به زراعی کشاورزی - فهرست مقالات

تغییرات صفات زراعی گندم‌های آزادشده فلات ایران طی نیم قرن گذشته

مونا عارفخانی؛ علی راحمی کاریزکی؛ عباس بیابانی؛ حسین صبوری؛ قربانعلی رسام

دوره 26، شماره 3 ، مهر 1403، ، صفحه 545-562

https://doi.org/10.22059/jci.2024.359349.2814

چکیده

هدف: هدف از انجام این آزمایش مطالعه روند تغییرات عملکرد و صفات مرتبط با آن در گندم‌های آزادشده در ایران طی سالهای 1347 تا 1395بود.روش پژوهش: این آزمایش با 16رقم در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مجتمع آموزش‌عالی شیروان در خراسان شمالی طی سالهای زراعی 98-1397 و 99-1398 اجرا شد.یافته‌ها: نتایج نشان داد که ارقام آزادشده، اختلاف ... بیشتر هدف: هدف از انجام این آزمایش مطالعه روند تغییرات عملکرد و صفات مرتبط با آن در گندم‌های آزادشده در ایران طی سالهای 1347 تا 1395بود.روش پژوهش: این آزمایش با 16رقم در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مجتمع آموزش‌عالی شیروان در خراسان شمالی طی سالهای زراعی 98-1397 و 99-1398 اجرا شد.یافته‌ها: نتایج نشان داد که ارقام آزادشده، اختلاف معنی‌داری از نظر تعداد دانه در سنبله، ارتفاع بوته، طول سنبله، عملکرد بیولوژیک و درصد گلوتن ندارند، اما عملکرد دانه، شاخص برداشت، وزن هزار دانه و درصد پروتئین، به‌ترتیب 84/61، 54/63، 37/62 و 4/14 درصد طی 48 سال گذشته بهبود یافته‌اند. هم‌چنین اصلاح گندم به سمت تک‌پنجه‌ای‌شدن پیش رفته است. تجزیه های چندمتغیره نشان داد که ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیک، تعداد پنجه بارور در مترمربع و شاخص برداشت بیش از 96 درصد تغییرات عملکرد را توجیه می‌کنند و صفت شاخص برداشت و تعداد پنجه بارور به‌ترتیب به‌عنوان مهم‌ترین صفات مؤثر در افزایش و کاهش عملکرد دانه در گندم‌های ایرانی هستند.نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج تجزیه علیت می‌توان نتیجه گرفت که انتخاب برای عملکرد دانه، براساس سایر صفات و بدون در نظر گرفتن روابط بین آن‌ها، ممکن است نتایج دقیقی ارائه ندهد و لازم است در برنامه‌های به‌نژادی، برای افزایش کارایی انتخاب از نقش روابط بین صفات درک صحیحی به‌دست آید.

تأثیر تنظیم‌ کننده‌ های رشد گیاهی بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم گندم نان تحت رژیم‌ های مختلف آبیاری

فریده صادقی؛ یوسف سهرابی؛ عادل سی و سه مرده

دوره 24، شماره 3 ، مهر 1401، ، صفحه 777-792

https://doi.org/10.22059/jci.2021.324046.2555

چکیده

به‌منظور بررسی تأثیر تنظیم‌کننده‌های رشد گیاهی سیتوکینین، جیبرلین و سایکوسل بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم گندم تحت رژیم‌های مختلف آبیاری، آزمایشی به‌صورت کرت‌های دوبار خردشده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان در سال زراعی 96-1395 انجام گرفت. فاکتور آبیاری در چهار سطح دیم، یک آبیاری ... بیشتر به‌منظور بررسی تأثیر تنظیم‌کننده‌های رشد گیاهی سیتوکینین، جیبرلین و سایکوسل بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم گندم تحت رژیم‌های مختلف آبیاری، آزمایشی به‌صورت کرت‌های دوبار خردشده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان در سال زراعی 96-1395 انجام گرفت. فاکتور آبیاری در چهار سطح دیم، یک آبیاری (در مرحله غلاف‌رفتن)، دو آبیاری (در مراحل غلاف‌رفتن+ گلدهی) و سه آبیاری (در مراحل غلاف‌رفتن+ گلدهی+ دانه‌بندی) به‌عنوان عامل اصلی، دو رقم گندم (سیروان و هما) به‌عنوان عامل فرعی و فاکتور محلول‌پاشی با تنظیم‌کننده‌های رشد گیاهی شامل شاهد، جیبرلین (100 میکرومولار)، سیتوکینین (100 میکرومولار) و سایکوسل (سه گرم در لیتر) به‌عنوان عامل فرعی فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد با محلول‌پاشی در مرحله ساقه‌رفتن، در اثر تیمار یک، دو و سه بار آبیاری میزان افزایش عملکرد دانه نسبت به تیمار دیم به‌ترتیب 29، 33 و 43 درصد و در مرحله دانه‌بندی 22، 28 و 33 درصد بود و رقم هما در مقایسه با رقم سیروان عملکرد بیش‌تری تولید کرد. به‌طور کلی، در محلول‌پاشی طی مرحله ساقه‌رفتن، بیش‌ترین عملکرد دانه (504 گرم در مترمربع) تحت تیمارهای سهبار آبیاری و کاربرد سیتوکینین و در محلولپاشی طی مرحله دانه‌بندی، بیش‌ترین عملکرد دانه (6/477 گرم در مترمربع) تحت شرایط سهبار آبیاری و مصرف سایکوسل از رقم هما به‌دست آمد. بنابراین کاربرد حتی یک آبیاری و تنظیم‌کننده‌های رشد سیتوکینین و سایکوسل میتواند عملکرد دانه گندم را افزایش دهد.

