به زراعی کشاورزی

بهبود شاخص‌های فتوسنتزی، بیوشیمیایی و تحمل به سرمای کلزا پاییزه با کاربرد نانو‌سلنیوم در مرحله روزت

پریسا شیخ زاده؛ غلام بهزاد؛ ناصر زارع؛ میترا رستمی

دوره 26، شماره 2 ، خرداد 1403، صفحه 213-233

https://doi.org/10.22059/jci.2022.340264.2692

چکیده

هدف: با توجه به صدمات ناشی از سرما و یخبندان در مناطق معتدل و سرد، استفاده از راه‌کارهای افزایش‌دهنده تحمل به سرما برای افزایش بقای زمستانی و استقرار گیاهچه‌ها اهمیت دارد.روش پژوهش: به‌منظور بررسی تأثیر کاربرد نانو‌سلنیوم در بهبود شاخص‌های فتوسنتزی، صفات بیوشیمیایی و افزایش تحمل به سرمای کلزای پاییزه، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های ... بیشتر هدف: با توجه به صدمات ناشی از سرما و یخبندان در مناطق معتدل و سرد، استفاده از راه‌کارهای افزایش‌دهنده تحمل به سرما برای افزایش بقای زمستانی و استقرار گیاهچه‌ها اهمیت دارد.روش پژوهش: به‌منظور بررسی تأثیر کاربرد نانو‌سلنیوم در بهبود شاخص‌های فتوسنتزی، صفات بیوشیمیایی و افزایش تحمل به سرمای کلزای پاییزه، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 98-1397 انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل محلول‌پاشی غلظت‌های نانوسلنیوم (صفر (شاهد)، 25 و 50 میلی‌گرم در لیتر) در مرحله 8-6 برگی بود.یافته ها: نتایج نشان داد محلول‌پاشی بوته‌های کلزا با غلظت‌های مختلف نانوسلنیوم موجب افزایش معنی‌دار محتوای نسبی آب برگ، رنگیزه‌های فتوسنتری، فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی، بقای زمستانه بوته‌ها و عملکرد دانه‌ گردید. بیش‌ترین محتوای نسبی آب برگ، فلورسانس بیشینه (Fm)، حداکثر کارایی کوانتومی فتوسیستم II (Fv/Fm)، فلورسانس متغیر (Fv)، محتوای پرولین و فعالیت آنزیم‌های کاتالاز و پراکسیداز در بوته‌های محلول‌پاشی‌شده با 50 میلی‌گرم در لیتر نانوسلنیوم به‌دست آمد. نانوسلنیوم از طریق افزایش میزان Fv/Fm، فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی و میزان اسید‌آمینه پرولین، موجب افزایش درصد زنده‌مانی بوته‌های کلزا به میزان 18/7 تا 94/8 درصد شد. محلول‌پاشی بوته‌های کلزا با غلظت‌های 25 و 50 میلی‌گرم در لیتر نانوسلنیوم سبب افزایش عملکرد دانه به‌ترتیب به میزان 10/28 و 19/34 درصد در مقایسه با تیمار شاهد (بدون محلول‌پاشی) شد.نتیجه گیری: به‌طور کلی نتایج نشان داد که کاربرد نانوسلنیوم با غلظت 50 میلی‌گرم در لیتر تأثیر مثبت و معنی‌داری بر صفات بیوشیمیایی و شاخص‌های فتوسنتزی کلزا داشت که این موضوع سبب شد تا تحمل به سرما ‌در بوته‌های کلزا افزایش یابد.

شبیه‌سازی سطح برگ، عملکرد و مقدار نیتروژن برنج در مدیریت مختلف مصرف نیتروژن با استفاده از مدل ORYZA2000

الهام مدیری؛ داود براری تاری؛ ابراهیم امیری؛ یوسف نیک‌نژاد؛ هرمز فلاح‌آملی

دوره 26، شماره 2 ، خرداد 1403، صفحه 235-252

https://doi.org/10.22059/jci.2024.343268.2711

چکیده

هدف: به‌منظور شبیه‌سازی عملکرد، سطح برگ و مقدار نیتروژن گیاه برنج با استفاده از مدل ORYZA2000 در مقادیر مختلف کود نیتروژنه و شیوه‌های متفاوت تقسیط کود، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی واقع در استان مازندران (بابل) طی سال‌های 1396 و 1397 به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد.روش پژوهش: عامل اول شامل چهار سطح کود ... بیشتر هدف: به‌منظور شبیه‌سازی عملکرد، سطح برگ و مقدار نیتروژن گیاه برنج با استفاده از مدل ORYZA2000 در مقادیر مختلف کود نیتروژنه و شیوه‌های متفاوت تقسیط کود، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی واقع در استان مازندران (بابل) طی سال‌های 1396 و 1397 به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد.روش پژوهش: عامل اول شامل چهار سطح کود نیتروژنه (50، 90، 130 و 170 کیلوگرم در هکتار، از منبع اوره) و عامل دوم شیوه‌های متفاوت تقسیط کود (T1: ۷۰ درصد پایه+ ۳۰ درصد پنجه‌زنی، T2: 33/33 درصد پایه+ 33/33 درصد پنجهزنی+ 33/33 درصد ظهور خوشه آغازین، T3: ۲۵درصد پایه+ ۵۰ درصد پنجهزنی+ ۲۵ درصد ظهور خوشه آغازین، T4: ۲۵ درصد پایه+ ۲۵ درصد پنجهزنی+ ۵۰ درصد ظهور خوشه آغازین) بودند.یافته‌ها: نتایج نشان داد که مدل، عملکرد دانه، زیست‌توده، نیتروژن دانه و نیتروژن کل (مجموع دانه، ساقه و برگ) را بهترتیب با ریشه میانگین مربعات خطای نرمال شده چهار، چهار، نه و شش درصد در مرحله کالیبراسیون و پنج، چهار، چهار و هشت درصد در مرحله اعتبارسنجی به‌خوبی شبیه‌سازی نمود. میانگین مربعات خطا برای شاخص سطح برگ به میزان 5/0 و 4/0 بهترتیب در کالیبراسیون و اعتبارسنجی مدل مشاهده شد. نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج به‌دست‌آمده مدل ORYZA2000 می‌تواند به‌عنوان یک مدل شبیه‌سازی مطلوب برای انتخاب مناسب‌ترین استراتژی جهت بهبود عملکرد برنج در مدیریت مختلف کود نیتروژن در مناطق برنج‌خیز شمال کشور استفاده شود.

تأثیر نانوذرات (روی و سیلیکون) و پوترسین بر عملکرد و اجزای پرشدن دانه گندم تحت تنش شوری

حامد نریمانی؛ رئوف سید شریفی؛ فاطمه آقائی

دوره 26، شماره 2 ، خرداد 1403، صفحه 253-274

https://doi.org/10.22059/jci.2024.354129.2789

چکیده

هدف: آزمایش به‌منظور بررسی تأثیر نانوذرات (روی و سیلیکون) و پوترسین بر اجزای پرشدن دانه گندم تحت تنش شوری اجرا شد. روش پژوهش: آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی و در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1401-1400 اجرا شد. فاکتورهای موردبررسی شامل شوری در چهار سطح (عدم اعمال شوری به‌عنوان ... بیشتر هدف: آزمایش به‌منظور بررسی تأثیر نانوذرات (روی و سیلیکون) و پوترسین بر اجزای پرشدن دانه گندم تحت تنش شوری اجرا شد. روش پژوهش: آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی و در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1401-1400 اجرا شد. فاکتورهای موردبررسی شامل شوری در چهار سطح (عدم اعمال شوری به‌عنوان شاهد، اعمال شوری 40، 80 و 120 میلی‌مولار با نمک کلریدسدیم) و محلول‌پاشی نانوذرات و پوترسین در هشت سطح (محلول‌پاشی با آب به‌عنوان شاهد، محلول‌پاشی 50 میلی‌گرم در لیتر نانوسیلیکون، محلول‌پاشی یک گرم در لیتر نانواکسیدروی، محلول‌پاشی یک میلی‌مولار پوترسین، محلول‌پاشی توأم نانوسیلیکون و نانواکسیدروی، محلول‌پاشی نانوسیلیکون و پوترسین، محلول‌پاشی نانواکسیدروی و پوترسین، محلول‌پاشی سیلیکون و نانواکسیدروی با پوترسین) بودند. یافته‌ها: نتایج نشان داد بیش‌ترین طول دوره و دوره مؤثر پرشدن دانه در محلول‌پاشی نانوذرات و پوترسین به‌دست آمدند. این ترکیب تیماری در شرایط عدم اعمال شوری وزن و حجم ریشه (بهترتیب 1/48 و 03/53 درصد)، شاخص کلروفیل (75/45 درصد) و سرعت پرشدن دانه (20 درصد) را افزایش داد. یک افزایش به‌ترتیب 34/45، 72/62، 5/40، 21/36 و 34/37 درصدی در ارتفاع بوته، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن صددانه و عملکرد دانه در شرایط عدم اعمال شوری و محلول‌پاشی نانوذرات و پوترسین نسبت به عدم محلول‌پاشی تحت شوری 120 میلی‌مولار وجود داشت. نتیجه‌گیری: به‌نظر می‌رسد محلول‌پاشی نانوذرات و پوترسین در شرایط شوری می‌تواند عملکرد گندم را به‌واسطه بهبود خصوصیات ریشه و مؤلفه‌های پرشدن دانه افزایش دهد.

