بهاره افت شدیدی می‌یابد. بنابراین گزینش ارقام مقاوم به خشکی برای موفقیت در تولید این محصول بسیار حائز اهمیت است.
روش پژوهش: به‌منظور بررسی واکنش ارقام کلزا (Brassica napus L.) به تنش خشکی آخر فصل، آزمایشی مزرعه­ای به‌صورت کرت­های خردشده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو سال زراعی (98-1396) در مزرعه تحقیقاتی موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج انجام شد. تیمارهای تنش خشکی شامل آبیاری کامل (شاهد)، قطع آبیاری از مرحله خورجین­دهی تا پایان رشد و قطع آبیاری از مرحله گلدهی تا پایان رشد در کرت­های اصلی و ارقام بهاره کلزا شامل ساری­گل، آر جی اس 003، هایولا 401، ظفر و دلگان در کرت­های فرعی بودند.
یافته­ ها: نتایج نشان داد تنش خشکی به خصوص در قطع آبیاری از گلدهی در تمام ارقام موردمطالعه منجر به کاهش معنی­دار طول دوره رشد، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزاردانه، عملکرد دانه، درصد روغن، عملکرد روغن، کارایی مصرف آب در تولید دانه و کارایی مصرف آب در تولید روغن گردید. در شرایط آبیاری کامل ارقام دلگان، ظفر و آر جی اس 003 و در شرایط تنش خشکی ارقام آر جی اس 003 و دلگان بیش‌ترین عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند.
نتیجه­ گیری: ارقام آر جی اس 003 و دلگان به‌عنوان ارقام مناسب در کرج در شرایط تنش خشکی آخر فصل توصیه می­گردند.

کلیدواژه‌ها

• ارقام متحمل به خشکی
• صرفه‌جویی در مصرف آب
• قطع آبیاری در مراحل فنولوژیک
• کارایی مصرف آب
• گیاه دانه روغنی

عنوان مقاله [English]

Evaluation of spring oilseed rape cultivars response to terminal drought stress in Karaj

نویسندگان [English]

• Madineh Bijani ¹
• Saeid Soufizadeh ²
• Amir Hossein Shirani rad ³
• Hamid Jabbari ⁴

¹ PHD student of Shahid Beheshti University

² Associate Professors in the Department of Agroecology, Environmental Sciences Research Institute, Shahid Beheshti University, G.C., Tehran, Iran.

³ Professors in Oil Seed Research Department, Seed and Plant Improvement Institute, Karaj, Iran

⁴ Assistant Prof. Seed and Plant Improvement Institute

چکیده [English]

Objective: Available water for irrigation of canola decreases towards the end of the season, due to reduced rainfall and the simultaneous late-season irrigation for other spring crops. Therefore, the possibility of the plant facing drought stress in the final stages of growth is very likely. So, it is very important to select drought-tolerant genotypes in arid and semi-arid regions.
Methods: Therefore, to investigate oilseed rape cultivars under Late-season drought stress, a split-plot experiment was conducted in a complete randomized blocks design with four replications for two cultivation years (2017–2019) in Karaj agricultural research station. Treatments included three drought stress (full irrigation, withholding irrigation from the pod formation stage, and flowering stage) as main plots and five oilseed rape cultivars (Sarigol, RGS003, Hayola 401, Zafar, and Dalgan) as sub-plots.
Results: The results revealed that drought stress, especially from withholding irrigation from the flowering stage led to a significant decrease in 1000-seed weight, number of silique per plant, number of seeds per silique, seed yield, oil percentage, oil yield, length of the growing duration, water use efficiency. Under full irrigation, Delgan and Zafar cultivars, and under drought stress, RGS 003 and Delgan cultivars had the highest seed yield.
Conclusion: RGS 003 and Delgan cultivars can be recommended as suitable cultivars in late season drought stress conditions in Karaj.

کلیدواژه‌ها [English]

• Drought tolerant cultivars
• Oil plants
• Water saving
• Water use efficiency
• Withholding irrigation at phenological stages