آثار تاریخ کاشت بر عملکرد و بهره‌وری مصرف آب برنج به روش کشت مستقیم در بستر خشک

محمدتقی فیض بخش؛ ابوالفضل فرجی

دوره 24، شماره 2 ، تیر 1401، ، صفحه 437-447

https://doi.org/10.22059/jci.2021.319801.2523

چکیده

افزایش عملکرد در برنج مستلزم شناخت روشهای مدیریتی مناسب از جمله تاریخ کاشت و معرفی ارقام جدید است. این آزمایش در سال زراعی 1399 بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان (عراقی محله) انجام شد. این پژوهش بهصورت دو آزمایش مجزا در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در دو تاریخ کاشت بهموقع (30 اردیبهشت‌ماه) ... بیشتر افزایش عملکرد در برنج مستلزم شناخت روشهای مدیریتی مناسب از جمله تاریخ کاشت و معرفی ارقام جدید است. این آزمایش در سال زراعی 1399 بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان (عراقی محله) انجام شد. این پژوهش بهصورت دو آزمایش مجزا در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در دو تاریخ کاشت بهموقع (30 اردیبهشت‌ماه) و دیرهنگام (اول تیرماه) با هفت رقم برنج (طارم هاشمی، فجر، ندا، شیرودی، تیسا، آنام، بینام) اجرا شد. نتایج نشان داد که اثر رقم در هر دو تاریخ کاشت بر روی همه صفات موردبررسی (روز تا گلدهی، روز تا برداشت، ارتفاع بوته، تعداد پنجه، تعداد دانه پر در خوشه، تعداد دانه پوک در خوشه، عملکرد زیستتوده، عملکرد دانه، شاخص برداشت و بهرهوری مصرف آب) معنیدار بود. در تاریخ کاشت بهموقع، بیش‌ترین عملکرد دانه از ارقام ندا و شیرودی به‌ترتیب به‌میزان 3/9023 و 5/8675 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد. هم‌چنین در تاریخ کاشت بهموقع بیش‌ترین بهرهوری مصرف آب به ارقام ندا و شیرودی به‌ترتیب به‌میزان یک و 98/0 کیلوگرم بر مترمکعب تعلق داشت. در تاریخ کاشت دیرهنگام بیش‌ترین بهرهوری مصرف آب از ارقام تیسا و بینام به‌ترتیب به‌میزان 74/0 و 63/0 کیلوگرم بر مترمکعب مشاهده شد. باتوجه به عملکرد دانه و بهرهوری مصرف آب در تاریخ کاشت بهموقع ارقام ندا و شیرودی و در کشتهای دیرهنگام ارقام تیسا و بینام می‌توانند جهت معرفی به کشاورزان و افزایش تنوع در ارقام مورد بهرهبرداری قرار گیرند.

تأثیر سیلیکون بر ویژگی‌های کمی و فیزیولوژیک گاوزبان اروپایی (Borago officinalis L.) تحت رژیم های آبیاری

محمدرضا کیمیایی؛ علی رضا سیروس مهر؛ براتعلی فاخری

دوره 24، شماره 2 ، تیر 1401، ، صفحه 631-643

https://doi.org/10.22059/jci.2022.322842.2544

چکیده

بهمنظور بررسی تأثیر رژیمهای آبیاری و محلولپاشی سیلیکون بر ویژگی‌های کمی و فیزیولوژیک گاوزبان، آزمایشی بهصورت اسپلیتپلات و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 93-1392 در پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل (زهک) اجرا شد. تیمارها شامل رژیمهای آبیاری در سه سطح (90، 70 و 50 درصد ظرفیت زراعی مزرعه) بهعنوان ... بیشتر بهمنظور بررسی تأثیر رژیمهای آبیاری و محلولپاشی سیلیکون بر ویژگی‌های کمی و فیزیولوژیک گاوزبان، آزمایشی بهصورت اسپلیتپلات و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 93-1392 در پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل (زهک) اجرا شد. تیمارها شامل رژیمهای آبیاری در سه سطح (90، 70 و 50 درصد ظرفیت زراعی مزرعه) بهعنوان عامل اصلی و چهار سطح محلولپاشی سیلیکون بهفرم سیلیکاتسدیم (Na2SiO3) (صفر، 2، 4 و 6 میلیمولار) بهعنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان داد بیش‌ترین میزان پرولین از اثر متقابل رژیم آبیاری 50 درصد ظرفیت زراعی بدون کاربرد سیلیکون بهمیزان 7847/0 میلیگرم بر وزنتر بهدست آمد. براساس نتایج مقایسه میانگین، بیش‌ترین میزان کلروفیل a (919/15 میلیگرم در گرم برگ)، کلروفیل b (14/7 میلیگرم در گرم برگ)، از اثر متقابل رژیم آبیاری 70 درصد ظرفیت زراعی و کاربرد 2 میلیمولار سیلیکون، هم‌چنین تعداد گل در بوته، عملکرد خشک کل بوته (520 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد بیولوژیک (1187 کیلوگرم در هکتار)، بهترتیب از اثر متقابل رژیم آبیاری 70 و 50 درصد ظرفیت زراعی و کاربرد 6 میلیمولار سیلیکون بهدست آمد. بهطورکلی، سیلیکون اثرات رژیمهای آبیاری را کاهش و سبب افزایش مقاومت گاوزبان در برابر کمآبی میشود. بنابراین استفاده از تیمار 4 میلیمولار سیلیکون جهت دستیابی به حداکثر عملکرد گل تحت شرایط کمآبی مناسب بهنظر میرسد.