بهبود رشد، عملکرد و جذب عناصر پتاسیم و روی در برنج (Oryza sativa L.) تحت تأثیر باکتری‌های افزاینده رشد در سطوح مطلوب و کاهش‌یافته کودهای شیمیایی

اسماعیل بخشنده؛ همت اله پیردشتی؛ فضه قلی‌تبار فرامرزی؛ طیبه ژولیده رودپشتی؛ فایزه زعفریان

دوره 26، شماره 2 ، خرداد 1403، صفحه 275-291

https://doi.org/10.22059/jci.2024.363304.2839

چکیده

هدف: این مطالعه به‌منظور ارزیابی تأثیر باکتری‌های Rahnella aquatilis و Burkholderia cepacia بر عملکرد، اجزای‌ عملکرد و جذب عناصر پتاسیم و روی در برنج انجام شد. روش پژوهش: آزمایش به‌صورت کرت‌‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1401 انجام شد. تیمارها شامل دو سطح کودی (100 و 75 درصد مصرف کود براساس نتایج آزمون خاک به‌ترتیب سطح ... بیشتر هدف: این مطالعه به‌منظور ارزیابی تأثیر باکتری‌های Rahnella aquatilis و Burkholderia cepacia بر عملکرد، اجزای‌ عملکرد و جذب عناصر پتاسیم و روی در برنج انجام شد. روش پژوهش: آزمایش به‌صورت کرت‌‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1401 انجام شد. تیمارها شامل دو سطح کودی (100 و 75 درصد مصرف کود براساس نتایج آزمون خاک به‌ترتیب سطح کودی مطلوب و کاهش‌یافته) و چهار تیمار تلقیح با باکتری (تلقیح جداگانه هر یک از باکتری‌ها R. aquatilis، B. cepacia و ترکیبی (R.aquatilis+B.cepacia) و شاهد (عدم تلقیح)) بودند. یافته‌ها: طبق نتایج بین سطوح کودی مطلوب و کاهش‌یافته اختلاف آماری معنی‌دار بین صفات وجود نداشت. تلقیح جداگانه هر یک از باکتری‌ها R. aquatilis، B. cepacia و ترکیبی موجب افزایش صفات طول خوشه (از 88/5 تا 3/11 درصد)، تعداد پنجه کل در کپه (از 4/19 تا 1/29 درصد)، تعداد دانه پر در خوشه (از 8/22 تا 5/46 درصد)، عملکرد شلتوک (از 8/22 تا 3/44 درصد)، عملکرد بیولوژیکی (از 3/20 تا 6/33 درصد)، وزن هزاردانه (از 4/2 تا 8/8 درصد)، مقدار پتاسیم در دانه (از 0/6 تا 4/41 درصد)، مقدار پتاسیم در اندام‌های هوایی (از 4/38 تا 4/65 درصد)، مقدار روی در دانه (از 2/6 تا 9/40 درصد) و مقدار روی در اندام‌های هوایی (از 4/29 تا 6/54 درصد) نسبت به تیمار شاهد شد. نتیجه‌گیری: کاربرد باکتری‌های افزاینده رشد به‌صورت ترکیبی (بهترین تیمار تلقیح) بدون کاهش معنی‌دار عملکرد موجب کاهش مصرف کودهای شیمیایی شد که نشان‌دهندۀ اهمیت استفاده از این باکتری‌ها جهت رسیدن به اهداف کشاورزی پایدار است.

ارزیابی پاسخ ژنوتیپ‌های سویا به تنش کم‌آبی از نظر ویژگی‌های زراعی و عملکرد دانه

جهانفر دانشیان؛ فرناز شریعتی؛ نادیا صفوی فرد

دوره 26، شماره 2 ، خرداد 1403، صفحه 293-313

https://doi.org/10.22059/jci.2024.365265.2846

چکیده

هدف: انتخاب ارقام سویا که در شرایط کم آبی از عملکرد دانه بالاتری برخوردار باشند، میزان خسارت به تولیدکنندگان سویا را کاهش می دهد.روش پژوهش: پاسخ ژنوتیپ های سویا به تنش کم آبی از نظر ویژگیهای زراعی و عملکرد دانه در کرج طی دو سال بررسی شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد ... بیشتر هدف: انتخاب ارقام سویا که در شرایط کم آبی از عملکرد دانه بالاتری برخوردار باشند، میزان خسارت به تولیدکنندگان سویا را کاهش می دهد.روش پژوهش: پاسخ ژنوتیپ های سویا به تنش کم آبی از نظر ویژگیهای زراعی و عملکرد دانه در کرج طی دو سال بررسی شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد که آبیاری در سه سطح (مطلوب، تنش متوسط و شدید) به ترتیب براساس 50، 100 و 150 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A به عنوان عامل اصلی و 10 ژنوتیپ سویا به عنوان عامل فرعی بودند.یافته ها: نتایج نشان داد که تنش متوسط و شدید سبب کاهش تعداد گره و فاصله میان گره در مقایسه با آبیاری مطلوب شد. در آبیاری مطلوب، رقم زودرس صبا با بالاترین تعداد دانه در واحد سطح، بیش‌ترین عملکرد دانه (2585 کیلوگرم در هکتار) را داشت. ژنوتیپ های زودرس در آبیاری مطلوب بالاترین عملکرد دانه را داشتند و با افزایش شدت تنش از عملکرد دانه آن‌ها به طور قابل توجهی کاسته شد. عملکرد دانه رقم صبا در تنش متوسط و شدید به ترتیب 32 و 59 درصد در مقایسه با آبیاری مطلوب کاهش یافت. در شرایط تنش، ژنوتیپ های دیررس عملکرد دانه بیش‌تری داشتند و تنش کم آبی سبب کاهش جزئی عملکرد دانه آن‌ها شد. در تنش متوسط و شدید لاین دیررس A3935×Williams بالاترین عملکرد دانه و عملکرد پروتئین دانه را داشت.نتیجه گیری: در آبیاری مطلوب، رقم صبا و در شرایط تنش (متوسط و شدید) لاین A3935×Williams در کرج و اقلیمهای مشابه (معتدل سرد) قابل توصیه است.

مطالعه کارایی جذب و مصرف تشعشع در کشت مخلوط گلرنگ (Carthamus tinctorius) با عدس (Lens culinaris Medik) تحت شرایط دیم

فرزاد مندنی؛ امین یاری؛ علیرضا باقری؛ حمیدرضا چقازردی

دوره 26، شماره 2 ، خرداد 1403، صفحه 315-330

https://doi.org/10.22059/jci.2024.361496.2829

چکیده

هدف: کشت مخلوط یکی از مهم‌ترین روش‌های مدیریت زراعی برای رسیدن به اهداف کشاورزی پایدار است. بنابراین این مطالعه به‌منظور ارزیابی کشت مخلوط گلرنگ با عدس در شرایط دیم انجام شد.روش پژوهش: آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار و پنج تیمار در دانشگاه رازی در سال زراعی 1398-1397 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل کشت خالص گلرنگ، کشت ... بیشتر هدف: کشت مخلوط یکی از مهم‌ترین روش‌های مدیریت زراعی برای رسیدن به اهداف کشاورزی پایدار است. بنابراین این مطالعه به‌منظور ارزیابی کشت مخلوط گلرنگ با عدس در شرایط دیم انجام شد.روش پژوهش: آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار و پنج تیمار در دانشگاه رازی در سال زراعی 1398-1397 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل کشت خالص گلرنگ، کشت با نسبت 25:75 گلرنگ و عدس، کشت با نسبت 50:50 گلرنگ و عدس، کشت با نسبت 75:25 گلرنگ و عدس و کشت خالص عدس بودند. گلرنگ گیاه اصلی و عدس به‌عنوان گیاه جایگزین در نظر گرفته شد. صفات مورد ارزیابی شامل شاخص سطح برگ، جذب تشعشع، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی، ماده خشک کل، کارایی مصرف تشعشع و نیز عملکرد دانه بود.یافته‌ها: نتایج نشان داد شاخص سطح برگ و به‌دنبال آن میزان جذب تشعشع در کشت مخلوط نسبت به تک‌کشتی به‌ترتیب 2/6 و 0/48 درصد افزایش یافت. روند تغییرات سرعت رشد محصول گلرنگ در کانوپی مخلوط نسبت به کشت خالص تغییر نداشت، اما برای سرعت رشد نسبی افزایش 7/7 درصدی نشان داد. میزان ماده خشک کل و کارایی مصرف تشعشع در کانوپی مخلوط نسبت به تک‌کشتی تغییر چندانی نداشت. عملکرد دانه گلرنگ در کشت خالص (2472 کیلوگرم در هکتار) بالاتر بود که البته با تیمارهای 25:75 (2294 کیلوگرم در هکتار) و 50:50 (2107 کیلوگرم در هکتار) تفاوت معنی‌دار نداشت.نتیجه‌گیری: در مجموع نتایج نشان داد که کشت مخلوط گلرنگ با عدس از نظر اقتصادی فاقد سودمندی مطلوب بود، اما با این‌حال الگویهای کشت مخلوط جایگزینی با نسبت 25:75 و 50:50 گلرنگ: عدس از لحاظ صفات موردبررسی کارایی بالاتری داشتند.

برآورد و تجزیه و تحلیل خلأ عملکرد دانه باقلا در استان گلستان با استفاده از روش CPA

محمدرضا منصوری واجاری؛ ابراهیم زینلی؛ افشین سلطانی؛ بنیامین ترابی؛ علیرضا نه بندانی

دوره 26، شماره 2 ، خرداد 1403، صفحه 331-348

https://doi.org/10.22059/jci.2024.364740.2844

چکیده

هدف: مطالعه حاضر به‌منظور برآورد خلأ عملکرد باقلا در مناطق اصلی تولید این گیاه در استان گلستان شامل شهرستان‌های گرگان، علی‌آباد کتول و آق‌قلا و شناسایی عوامل ایجاد آن و تعیین سهم هر یک از آن‌ها انجام شد.روش پژوهش: بر این اساس، اطلاعات مربوط به مدیریت تولید 445 مزرعه باقلا در منطقه گرگان، علی‌آباد کتول و آق‌قلا در سال‌های 1399-1398 و ... بیشتر هدف: مطالعه حاضر به‌منظور برآورد خلأ عملکرد باقلا در مناطق اصلی تولید این گیاه در استان گلستان شامل شهرستان‌های گرگان، علی‌آباد کتول و آق‌قلا و شناسایی عوامل ایجاد آن و تعیین سهم هر یک از آن‌ها انجام شد.روش پژوهش: بر این اساس، اطلاعات مربوط به مدیریت تولید 445 مزرعه باقلا در منطقه گرگان، علی‌آباد کتول و آق‌قلا در سال‌های 1399-1398 و 1399-1400 جمع‌آوری و خلأ عملکرد با استفاده از روش تحلیل مقایسه کارکرد (CPA) برآورد شد.یافته‌ها: میانگین، بیشینه و خلأ عملکرد دانه باقلا به‌ترتیب 2742، 4000 و 1258 کیلوگرم در هکتار بود. هم‌چنین، براساس نتایج به‌دست‌آمده، مهم‌ترین دلایل خلأ عملکرد و سهم هر یک از آن‌ها در ایجاد خلأ عملکرد عبارت بودند از تاریخ کاشت 21 درصد، آفات 15 درصد، مقدار نیتروژن خالص (N) 14 درصد، تعداد دفعات دیسک 14 درصد، میزان بذر مصرفی 12 درصد، بیماری‌ها 12 درصد، آب‌گرفتگی 5 درصد، علف‌های هرز 3 درصد، عدم استفاده از ردیف‌کار 2 درصد و عمق نامناسب کاشت 1 درصد.نتیجه‌گیری: به‌طورکلی، با بهینه‌سازی مدیریت تولید باقلا و رفع عوامل خلأ عملکرد ذکرشده، می‌توان عملکرد باقلا را دراستان گلستان و مناطق گرگان، علی‌آباد کتول و آق‌قلا را به میزان 46 درصد (برابر با 1258 کیلوگرم در هکتار) نسبت به مقدار فعلی افزایش داد.

