نویسندگان

• زهرا مهرابی زاده ¹
• پرویز احسان زاده ²

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان

² دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان

چکیده

کنجد گیاهی دانه روغنی با نیاز نه چندان بالای آبی محسوب می شود. این آزمایش با هدف مطالعه تأثیر شرایط مختلف رطوبتی بر رشد، فلورسانس کلروفیل، محتوای پرولین، عملکرد و اجزای عملکرد چهار رقم گیاه کنجد در سال زراعی 1386 به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد. سطوح تیمار آبیاری براساس تبخیر تجمعی از تشت تبخیر کلاس A شامل 1I (75 میلی متر تبخیر)، 2I (110 میلی متر تبخیر) و 3I (145 میلی متر تبخیر) به عنوان عامل اصلی و چهار ژنوتیپ کنجد (ناز تک شاخه، یکتا، ورامین و اولتان) به عنوان عامل فرعی بودند. تأثیر رژیم آبیاری و ژنوتیپ بر شاخص بیشینه فلورسانس (Fm) معنی دار بود، ولی بر حداکثر کارآیی نظام نوری دو (Fv/Fm) و میزان کلروفیل برگ معنی دار نبود، به طوری که مقدار Fv/Fm تنها از 81/0 در سطح اول آبیاری به 77/0 در سطح سوم کاهش یافت. محدودیت رطوبت خاک منجر به افزایش میزان پرولین برگ از 5/3 در سطح اول آبیاری به 6/8 میلی گرم بر گرم برگ در سطح دوم آبیاری شد. تنش خشکی باعث 55، 42، 37، 48 و 49 درصد کاهش به ترتیب در شاخص سطح برگ، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، عملکرد دانه و عملکرد ماده خشک شد. به طور کلی، تنش کمبود رطوبتی باعث کاهش رشد و عملکرد دانه کنجد از 1212 به 625 کیلوگرم در هکتار گردید. این تأثیر بیش از آنکه از طریق کاهش Fv/Fm باشد، ناشی از کاهش سطوح فتوسنتزکننده در رقم های مورد مطالعه در شرایط آزمایش حاضر بود. دو رقم یکتا و ورامین از نظر عملکرد دانه و تولید روغن نسبت به دو ژنوتیپ دیگر برتری داشتند.

کلیدواژه‌ها

• پرولین
• خشکی
• عملکرد و اجزای عملکرد
• فلورسانس کلروفیل
• کنجد

20.1001.1.83372008.1390.13.2.7.3

عنوان مقاله [English]

A study on physiological attributes and grain yield of sesame cultivars under different soil moisture regimes

نویسندگان [English]

• Zahra Mehrabi zadeh ¹
• Parviz Ehsan Zade ²

¹

²

چکیده [English]

Sesame could be an appropriate oilseed crop for water limited environments. This research was aimed at studying growth, leaf chlorophyll fluorescence, proline content, yield and yield components of sesame cultivars under different moisture regimes. A 4-replicate split plot RCBD field experiment was conducted at the Lavark Research Farm, College of Agriculture, Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran in 2007. Three levels of irrigation consisting I1 = control (no water deficit), I2 = moderate water deficit and I3 = severe water deficit, representing irrigation after 75, 110 and 145 mm evaporation from the standard Class A Pan, respectively, served as main plots. Four sesame genotypes consisting ‘Non Branching Naz’, ‘Yekta’, ‘Varamin’ and ‘Oltan’ were considered as sub plots. Irrigation regimes and cultivars differed in terms of Fm at grain filling stage, though they did not differ in terms of leaf chlorophyll content and Fv/Fm. The latter trait decreased non-significantly from 0.81 at the I1 to 0.77 at the I3 level of irrigation. Leaf proline content increased from 3.5 at I1 to 8.6 mgg-1 at the I3 level of irrigation. Severe water deficit decreased LAI, pod/plant, seed/pod, grain yield and dry matter by 55, 42, 37, 48 and 49 percent, respectively. Severe water deficit led to a significant decrease in grain yield from 1212 to 625 kg/ha. It seems that water deficit affects sesame growth and grain yield significantly and this negative effect is mainly through a reduction in the photosynthetic surfaces, rather than a decrease in the maximum of quantum efficiency for photosystem II of the present genotypes. Yekta and Varamin sesame were more productive compared to the rest of cultivars.

کلیدواژه‌ها [English]

• fluorescence
• grain yield and components
• proline
• Sesame
• water stress