ارزیابی صفات فیزیولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد دانه و روغن بالنگوی شهری تحت شرایط کم‌آبیاری در واکنش به محلول‌‌پاشی براسینواستروئید

سعید ناصروفائی؛ یوسف سهرابی؛ پرویز مرادی

دوره 23، شماره 3 ، مهر 1400، ، صفحه 606-593

https://doi.org/10.22059/jci.2021.312087.2466

چکیده

این تحقیق به‌‌منظور بررسی اثر براسینواستروئید بر برخی صفات فیزیولوژیکی، اجزای عملکرد و عملکرد دانه و روغن بالنگوی شهری تحت شرایط کم‌آبیاری به اجرا درآمد. آزمایش به‌‌صورت کرت‌‌های خردشده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی 96-1395 و 97-1396 در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان ... بیشتر این تحقیق به‌‌منظور بررسی اثر براسینواستروئید بر برخی صفات فیزیولوژیکی، اجزای عملکرد و عملکرد دانه و روغن بالنگوی شهری تحت شرایط کم‌آبیاری به اجرا درآمد. آزمایش به‌‌صورت کرت‌‌های خردشده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی 96-1395 و 97-1396 در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل سطوح ‌آبیاری (آبیاری معمولی یا شاهد، قطع آبیاری از آغاز گل‌دهی تا پایان رسیدگی، قطع آبیاری از آغاز شاخه‌‌دهی یعنی ظهور ششمین جفت برگ ساقه اصلی تا رسیدگی فیزیولوژیکی) در کرت‌های اصلی و محلول‌‌پاشی با براسینواستروئید با غلظت‌‌های 5/0، 1، 5/1 میکرومولار و شاهد در کرت‌‌های فرعی قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد که قطع آبیاری از آغاز شاخه‌دهی موجب افت محتوای کلروفیل کل‌ (8/42 درصد)، تعداد کپسول در بوته (7/62 درصد)، تعداد دانه در بوته (1/66 درصد)، وزن هزاردانه (3/22 درصد)، عملکرد بیولوژیکی (1/62 درصد) و دانه (5/73 درصد)، شاخص برداشت (8/30 درصد) و عملکرد روغن (1/75 درصد) شد. محلول‌پاشی با براسینواستروئید فقط موجب افزایش معنی‌دار غلظت کلروفیل کل برگ و درصد روغن دانه شد. بین سطوح محلول‌پاشی با براسینواستروئید به لحاظ غلظت کلروفیل کل برگ و درصد روغن دانه، تفاوت آماری معنی‌داری وجود داشت. تصمیم‌گیری در ارتباط با میزان تأثیر این تنظیم‌کننده رشد بر بهبود رشد و عملکرد بالنگو تحت شرایط کم‌آبیاری نیاز به تحقیقات تکمیلی دارد.

بررسی اثرات رژیم آبیاری و کود زیستی بر عملکرد و اجزاء عملکرد گندم

شهرام امیدواری؛ نادر سلامتی؛ صمد عبدی

دوره 22، شماره 2 ، تیر 1399، ، صفحه 193-204

https://doi.org/10.22059/jci.2019.281664.2219

چکیده

به منظور بررسی تأثیر رژیم آبیاری و کودهای زیستی بر عملکرد و اجزای عملکرد در کشت گندم، آزمایشی به صورت کرت‌های یک بار خرد شده در قالب طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1393-1392 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی سراب چنگایی خرم‎آباد اجرا گردید. عامل اصلی شامل آبیاری در دو سطح 75 و 150 میلی‌متر تبخیر از تشت کلاس A و عامل فرعی، ... بیشتر به منظور بررسی تأثیر رژیم آبیاری و کودهای زیستی بر عملکرد و اجزای عملکرد در کشت گندم، آزمایشی به صورت کرت‌های یک بار خرد شده در قالب طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1393-1392 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی سراب چنگایی خرم‎آباد اجرا گردید. عامل اصلی شامل آبیاری در دو سطح 75 و 150 میلی‌متر تبخیر از تشت کلاس A و عامل فرعی، کود زیستی در چهار سطح شامل ازتوباکتر، مایکوریزا، ازتوباکتر+ مایکوریزا و شاهد (بدون استفاده از کود زیستی) بودند. نتایج نشان داد اثر آبیاری و کود و همچنین اثر متقابل کود و آبیاری بر صفات اندازه گیری شده معنی دار است. تیمار 75 میلی‌متر تبخیر از تشت کلاس A در تمام صفات برتری معنی داری نسبت به تیمار 150 میلی‌متر تبخیر از تشت کلاس A داشت. در تیمار 75 میلی‎متر تبخیر صفت طول سنبله 7 درصد ، وزن سنبله 7/7 درصد، تعداد دانه در سنبله 7/6 درصد، وزن هزار دانه 3/7 درصد، عملکرد دانه 1/7 درصد، عملکرد بیولوژیک 4/7 درصد نسبت به تیمار 150 میلی‎متر تبخیر افزایش نشان داد. کود ازتوباکتر +مایکوریزا در بین تیمارهای کودی تیمار برتر بود. به طوری که در این تیمار نسبت به تیمار شاهد صفت طول سنبله 6/28 درصد، وزن سنبله 3/48 درصد، تعداد دانه در سنبله 9/56 درصد، وزن هزار دانه8/39 درصد، عملکرد دانه 4/54 درصد، عملکرد بیولوژیک 3/51 درصد و کارایی مصرف آب 7/55 درصد افزایش نشان داد.