تعیین دوره بحرانی خسارت علف‌های هرز بر عملکرد و اجزای عملکرد شنبلیله ‏‏(‏Trigonella foenum-graecum L.‎‏)‏

علیرضا همدمی؛ هاشم هادی؛ امیر رحیمی

دوره 26، شماره 2 ، خرداد 1403، صفحه 349-362

https://doi.org/10.22059/jci.2022.320153.2526

چکیده

هدف: علف‌های هرز باعث کاهش عملکرد و کیفیت شنبلیله می شوند. پژوهش حاضر، به منظور بررسی تأثیر دوره های مختلف کنترل و تداخل علف‌های هرز بر عملکرد و اجزای عملکرد شنبلیله انجام گرفت.روش پژوهش: این آزمایش در 12 سطح با سه تکرار تنظیم شدند که شش سطح آن برای کنترل علف‌های هرز و شش سطح دیگر برای تداخل علف‌های هرز بود (شامل تیمارهای کنترل ... بیشتر هدف: علف‌های هرز باعث کاهش عملکرد و کیفیت شنبلیله می شوند. پژوهش حاضر، به منظور بررسی تأثیر دوره های مختلف کنترل و تداخل علف‌های هرز بر عملکرد و اجزای عملکرد شنبلیله انجام گرفت.روش پژوهش: این آزمایش در 12 سطح با سه تکرار تنظیم شدند که شش سطح آن برای کنترل علف‌های هرز و شش سطح دیگر برای تداخل علف‌های هرز بود (شامل تیمارهای کنترل علف‌های هرز از سبزشدن تا سومین برگ حقیقی، تا ششمین برگ حقیقی، تا اولین شاخه گلزا، تا سومین شاخه گلزا، تا گلدهی، تا دانه بندی و تیمارهای حضور علف هرز (تداخل) تا سومین برگ حقیقی، تا ششمین برگ حقیقی، تا اولین شاخه گلزا، تا سومین شاخه گلزا، تا گلدهی و تا دانه‌بستن) در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ارومیه در سال 1397 اجرا شد.یافته ها: نتایج نشان داد که تیمار تداخل تا سومین برگ حقیقی کم‌ترین وزن خشک علف‌های هرز را داشت. در هر دو سری تیمار با افزایش دوره حضور علف‌های هرز، کاهش معنی داری در عملکرد دانه در بوته و هکتار شنبلیله مشاهده شد، به طوری که شروع دوره بحرانی در دو سطح 5 و 10 درصد کاهش عملکرد قابل‌قبول دانه در هکتار به ترتیب 140 و 158 درجه-روزهای رشد از زمان سبزشدن و پایان دوره بحرانی کنترل علف‌های هرز نیز در دو سطح کاهش عملکرد مذکور به ترتیب 349 و 282 درجه-روز رشد از سبزشدن گیاه تعیین شدند.نتیجه گیری: بنابراین بهترین زمان مبارزه در سطح 5 درصد کاهش عملکرد، کنترل از سومین برگ حقیقی تا گلدهی و در سطح 10 درصد کاهش عملکرد، کنترل از چهار برگی تا قبل از ظهور گل ها بود.

مقایسه برخی صفات مورفوفیتوشیمیایی دو گونه کاکوتی کشت‌شده و خودرو در ‏استان‌های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی

زینب علی پور؛ خدایار همتی؛ خلیل زینلی نژاد؛ محمد خیرخواه

دوره 26، شماره 2 ، خرداد 1403، صفحه 363-387

https://doi.org/10.22059/jci.2024.360938.2828

چکیده

هدف: مقایسه صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی کاکوتی یکساله و چندساله خودرو و کشت‌شده در استان‌های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی.روش پژوهش: در این مطالعه کاکوتی یکساله (Ziziohora tinuior) و چندساله (Ziziphora clinopodioides) هرکدام در شش منطقه در استان‌های خراسانرضوی، شمالی و جنوبی در سال 1400 موردمطالعه قرار گرفت. از هر منطقه نمونههای گیاهی جمعآوری ... بیشتر هدف: مقایسه صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی کاکوتی یکساله و چندساله خودرو و کشت‌شده در استان‌های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی.روش پژوهش: در این مطالعه کاکوتی یکساله (Ziziohora tinuior) و چندساله (Ziziphora clinopodioides) هرکدام در شش منطقه در استان‌های خراسانرضوی، شمالی و جنوبی در سال 1400 موردمطالعه قرار گرفت. از هر منطقه نمونههای گیاهی جمعآوری شده و به‌صورت گلدانی کشت شدند. طرح آزمایش به‌صورت ترتیبی در چهار تکرار بود. در مرحله گلدهی نمونه‌گیری انجام و صفات فیتوشیمیایی و مورفولوژیکی اندازهگیری شدند. علاوه بر این با مراجعه مجدد به مکان‎های جمعآوری بوتهها، تمامی صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی برای بوتههای خودرو اندازهگیری شد.یافته‌ها: نتایج نشان داد که بیش‌ترین درصد اسانس موجود در کاکوتی یک‏ساله و چندساله به‌ترتیب متعلق به قاین (75/0 درصد) و قوچان (29/2 درصد) بود. هم‌چنین درصد پولگون موجود در اسانس گیاه کاکوتی یک‏ساله در بردسکن بیش‌تر از سایر شهرستان‌های موردمطالعه بود (58/77 درصد). بیش‌ترین درصد آلفاپینن و سابینن اسانس کاکوتی یکساله به‌ترتیب میزان 42/0 درصد و 31/1 درصد متعلق به بجنورد بود، در حالی‌که درصد آلفاپینن و سابینن کاکوتی چندساله در قوچان (89/0 درصد) و بجنورد (23/1 درصد) بیش‌تر از سایر شهرستان‌ها بود.نتیجه‌گیری: میزان فنل، فلاونوئید و فعالیت آنتیاکسیدان در کاکوتی یکساله در شرایط طبیعی و در شهرستان سرایان بیش‌تر از سایر تیمارها بود. کاکوتی یکساله و چندساله متعلق به بجنورد دارای عملکرد تر و خشک بیش‌تری نسبت به سایر اکوتیپ‏ها بودند در حالی‌که کاکوتی متعلق به منطقه سرایان از نظر خصوصیات فیتوشیمیایی نسبت به سایر نمونه‏ها برتری داشتند.

ارزیابی تأثیر شیوه‌های مختلف کاشت و برداشت بر برخی ویژگی‌های مورفولوژیکی، عملکردی و بازدهی اقتصادی گیاه دارویی- صنعتی موسیر (Allium hirtifolium Boiss.) در استان لرستان

پروین رامک؛ وحید کریمیان؛ محمد جعفری؛ پیام پزشکپور؛ حسن مهدور؛ ابراهیم شریفی عاشورآبادی

دوره 26، شماره 2 ، خرداد 1403، صفحه 389-408

https://doi.org/10.22059/jci.2024.361534.2830

چکیده

هدف: باتوجه به اهمیت گیاه دارویی-صنعتی موسیر این پژوهش با هدف بررسی روشهای مختلف کاشت و برداشت بر خصوصیات کمی و کیفی این گیاه در استان لرستان انجام شد.روش پژوهش: آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی طی سه سال (1399-1396) در شهرستان الیگودرز صورت گرفت. روش های کاشت دستی و ماشینی و فواصل کاشت 10 و 15 سانتی‌متری بررسی شد. همچنین عملکرد ... بیشتر هدف: باتوجه به اهمیت گیاه دارویی-صنعتی موسیر این پژوهش با هدف بررسی روشهای مختلف کاشت و برداشت بر خصوصیات کمی و کیفی این گیاه در استان لرستان انجام شد.روش پژوهش: آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی طی سه سال (1399-1396) در شهرستان الیگودرز صورت گرفت. روش های کاشت دستی و ماشینی و فواصل کاشت 10 و 15 سانتی‌متری بررسی شد. همچنین عملکرد اقتصادی روش‌های مختلف ارزیابی گردید.یافته ها: نتایج نشان داد، صفت عرض برگ در تیمارهای موردبررسی اختلاف معنی‌داری با هم نداشت اما ارتفاع گیاه اختلاف معنی‌داری در سطح یک درصد با هم دارند. مقایسه میانگین نشان داد عملکرد ماده تر و خشک در تیمارهای مختلف اختلاف معنیداری باهم دارند. بیش‌ترین عملکرد ماده تر (847گرم در مترمربع) در سال دوم و روش ماشینی و کم‌ترین (636 گرم در مترمربع) در سال سوم، در روش دستی به‌دست آمد. عملکرد ماده خشک در فواصل کاشت 10 و 15 سانتی‌متری به‌ترتیب 633/185 و 611/178 گرم در مترمربع و در روش‌های کاشت ماشینی و دستی به‌ترتیب 91/199 و 33/164 گرم در مترمربع به‌دست آمد. نتایج ارزیابی اقتصادی نشان داد متوسط هزینه‌ها در روش کشت ماشینی 19 درصد کم‌تر از روش دستی استنتیجه گیری: نتایج کلی نشان از افزایش درآمد و کاهش هزینه های کاشت و برداشت موسیر در روش ماشینی بود. همچنین کاشت و برداشت ماشینی موسیر در مقایسه با کاشت و برداشت دستی این گیاه، از سرعت بسیار بالایی برخوردار بود.

تأثیر محیط کشت و هورمون‌های مختلف بر پرآوری و معماری ریشه گیاه دارویی زوفا (Hyssopus officinalis L.) در شرایط درون‌شیشه‌ای

محمد سادات حسینی؛ ناصر عسکری

دوره 26، شماره 2 ، خرداد 1403، صفحه 409-421

https://doi.org/10.22059/jci.2024.363422.2837

چکیده

هدف: مطالعه حاضر به‌منظور بررسی اثر نوع محیطهای کشت مختلف شامل MS، WPM و B5 و هورمون بنزیل آمینوپورین بر خصوصیات پرآوری و هم‌چنین اثر غلظت‌های مختلف هورمون‌های ایندول‌بوتیریک‌اسید و ایندول‌استیک‌اسید بر ریشه‌زایی گیاه زوفا انجام شد.روش پژوهش: آزمایش‌ها به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه کشت ... بیشتر هدف: مطالعه حاضر به‌منظور بررسی اثر نوع محیطهای کشت مختلف شامل MS، WPM و B5 و هورمون بنزیل آمینوپورین بر خصوصیات پرآوری و هم‌چنین اثر غلظت‌های مختلف هورمون‌های ایندول‌بوتیریک‌اسید و ایندول‌استیک‌اسید بر ریشه‌زایی گیاه زوفا انجام شد.روش پژوهش: آزمایش‌ها به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه کشت بافت دانشکده کشاورزی دانشگاه جیرفت انجام شد. به‌منظور تولید گیاهچه‌های استریل بذرهای جمع‌آوری‌شده از مناطق کوهستانی استان کرمان بر روی محیط کشت MS کاشته شد. ریزنمونه‌های تک‌گره بر روی محیط‌های کشت MS، WPM و B5 با ترکیب هورمونی بنزیل آمینوپورین با غلظت‌های صفر، 1 و 2 میلیگرم بر لیتر قرار گرفتند. برای تولید ریشه شاخسارههای تولیدشده بر روی محیط کشت MS با ترکیب هورمونی ایندول‌بوتیریک‌اسید و ایندول‌استیک‌اسید با غلظتهای 5/0 و 1 میلیگرم در لیتر قرار گرفتند. در نهایت معماری ریشههای تولیدشده با استفاده از نرم‌افزار GiaRoots مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته‌ها: طبق نتایج پژوهش بهترین ضریب پرآوری در محیط کشت MS به‌همراه غلظت 2 میلی‌گرم بر لیتر از هورمون بنزیل آمینوپورین به‌دست آمد. هم‌چنین نتایج مربوط به آنالیز معماری ریشه نیز نشان داد بهترین تیمار ریشهزایی استفاده از هورمون ایندول‌بوتیریک‌اسید با غلظت 1 میلیگرم بر لیتر بود.نتیجه‌گیری: نتایج مربوط به سازگاری نشان داد که 85 درصد از گیاهان منتقل‌شده به گلخانه زنده ماندند.

اثر محلول پاشی هیومیک‌اسید و همزیستی با گونه‌های قارچ مایکوریزا بر خصوصیات مرفولوژیک و فیتوشیمیایی آویشن باغی (Thymus vulgaris L.)

مهدی طاهری اصغری؛ سید رضا میرعلیزاده فرد

دوره 26، شماره 2 ، خرداد 1403، صفحه 423-438

https://doi.org/10.22059/jci.2024.364586.2843

چکیده

هدف: هدف از اجرای این آزمایش، بررسی اثر محلولپاشی هیومیک‌اسید و کاربرد قارچ مایکوریزا بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه دارویی آویشن باغی (Thymus vulgaris L.) بود.روش پژوهش: آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار، طی سالهای زراعی و 1400-1399 و 1401-1400 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان اجرا شد. ... بیشتر هدف: هدف از اجرای این آزمایش، بررسی اثر محلولپاشی هیومیک‌اسید و کاربرد قارچ مایکوریزا بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه دارویی آویشن باغی (Thymus vulgaris L.) بود.روش پژوهش: آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار، طی سالهای زراعی و 1400-1399 و 1401-1400 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان اجرا شد. عوامل آزمایش شامل سه گونه قارچ مایکوریزا (شاهد، Glomus mosseae، G.etunicatum و G. intraradices) و سطوح کود هیومیک‌اسید (شاهد، 150 و 300 میلیگرم در لیتر) بود.یافته‌ها: نتایج نشان داد اثر متقابل کاربرد هیومیک‌اسید و مایکوریزا بر درصد و عملکرد اسانس، عملکرد و وزن خشک برگ معنی‌دار بود. بیش‌ترین عملکرد اسانس از تیمار 150 میلیگرم هیومیک‌اسید و کاربرد مایکوریزا G.mosseae به‌دست آمد که نسبت به تیمار شاهد 154 درصد افزایش را نشان داد. هم‌چنین بیش‌ترین پاراسیمن و گاماتریپینن که از مهم‌ترین ترکیبات اسانس در آویشن، از تیمار 300 میلیگرم هیومیک‌اسید به‌دست آمد که نسبت به شاهد به‌ترتیب 23 و 11 درصد افزایش نشان دادند. بیش‌ترین میزان پاراسیمن و گاماتریپینن از تیمار کاربرد مایکوریزا G. mosseae به‌دست آمد که نسبت به شاهد به‌ترتیب 21 و 26 درصد افزایش را نشان دادند.نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج به‌دست‌آمده میتوان گفت که با مهیاکردن شرایط رشد مناسب برای گیاه دارویی آویشن با استفاده از هیومیک‌اسید و قارچهای مایکوریزا، میتوان بر عملکرد آن‌ها اثرگذاری کرده و از کاربرد کودهای شیمیایی کاست.

بررسی اثر تاریخ کاشت و سایه‌اندازی بر عملکرد و برخی خصوصیات کمی وکیفی زنجبیل

عادل عبدایمانی؛ غلام علی اکبری؛ الیاس سلطانی؛ مجید قربانی جاوید

دوره 26، شماره 2 ، خرداد 1403، صفحه 439-453

https://doi.org/10.22059/jci.2024.365283.2847

چکیده

هدف: مطالعه‌ی حاضر در سال 1401- 1400 با هدف بررسی اثر تاریخ کاشت و سایه‌اندازی بر عملکرد و برخی خصوصیات کمی وکیفی زنجبیل و به‌صورت کرت‌‌های خردشده و در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی پردیس ابوریحان واقع در منطقه پاکدشت استان تهران اجرا شد.روش پژوهش: در این مطالعه کنترل سطح‌ نور در چهار سطح (شامل عدم سایه‌دهی (نور کامل)، سایه‌دهی از 16مردادماه ... بیشتر هدف: مطالعه‌ی حاضر در سال 1401- 1400 با هدف بررسی اثر تاریخ کاشت و سایه‌اندازی بر عملکرد و برخی خصوصیات کمی وکیفی زنجبیل و به‌صورت کرت‌‌های خردشده و در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی پردیس ابوریحان واقع در منطقه پاکدشت استان تهران اجرا شد.روش پژوهش: در این مطالعه کنترل سطح‌ نور در چهار سطح (شامل عدم سایه‌دهی (نور کامل)، سایه‌دهی از 16مردادماه تا زمان برداشت (نور- سایه)، سایه‌دهی تا 15 مردادماه (سایه- نور) سایه‌دهی کل دوره رشد (سایه‌دهی کامل)) به‌عنوان فاکتور ‌اصلی و تاریخ‌کاشت در 3 سطح (شامل 31 فروردین، 20 اردیبهشت و 10 خرداد) به‌عنوان فاکتور‌ فرعی در نظر گرفته شد.یافته‌ها: نتایج نشان داد اعمال سایه‌دهی کامل در درجه اول و پس از آن اعمال سایه- نور به‌همراه کاشت زنجبیل در تاریخ 31 فروردین‌ماه، بیش‌ترین تأثیر را بر افزایش معنی‌دار تمام صفات موردبررسی شامل اجزای عملکرد، عملکرد و درصد اسانس ریزوم در زنجبیل داشت. دو تیمار ذکرشده (سایه‌دهی کامل و سایه- نور)، موجب افزایش حدود 29 درصدی تعداد ریزوم در بوته زنجبیل در مقایسه با تیمار نور کامل و تیمار نور- سایه شدند. از طرفی بیش‌ترین درصد اسانس زنجبیل (76/1 درصد)، در گیاهان کاشته‌شده در تاریخ 31 فروردین‌ماه حاصل شد که این مقدار در مقایسه با درصد اسانس گیاهان کاشته‌شده در تاریخ 10 خردادماه حدود 25 درصد بیش‌تر بود.نتیجه گیری: اعمال تیمار سایه‌دهی در تاریخ کاشت 31 تیرماه، به‌عنوان روشی امیدبخش جهت افزایش عملکرد کمی و کیفی ریزوم زنجبیل در شرایط آب‌وهوایی مشابه قابل‌توصیه است.

امکان‌سنجی گیاه‌پالایی بستر کاشت آلوده به نیترات‌کادمیوم با علف‏های هرز خرفه، سلمه‌تره و تاج خروس وحشی

محمدهادی تردستی؛ مهدی مدن دوست

دوره 26، شماره 2 ، خرداد 1403، صفحه 455-470

https://doi.org/10.22059/jci.2024.352875.2774

چکیده

هدف: به‌منظور بررسی امکان‌سنجی گیاه‌پالایی بستر کاشت آلوده به نیترات‌کادمیوم با علف‏های هرز آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در بهار سال 1401-1400 انجام گردید.روش پژوهش: عوامل آزمایش شامل علفهای هرز (خرفه، سلمه‌تره و تاج خروس وحشی) و آلودگی بستر کاشت با نیترات‌کادمیوم در سطوح شامل صفر (شاهد) و غلظت‏های ... بیشتر هدف: به‌منظور بررسی امکان‌سنجی گیاه‌پالایی بستر کاشت آلوده به نیترات‌کادمیوم با علف‏های هرز آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در بهار سال 1401-1400 انجام گردید.روش پژوهش: عوامل آزمایش شامل علفهای هرز (خرفه، سلمه‌تره و تاج خروس وحشی) و آلودگی بستر کاشت با نیترات‌کادمیوم در سطوح شامل صفر (شاهد) و غلظت‏های 25، 50 و 75 میلی‌گرم بر کیلوگرم خاک بود.یافته ها: نتایج نشان داد که با افزایش مصرف نیترات‌کادمیوم، میزان غلظت کادمیوم اندام هوایی و ریشه و فاکتور غلظت زیستی روند افزایشی نشان داد. میزان کادمیوم ریشه در علف هرز خرفه بیش‌تر بود، اما غلظت کادمیوم اندام هوایی در سلمه‌تره و تاجخروس وحشی نسبت به خرفه افزایش معنی داری نشان داد. بنابراین در گیاه خرفه احتمالاً انتقال کادمیوم از ریشه به اندام هوایی نسبت به گیاه سلمه‌تره و تاج خروس وحشی کم‌تر بوده است. با افزایش غلظت نیترات‌کادمیوم نشت یونی روند افزایشی و محتوای نسبی آب برگ و محتوای کلروفیل روند کاهش نشان داد. از سوی دیگر آنزیم کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز برگ با افزایش مصرف نیترات‌کادمیوم روند افزایشی نشان داد. هم‌چنین بیش‌ترین فعالیت آنزیمهای آنتی‌اکسیدانی در علفهای هرز تاج خروس وحشی مشاهده شد.نتیجه گیری: در مجموع با معیارهای ذکرشده، میتوان گیاه خرفه را بیش انباشت گر و سلمه‌تره و تاج‌خروس وحشی را میان انباشت گر برای فلز کادمیوم تلقی کرد.