اثر تنش خشکی و محلول‌پاشی نانو کلات آهن و اسید فولویک بر عملکرد دانه و ترکیب اسیدهای چرب روغن دانه دو رقم کنجد

نیکی ایوبی زاده؛ قنبر لایی؛ مجید امینی دهقی؛ جعفر مسعود سینکی؛ شهرام رضوان بیدختی

دوره 22، شماره 2 ، تیر 1399، ، صفحه 231-243

https://doi.org/10.22059/jci.2020.281730.2220

چکیده

به منظور بررسی اثرات تنش خشکی و محلول‌پاشی ترکیب نانو کلات آهن و اسید فولویک بر عملکرد دانه و ترکیب اسیدهای چرب روغن دانه دو رقم کنجد، آزمایشی به صورت اسپلیت‌پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شاهد اجرا شد. عامل اصلی آزمایش شامل، تنش خشکی در سه سطح آبیاری کامل (شاهد)، آبیاری ... بیشتر به منظور بررسی اثرات تنش خشکی و محلول‌پاشی ترکیب نانو کلات آهن و اسید فولویک بر عملکرد دانه و ترکیب اسیدهای چرب روغن دانه دو رقم کنجد، آزمایشی به صورت اسپلیت‌پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شاهد اجرا شد. عامل اصلی آزمایش شامل، تنش خشکی در سه سطح آبیاری کامل (شاهد)، آبیاری تا 50 درصد دانه‌بندی و گلدهی، عوامل فرعی شامل محلول‌پاشی در چهار سطح با ترکیبات نانو کلات آهن و اسید فولویک در دو رقم دشتستان و هلیل بودند. نتایج نشان داد که تنش خشکی باعث کاهش عملکرد و همچنین میزان روغن دانه گردید. بیشترین عملکرد دانه در آبیاری کامل (3/2303 کیلوگرم در هکتار) و محلول‌پاشی با ترکیب نانو کلات آهن با اسید فولویک (4/2246 کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد. رقم هلیل در مقایسه با رقم دشتستان، دارای بیشترین میانگین صفات تعداد کل کپسول (19/81)، تعداد دانه در بوته (1/4786)، وزن هزار دانه (21/3 گرم)، عملکرد دانه (7/2172 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد بیولوژیک (6/13534 کیلوگرم در هکتار) بود. بیشترین عملکرد روغن و عملکرد پروتئین در آبیاری کامل و قطع آبیاری در 50 درصد دانه‌بندی مشاهده شد. قطع آبیاری در 50 درصد گلدهی و دانه‌بندی در مقایسه با تیمار شاهد بیشترین میزان اسیدهای چرب اولئیک و لینولئیک را داشت، ولی بیشترین میزان اسیدهای چرب پالمتیک و استارئیک در تیمار آبیاری کامل (86/10 و 73/10 درصد) به‌دست آمد. رقم هلیل دارای بالاترین میزان اسیدهای چرب غیراشباع و رقم دشتستان دارای بالاترین میزان اسیدهای چرب اشباع بود.

بررسی واکنش صفات بیوشیمیایی و محتوای نسبی آب دو رقم گندم نان و ماکارونی به محلول‌پاشی سیلیکون تحت شرایط تنش آبی

سودابه رضابیگی؛ احسان بیژن زاده

دوره 22، شماره 1 ، فروردین 1399، ، صفحه 73-87

https://doi.org/10.22059/jci.2020.286091.2249

چکیده

به‌ منظور بررسی تاثیر سیلیکون بر صفات بیوشیمیایی، محتوای نسبی آب برگ و عملکرد دو رقم گندم نان و ماکارونی تحت شرایط تنش آبی پایان فصل، پژوهشی مزرعه‌ای به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سال زراعی 97-1396 با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل رژیم آبیاری ... بیشتر به‌ منظور بررسی تاثیر سیلیکون بر صفات بیوشیمیایی، محتوای نسبی آب برگ و عملکرد دو رقم گندم نان و ماکارونی تحت شرایط تنش آبی پایان فصل، پژوهشی مزرعه‌ای به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سال زراعی 97-1396 با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل رژیم آبیاری در دو سطح آبیاری مطلوب و قطع آبیاری از اواخر گل‌دهی، محلول‌پاشی سیلیکون در سطوح صفر، 1، 2 و 3 میلی‌مولار و دو رقم گندم نان (چمران) و دوروم (شبرنگ) بودند. نتایج نشان داد که اثرات اصلی تنش آبی پایان فصل، ارقام و سیلیکون بر محتوای نسبی آب برگ، محتوای کلروفیل کل، محتوای کاروتنوئید و عملکرد دانه معنی‌دار ‌بود. محتوای نسبی آب برگ در شرایط تنش آبی و مصرف 3 میلی‌مولار سیلیکون 50 درصد افزایش نسبت به شرایط عدم مصرف سیلیکون داشت. پروتئین دانه در شرایط تنش آبی و محلول‌پاشی 3 میلی‌مولار سیلیکون 3/59 درصد نسبت به شرایط عدم مصرف سیلیکون افزایش داشت. هم‌چنین کلروفیل کل و محتوای کاروتنوئید در شرایط تنش آبی و کاربرد 3 میلی‌مولار سیلیکون به ترتیب 5/42 و 9/44 درصد افزایش را نشان دادند. به‌طورکلی، محلول‌پاشی به میزان 3 میلی‌مولار سیلیکون با بهبود محتوای کلروفیل کل، محتوای کاروتنوئید و محتوای نسبی آب برگ می‌تواند نقش مهمی در افزایش عملکرد دانه به‌ویژه در شرایط تنش آبی داشته باشد.

تاثیر دور آبیاری، قارچ مایکوریزا و زئولیت بر عملکرد و کارآیی مصرف آب گیاه ماش

سید عبداله حسینی چمنی؛ محمد حسین قرینه؛ عبدالمهدی بخشنده؛ امین لطفی جلال آبادی

دوره 21، شماره 2 ، تیر 1398، ، صفحه 119-130

چکیده

به‌منظور بررسی اثر دور آبیاری، قارچ مایکوریزا و کود زئولیت بر برخی صفات گیاه ماش، آزمایشی به‌صورت اسپلیت- فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال زراعی95-1394 در منطقه ایذه واقع در استان خوزستان اجرا شد. عامل اصلی شامل دور آبیاری در سه سطح (هفت، 10 و 13 روز) و عامل‌های فرعی شامل تلقیح مایکوریزایی (تلقیح و عدم ... بیشتر به‌منظور بررسی اثر دور آبیاری، قارچ مایکوریزا و کود زئولیت بر برخی صفات گیاه ماش، آزمایشی به‌صورت اسپلیت- فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال زراعی95-1394 در منطقه ایذه واقع در استان خوزستان اجرا شد. عامل اصلی شامل دور آبیاری در سه سطح (هفت، 10 و 13 روز) و عامل‌های فرعی شامل تلقیح مایکوریزایی (تلقیح و عدم تلقیح) و زئولیت (بدون مصرف و 2 تن در هکتار) به‌صورت فاکتوریل بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد تنها اثر متقابل آبیاری، مایکوریزا و زئولیت بر صفات وزن ساقه، تعداد دانه در غلاف و کارآیی مصرف آب معنی‌دار شد. بیشترین عملکرد دانه در دور آبیاری هفت روز در شرایط تلقیح و عدم تلقیح با قارچ و نیز دور آبیاری 10 روز در تیمار تلقیح شده با قارچ مایکوریزا مشاهده شد. استفاده از زئولیت در دور آبیاری 10 و 13 روز باعث افزایش در اکثر صفات گردید. نتایج کارآیی مصرف آب نشان داد استفاده از قارچ مایکوریزا و کود زئولیت، باعث افزایش کارآیی مصرف آب می شود به‌طوری‌که با افزایش دور آبیاری از هفت روز به 10 روز می‌توان با استفاده از قارچ مایکوریزا و زئولیت مانع از کاهش کارآیی مصرف آب شد. با توجه به نتایج به‌دست آمده از این پژوهش، با استفاده از قارچ مایکوریزا و کود زئولیت می‌توان فاصله آبیاری در گیاه ماش را در منطقه مورد مطالعه از هفت به 10 روز یک‌بار افزایش داد.

بررسی تأثیر تنش خشکی بر فلورسانس کلروفیل برگ، عملکرد، اجزای عملکرد و کارایی اقتصادی مصرف آب ژنوتیپ‌های منتخب عدس

محمد حسن وفائی؛ مهدی پارسا؛ احمد نظامی؛ علی گنجعلی؛ علیرضا نوروزی شرف

دوره 21، شماره 2 ، تیر 1398، ، صفحه 131-148

https://doi.org/10.22059/jci.2018.268140.2105

چکیده

در استان خراسان رضوی، گیاه عدس رتبۀ دوم سطح زیر کشت را در بین حبوبات کاشته‌شده، به خود اختصاص داده است. به‌منظور بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپ‌های منتخب متحمل به تنش خشکی عدس، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار، در سال زراعی 94-1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد ... بیشتر در استان خراسان رضوی، گیاه عدس رتبۀ دوم سطح زیر کشت را در بین حبوبات کاشته‌شده، به خود اختصاص داده است. به‌منظور بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپ‌های منتخب متحمل به تنش خشکی عدس، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار، در سال زراعی 94-1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد به اجرا در آمد. عامل اصلی شامل دو سطح آبیاری: عدم تنش خشکی و تنش خشکی (تأمین 100 و 40 درصد نیاز آبی گیاه) و عامل فرعی شامل نُه ژنوتیپ (هشت ژنوتیپ متحمل و یک ژنوتیپ حساس) منتخب از بین 73 ژنوتیپ کشت‌‌شدۀ سال قبل بود. بر اساس نتایج، در شرایط عدم تنش، صفات تعداد دانه در غلاف، تعداد غلاف در مترمربع، شاخص برداشت، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک در ژنوتیپ MLC356 به‌طور معنی‌داری از سایر ژنوتیپ‌ها بیش‌تر بود؛ اما در شرایط تنش خشکی، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک این ژنوتیپ، دچار کاهش شدید گردید. در همین شرایط، کمترین درصد کاهش برای این دو صفت، در ژنوتیپ مشاهده گردید. در شرایط تنش، بالاترین و پایین‌ترین میزان هر دو صفت حداکثر عملکرد کوانتومی فتوسیستم II و کارایی اقتصادی مصرف آب، به‌ترتیب در ژنوتیپ‌های Cabralinta و MLC121 مشاهده شد. هم‌چنین مشخص شد که تعداد غلاف بارور در بوته و وزن هزاردانه، مهم‌ترین صفات تأثیرگذار بر عملکرد دانۀ عدس هستند.