بررسی تأثیرکودهای زیستی بر برخی ویژگی‌های کمی و کیفی گیاه گوار (Cyamopsis tetragonoloba L.) در شهرستان ایرانشهر

طاهره جهانتیغ؛ عبدالشکور رئیسی؛ حسین پیری

دوره 26، شماره 2 ، خرداد 1403، صفحه 471-485

https://doi.org/10.22059/jci.2024.353499.2787

چکیده

هدف: این پژوهش با هدف بررسی تأثیر کودهای زیستی بر برخی ویژگی‌های گوار در سال زراعی 98-1397 در شهرستان ایرانشهر انجام شد.روش پژوهش: پژوهش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با هشت تیمار و چهار تکرار انجام شد. تیمارها شامل 1- نیتروکسین (1 لیتر در هکتار)، 2- میکوریزا (200 کیلوگرم در هکتار)، 3- ازتوباکتر (1 لیتر کود در 100 کیلوگرم بذر)، 4- ریزوبیوم (1 لیتر ... بیشتر هدف: این پژوهش با هدف بررسی تأثیر کودهای زیستی بر برخی ویژگی‌های گوار در سال زراعی 98-1397 در شهرستان ایرانشهر انجام شد.روش پژوهش: پژوهش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با هشت تیمار و چهار تکرار انجام شد. تیمارها شامل 1- نیتروکسین (1 لیتر در هکتار)، 2- میکوریزا (200 کیلوگرم در هکتار)، 3- ازتوباکتر (1 لیتر کود در 100 کیلوگرم بذر)، 4- ریزوبیوم (1 لیتر کود در هکتار)، 5- فسفات بارور 2 (100 گرم در هکتار)، 6- فسفات بارور 3 (100 گرم در هکتار)، 7- بیوسولفور (6 کیلوگرم در هکتار) و 8- شاهد بود.یافته‌ها: نتایج نشان داد که اثر نوع کود بر اکثر ویژگی‌های موردبررسی به‌جز بر درصد موسیلاژ در سطح احتمال یک درصد معنیدار شد. تأثیر تیمارها بر درصد موسیلاژ در سطح پنج درصد معنی‌دار شد. بیش‌ترین میزان عملکرد بیولوژیک (66/14 تن در هکتار)، تعداد شاخه جانبی (78/11)، شاخص برداشت (79/31)، ارتفاع بوته (53/166 سانتی‌متر)، تعداد نیام در بوته (47/52)، عملکرد دانه (3/4438 کیلوگرم در هکتار)، درصد نیتروژن دانه (475/5)، درصد پروتئین دانه (71/32)، درصد خاکستر (173/0)، درصد موسیلاژ (860/25) و فاکتور تورم (83/1 میلی‌لیتر) تحت تأثیر کود زیستی نیتروکسین حاصل شد. بیش‌ترین تعداد دانه در نیام (17/5) و وزن هزاردانه (67/35 گرم) تحت تأثیر کود زیستی بیوسولفور حاصل شد.نتیجه‌گیری: در بین تیمارهای موردبررسی، کود زیستی نیتروکسین و سپس بیوسولفور تأثیر نسبتاً بیش‌تری بر اکثر ویژگی‌های کمی و کیفی گیاه گوار داشتند.

بررسی خصوصیات فیزیولوژیک و عملکرد چهار رقم کنجد تحت رژیم های رطوبتی خاک

زهرا مهرابی زاده؛ پرویز احسان زاده

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1390، ، صفحه 75-88

چکیده

کنجد گیاهی دانه روغنی با نیاز نه چندان بالای آبی محسوب می شود. این آزمایش با هدف مطالعه تأثیر شرایط مختلف رطوبتی بر رشد، فلورسانس کلروفیل، محتوای پرولین، عملکرد و اجزای عملکرد چهار رقم گیاه کنجد در سال زراعی 1386 به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان ... بیشتر کنجد گیاهی دانه روغنی با نیاز نه چندان بالای آبی محسوب می شود. این آزمایش با هدف مطالعه تأثیر شرایط مختلف رطوبتی بر رشد، فلورسانس کلروفیل، محتوای پرولین، عملکرد و اجزای عملکرد چهار رقم گیاه کنجد در سال زراعی 1386 به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد. سطوح تیمار آبیاری براساس تبخیر تجمعی از تشت تبخیر کلاس A شامل 1I (75 میلی متر تبخیر)، 2I (110 میلی متر تبخیر) و 3I (145 میلی متر تبخیر) به عنوان عامل اصلی و چهار ژنوتیپ کنجد (ناز تک شاخه، یکتا، ورامین و اولتان) به عنوان عامل فرعی بودند. تأثیر رژیم آبیاری و ژنوتیپ بر شاخص بیشینه فلورسانس (Fm) معنی دار بود، ولی بر حداکثر کارآیی نظام نوری دو (Fv/Fm) و میزان کلروفیل برگ معنی دار نبود، به طوری که مقدار Fv/Fm تنها از 81/0 در سطح اول آبیاری به 77/0 در سطح سوم کاهش یافت. محدودیت رطوبت خاک منجر به افزایش میزان پرولین برگ از 5/3 در سطح اول آبیاری به 6/8 میلی گرم بر گرم برگ در سطح دوم آبیاری شد. تنش خشکی باعث 55، 42، 37، 48 و 49 درصد کاهش به ترتیب در شاخص سطح برگ، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، عملکرد دانه و عملکرد ماده خشک شد. به طور کلی، تنش کمبود رطوبتی باعث کاهش رشد و عملکرد دانه کنجد از 1212 به 625 کیلوگرم در هکتار گردید. این تأثیر بیش از آنکه از طریق کاهش Fv/Fm باشد، ناشی از کاهش سطوح فتوسنتزکننده در رقم های مورد مطالعه در شرایط آزمایش حاضر بود. دو رقم یکتا و ورامین از نظر عملکرد دانه و تولید روغن نسبت به دو ژنوتیپ دیگر برتری داشتند.

بررسی عملکرد دانه و محتوای روغن 40 لاین هاپلوئید مضاعف کاملینا (Camelina sativa L.)

مرجان السادات حسینی فرد؛ مجید قربانی جاوید؛ الیاس سلطانی؛ ایرج اله دادی؛ دانیال کهریزی

دوره 24، شماره 2 ، تیر 1401، ، صفحه 497-509

https://doi.org/10.22059/jci.2021.331945.2622

چکیده

به‌منظور ارزیابی اجزای عملکرد، عملکرد دانه و محتوای روغن لاین‌های گیاه روغنی کاملینا، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 40 لاین هاپلوئید مضاعف و سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکدگان ابوریحان- دانشگاه تهران، پاکدشت در سال زراعی 99-1398 اجرا شد. ازآنجایی‌که خصوصیات عملکردی و محتوای روغن لاین‌های گیاه کاملینا در شرایط آب‌وهوایی ... بیشتر به‌منظور ارزیابی اجزای عملکرد، عملکرد دانه و محتوای روغن لاین‌های گیاه روغنی کاملینا، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 40 لاین هاپلوئید مضاعف و سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکدگان ابوریحان- دانشگاه تهران، پاکدشت در سال زراعی 99-1398 اجرا شد. ازآنجایی‌که خصوصیات عملکردی و محتوای روغن لاین‌های گیاه کاملینا در شرایط آب‌وهوایی ایران ناشناخته است، در این پژوهش اجزای عملکرد دانه و هم‌چنین عملکرد و محتوای روغن 40 لاین هاپلوئید مضاعف کاملینا بررسی شد. نتایج این پژوهش نشاندهنده تفاوت بسیار معنی‌دار ِلاین‌های کاملینا از نظر اجزای عملکرد بود که این تفاوت‌ها در نهایت منجر به ایجاد اختلاف‌های معنی‌دار در عملکرد دانه شد و از این طریق بر عملکرد روغن دانه تأثیر گذاشت. با وجود این‌که هیچ‌کدام از لاین‌ها در تمامی اجزای عملکرد دانه برتری مطلق نداشتند، اما از نظر عملکرد نهایی دانه لاین‌های 134 و 110 به‌ترتیب با 3178 و3120 کیلوگرم در هکتار به‌عنوان لاین‌های برتر شناسایی شدند. بنابراین با توجه به هدف این پژوهش به‌منظور انتخاب بهترین لاین کاملینا با حداکثر عملکرد دانه و روغن لاین‌های 134 و 110 به‌عنوان لاین‌های برتر و امیدبخش که با شرایط آب‌وهوایی منطقه پاکدشت سازگاری دارند، معرفی و توصیه شدند.

تاثیر کادمیوم بر غلظت عناصر مس، آهن، منگنز و روی در اندام هوایی ارقام مختلف گندم

ایمان جوادزرین؛ بابک متشرع زاده

دوره 17، شماره 1 ، اردیبهشت 1394، ، صفحه 27-41

https://doi.org/10.22059/jci.2015.54786

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی میانگین غلظت ریزمغذی‌ها شامل مس، آهن، منگنز و روی در اندام هوایی ارقام مختلف گندم نان (Triticumaestivum) در مرحلۀ به ساقه رفتن در خاک آلوده به کادمیوم بود. تیمار‌های آزمایش به‌ترتیب شامل سه سطح کادمیوم صفر (تیمار شاهد (Cd0)، 40 (Cd40) و 80 (Cd80) میلی‌گرم کادمیوم در کیلوگرم خاک) و 14 رقم گندم (‘بهار’، ‘نیک‎نژاد’، ‘مرودشت’، ... بیشتر هدف پژوهش حاضر، بررسی میانگین غلظت ریزمغذی‌ها شامل مس، آهن، منگنز و روی در اندام هوایی ارقام مختلف گندم نان (Triticumaestivum) در مرحلۀ به ساقه رفتن در خاک آلوده به کادمیوم بود. تیمار‌های آزمایش به‌ترتیب شامل سه سطح کادمیوم صفر (تیمار شاهد (Cd0)، 40 (Cd40) و 80 (Cd80) میلی‌گرم کادمیوم در کیلوگرم خاک) و 14 رقم گندم (‘بهار’، ‘نیک‎نژاد’، ‘مرودشت’، ‘پارسی’، ‘سیوند’، ‘شیراز’، ‘روشن’، ‘پیشتاز’، ‘آزادی’، ‘شهریار’، ‘پیشگام’، ‘امید’، ‘لوند’ و ‘نوید’) بود. تأثیر کادمیوم بر غلظت ریزمغذی‌ها در سطح 1 درصد معنادار بود. با افزایش سطح کادمیوم، غلظت مس در اندام هوایی همۀ ارقام کاهش یافت. به‌جز دو رقم ‘پیشگام’ و ‘امید’ که در تیمار Cd40 نسبت به تیمار شاهد افزایش غلظت آهن را نشان دادند، غلظت آهن در ارقام دیگر کاهش یافت. بیشترین و کمترین غلظت کادمیوم در تیمار Cd40 به‌ترتیب برای دو رقم ‘نیک‌نژاد’ (7 میلی‌گرم کادمیوم در کیلوگرم وزن خشک) و ‘پارسی’ (دو میلی‌گرم کادمیوم در کیلوگرم وزن خشک) ثبت شد. همچنین بیشترین و کمترین غلظت کادمیوم در تیمار Cd80 به‌ترتیب در ارقام ‘پیشگام’ (20 میلی‌گرم کادمیوم در کیلوگرم وزن خشک) و ‘نوید’ (6 میلی‌گرم کادمیوم در کیلوگرم وزن خشک) مشاهده شد. درمجموع دو رقم ‘نیک‌نژاد’ و ‘پیشگام’ بیشترین قابلیت برداشت کادمیوم را داشتند، همچنین کمترین قابلیت برداشت کادمیوم در دو رقم ‘پارسی’ و ‘نوید’ مشاهده شد.

تأثیر برخی تیمارهای هورمونی و شیمیایی بر دوام عمر و صفات کیفی گل شاخه بریده ژربرا ‘Good timing’

الهام دانایی؛ یونس مستوفی؛ پژمان مرادی؛ رضا عزیزی نژاد

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1390، ، صفحه 21-29

چکیده

اثر جیبرلیک اسید (50، 100، 150، 200 و 300 mg/l) به صورت تیمار کوتاه مدت (48 ساعت) و اتانول 5/2 درصد به همراه ساکاروز سه درصد به عنوان تیمار مداوم (محلول نگهدارنده) بر روی گل شاخه بریده ژربرا مطالعه شد. محلول نگهدارنده اتانول و ساکارز به دو روش به کار برده شد، در روش اول، محلول نگهدارنده تا پایان انجام آزمایش تعویض نگردید ولی در روش دوم، محلول نگهدارنده ... بیشتر

ترکیب های فنلی و فعالیت آنتی اکسیدانی در برخی ارقام سیب ایرانی و تجاری در استان آذربایجان غربی

مریم رفیعی؛ لطفعلی ناصری؛ داود بخشی؛ اسد علیزاده

دوره 14، شماره 2 ، بهمن 1391، ، صفحه 43-55

https://doi.org/10.22059/jci.2013.29500

چکیده

در این مطالعه، میزان فنل کل، کلروژنیک اسید، کاتچین، کوئرستین، فلوریدزین، سیانیدین و فعالیت آنتی اکسیدانی پوست و گوشت شش رقم سیب (Malus domestica) ایرانی شامل ارقام ‘گلاب کهنز’، ‘سیب ترش دیررس’، ‘قره یاپراق’، ‘ترکمان’، ‘قزل آلما’ و ‘عباسی مشهد’ و چهار رقم تجاری شامل ‘گلدن دلیشز’، ‘رد دلیشز’، ‘برابرن’ ... بیشتر در این مطالعه، میزان فنل کل، کلروژنیک اسید، کاتچین، کوئرستین، فلوریدزین، سیانیدین و فعالیت آنتی اکسیدانی پوست و گوشت شش رقم سیب (Malus domestica) ایرانی شامل ارقام ‘گلاب کهنز’، ‘سیب ترش دیررس’، ‘قره یاپراق’، ‘ترکمان’، ‘قزل آلما’ و ‘عباسی مشهد’ و چهار رقم تجاری شامل ‘گلدن دلیشز’، ‘رد دلیشز’، ‘برابرن’ و ‘فوجی’ بررسی شد. رقم ‘فوجی’ بیشترین مقدار سیانیدین 3-گالاکتوزید (9/3711 میکروگرم بر گرم وزن تر) و رقم ‘گلاب کهنز’ بیشترین مقدار کوئرستین 3-گالاکتوزید (8/3133 میکروگرم بر گرم وزن تر) و فلوریدزین را در پوست (2/642 میکروگرم برگرم وزن تر) و رقم ‘قره یاپراق’ بیشترین مقدار فلوریدزین گوشت (1/98 میکروگرم بر گرم وزن تر) را نشان دادند. رقم ‘عباسی مشهد’ بیشترین مقدار کلروژنیک اسید پوست (1/298 میکروگرم بر گرم وزن تر) و گوشت (3/484 میکروگرم بر گرم وزن تر) و رقم ‘قزل آلما’ بیشترین مقدار کاتچین پوست (2/255 میکروگرم بر گرم وزن تر) و ‘سیب‌ترش دیررس’ بیشترین کاتچین گوشت (9/76 میکروگرم بر گرم وزن تر) را نشان دادند. تجزیه رگرسیونی داده های فنل کل و ظرفیت آنتی اکسیدانی نشان داد که ارتباط مثبتی بین مقدار فنل کل و درصد فعالیت آنتی‌اکسیدانی وجود دارد. بیشترین مقدار فنل کل و بیشترین مقدار فعالیت آنتی اکسیدانی در رقم ‘فوجی’ مشاهده شد.

تأثیر روش مایه‌کوبی بذر ذرت با قارچ میکوریزای آربوسکولار و ریزوباکتری در شرایط کوددهی مختلف

راحله قلعه قافی؛ حسین حاجی ابایی؛ فتحیه نبهانی؛ سالویا محمدپور؛ زهرا اردنجی کلاته سیاهدشت

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 14 آبان 1401

https://doi.org/10.22059/jci.2022.320438.2529

چکیده

به منظور بررسی تأثیر مایه‌کوبی قارچ میکوریزای آربوسکولار (Rhizophagus irigularis) و ریزوباکتری‌ (Pseudomonas fluorescens) بر ذرت در شرایط مختلف کوددهی، آزمایشی به صورت گلخانه‌ای در منطقه جلین گرگان در سال 1397 طی دو آزمایش جداگانه انجام شد. هدف از آزمایش اول مقایسه‌ی مایه‌کوبی مرسوم خاک با مایه‌کوبی بذرمال و هدف از آزمایش دوم نیز ارزیابی رشد ذرت مایه‌کوبی ... بیشتر به منظور بررسی تأثیر مایه‌کوبی قارچ میکوریزای آربوسکولار (Rhizophagus irigularis) و ریزوباکتری‌ (Pseudomonas fluorescens) بر ذرت در شرایط مختلف کوددهی، آزمایشی به صورت گلخانه‌ای در منطقه جلین گرگان در سال 1397 طی دو آزمایش جداگانه انجام شد. هدف از آزمایش اول مقایسه‌ی مایه‌کوبی مرسوم خاک با مایه‌کوبی بذرمال و هدف از آزمایش دوم نیز ارزیابی رشد ذرت مایه‌کوبی شده با قارچ میکوریزا و ریزوباکتری‌های محرک رشد گیاه از طریق بذرمال در سه سطح تیمار با محلول غذایی هوگلند (شاهد، 80 و 100 درصد حجمی محلول هوگلند) بود. در هر دو آزمایش، 70 روز پس از تلقیح بذر، یک گرم از ریشه‌های ذرت و خاک چسبیده به آن نمونه برداری شده و استخراج DNA موجود در ریزوسفر ذرت انجام شد. در آزمایش اول اختلاف معنی‌داری بین مایه‌کوبی مرسوم خاک با مایه‌کوبی بذرمال از نظر وزن خشک ساقه و ریشه، درصد کلونیزاسیون طولی ریشه، فراوانی آربوسکول، فراوانی وزیکول و غلظت عناصر مشاهده نشد. در آزمایش دوم و در شرایط کوددهی کامل، مایه‌کوبی توسط قارچ، باعث افزایش معنی‌دار غلظت‌ نیتروژن، فسفر، پتاسیم و روی (به ترتیب 1/18، 5/3، 56 و 0/46 میلی‌گرم بر کیلوگرم) نسبت به تیمار شاهد (به ترتیب 6/12، 1/3، 6/39 و 4/24 میلی‌گرم بر کیلوگرم) و روش مایه‌کوبی بذرمال باکتری باعث افزایش معنی‌دار منیزیوم، روی و منگنز (به ترتیب 0/2، 6/42 و 145 میلی‌گرم بر کیلوگرم) نسبت به تیمار شاهد شد (به ترتیب 0/1، 4/24 و 60 میلی‌گرم بر کیلوگرم).

تأثیر کبالت، مولیبدن و نیتروژن بر ویژگی‎های مورفوفیزیولوژیکی لوبیا چیتی (Phaseolus vulgaris) در کشت بدون‎خاک

نادر خادم مقدم ایگده لو؛ احمد گلچین؛ خدیجه فرهادی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 آبان 1401

https://doi.org/10.22059/jci.2022.292101.2292

چکیده

به‎منظور بررسی تأثیر کبالت، مولیبدن و نیتروژن بر رشد لوبیا چیتی در کشت بدون‎خاک، آزمایشی گلدانی به‎صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 36 تیمار و در سه تکرار در سال زراعی 95-1394 در تیر ماه و در دمای C˚25 و شدت نور 40000 لوکس در گلخانه دانشگاه زنجان اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل چهار سطح نیتروژن (50، 100، 150 و mg/l 200)، سه سطح مولیبدن ... بیشتر به‎منظور بررسی تأثیر کبالت، مولیبدن و نیتروژن بر رشد لوبیا چیتی در کشت بدون‎خاک، آزمایشی گلدانی به‎صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 36 تیمار و در سه تکرار در سال زراعی 95-1394 در تیر ماه و در دمای C˚25 و شدت نور 40000 لوکس در گلخانه دانشگاه زنجان اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل چهار سطح نیتروژن (50، 100، 150 و mg/l 200)، سه سطح مولیبدن (067/0، 2/0 و mg/l 6/0) و سه سطح کبالت (006/0، 06/0 و mg/l 3/0) بودند. سطوح فاکتورهای مورد آزمایش از طریق افزودن مقادیر مختلف نمک‎های نیترات آمونیوم، مولیبدات آمونیوم و کلرید کبالت به محلول غذایی پایه، تهیه گردیدند. نتایج صفات موفولوژیکی نشان دادند که در تیمار N100Mo0.6Co0.06 بیش‎ترین وزن خشک غلاف به‎دست آمد که حداکثر اخلافی برابر با 9/47 درصد با سایر تیمارها داشت. بیش‎ترین وزن خشک بوته نیز از تیمار N150Mo0.6Co0.006 به‎دست آمد. بیش‎ترین وزن خشک ریشه در تیمارهای N150Mo0.6 و N150Co0.3 به‎دست آمد. همین‎طور بیش‎ترین تعداد غلاف نیز در تیمارهای N150Mo0.6، N100Co0.3 و Mo0.6Co0.3 به‌دست آمد. بررسی‎ صفات فیزیولوژیکی هم نشان دادند که بیش‎ترین غلظت نیتروژن، مولیبدن و کبالت به‎ترتیب از تیمارهای N200Mo0.6Co0.3، N150Mo0.6Co0.3 و N150Mo0.067Co0.006 حاصل شد. در کل می‎توان اظهار داشت که کاربرد تیمار N100Mo0.6Co0.06 می‎تواند بر وزن خشک غلاف که اندامی بارده و اقتصادی است تأثیر مثبتی گذاشته و عملکرد لوبیا چیتی (رقم تلاش) را ارتقاء دهد.