اثر محلول پاشی نانوذرات دی اکسید تیتانیوم بر عملکرد و اجزای عملکرد اکوتیپ های مختلف زیره سبز تحت تنش خشکی

مریم منصوری؛ غلامعباس اکبری؛ سید محمد مهدی مرتضویان

دوره 19، شماره 2 ، شهریور 1396، ، صفحه 461-473

https://doi.org/10.22059/jci.2017.60428

چکیده

بهمنظور بررسی اثر محلولپاشی نانوذرات دیاکسیدتیتانیوم بر عملکرد و اجزای عملکرد تعدادی از اکوتیپهای زیرة سبز تحت شرایط تنش خشکی، آزمایشی به‏صورت کرتهای دوبارخردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعهی پژوهشی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران واقع در شهرستان پاکدشت در سال زراعی94-1393به اجرا درآمد. ... بیشتر بهمنظور بررسی اثر محلولپاشی نانوذرات دیاکسیدتیتانیوم بر عملکرد و اجزای عملکرد تعدادی از اکوتیپهای زیرة سبز تحت شرایط تنش خشکی، آزمایشی به‏صورت کرتهای دوبارخردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعهی پژوهشی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران واقع در شهرستان پاکدشت در سال زراعی94-1393به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایشی شامل تنش آبی در سه سطح (آبیاری کامل درحد ظرفیت زراعی مزرعه در تمام فصل رشد، تنش درحد 40 درصد ظرفیت زراعی درمرحلهی رشد رویشی و تنش درحد 40درصد ظرفیت زراعی در مرحلهی رشد زایشی گیاه)، محلولپاشی نانوذرات دی‌اکسیدتیتانیوم در سه سطح (صفر، 015/0 درصد و 03/0 درصد) و اکوتیپهای منتخب زیرةسبز از نه منطقه بودند. بر اساس این نتایج بیشترین عملکرد دانه را اکوتیپ اردکان یزد در شرایط آبیاری کامل و محلولپاشی نانوذرات با غلظت 03/0 درصد با میانگین 05/194 گرم در مترمربع به‏دست آورد. در تنش مرحله زایشی بالاترین عملکرد دانه مربوط به اکوتیپ مانه خراسان شمالی در تیمار محلولپاشی 015/0 درصد با میانگین 45/89 گرم در مترمربع بود که نسبت به تیمار شاهد (عدم محلولپاشی) در همین شرایط 16درصد افزایش داشت. بین اکوتیپها نیز از نظر نوع واکنش به شرایط تنش خشکی اختلاف معنیداری در سطح یک درصد مشاهده گردید. بر اساس نتایج به‌دست آمده استفاده از محلولپاشی نانوذرات دیاکسیدتیتانیوم با غلظت03/0 درصد توانست از آثار منفی تنش خشکی بکاهد و از افت شدید عملکرد دانه جلوگیری کند.

اثر مصرف کودهای نیتروژن و فسفر بر شاخص‌های برداشت و برخی صفات مهم زراعی گیاه تریتیکاله در منطقه گیلان

محمد ربیعی؛ مهرداد جیلانی؛ شهرام کریمی

دوره 17، شماره 2 ، تیر 1394، ، صفحه 313-327

https://doi.org/10.22059/jci.2015.55183

چکیده

به‌منظور بررسی اثر مصرف کودهای نیتروژن و فسفر بر شاخص‌های برداشت و برخی صفات مهم زراعی گیاه تریتیکاله، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در اراضی شالیزاری مؤسسۀ تحقیقات برنج کشور (رشت)، طی دو سال زراعی 91-1389 اجرا شد. عامل اول، مصرف نیتروژن خالص در پنج سطح (صفر، 50، 100، 150 و 200 کیلوگرم در هکتار) از منبع ... بیشتر به‌منظور بررسی اثر مصرف کودهای نیتروژن و فسفر بر شاخص‌های برداشت و برخی صفات مهم زراعی گیاه تریتیکاله، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در اراضی شالیزاری مؤسسۀ تحقیقات برنج کشور (رشت)، طی دو سال زراعی 91-1389 اجرا شد. عامل اول، مصرف نیتروژن خالص در پنج سطح (صفر، 50، 100، 150 و 200 کیلوگرم در هکتار) از منبع اوره و عامل دوم، مصرف فسفر خالص در چهار سطح (صفر، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار) از منبع سوپرفسفات بود. بین سطوح نیتروژن، تیمارهای مصرف 200 و 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بیشترین عملکرد دانه (به‌ترتیب با میانگین 5/3000 و 7/2999 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد پروتئین (به‌ترتیب با میانگین 7/442 و 5/449 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد بیولوژیک (به‌ترتیب با میانگین 13318 و 12525 کیلوگرم در هکتار) را دارا بود. بین سطوح مصرف فسفر نیز تیمار 150 کیلوگرم فسفر در هکتار بیشترین عملکرد دانه (0/2971 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد پروتئین (4/434 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد بیولوژیک (12375 کیلوگرم در هکتار) را به خود اختصاص داد. همچنین تیمار عدم مصرف نیتروژن بیشترین شاخص برداشت فسفر و پتاسیم را به‎دست آورد و با افزایش مصرف نیتروژن، شاخص برداشت فسفر و پتاسیم کاهش یافت؛ ازاین‌رو، مصرف 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و 150 کیلوگرم فسفر در هکتار بهدلیل زیاد بودن عملکرد دانه و پروتئین برای کشت تریتیکاله در منطقۀ گیلان توصیه میشود.