بررسی اثرات مقادیر و تنش نیتروژن بر صفات زراعی و مورفولوژیکی برنج رقم طارم محلی

مجید مسلمی؛ حمیدرضا مبصر؛ نعمت اله صداقت؛ ایمان عشقی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 آبان 1401

https://doi.org/10.22059/jci.2022.322399.2540

چکیده

بهینه‌سازی مقدار مصرف کودهای نیتروژنه یکی از راهکارهای مهم مدیریتی برای بهبود عملکرد است. به منظور بررسی اثرات مقادیر و تنش نیتروژن طی دو سال بر خصوصیات مورفولوژیک و صفات زراعی برنج، آزمایشی به صورت کرت‌های‌ خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال 1388 و 1389 در مزرعه پژوهشی واقع در آمل اجرا شد. مقادیر نیتروژن در ... بیشتر

اثر کاربرد خاکی نیتروکسین و ورمیکمپوست بر صفات مورفولوژی و بیوشیمیایی تمشک سیاه (Rubus sp.)

رویا موسوی؛ ویدا چالوی؛ کامران قاسمی؛ مهدی حدادی نژاد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 14 بهمن 1401

https://doi.org/10.22059/jci.2023.343045.2708

چکیده

برای بررسی اثر نیتروکسین و ورمیکمپوست بر خصوصیات کیفی و عملکردی تمشک سیاه، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در بسترهای گلدانی انجام شد. فاکتور اول میزان درصد کود ورمیکمپوست در پنج سطح (0، 10، 20، 30 و 40) و فاکتور دوم سطح تلقیح و عدم تلقیح با نیتروکسین (Ni) بود. نتایج نشان داد که تیمارها اثر معنی داری بر صفات ... بیشتر برای بررسی اثر نیتروکسین و ورمیکمپوست بر خصوصیات کیفی و عملکردی تمشک سیاه، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در بسترهای گلدانی انجام شد. فاکتور اول میزان درصد کود ورمیکمپوست در پنج سطح (0، 10، 20، 30 و 40) و فاکتور دوم سطح تلقیح و عدم تلقیح با نیتروکسین (Ni) بود. نتایج نشان داد که تیمارها اثر معنی داری بر صفات مورد بررسی داشتند. بالاترین وزن میوه، تعداد میوه و عملکرد در ورمیکمپوست 20 درصد مشاهده شد. بیشترین طول میوه (62/1 سانتیمتر) در ورمیکمپوست 10 درصد و تلقیح نیتروکسین بدست آمد. بیشترین قطر میوه در ورمیکمپوست 30 درصد حاصل گردید. همچنین در پارامترهای بیوشیمیایی کاربرد ورمیکمپوست 10 درصد بیشترین مواد جامد محلول و شاخص طعم را به دنبال داشت. بیشترین مقدار آنتوسیانین در تیمارهای ورمیکمپوست 20 و 30 درصد به ترتیب به میزان 551 و 563 (میلی گرم بر لیتر آب میوه) حاصل گردید. کاربرد نیتروکسین به همراه ورمیکمپوست 30 درصد بیشترین ویتامین ث را به همراه داشت. بهطور کلی نتایج نشان داد که کاربرد ورمیکمپوست در سطوح 20 تا 30 درصد بهترین اثر را بر صفات کمی و کیفی تمشک سیاه داشته و نیتروکسین نیز میتواند اثر منفی مقادیر بالای ورمیکمپوست را کاهش داده و موجب افزایش اثر ورمیکمپوست بر گیاه تمشک شود.

بررسی اثر تنش خشکی، تنظیم کننده های رشد و محلول پاشی با نانوذرات روی و منیزیم بر صفات مورفولوژیک و بیوشیمیایی گیاه دارویی پروانش (Catharanthus roseus (L.) G.DON)

بابک سپهری؛ حمید رضا توحیدی مقدم؛ فرشاد قوشچی؛ میثم اویسی؛ پورنگ کسرایی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 15 فروردین 1402

https://doi.org/10.22059/jci.2023.349779.2749

چکیده

گیاه دارویی پروانش با نام علمی (Catharanthus roseus) یکی از مهمترین گیاهان دارویی در دنیا می باشد که علاوه بر داشتن برگها و گلهای زیبا و کاربرد زینتی، در برگها و ریشه های خود دارای آلکالوئیدهای بسیار مهمی می باشد که ‌در شیمی درمانی انواع سرطان‌ها (خون، غدد لنفاوی، سینه و پروستات) و درمان افت فشار خون کاربرد دارد. این آزمایش به منظور بررسی اثر ... بیشتر گیاه دارویی پروانش با نام علمی (Catharanthus roseus) یکی از مهمترین گیاهان دارویی در دنیا می باشد که علاوه بر داشتن برگها و گلهای زیبا و کاربرد زینتی، در برگها و ریشه های خود دارای آلکالوئیدهای بسیار مهمی می باشد که ‌در شیمی درمانی انواع سرطان‌ها (خون، غدد لنفاوی، سینه و پروستات) و درمان افت فشار خون کاربرد دارد. این آزمایش به منظور بررسی اثر تنظیم کننده های رشد و محلول پاشی نانوذرات روی و منیزیم در شرایط تنش خشکی بر میزان آلکالوئید کل، آنتوسیانین، کلروفیل کل، وزن تر و خشک سرشاخه‌های حاوی آلکالوئید، و تعداد شاخه های جانبی گیاه دارویی پروانش (Catharanthus roseus (L.) G.DON) در شرایط گلخانه‌ای، به صورت فاکتوریل و در قالب طرح‌های کاملاٌ تصادفی، طی سال‌های 1399 و 1400 در تهران صورت گرفت. نتایج نشان داد که در بررسی اثرات تنش خشکی و محلول پاشی نانوذرات روی و منیزیم بر کلیه‌ی صفات مورد بررسی (آلکالوئید کل، آنتوسیانین، کلروفیل کل، وزن تر و خشک سرشاخه‌های حاوی آلکالوئید، و تعداد شاخه های جانبی) اختلاف آماری معنی‌داری در سطح 1 درصد ایجاد شد. همچنینن در بررسی اثرات تنظیم کننده‌های رشد نیز به غیر از آلکالوئید کل، بر روی سایر صفات مورد بررسی، اثرات آماری معنی‌داری در سطح 1 درصد ایجاد شد. در بررسی اثرات متقابل تنش خشکی و تنظیم کننده‌های رشد بر وزن تر سرشاخه‌های حاوی آلکالوئید تأثیر معنی‌داری در سطح 1 درصد ایجاد شد. اما در سایر موارد اثر آماری معنی‌داری بر صفات مورد نظر مشاهده نشد.

مشاهده مقاله

پوشش دهی جوانه های جانبی ساقه نیشکر و انتخاب مناسب ترین ترکیب جهت تولید بذر تک جوانه ای نیشکر

زهرا عجریب زاده؛ سلیم فرزانه؛ محمود شمیلی؛ حمید رضا بلوچی؛ عزیز کرملاچعب؛ رئوف سید شریفی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 فروردین 1402

https://doi.org/10.22059/jci.2023.343312.2713

چکیده

این تحقیق به منظور بررسی تأثیر چهار نوع چسباننده در سطحهای مختلف: کربوکسیمتیلسلولز (40 ، 60 و 80 گرم در لیتر)، صمغ عربی (50 ، 100 و 150 گرم در لیتر)، کتیرا (30 ، 60 و 90 گرم در لیتر) و نشاسته (45، 60 و 75 گرم در لیتر) به عنوان آزمایش اول و 4 نوع مواد تغذیهای با سطحهای مختلف: هیومیکاسید (6 ، 9 و 12 گرم در لیتر)، فیلترکیک (5 ،10 و 15 گرم در کیلوگرم)، سوپرجاذب (10 ، 30 ... بیشتر این تحقیق به منظور بررسی تأثیر چهار نوع چسباننده در سطحهای مختلف: کربوکسیمتیلسلولز (40 ، 60 و 80 گرم در لیتر)، صمغ عربی (50 ، 100 و 150 گرم در لیتر)، کتیرا (30 ، 60 و 90 گرم در لیتر) و نشاسته (45، 60 و 75 گرم در لیتر) به عنوان آزمایش اول و 4 نوع مواد تغذیهای با سطحهای مختلف: هیومیکاسید (6 ، 9 و 12 گرم در لیتر)، فیلترکیک (5 ،10 و 15 گرم در کیلوگرم)، سوپرجاذب (10 ، 30 و 45 گرم در کیلوگرم) و کود میکروکمبی (10 ، 20 و 30 گرم در کیلوگرم) به عنوان آزمایش دوم به همراه شاهد به صورت طرح کاملاً تصادفی و با 3 تکرار در سال 1398 در ایستگاه تحقیقاتی نیشکر خوزستان- ایران به اجرا در آمد. نتایج نشان داد اثر چهار نوع چسب بر شاخصهای گیاه نیشکر همچون سرعت سبز شدن، طول ساقه، وزن خشک ساقه و درصد رطوبت گیاه معنیداری بود و بیشترین اثر مثبت در چسب نشاسته (60 گرم در لیتر) مشاهده گردید. همچنین چهار مواد تغذیهای بر برخی از شاخصها همچون سرعت سبز شدن، طول ساقه، وزن خشک ساقه و درصد رطوبت گیاه اثر معنیداری داشت. بیشترین اثر مثبت برای صفات گرفته شده در هیومیکاسید (12 گرم در لیتر) مشاهده گردید. با توجه به اثر مثبت بیشتر چسب نشاسته، میتوان در بررسیهای بعدی از این چسب به عنوان چسبانندهای، همراه با سایر مواد تغذیهای و مواد پرکننده برای پلت کردن جوانههای جانبی ساقه نیشکر جهت تولید بذر مصنوعی تکجوانهی نیشکر استفاده کرد.

بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ‌های مختلف گندم با استفاده از روش‌های آماری چند متغیره

علی هادی المعموری؛ محسن ابراهیمی؛ خلیل زینلی نژاد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 بهمن 1402

https://doi.org/10.22059/jci.2024.364192.2841

چکیده

هدف: گندم (.‏Triticum aestivum L‏) از نظر اهمیت و میزان تولید در بین غلات رتبه اول را دارد.‏‎ هدف از انجام این مطالعه بررسی تنوع ژنتیکی بین ارقام گندم بهاره به منظور استفاده در برنامه‌های به‌نژادی می‌باشد. روش پژوهش: به این منظور ۳۲ رقم گندم بهاره کشت شده در مزرعه آموزشی-پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال زراعی 1401-1400، ... بیشتر هدف: گندم (.‏Triticum aestivum L‏) از نظر اهمیت و میزان تولید در بین غلات رتبه اول را دارد.‏‎ هدف از انجام این مطالعه بررسی تنوع ژنتیکی بین ارقام گندم بهاره به منظور استفاده در برنامه‌های به‌نژادی می‌باشد. روش پژوهش: به این منظور ۳۲ رقم گندم بهاره کشت شده در مزرعه آموزشی-پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال زراعی 1401-1400، با استفاده 12 صفات مرتبط با کیفیت دانه و آرد مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته‌ها: نتایج تجزیه به مولفه‌های اصلی نشان داد که پنج مولفه‌ اول دارای ریشه مشخصه ‏بالاتر از یک بودند، که در مجموع 05/89 درصد از تنوع بین صفات را تببین ‏نمودند. همچنین، نتایج حاصل از ‏تجزیه کلاستر ژنوتیپ های مورد مطالعه را به چهار گروه تقسیم کرد. بر اساس ‏نتایج به‌دست آمده ارقام موجود در گروه اول که همگی ایرانی بودند از نظر ‏صفات گلوتن دانه ، گلوتن آرد و پروتئین آرد دارای بالاترین مقادیر بودند . ‏گروه دوم که شامل ژنوتیپ های کشور عراق بود از نظر صفات رطوبت دانه و ‏ایندکس دارای بالاترین مقادیر و از نظر صفات پروتئین آرد، فالینگ نامبر و ‏هکتولیتر دارای کمترین مقدار بودند.‎‏ نتیجه‌گیری: ارقام گندم بهاره مورد مطالعه تنوع ژنتیکی ‏بالایی را از نظر صفات بررسی نشان دادند. به طوریکه با استفاده از نتایج به دست آمده می توان والدین مناسبی بر اساس صفت مورد نظر، برای تلاقی های بین ارقام در برنامه های اصلاحی آینده انتخاب کرد.

تاثیر نانو ذرات سیلیکون و روی، و تلقیح بذر با آزوسپریلیوم بر ترکیبات بیوشیمیایی و انتقال مجدد در ‏تریتیکاله تحت تنش شوری

زهرا محمدزاده؛ رئوف سید شریفی؛ سلیم فرزانه

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 22 اردیبهشت 1403

https://doi.org/10.22059/jci.2024.361750.2831

چکیده

هدف: مطالعه اثرات آزوسپریلیوم و نانوذرات (روی و سیلیکون) بر عملکرد دانه و برخی صفات تریتیکاله آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1400 اجرا شد. روش پژوهش: فاکتورهای آزمایشی شوری (عدم اعمال شوری به‌عنوان شاهد، شوری 60 ‌و 120 میلی‌مولار با نمک کلرید ... بیشتر هدف: مطالعه اثرات آزوسپریلیوم و نانوذرات (روی و سیلیکون) بر عملکرد دانه و برخی صفات تریتیکاله آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1400 اجرا شد. روش پژوهش: فاکتورهای آزمایشی شوری (عدم اعمال شوری به‌عنوان شاهد، شوری 60 ‌و 120 میلی‌مولار با نمک کلرید سدیم)، کاربرد آزوسپریلیوم (عدم تلقیح به‌عنوان شاهد و تلقیح بذر با باکتری آزوسپریلیوم) و محلول‌پاشی با نانو ذرات (محلول‌پاشی با آب به‌عنوان شاهد، محلول‌پاشی 8/0 گرم در لیتر نانواکسید روی، محلول‌پاشی 50 میلی‌گرم در لیتر نانوسیلیکون، محلول‌پاشی توام 4/0 میلی‌گرم در لیتر نانواکسید روی و 25 میلی‌گرم در لیتر نانوسیلیکون) شامل می‌شدند. یافته‌ها: کاربرد آزوسپریلیوم و نانو ذرات در شوری 120 میلی‌مولار، محتوای پرولین (46/37 درصد)، پراکسید هیدروژن (66/41 درصد)، مالون‌دی‌آلدهید (57/37 درصد) و فعالیت آنزیم‌های پراکسیداز و پلی‌فنل‌اکسیداز (به‌ترتیب 86/53 و 47 درصد) را نسبت به عدم اعمال شوری و عدم کاربرد آزوسپریلیوم و نانوذرات افزایش داد. کاربرد آزوسپریلیوم و نانوذرات محتوای قندهای محلول (68/18 درصد) و آنزیم کاتالاز (28درصد) نسبت به عدم کاربرد آزوسپریلیوم و عدم محلول‌پاشی افزایش ‌داد. عدم کاربرد آزوسپریلیوم و عدم محلول‌پاشی نانوذرات در شوری 120 میلی‌مولار، انتقال ماده خشک از اندام هوایی (25/54 درصد) و سهم انتقال ماده خشک از اندام هوایی در عملکرد دانه (14/126 درصد) را نسبت به شرایط کاربرد آزوسپریلیوم و نانوذرات در عدم اعمال شوری افزایش داد. نتیجه‌گیری: به نظر می‌رسد کاربرد آزوسپریلیوم و محلول پاشی نانوذرات می‌تواند به واسطه بهبود صفات بیوشیمیایی در شرایط شوری، عملکرد تریتیکاله را افزایش دهد.

مشاهده مقاله

تجزیه همبستگی کانونیک عملکرد و اجزای عملکرد با صفات ریشه‌ای در ژنوتیپ‌های گندم نان تحت تنش رطوبتی گلدهی در محیط گلخانه

بهنام طهماسب پور؛ سدابه جهانبخش؛ علیرضا تاری نژاد؛ حمید محمدی؛ علی عبادی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 04 خرداد 1403

https://doi.org/10.22059/jci.2024.359433.2815

چکیده

هدف :هدف این پژوهش بررسی روابط موجود بین صفات و استفاده از این روابط در گزینش ارقام پرمحصول تحت شرایط آبیاری مطلوب و تنش خشکی در مرحله شروع گلدهی بود. روش پژوهش: به منظور بررسی روابط بین صفات عملکرد و اجزای عملکرد با صفات ریشه‌ای، 30 ژنوتیپ به عنوان فاکتور فرعی تحت آزمایش اسپلیت‌پلات در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط آبیاری ... بیشتر هدف :هدف این پژوهش بررسی روابط موجود بین صفات و استفاده از این روابط در گزینش ارقام پرمحصول تحت شرایط آبیاری مطلوب و تنش خشکی در مرحله شروع گلدهی بود. روش پژوهش: به منظور بررسی روابط بین صفات عملکرد و اجزای عملکرد با صفات ریشه‌ای، 30 ژنوتیپ به عنوان فاکتور فرعی تحت آزمایش اسپلیت‌پلات در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط آبیاری نرمال و تنش رطوبتی شروع گلدهی (به عنوان فاکتور اصلی) در سال 96-1395 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان بررسی شدند. یافته‌ها: تحت شرایط آبیاری مطلوب در گلخانه برای افزایش عملکرد دانه، صفت وزن خشک ریشه در درجه اول و حجم ریشه در درجه دوم می‌توانند به عنوان معیار مناسب در نظر گرفته شوند. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه همبستگی کانونیک تحت شرایط تنش رطوبتی در گلخانه، برای افزایش وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله و عملکرد دانه، صفات وزن خشک ریشه، حجم ریشه و تعداد ریشه از عوامل مهم و تأثیرگذار می‌باشند. نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج پژوهش، صفات تعداد روز تا 50 درصد گلدهی، سرعت رشد رویشی، مالون دی آلدهید، مساحت برگ پرچم، وزن هزاردانه، محتوای کلروفیل a، میزان کاروتنوئید و طول پدانکل، وزن خشک ریشه، حجم ریشه و تعداد ریشه میتوانند به عنوان شاخصهای مناسب جهت گزینش ژنوتیپهای پرمحصول استفاده شوند.

اثر محلول پاشی اسید آمینه بر کاهش مصرف کود شیمیایی اوره در اراضی گندم نان (Triticum aestivum L. ) منطقه ماهشهر

نرگس صالحی؛ سید کیوان مرعشی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 تیر 1403

https://doi.org/10.22059/jci.2024.365327.2848

چکیده

هدف: استفاده بیش از حد کودهای شیمیایی منجر به مشکلاتی در خصوص سلامتی انسان و سایر موجودات شده است. براین اساس آزمایش طراحی شد. روش پژوهش: آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل عدم محلول پاشی اسیدآمینه، 1، 2 و 3 کیلوگرم در هکتار و مقادیرکود اوره به‌ صورت 100، 66 و 33 درصد در ... بیشتر هدف: استفاده بیش از حد کودهای شیمیایی منجر به مشکلاتی در خصوص سلامتی انسان و سایر موجودات شده است. براین اساس آزمایش طراحی شد. روش پژوهش: آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل عدم محلول پاشی اسیدآمینه، 1، 2 و 3 کیلوگرم در هکتار و مقادیرکود اوره به‌ صورت 100، 66 و 33 درصد در مقایسه با عرف منطقه بود. یافته‌ها: نتایج نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ، ماده خشک کل، سرعت رشد محصول، سرعت فتوسنتز خالص، شاخص کلروفیل و عملکرد دانه به شرایط کاربرد 100 درصد کود اوره و 3 کیلوگرم اسید آمینه در هکتار وکمترین مقدار در شرایط 33 درصد اوره و عدم کاربرد اسید آمینه تعلق داشت و از لحاظ آماری تفاوت بین آنها معنی‌دار بود. بیشترین ماده خشک کل و عملکرد دانه در شرایط کاربرد همزمان 100 درصد اوره و مصرف 3 کیلوگرم اسید آمینه و کمترین مقدار در شرایط عدم مصرف اسید آمینه و 33 درصد اوره حاصل شد که تفاوت معنی‌دار با تیمار 66 درصد اوره و کاربرد 3 کیلوگرم در هکتار اسیدآمینه نداشت. ضمنا افزایش عملکرد دانه در تیمار 100 درصد اوره و مصرف 3 کیلوگرم اسید آمینه نسبت به عدم مصرف اسید آمینه و کاربرد 100 درصد کود اوره ( شاهد) معادل 8/76 درصد بود. نتیجه‌گیری: بطور کلی با کاربرد 66 درصد اوره به همراه با 3 کیلوگرم در هکتار اسیدآمینه علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف کود شیمیایی می‌توان به عملکرد مناسبی در گندم دست یافت.