اثر تنش خشکی و ‌اسید سالیسیلیک بر عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپ‌های لوبیا قرمز

علی سپهری؛ رویا عباسی؛ افشین کرمی

دوره 17، شماره 2 ، تیر 1394، ، صفحه 503-516

https://doi.org/10.22059/jci.2015.55196

چکیده

بهمنظور بررسی اثر اسید سالیسیلیک بر عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپهای لوبیا قرمز در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل اسپلیت پلات با سه تکرار در مزرعۀ پژوهشی دانشگاه بوعلی سینا (همدان)، در سال زراعی 1388 انجام گرفت. در کرت اصلی، سطوح تنش خشکی (تنش در مرحلۀ رویشی، تنش در مرحلۀ زایشی و بدون تنش) و ژنوتیپ (رقم ’اختر‘، لاین ... بیشتر بهمنظور بررسی اثر اسید سالیسیلیک بر عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپهای لوبیا قرمز در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل اسپلیت پلات با سه تکرار در مزرعۀ پژوهشی دانشگاه بوعلی سینا (همدان)، در سال زراعی 1388 انجام گرفت. در کرت اصلی، سطوح تنش خشکی (تنش در مرحلۀ رویشی، تنش در مرحلۀ زایشی و بدون تنش) و ژنوتیپ (رقم ’اختر‘، لاین ‘D81083’ و لاین ‘KS31169’) به‌صورت فاکتوریل قرار گرفت و محلولپاشی با اسید سالیسیلیک (غلظتهای صفر، 5/0 و 1 میلیمولار) در کرتهای فرعی درنظر گرفته شد. تیمارهای مورد بررسی اثر معناداری بر تعداد، ارتفاع، ساقۀ فرعی، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن صددانه، عملکرد بیولوژیکی، عملکرد دانه و شاخص برداشت لوبیا قرمز داشت. اعمال تنش رویشی و زایشی سبب کاهش معنادار عملکرد دانه شد. مصرف اسید سالیسیلیک موجب بهبود رشد و عملکرد لوبیا شد، به‌طوری که در لاین ‘D81083’ محلولپاشی سبب افزایش عملکرد دانه به میزان 2/17 درصد در تنش رویشی و 8/16 درصد در تنش زایشی شد. چنین روندی در عملکرد بیولوژیکی هم مشاهده شد. بهطور کلی، در بین سه واریته لاین ‘D81083’ و رقم ’اختر‘ عملکرد دانه و شاخص برداشت بیشتری نسبت به لاین ‘KS31169’ در تیمارهای مختلف تنش خشکی داشتند. محلولپاشی اسید سالیسیلیک افزون‌بر بهبود رشد و عملکرد در شرایط بدون تنش، به‌منظور تعدیل تنش خشکی بهخصوص در مراحل رویشی رشد گیاه توصیه می‌شود.

مقایسه عملکرد و اجزای عملکرد لاین‌های امید‌بخش لوبیا چیتی در 3 منطقه استان اصفهان

علی رضا برجیان بروجنی؛ امیر هوشنگ جلالی

دوره 15، شماره 3 ، آبان 1392، ، صفحه 129-140

https://doi.org/10.22059/jci.2013.36391

چکیده

حبوبات از جمله گیاهانی هستند که توانایی تثبیت نیتروژن را دارند و جایگاه ویژه‌ای را در تناوب‌های زراعی به خودشان اختصاص داده‌اند. به منظور مقایسة ویژگی‌های زراعی 5 لاین امید‌بخش لوبیا چیتی با 2 رقم شاهد صدری و محلی خمین مطالعه‌ای، در سال زراعی 91ـ1390، در 3 شهرستان فریدون‌شهر، دهاقان و سمیرم استان اصفهان انجام شد. از طرح بلوک‌های کامل ... بیشتر حبوبات از جمله گیاهانی هستند که توانایی تثبیت نیتروژن را دارند و جایگاه ویژه‌ای را در تناوب‌های زراعی به خودشان اختصاص داده‌اند. به منظور مقایسة ویژگی‌های زراعی 5 لاین امید‌بخش لوبیا چیتی با 2 رقم شاهد صدری و محلی خمین مطالعه‌ای، در سال زراعی 91ـ1390، در 3 شهرستان فریدون‌شهر، دهاقان و سمیرم استان اصفهان انجام شد. از طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 4 تکرار برای اجرای پژوهش استفاده شد. در منطقة فریدون‌شهر عملکرد دانة لاین‌های KS21191، E9 و E10 به‌ترتیب با 3035، 3412 و 3455 کیلوگرم در هکتار تفاوت معنی‌داری با رقم شاهد صدری نداشت، اما به‌ترتیب 37، 8/21 و 3/20 درصد کمتر از رقم محلی خمین بود. در منطقة دهاقان عملکرد تمام لاین‌های امید‌بخش به‌طور معنی‌داری کمتر از 2 رقم شاهد بود. در منطقة سمیرم لاین‌های امید‌بخش E9 و E10 به‌ترتیب با عملکردهای 2900 و 2720 کیلوگرم در هکتار عملکردهایی معادل 2 رقم شاهد داشتند. تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف دو جزء مهم عملکرد بودند که بخش شایان توجهی از تفاوت عملکرد ژنوتیپ‌ها را توضیح دادند. روند تغییرات شاخص برداشت در 2 منطقة فریدون‌شهر و دهاقان یکسان بود و رقم محلی خمین در این 2 منطقه به‌ترتیب با شاخص برداشت 8/42 و 8/38 درصد، بالاترین مقادیر شاخص برداشت را داشت. در منطقة سمیرم، شاخص برداشت ارقام صدری، خمین و لاین‌های E9 و E10 به‌ترتیب برابر بود با 1/37، 8/36، 8/35 و 5/36 درصد. با توجه به نتایج، عملکرد لاین‌های E9 و E10 در هر 2 منطقة فریدون‌شهر و سمیرم و عملکرد لاین KS21191 فقط در منطقة فریدون‌شهر می‌تواند با عملکرد ارقام شاهد برابری کند و لاین‌های امید‌بخش مناسب شهرستان سمیرم نبود.

تأثیر مقادیر مختلف فسفر و محلول‌پاشی آهن و روی بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد نخود زراعی

سارا وزیری کته شوری؛ ماشااله دانشور؛ اکبر سهرابی؛ فرهاد نظریان فیروز آبادی

دوره 15، شماره 2 ، تیر 1392، ، صفحه 17-30

https://doi.org/10.22059/jci.2013.36096

چکیده

به منظور بررسی تأثیر مقادیر مختلف کود فسفر، آهن و روی بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود زراعی، آزمایشی، طی سال زراعی 90ـ1389، در مزرعة تحقیقاتی دانشکدة کشاورزی دانشگاه لرستان انجام شد. آزمایش به‌صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. کود فسفر در سه سطح (صفر، 100 و 200 کیلوگرم در هکتار، به‌صورت خاک کاربرد) ... بیشتر به منظور بررسی تأثیر مقادیر مختلف کود فسفر، آهن و روی بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود زراعی، آزمایشی، طی سال زراعی 90ـ1389، در مزرعة تحقیقاتی دانشکدة کشاورزی دانشگاه لرستان انجام شد. آزمایش به‌صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. کود فسفر در سه سطح (صفر، 100 و 200 کیلوگرم در هکتار، به‌صورت خاک کاربرد) به‌عنوان کرت اصلی، آهن و روی هر یک در سه سطح (صفر، غلظت 3 در هزار و غلظت 6 در هزار، به‌صورت محلول‌پاشی) در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد تأثیرات اصلی سطوح فسفر، آهن و روی بر عملکرد دانه، تعداد غلاف در واحد سطح و وزن صد دانه معنی‌دار بود. اثر متقابل فسفر×آهن بر عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، وزن صد دانه و تعداد غلاف در واحد سطح معنی‌دار شد و اثر متقابل فسفر×روی بر عملکرد دانه معنی‌دار بود. اثر متقابل فسفر×آهن×روی برای عملکرد دانه، وزن صد دانه و عملکرد بیولوژیک معنی‌دار شد. حداکثر عملکرد نخود به مقدار 1228 کیلوگرم در هکتار از تیمار اثر متقابل 200 کیلوگرم فسفر و غلظت 6 در هزار آهن و روی حاصل شد. بنابراین، به نظر می‌رسد تلفیق 200 کیلوگرم فسفر در هکتار با غلظت 6 در هزار آهن و روی در مناطق با آب و هوا و خاک مشابه محل اجرای طرح برای نخود زراعی (رقم ILC482) مناسب است.

اثر نسبت های مختلف پلیمر سوپر جاذب و کود دامی بر خواص کمی و کیفی سویا تحت تنش خشکی

خدیجه روستایی؛ محسن موحدی دهنوی؛ سید علی خادم؛ حمیدرضا اولیایی

دوره 14، شماره 1 ، شهریور 1391، ، صفحه 33-42

https://doi.org/10.22059/jci.2012.25042

چکیده

به منظور بررسی تأثیر مصرف پلیمرهای سوپرجاذب و کود دامی بر خواص کمی و کیفی سویا در شرایط تنش خشکی این آزمایش به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان مرودشت در سال 1388 انجام گردید. عامل اصلی شامل آبیاری پس از 50، 100 و 150 میلی متر تبخیر آب از تشتک تبخیر کلاس A و فاکتور فرعی شامل عدم مصرف پلیمر سوپرجاذب ... بیشتر

دوره 26 (1403)

دوره 25 (1402)

دوره 24 (1401)

دوره 23 (1400)

دوره 22 (1399)

دوره 21 (1398)

دوره 20 (1397)

دوره 19 (1396)

دوره 18 (1395)

دوره 17 (1394)

دوره 16 (1393)

دوره 15 (1392)

دوره 14 (1391)

دوره 13 (1390)

دوره 12 (1389)

دوره 11 (1388)

کلیدواژه‌ها = عملکرد بیولوژیک

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده