به زراعی کشاورزی

تأثیر روش مایه‌کوبی بذر ذرت با قارچ میکوریزای آربوسکولار و ریزوباکتری در شرایط کوددهی مختلف

راحله قلعه قافی؛ حسین حاجی ابایی؛ فتحیه نبهانی؛ سالویا محمدپور؛ زهرا اردنجی کلاته سیاهدشت

دوره 26، شماره 3 ، مهر 1403، صفحه 487-501

https://doi.org/10.22059/jci.2022.320438.2529

چکیده

هدف: این مطالعه، با هدف بررسی تأثیر مایه‌کوبی قارچ میکوریزای آربوسکولار (Rhizophagus irigularis) و ریزوباکتری‌ (Pseudomonas fluorescens) بر ذرت در شرایط مختلف کوددهی انجام شد.روش پژوهش: این آزمایش بهصورت گلخانه‌ای در سال 1397 طی دو آزمایش انجام شد. هدف از آزمایش اول مقایسه مایه‌کوبی مرسوم خاک با مایه‌کوبی بذرمال و هدف از آزمایش دوم نیز ارزیابی رشد ذرت ... بیشتر هدف: این مطالعه، با هدف بررسی تأثیر مایه‌کوبی قارچ میکوریزای آربوسکولار (Rhizophagus irigularis) و ریزوباکتری‌ (Pseudomonas fluorescens) بر ذرت در شرایط مختلف کوددهی انجام شد.روش پژوهش: این آزمایش بهصورت گلخانه‌ای در سال 1397 طی دو آزمایش انجام شد. هدف از آزمایش اول مقایسه مایه‌کوبی مرسوم خاک با مایه‌کوبی بذرمال و هدف از آزمایش دوم نیز ارزیابی رشد ذرت مایه‌کوبی‌شده با قارچ میکوریزا و ریزوباکتری‌های محرک رشد گیاه از طریق بذرمال در سه سطح تیمار با محلول غذایی هوگلند (شاهد، 80 و 100 درصد حجمی محلول هوگلند) بود. در هر دو آزمایش، 70 روز پس از تلقیح بذر، یک گرم از ریشه‌های ذرت و خاک چسبیده به آن نمونه‌برداری‌شده و استخراج DNA موجود در ریزوسفر ذرت انجام شد.یافته‌ها: در آزمایش اول اختلاف معنی‌داری بین مایه‌کوبی مرسوم خاک با مایه‌کوبی بذرمال از نظر وزن خشک ساقه و ریشه، درصد کلونیزاسیون طولی ریشه، فراوانی آربوسکول، فراوانی وزیکول و غلظت عناصر مشاهده نشد. در آزمایش دوم و در شرایط کوددهی کامل، مایه‌کوبی توسط قارچ، باعث افزایش معنی‌دار غلظت‌ نیتروژن، فسفر، پتاسیم و روی (به‌ترتیب 1/18، 5/3، 56 و 0/46 میلی‌گرم بر کیلوگرم) نسبت به تیمار شاهد (به‌ترتیب 6/12، 1/3، 6/39 و 4/24 میلی‌گرم بر کیلوگرم) و روش مایه‌کوبی بذرمال باکتری باعث افزایش معنی‌دار منیزیم، روی و منگنز (به‌ترتیب 0/2، 6/42 و 145 میلی‌گرم بر کیلوگرم) نسبت به تیمار شاهد شد (به‌ترتیب 0/1، 4/24 و 60 میلی‌گرم بر کیلوگرم).نتیجه‌گیری: بذرمال می‌تواند شیوه جدیدی در مایه‌کوبی مقیاس وسیع میکروارگانیزم‌های مفید در تولید ذرت به‌حساب آید.

بررسی اثرات مقادیر و تنش نیتروژن بر صفات زراعی و مورفولوژیکی برنج رقم طارم محلی

مجید مسلمی؛ حمیدرضا مبصر؛ نعمت اله صداقت؛ ایمان عشقی

دوره 26، شماره 3 ، مهر 1403، صفحه 503-518

https://doi.org/10.22059/jci.2022.322399.2540

چکیده

هدف: بهینه سازی مقدار مصرف کودهای نیتروژنه یکی از راه‌کارهای مهم مدیریتی برای بهبود عملکرد است. به‌منظور بررسی اثرات مقادیر و تنش نیتروژن طی دو سال بر خصوصیات مورفولوژیک و صفات زراعی برنج این آزمایش به اجرا در آمد.روش پژوهش: آزمایشی به صورت کرت های‌ خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال 1388 و 1389 در ... بیشتر

بررسی روابط بین عملکرد دانه و سایر صفات در ژنوتیپ‌های مختلف گندم تحت تنش رطوبتی در مرحلۀ گلدهی

بهنام طهماسب پور؛ سدابه جهانبخش؛ علیرضا تاری نژاد؛ حمید محمدی؛ علی عبادی

دوره 26، شماره 3 ، مهر 1403، صفحه 519-543

https://doi.org/10.22059/jci.2024.357029.2802

چکیده

هدف: هدف این پژوهش بررسی روابط موجود بین عملکرد و اجزای عملکرد، با صفات مورفولوژیکی و استفاده از این روابط در گزینش ارقام پرمحصول تحت شرایط آبیاری مطلوب و تنش خشکی در مرحله شروع گلدهی بود.روش پژوهش: به‌منظور شناسایی همبستگی و روابط بین صفات مختلف در گندم نان، 30 ژنوتیپ به‌عنوان فاکتور فرعی تحت آزمایش کرت های خردشده در قالب طرح کاملاً ... بیشتر هدف: هدف این پژوهش بررسی روابط موجود بین عملکرد و اجزای عملکرد، با صفات مورفولوژیکی و استفاده از این روابط در گزینش ارقام پرمحصول تحت شرایط آبیاری مطلوب و تنش خشکی در مرحله شروع گلدهی بود.روش پژوهش: به‌منظور شناسایی همبستگی و روابط بین صفات مختلف در گندم نان، 30 ژنوتیپ به‌عنوان فاکتور فرعی تحت آزمایش کرت های خردشده در قالب طرح کاملاً تصادفی در گلخانۀ تحقیقاتی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان با سه تکرار در شرایط آبیاری نرمال و تنش رطوبتی در شروع گلدهی در سال 96-1395 بررسی شدند.یافته‌ها: در شرایط نرمال، صفت تعداد دانه در سنبله (89/0) و در شرایط تنش صفات تعداد دانه در سنبله (70/0) و تعداد روز از زمان کاشت تا 50 درصد گلدهی (60/0-) تعیین کننده و تأثیرگذار بر عملکرد دانه بودند. نتایج حاصل از تجزیۀ همبستگی کانونیک نشان داد، در هر دو سطح نرمال و تنش بین جفت متغیرهای کانونیکی حاصل از صفات سنبلچه ای با عملکرد دانه در بوته و تراکم سنبله همبستگی معنی‌داری وجود دارد.نتیجه‌گیری: تحت شرایط آبیاری مطلوب در گلخانه صفات تعداد دانه در سنبله، طول سنبله، وزن هزاردانه، عملکرد کاه، تراکم سنبله و ساقه، مساحت برگ پرچم و تعداد روز از زمان کاشت تا 50 درصد گلدهی مهم‌ترین اجزای موثر بر افزایش محصول هستند. در مقابل، تحت شرایط تنش رطوبتی صفات سرعت پرشدن دانه، طول دورۀ پرشدن دانه، تعداد روز از زمان کاشت تا 50 درصد گلدهی، وزن خشک ریشه، عملکرد کاه و تعداد دانه در سنبله، مهم‌ترین اجزای مؤثر بر افزایش عملکرد دانه هستند.

تغییرات صفات زراعی گندم‌های آزادشده فلات ایران طی نیم قرن گذشته

مونا عارفخانی؛ علی راحمی کاریزکی؛ عباس بیابانی؛ حسین صبوری؛ قربانعلی رسام

دوره 26، شماره 3 ، مهر 1403، صفحه 545-562

https://doi.org/10.22059/jci.2024.359349.2814

چکیده

هدف: هدف از انجام این آزمایش مطالعه روند تغییرات عملکرد و صفات مرتبط با آن در گندم‌های آزادشده در ایران طی سالهای 1347 تا 1395بود.روش پژوهش: این آزمایش با 16رقم در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مجتمع آموزش‌عالی شیروان در خراسان شمالی طی سالهای زراعی 98-1397 و 99-1398 اجرا شد.یافته‌ها: نتایج نشان داد که ارقام آزادشده، اختلاف ... بیشتر هدف: هدف از انجام این آزمایش مطالعه روند تغییرات عملکرد و صفات مرتبط با آن در گندم‌های آزادشده در ایران طی سالهای 1347 تا 1395بود.روش پژوهش: این آزمایش با 16رقم در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مجتمع آموزش‌عالی شیروان در خراسان شمالی طی سالهای زراعی 98-1397 و 99-1398 اجرا شد.یافته‌ها: نتایج نشان داد که ارقام آزادشده، اختلاف معنی‌داری از نظر تعداد دانه در سنبله، ارتفاع بوته، طول سنبله، عملکرد بیولوژیک و درصد گلوتن ندارند، اما عملکرد دانه، شاخص برداشت، وزن هزار دانه و درصد پروتئین، به‌ترتیب 84/61، 54/63، 37/62 و 4/14 درصد طی 48 سال گذشته بهبود یافته‌اند. هم‌چنین اصلاح گندم به سمت تک‌پنجه‌ای‌شدن پیش رفته است. تجزیه های چندمتغیره نشان داد که ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیک، تعداد پنجه بارور در مترمربع و شاخص برداشت بیش از 96 درصد تغییرات عملکرد را توجیه می‌کنند و صفت شاخص برداشت و تعداد پنجه بارور به‌ترتیب به‌عنوان مهم‌ترین صفات مؤثر در افزایش و کاهش عملکرد دانه در گندم‌های ایرانی هستند.نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج تجزیه علیت می‌توان نتیجه گرفت که انتخاب برای عملکرد دانه، براساس سایر صفات و بدون در نظر گرفتن روابط بین آن‌ها، ممکن است نتایج دقیقی ارائه ندهد و لازم است در برنامه‌های به‌نژادی، برای افزایش کارایی انتخاب از نقش روابط بین صفات درک صحیحی به‌دست آید.

تأثیر ریزوباکتری‏های محرک رشد بر مهار زیستی و فعالیت برخی آنزیم‏های آنتی‏اکسیدانی دو ژنوتیپ مقاوم و حساس گندم (Triticum aestivum L.) آلوده به قارچ Fusarium graminearum

احسان حسنوند؛ مصطفی درویش نیا؛ حسین میرزایی نجفقلی؛ سمیرا پاکباز

دوره 26، شماره 3 ، مهر 1403، صفحه 563-579

https://doi.org/10.22059/jci.2024.362222.2833

چکیده

هدف: گیاه گندم هر ساله تحت تأثیر بیماری‏های قارچی مختلف از جمله بلایت فوزاریومی سنبله گندم قرار می گیرد. تلقیح بذور با ریزوباکتری‏های بومی افزاینده رشد گیاه (PGPR)، رویکردی مناسب در مدیریت سلامت، بهبود تولید و کیفیت محصولات کشاورزی می‏باشد.روش پژوهش: برای ارزیابی توانایی مهار زیستی و فعالیت آنزیم‏های آنتی‏اکسیدانتی پراکسیداز ... بیشتر هدف: گیاه گندم هر ساله تحت تأثیر بیماری‏های قارچی مختلف از جمله بلایت فوزاریومی سنبله گندم قرار می گیرد. تلقیح بذور با ریزوباکتری‏های بومی افزاینده رشد گیاه (PGPR)، رویکردی مناسب در مدیریت سلامت، بهبود تولید و کیفیت محصولات کشاورزی می‏باشد.روش پژوهش: برای ارزیابی توانایی مهار زیستی و فعالیت آنزیم‏های آنتی‏اکسیدانتی پراکسیداز و کاتالاز توسط باکتری‏های اندوفیت در ژنوتیپ‏های مقاوم و حساس گندم آلوده به بیماری بلایت فوزاریومی سنبله، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در بهار 1401 در دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار جدایه باکتری Pseudomonas brassicacearum،Pseudomonas sp.، Exiguobacterium sp.، Acinetobacter calcoaceticus و مخلوط آن‌ها بود.یافته‌ها: نتایج نشان داد که در توانایی مهار زیستی بین چهار جدایه، بیش‌ترین درصد بازدارندگی از رشد پرگنه قارچ بیمارگر مربوط به جدایة P. brassicacearum با مقدار 33/49 درصد بود. فعالیت آنزیم‏های آنتی‏اکسیدانی (پراکسیداز و کاتالاز) هم در رقم مقاوم آلوده و هم در رقم حساس آلوده در زمان‏های مختلف بعد از مایه‏زنی با قارچ، نسبت به شاهد افزایش چشم‏گیری داشت. تیمار مخلوط باکتری+رقم مقاوم+ آلوده با میانگین 41/12 بیش‌ترین و تیمار B3+ حساس+ شاهد با میانگین 59/3 کم‌ترین میانگین فعالیت آنزیم کاتالاز را نشان دادند. هم‏چنین تیمار مخلوط باکتری+رقم مقاوم+ آلوده با میانگین 93/1 بیش‌ترین و تیمار B3+ حساس+ شاهد با میانگین 58/0 کم‌ترین میانگین فعالیت آنزیم پراکسیداز را نشان دادند.نتیجه‌گیری: با توجه به کارایی بالای سویه‏های باکتریایی مورداستفاده در افزایش فعالیت آنزیم‏های آنتی‏اکسیدانتی و هم‏چنین توانایی فعالیت ضدقارچی آن‌ها می‏توانند به‌عنوان یک گزینه مناسب در تولید گیاهان سالم موردبررسی قرار گیرند.

بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ‌های مختلف گندم با استفاده از روش‌های آماری چندمتغیره

علی هادی المعموری؛ محسن ابراهیمی؛ خلیل زینلی نژاد

دوره 26، شماره 3 ، مهر 1403، صفحه 581-589

https://doi.org/10.22059/jci.2024.364192.2841

چکیده

هدف: گندم (.‏Triticum aestivum L‏) از نظر اهمیت و میزان تولید در بین غلات رتبه اول را دارد.‏‎ هدف از انجام این مطالعه بررسی تنوع ژنتیکی بین ارقام گندم بهاره به‌منظور استفاده در برنامه‌های به‌نژادی می‌باشد.روش پژوهش: به این منظور ۳۲ رقم گندم بهاره کشت‌شده در مزرعه آموزشی- پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال زراعی 1401-1400، ... بیشتر هدف: گندم (.‏Triticum aestivum L‏) از نظر اهمیت و میزان تولید در بین غلات رتبه اول را دارد.‏‎ هدف از انجام این مطالعه بررسی تنوع ژنتیکی بین ارقام گندم بهاره به‌منظور استفاده در برنامه‌های به‌نژادی می‌باشد.روش پژوهش: به این منظور ۳۲ رقم گندم بهاره کشت‌شده در مزرعه آموزشی- پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال زراعی 1401-1400، با استفاده 12 صفات مرتبط با کیفیت دانه و آرد موردارزیابی قرار گرفتند.یافته‌ها: نتایج تجزیه به مؤلفه‌های اصلی نشان داد که پنج مؤلفه‌ اول دارای ریشه مشخصه ‏بالاتر از یک بودند، که در مجموع 05/89 درصد از تنوع بین صفات را تببین ‏نمودند. هم‌چنین، نتایج حاصل از ‏تجزیه کلاستر ژنوتیپ‌های موردمطالعه را به چهار گروه تقسیم کرد. براساس ‏نتایج به‌دست آمده ارقام موجود در گروه اول که همگی ایرانی بودند از نظر ‏صفات گلوتن دانه، گلوتن آرد و پروتئین آرد دارای بالاترین مقادیر بودند. ‏گروه دوم که شامل ژنوتیپ‌های کشور عراق بود از نظر صفات رطوبت دانه و ‏ایندکس دارای بالاترین مقادیر و از نظر صفات پروتئین آرد، فالینگ نامبر و ‏هکتولیتر دارای کم‌ترین مقدار بودند.‎‏نتیجه‌گیری: ارقام گندم بهاره موردمطالعه تنوع ژنتیکی ‏بالایی را از نظر صفات بررسی نشان دادند. به‌طوری‌که با استفاده از نتایج به‌دست‌آمده می‌توان والدین مناسبی براساس صفت موردنظر، برای تلاقی‌های بین ارقام در برنامه‌های اصلاحی آینده انتخاب کرد.

اثر محلول‌پاشی اسید آمینه بر کاهش مصرف کود شیمیایی اوره در اراضی گندم نان (Triticum aestivum L.) منطقه ماهشهر

نرگس صالحی؛ سید کیوان مرعشی

دوره 26، شماره 3 ، مهر 1403، صفحه 591-604

https://doi.org/10.22059/jci.2024.365327.2848

چکیده

هدف: استفاده بیش از حد کودهای شیمیایی منجر به مشکلاتی در خصوص سلامتی انسان و سایر موجودات شده است. بر این اساس آزمایش طراحی شد.روش پژوهش: آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای موردبررسی شامل عدم محلول‌پاشی اسیدآمینه، 1، 2 و 3 کیلوگرم در هکتار و مقادیرکود اوره به‌صورت 100، 66 و 33 درصد در ... بیشتر هدف: استفاده بیش از حد کودهای شیمیایی منجر به مشکلاتی در خصوص سلامتی انسان و سایر موجودات شده است. بر این اساس آزمایش طراحی شد.روش پژوهش: آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای موردبررسی شامل عدم محلول‌پاشی اسیدآمینه، 1، 2 و 3 کیلوگرم در هکتار و مقادیرکود اوره به‌صورت 100، 66 و 33 درصد در مقایسه با عرف منطقه بود.یافته‌ها: نتایج نشان داد که بیش‌ترین ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ، ماده خشک کل، سرعت رشد محصول، سرعت فتوسنتز خالص، شاخص کلروفیل و عملکرد دانه به شرایط کاربرد 100 درصد کود اوره و 3 کیلوگرم اسید آمینه در هکتار وکم‌ترین مقدار در شرایط 33 درصد اوره و عدم کاربرد اسید آمینه تعلق داشت و از لحاظ آماری تفاوت بین آن‌ها معنی‌دار بود. بیش‌ترین ماده خشک کل و عملکرد دانه در شرایط کاربرد هم‌زمان 100 درصد اوره و مصرف 3 کیلوگرم اسید آمینه و کم‌ترین مقدار در شرایط عدم مصرف اسید آمینه و 33 درصد اوره حاصل شد که تفاوت معنی‌دار با تیمار 66 درصد اوره و کاربرد 3 کیلوگرم در هکتار اسیدآمینه نداشت. در ضمن افزایش عملکرد دانه در تیمار 100 درصد اوره و مصرف 3 کیلوگرم اسید آمینه نسبت به عدم مصرف اسید آمینه و کاربرد 100 درصد کود اوره (شاهد) معادل 8/76 درصد بود.نتیجه‌گیری: به‌طور کلی با کاربرد 66 درصد اوره به‌همراه با 3 کیلوگرم در هکتار اسیدآمینه علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف کود شیمیایی می‌توان به عملکرد مناسبی در گندم دست یافت.

ارزیابی و مقایسه نمایه‌های مختلف خشک‌سالی هواشناسی و تعیین نمایه مناسب در استان فارس

منا مسعودی؛ مسعود گودرزی؛ ابوالفضل معینی؛ بهارک معتمدوزیری

دوره 26، شماره 3 ، مهر 1403، صفحه 605-620

https://doi.org/10.22059/jci.2024.334031.2693

چکیده

هدف: خشک‌سالی یکی از پدیده‌های اقلیمی است که در پهنه وسیعی از کشور ایران از جمله استان فارس به ‌اشکال متفاوت هواشناسی، هیدرولوژیکی، کشاورزی و اقتصادی- اجتماعی قابل مشاهده است. برای بیان کمّی این پدیده و پایش آن نیاز به ‌استفاده از نمایه‌های خشک‌سالی می‌باشد.روش پژوهش: به‌منظور ارزیابی نمایههای مختلف خشک‌سالی در استان فارس ... بیشتر هدف: خشک‌سالی یکی از پدیده‌های اقلیمی است که در پهنه وسیعی از کشور ایران از جمله استان فارس به ‌اشکال متفاوت هواشناسی، هیدرولوژیکی، کشاورزی و اقتصادی- اجتماعی قابل مشاهده است. برای بیان کمّی این پدیده و پایش آن نیاز به ‌استفاده از نمایه‌های خشک‌سالی می‌باشد.روش پژوهش: به‌منظور ارزیابی نمایههای مختلف خشک‌سالی در استان فارس از اطلاعات دما، تبخیر و بارش 113 ایستگاه هواشناسی در داخل و مجاور استان در یک دوره آماری 51 ساله (95-1345) و هم‌چنین نُه نمایه خشک‌سالی شامل SPEI، SIAP، DI، SPI، PN، MCZI، CZI، RDI و ZSI استفاده شد. پس از اطمینان از تصادفی‌بودن، همگن‌بودن و نرمال‌بودن دادهها، به‌منظور انتخاب بهترین نمایه خشک‌سالی از سه روش ارزیابی کمینه مقدار بارش، توزیع نرمال و همبستگی متقابل استفاده شد.یافته‌ها: نمایه SPEI دارای کم‌ترین میزان اختلاف طبقات مختلف خشک‌سالی نسبت به سایر نمایهها براساس روش توزیع نرمال است. براساس روش همبستگی متقابل نمایه ZSI دارای بیش‌ترین همبستگی و مشابهت با نمایه SPI میباشد. هم‌چنین روش کمینه مقدار بارش نشان داد که کلیه نمایهها در سال‌های کمینه بارش، طبقات خشک‌سالی خیلی شدید و شدید را نشان میدهند و لذا این روش نمیتواند معیاری برای انتخاب نمایه مناسب خشک‌سالی باشد.نتیجه‌گیری: در شش سال از 30 سال موردبررسی، اکثراً خشک‌سالی شدید فراگیر در استان رخ داده است که به‌ترتیب شامل سال‌های 63-1362، 68-1367، 73-1372، 79-1378، 87-1386 و 88-1387 می‌باشد. بررسی نتایج نمایه‌ها برای تعداد 10 ایستگاه نمونه در سطح استان نشان داد دو نمایه SIAP و RAI نتایج همسانی را دارند.

تأثیر نانوذرات سیلیکون و روی و تلقیح بذر با آزوسپریلیوم بر ترکیبات بیوشیمیایی و انتقال مجدد در تریتیکاله تحت تنش شوری

زهرا محمدزاده؛ رئوف سید شریفی؛ سلیم فرزانه

دوره 26، شماره 3 ، مهر 1403، صفحه 621-644

https://doi.org/10.22059/jci.2024.361750.2831

چکیده

هدف: مطالعه اثرات آزوسپریلیوم و نانوذرات (روی و سیلیکون) بر عملکرد دانه و برخی صفات تریتیکاله آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1400 اجرا شد.روش پژوهش: فاکتورهای آزمایشی شوری (عدم اعمال شوری بهعنوان شاهد، شوری 60 ‌و 120 میلی‌مولار با نمک کلریدسدیم)، ... بیشتر هدف: مطالعه اثرات آزوسپریلیوم و نانوذرات (روی و سیلیکون) بر عملکرد دانه و برخی صفات تریتیکاله آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1400 اجرا شد.روش پژوهش: فاکتورهای آزمایشی شوری (عدم اعمال شوری بهعنوان شاهد، شوری 60 ‌و 120 میلی‌مولار با نمک کلریدسدیم)، کاربرد آزوسپریلیوم (عدم تلقیح به‌عنوان شاهد و تلقیح بذر با باکتری آزوسپریلیوم) و محلول‌پاشی با نانوذرات (محلول‌پاشی با آب به‌عنوان شاهد، محلول‌پاشی 8/0 گرم در لیتر نانواکسید روی، محلول‌پاشی 50 میلیگرم در لیتر نانوسیلیکون، محلول‌پاشی توأم توأم 4/0 میلی‌گرم در لیتر نانواکسید روی و 25 میلیگرم در لیتر نانوسیلیکون) شامل میشدند.یافته‌ها: کاربرد آزوسپریلیوم و نانوذرات در شوری 120 میلی‌مولار، محتوای پرولین (46/37 درصد)، پراکسید هیدروژن (66/41 درصد)، مالوندیآلدهید (57/37 درصد) و فعالیت آنزیم‌های پراکسیداز و پلیفنلاکسیداز (بهترتیب 86/53 و 47 درصد) را نسبت به عدم اعمال شوری و عدم کاربرد آزوسپریلیوم و نانوذرات افزایش داد. کاربرد آزوسپریلیوم و نانوذرات محتوای قندهای محلول (68/18 درصد) و آنزیم کاتالاز (28 درصد) نسبت به عدم کاربرد آزوسپریلیوم و عدم محلول‌پاشی افزایش داد. عدم کاربرد آزوسپریلیوم و عدم محلول‌پاشی نانوذرات در شوری 120 میلی‌مولار، انتقال ماده خشک از اندام هوایی (25/54 درصد) و سهم انتقال ماده خشک از اندام هوایی در عملکرد دانه (14/126 درصد) را نسبت به شرایط کاربرد آزوسپریلیوم و نانوذرات در عدم اعمال شوری افزایش داد.نتیجه‌گیری: به‌نظر می‌رسد کاربرد آزوسپریلیوم و محلول پاشی نانوذرات می‌تواند به‌واسطه بهبود صفات بیوشیمیایی در شرایط شوری، عملکرد تریتیکاله را افزایش دهد.

اثر تنش خشکی، سوپرجاذب و کود بر رشد نعناع فلفلی (Mentha piperita L.)

بهلول عباس زاده؛ معصومه لایق حقیقی؛ سمانه اسدی صنم؛ میثم انصاری

دوره 26، شماره 3 ، مهر 1403، صفحه 645-667

https://doi.org/10.22059/jci.2024.362157.2832

چکیده

هدف: تنش کمبود آب به‌طور دایم یا موقت، در رشد و پراکنش پوشش طبیعی گیاهان و در عملیات کشت، بیش‌تر از سایر عوامل محیطی محدودکننده است.روش پژوهش: به‌منظور بررسی اثر سوپرجاذب، تنش خشکی و کود شیمیایی بر ویژگی‌های رشد و عملکرد نعناع فلفلی، این پژوهش در سال 1396 در مزرعه پژوهشی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور-کرج اجرا گردید. این پژوهش ... بیشتر هدف: تنش کمبود آب به‌طور دایم یا موقت، در رشد و پراکنش پوشش طبیعی گیاهان و در عملیات کشت، بیش‌تر از سایر عوامل محیطی محدودکننده است.روش پژوهش: به‌منظور بررسی اثر سوپرجاذب، تنش خشکی و کود شیمیایی بر ویژگی‌های رشد و عملکرد نعناع فلفلی، این پژوهش در سال 1396 در مزرعه پژوهشی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور-کرج اجرا گردید. این پژوهش با استفاده از طرح اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل‌ اصلی شامل استفاده از سوپرجاذب در دو سطح (مصرف و عدم مصرف) و عامل‌ فرعی شامل آبیاری در سه سطح (90، 60 و 30 درصد ظرفیت زراعی) و کودهای شیمیایی شامل فسفر و نیتروژن در چهار سطح (N0P0، N0P150، N300P0 و N300P150 کیلوگرم در هکتار) بودند.یافته‌ها: مقایسه میانگین‌های برهم‌کنش تیمارهای سوپرجاذب در تنش در کود نشان داد که بیش‌ترین عملکرد برگ مصرف سوپرجاذب در 90 درصد ظرفیت زراعی در N300P0 بود. تیمار مصرف سوپرجاذب در 90 درصد ظرفیت زراعی در N0P150، بیش‌ترین عملکرد گل را داشت. مقایسه میانگین اثر سه‌گانه تیمارها نشان داد که بیش‌ترین درصد اسانس برگ در تیمار عدم مصرف سوپرجاذب در 30 درصد ظرفیت زراعی در N300P150 با میانگین 9/2 درصد بود. بیش‌ترین درصد و عملکرد اسانس گل در تیمار عدم مصرف سوپرجاذب در 90 درصد ظرفیت زراعی در N300P0 به‌ترتیب با میانگین‌های 2/10 درصد و 3/30 کیلوگرم در هکتار اندازه‌گیری و محاسبه شد.نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد، نعناع گیاه حساس به کمبود آب بوده و برای تولید آن وجود رطوبت کافی ضروری می‌باشد.

اثر کاربرد خاکی نیتروکسین و ورمی‌کمپوست بر صفات مورفولوژی و بیوشیمیایی تمشک سیاه (Rubus sp.)

رویا موسوی؛ ویدا چالوی؛ کامران قاسمی؛ مهدی حدادی نژاد

دوره 26، شماره 3 ، مهر 1403، صفحه 669-686

https://doi.org/10.22059/jci.2023.343045.2708

چکیده

هدف: با توجه به کاربرد فراوان کودهای شیمیایی در کشاورزی و مخاطرات این کودهای برای محیط‌زیست، لازم است به موارد جایگزین توجه شود تا از آسیب های احتمالی جلوگیری شود.روش پژوهش: با هدف بررسی اثر نیتروکسین و ورمی‌کمپوست بر خصوصیات کیفی و عملکردی تمشک سیاه، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در شهرستان نور ... بیشتر هدف: با توجه به کاربرد فراوان کودهای شیمیایی در کشاورزی و مخاطرات این کودهای برای محیط‌زیست، لازم است به موارد جایگزین توجه شود تا از آسیب های احتمالی جلوگیری شود.روش پژوهش: با هدف بررسی اثر نیتروکسین و ورمی‌کمپوست بر خصوصیات کیفی و عملکردی تمشک سیاه، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در شهرستان نور انجام شد. فاکتور اول میزان درصد کود ورمی‌کمپوست در پنج سطح (صفر، 10، 20، 30 و 40 درصد حجمی) و فاکتور دوم تلقیح و عدم تلقیح با نیتروکسین (Ni) بود.یافته ها: نتایج نشان داد که بالاترین وزن میوه، تعداد میوه و عملکرد در ورمی‌کمپوست 20 درصد مشاهده شد. بیش‌ترین طول میوه (62/1 سانتی‌متر) در ورمی‌کمپوست 10 درصد و تلقیح نیتروکسین به‌دست آمد. در بررسی صفات بیوشیمیایی، بیش‌ترین مواد جامد محلول و شاخص طعم در تیمار ورمی‌کمپوست 10 درصد مشاهده شد. بیش‌ترین مقدار آنتوسیانین در تیمارهای ورمی‌کمپوست 20 و 30 درصد به‌ترتیب به میزان 551 و 563 (میلی‌گرم بر لیتر آب‌میوه) حاصل گردید. کاربرد نیتروکسین به‌همراه ورمی‌کمپوست 30 درصد بیش‌ترین ویتامین ث را در میان همه تیمارها به‌همراه داشت.نتیجه گیری: کاربرد ورمی‌کمپوست در سطوح 20 تا 30 درصد بهترین اثر را بر صفات کمی و کیفی تمشک سیاه داشته و در مواردی که مقادیر بالای ورمی‌کمپوست اثر منفی داشته ‌است، نیتروکسین توانسته این اثر را کاهش دهد و موجب افزایش برخی صفات شود. در این بررسی کاربرد ورمی‌کمپوست در سطوح 20 تا 30 درصد به‌همراه نیتروکسین بهترین اثر را بر صفات مرتبط با تمشک سیاه نشان داده ‌است.

تاثیر کادمیوم بر غلظت عناصر مس، آهن، منگنز و روی در اندام هوایی ارقام مختلف گندم

دوره 17، شماره 1 ، اردیبهشت 1394، ، صفحه 27-41

https://doi.org/10.22059/jci.2015.54786

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی میانگین غلظت ریزمغذی‌ها شامل مس، آهن، منگنز و روی در اندام هوایی ارقام مختلف گندم نان (Triticumaestivum) در مرحلۀ به ساقه رفتن در خاک آلوده به کادمیوم بود. تیمار‌های آزمایش به‌ترتیب شامل سه سطح کادمیوم صفر (تیمار شاهد (Cd0)، 40 (Cd40) و 80 (Cd80) میلی‌گرم کادمیوم در کیلوگرم خاک) و 14 رقم گندم (‘بهار’، ‘نیک‎نژاد’، ‘مرودشت’، ... بیشتر هدف پژوهش حاضر، بررسی میانگین غلظت ریزمغذی‌ها شامل مس، آهن، منگنز و روی در اندام هوایی ارقام مختلف گندم نان (Triticumaestivum) در مرحلۀ به ساقه رفتن در خاک آلوده به کادمیوم بود. تیمار‌های آزمایش به‌ترتیب شامل سه سطح کادمیوم صفر (تیمار شاهد (Cd0)، 40 (Cd40) و 80 (Cd80) میلی‌گرم کادمیوم در کیلوگرم خاک) و 14 رقم گندم (‘بهار’، ‘نیک‎نژاد’، ‘مرودشت’، ‘پارسی’، ‘سیوند’، ‘شیراز’، ‘روشن’، ‘پیشتاز’، ‘آزادی’، ‘شهریار’، ‘پیشگام’، ‘امید’، ‘لوند’ و ‘نوید’) بود. تأثیر کادمیوم بر غلظت ریزمغذی‌ها در سطح 1 درصد معنادار بود. با افزایش سطح کادمیوم، غلظت مس در اندام هوایی همۀ ارقام کاهش یافت. به‌جز دو رقم ‘پیشگام’ و ‘امید’ که در تیمار Cd40 نسبت به تیمار شاهد افزایش غلظت آهن را نشان دادند، غلظت آهن در ارقام دیگر کاهش یافت. بیشترین و کمترین غلظت کادمیوم در تیمار Cd40 به‌ترتیب برای دو رقم ‘نیک‌نژاد’ (7 میلی‌گرم کادمیوم در کیلوگرم وزن خشک) و ‘پارسی’ (دو میلی‌گرم کادمیوم در کیلوگرم وزن خشک) ثبت شد. همچنین بیشترین و کمترین غلظت کادمیوم در تیمار Cd80 به‌ترتیب در ارقام ‘پیشگام’ (20 میلی‌گرم کادمیوم در کیلوگرم وزن خشک) و ‘نوید’ (6 میلی‌گرم کادمیوم در کیلوگرم وزن خشک) مشاهده شد. درمجموع دو رقم ‘نیک‌نژاد’ و ‘پیشگام’ بیشترین قابلیت برداشت کادمیوم را داشتند، همچنین کمترین قابلیت برداشت کادمیوم در دو رقم ‘پارسی’ و ‘نوید’ مشاهده شد.

بررسی خصوصیات فیزیولوژیک و عملکرد چهار رقم کنجد تحت رژیم های رطوبتی خاک

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1390، ، صفحه 75-88

چکیده

کنجد گیاهی دانه روغنی با نیاز نه چندان بالای آبی محسوب می شود. این آزمایش با هدف مطالعه تأثیر شرایط مختلف رطوبتی بر رشد، فلورسانس کلروفیل، محتوای پرولین، عملکرد و اجزای عملکرد چهار رقم گیاه کنجد در سال زراعی 1386 به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان ... بیشتر کنجد گیاهی دانه روغنی با نیاز نه چندان بالای آبی محسوب می شود. این آزمایش با هدف مطالعه تأثیر شرایط مختلف رطوبتی بر رشد، فلورسانس کلروفیل، محتوای پرولین، عملکرد و اجزای عملکرد چهار رقم گیاه کنجد در سال زراعی 1386 به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد. سطوح تیمار آبیاری براساس تبخیر تجمعی از تشت تبخیر کلاس A شامل 1I (75 میلی متر تبخیر)، 2I (110 میلی متر تبخیر) و 3I (145 میلی متر تبخیر) به عنوان عامل اصلی و چهار ژنوتیپ کنجد (ناز تک شاخه، یکتا، ورامین و اولتان) به عنوان عامل فرعی بودند. تأثیر رژیم آبیاری و ژنوتیپ بر شاخص بیشینه فلورسانس (Fm) معنی دار بود، ولی بر حداکثر کارآیی نظام نوری دو (Fv/Fm) و میزان کلروفیل برگ معنی دار نبود، به طوری که مقدار Fv/Fm تنها از 81/0 در سطح اول آبیاری به 77/0 در سطح سوم کاهش یافت. محدودیت رطوبت خاک منجر به افزایش میزان پرولین برگ از 5/3 در سطح اول آبیاری به 6/8 میلی گرم بر گرم برگ در سطح دوم آبیاری شد. تنش خشکی باعث 55، 42، 37، 48 و 49 درصد کاهش به ترتیب در شاخص سطح برگ، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، عملکرد دانه و عملکرد ماده خشک شد. به طور کلی، تنش کمبود رطوبتی باعث کاهش رشد و عملکرد دانه کنجد از 1212 به 625 کیلوگرم در هکتار گردید. این تأثیر بیش از آنکه از طریق کاهش Fv/Fm باشد، ناشی از کاهش سطوح فتوسنتزکننده در رقم های مورد مطالعه در شرایط آزمایش حاضر بود. دو رقم یکتا و ورامین از نظر عملکرد دانه و تولید روغن نسبت به دو ژنوتیپ دیگر برتری داشتند.

بررسی عملکرد دانه و محتوای روغن 40 لاین هاپلوئید مضاعف کاملینا (Camelina sativa L.)

دوره 24، شماره 2 ، تیر 1401، ، صفحه 497-509

https://doi.org/10.22059/jci.2021.331945.2622

چکیده

به‌منظور ارزیابی اجزای عملکرد، عملکرد دانه و محتوای روغن لاین‌های گیاه روغنی کاملینا، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 40 لاین هاپلوئید مضاعف و سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکدگان ابوریحان- دانشگاه تهران، پاکدشت در سال زراعی 99-1398 اجرا شد. ازآنجایی‌که خصوصیات عملکردی و محتوای روغن لاین‌های گیاه کاملینا در شرایط آب‌وهوایی ... بیشتر به‌منظور ارزیابی اجزای عملکرد، عملکرد دانه و محتوای روغن لاین‌های گیاه روغنی کاملینا، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 40 لاین هاپلوئید مضاعف و سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکدگان ابوریحان- دانشگاه تهران، پاکدشت در سال زراعی 99-1398 اجرا شد. ازآنجایی‌که خصوصیات عملکردی و محتوای روغن لاین‌های گیاه کاملینا در شرایط آب‌وهوایی ایران ناشناخته است، در این پژوهش اجزای عملکرد دانه و هم‌چنین عملکرد و محتوای روغن 40 لاین هاپلوئید مضاعف کاملینا بررسی شد. نتایج این پژوهش نشاندهنده تفاوت بسیار معنی‌دار ِلاین‌های کاملینا از نظر اجزای عملکرد بود که این تفاوت‌ها در نهایت منجر به ایجاد اختلاف‌های معنی‌دار در عملکرد دانه شد و از این طریق بر عملکرد روغن دانه تأثیر گذاشت. با وجود این‌که هیچ‌کدام از لاین‌ها در تمامی اجزای عملکرد دانه برتری مطلق نداشتند، اما از نظر عملکرد نهایی دانه لاین‌های 134 و 110 به‌ترتیب با 3178 و3120 کیلوگرم در هکتار به‌عنوان لاین‌های برتر شناسایی شدند. بنابراین با توجه به هدف این پژوهش به‌منظور انتخاب بهترین لاین کاملینا با حداکثر عملکرد دانه و روغن لاین‌های 134 و 110 به‌عنوان لاین‌های برتر و امیدبخش که با شرایط آب‌وهوایی منطقه پاکدشت سازگاری دارند، معرفی و توصیه شدند.

تأثیر برخی تیمارهای هورمونی و شیمیایی بر دوام عمر و صفات کیفی گل شاخه بریده ژربرا ‘Good timing’

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1390، ، صفحه 21-29

چکیده

اثر جیبرلیک اسید (50، 100، 150، 200 و 300 mg/l) به صورت تیمار کوتاه مدت (48 ساعت) و اتانول 5/2 درصد به همراه ساکاروز سه درصد به عنوان تیمار مداوم (محلول نگهدارنده) بر روی گل شاخه بریده ژربرا مطالعه شد. محلول نگهدارنده اتانول و ساکارز به دو روش به کار برده شد، در روش اول، محلول نگهدارنده تا پایان انجام آزمایش تعویض نگردید ولی در روش دوم، محلول نگهدارنده ... بیشتر

ترکیب های فنلی و فعالیت آنتی اکسیدانی در برخی ارقام سیب ایرانی و تجاری در استان آذربایجان غربی

دوره 14، شماره 2 ، بهمن 1391، ، صفحه 43-55

https://doi.org/10.22059/jci.2013.29500

چکیده

در این مطالعه، میزان فنل کل، کلروژنیک اسید، کاتچین، کوئرستین، فلوریدزین، سیانیدین و فعالیت آنتی اکسیدانی پوست و گوشت شش رقم سیب (Malus domestica) ایرانی شامل ارقام ‘گلاب کهنز’، ‘سیب ترش دیررس’، ‘قره یاپراق’، ‘ترکمان’، ‘قزل آلما’ و ‘عباسی مشهد’ و چهار رقم تجاری شامل ‘گلدن دلیشز’، ‘رد دلیشز’، ‘برابرن’ ... بیشتر در این مطالعه، میزان فنل کل، کلروژنیک اسید، کاتچین، کوئرستین، فلوریدزین، سیانیدین و فعالیت آنتی اکسیدانی پوست و گوشت شش رقم سیب (Malus domestica) ایرانی شامل ارقام ‘گلاب کهنز’، ‘سیب ترش دیررس’، ‘قره یاپراق’، ‘ترکمان’، ‘قزل آلما’ و ‘عباسی مشهد’ و چهار رقم تجاری شامل ‘گلدن دلیشز’، ‘رد دلیشز’، ‘برابرن’ و ‘فوجی’ بررسی شد. رقم ‘فوجی’ بیشترین مقدار سیانیدین 3-گالاکتوزید (9/3711 میکروگرم بر گرم وزن تر) و رقم ‘گلاب کهنز’ بیشترین مقدار کوئرستین 3-گالاکتوزید (8/3133 میکروگرم بر گرم وزن تر) و فلوریدزین را در پوست (2/642 میکروگرم برگرم وزن تر) و رقم ‘قره یاپراق’ بیشترین مقدار فلوریدزین گوشت (1/98 میکروگرم بر گرم وزن تر) را نشان دادند. رقم ‘عباسی مشهد’ بیشترین مقدار کلروژنیک اسید پوست (1/298 میکروگرم بر گرم وزن تر) و گوشت (3/484 میکروگرم بر گرم وزن تر) و رقم ‘قزل آلما’ بیشترین مقدار کاتچین پوست (2/255 میکروگرم بر گرم وزن تر) و ‘سیب‌ترش دیررس’ بیشترین کاتچین گوشت (9/76 میکروگرم بر گرم وزن تر) را نشان دادند. تجزیه رگرسیونی داده های فنل کل و ظرفیت آنتی اکسیدانی نشان داد که ارتباط مثبتی بین مقدار فنل کل و درصد فعالیت آنتی‌اکسیدانی وجود دارد. بیشترین مقدار فنل کل و بیشترین مقدار فعالیت آنتی اکسیدانی در رقم ‘فوجی’ مشاهده شد.

تأثیر کبالت، مولیبدن و نیتروژن بر ویژگی‎های مورفوفیزیولوژیکی لوبیا چیتی (Phaseolus vulgaris) در کشت بدون‎خاک

نادر خادم مقدم ایگده لو؛ احمد گلچین؛ خدیجه فرهادی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 آبان 1401

https://doi.org/10.22059/jci.2022.292101.2292

چکیده

به‎منظور بررسی تأثیر کبالت، مولیبدن و نیتروژن بر رشد لوبیا چیتی در کشت بدون‎خاک، آزمایشی گلدانی به‎صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 36 تیمار و در سه تکرار در سال زراعی 95-1394 در تیر ماه و در دمای C˚25 و شدت نور 40000 لوکس در گلخانه دانشگاه زنجان اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل چهار سطح نیتروژن (50، 100، 150 و mg/l 200)، سه سطح مولیبدن ... بیشتر به‎منظور بررسی تأثیر کبالت، مولیبدن و نیتروژن بر رشد لوبیا چیتی در کشت بدون‎خاک، آزمایشی گلدانی به‎صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 36 تیمار و در سه تکرار در سال زراعی 95-1394 در تیر ماه و در دمای C˚25 و شدت نور 40000 لوکس در گلخانه دانشگاه زنجان اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل چهار سطح نیتروژن (50، 100، 150 و mg/l 200)، سه سطح مولیبدن (067/0، 2/0 و mg/l 6/0) و سه سطح کبالت (006/0، 06/0 و mg/l 3/0) بودند. سطوح فاکتورهای مورد آزمایش از طریق افزودن مقادیر مختلف نمک‎های نیترات آمونیوم، مولیبدات آمونیوم و کلرید کبالت به محلول غذایی پایه، تهیه گردیدند. نتایج صفات موفولوژیکی نشان دادند که در تیمار N100Mo0.6Co0.06 بیش‎ترین وزن خشک غلاف به‎دست آمد که حداکثر اخلافی برابر با 9/47 درصد با سایر تیمارها داشت. بیش‎ترین وزن خشک بوته نیز از تیمار N150Mo0.6Co0.006 به‎دست آمد. بیش‎ترین وزن خشک ریشه در تیمارهای N150Mo0.6 و N150Co0.3 به‎دست آمد. همین‎طور بیش‎ترین تعداد غلاف نیز در تیمارهای N150Mo0.6، N100Co0.3 و Mo0.6Co0.3 به‌دست آمد. بررسی‎ صفات فیزیولوژیکی هم نشان دادند که بیش‎ترین غلظت نیتروژن، مولیبدن و کبالت به‎ترتیب از تیمارهای N200Mo0.6Co0.3، N150Mo0.6Co0.3 و N150Mo0.067Co0.006 حاصل شد. در کل می‎توان اظهار داشت که کاربرد تیمار N100Mo0.6Co0.06 می‎تواند بر وزن خشک غلاف که اندامی بارده و اقتصادی است تأثیر مثبتی گذاشته و عملکرد لوبیا چیتی (رقم تلاش) را ارتقاء دهد.

بررسی اثر تنش خشکی، تنظیم کننده های رشد و محلول پاشی با نانوذرات روی و منیزیم بر صفات مورفولوژیک و بیوشیمیایی گیاه دارویی پروانش (Catharanthus roseus (L.) G.DON)

بابک سپهری؛ حمید رضا توحیدی مقدم؛ فرشاد قوشچی؛ میثم اویسی؛ پورنگ کسرایی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 15 فروردین 1402

https://doi.org/10.22059/jci.2023.349779.2749

چکیده

گیاه دارویی پروانش با نام علمی (Catharanthus roseus) یکی از مهمترین گیاهان دارویی در دنیا می باشد که علاوه بر داشتن برگها و گلهای زیبا و کاربرد زینتی، در برگها و ریشه های خود دارای آلکالوئیدهای بسیار مهمی می باشد که ‌در شیمی درمانی انواع سرطان‌ها (خون، غدد لنفاوی، سینه و پروستات) و درمان افت فشار خون کاربرد دارد. این آزمایش به منظور بررسی اثر ... بیشتر گیاه دارویی پروانش با نام علمی (Catharanthus roseus) یکی از مهمترین گیاهان دارویی در دنیا می باشد که علاوه بر داشتن برگها و گلهای زیبا و کاربرد زینتی، در برگها و ریشه های خود دارای آلکالوئیدهای بسیار مهمی می باشد که ‌در شیمی درمانی انواع سرطان‌ها (خون، غدد لنفاوی، سینه و پروستات) و درمان افت فشار خون کاربرد دارد. این آزمایش به منظور بررسی اثر تنظیم کننده های رشد و محلول پاشی نانوذرات روی و منیزیم در شرایط تنش خشکی بر میزان آلکالوئید کل، آنتوسیانین، کلروفیل کل، وزن تر و خشک سرشاخه‌های حاوی آلکالوئید، و تعداد شاخه های جانبی گیاه دارویی پروانش (Catharanthus roseus (L.) G.DON) در شرایط گلخانه‌ای، به صورت فاکتوریل و در قالب طرح‌های کاملاٌ تصادفی، طی سال‌های 1399 و 1400 در تهران صورت گرفت. نتایج نشان داد که در بررسی اثرات تنش خشکی و محلول پاشی نانوذرات روی و منیزیم بر کلیه‌ی صفات مورد بررسی (آلکالوئید کل، آنتوسیانین، کلروفیل کل، وزن تر و خشک سرشاخه‌های حاوی آلکالوئید، و تعداد شاخه های جانبی) اختلاف آماری معنی‌داری در سطح 1 درصد ایجاد شد. همچنینن در بررسی اثرات تنظیم کننده‌های رشد نیز به غیر از آلکالوئید کل، بر روی سایر صفات مورد بررسی، اثرات آماری معنی‌داری در سطح 1 درصد ایجاد شد. در بررسی اثرات متقابل تنش خشکی و تنظیم کننده‌های رشد بر وزن تر سرشاخه‌های حاوی آلکالوئید تأثیر معنی‌داری در سطح 1 درصد ایجاد شد. اما در سایر موارد اثر آماری معنی‌داری بر صفات مورد نظر مشاهده نشد.

مشاهده مقاله

پوشش دهی جوانه های جانبی ساقه نیشکر و انتخاب مناسب ترین ترکیب جهت تولید بذر تک جوانه ای نیشکر

زهرا عجریب زاده؛ سلیم فرزانه؛ محمود شمیلی؛ حمید رضا بلوچی؛ عزیز کرملاچعب؛ رئوف سید شریفی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 فروردین 1402

https://doi.org/10.22059/jci.2023.343312.2713

چکیده

این تحقیق به منظور بررسی تأثیر چهار نوع چسباننده در سطحهای مختلف: کربوکسیمتیلسلولز (40 ، 60 و 80 گرم در لیتر)، صمغ عربی (50 ، 100 و 150 گرم در لیتر)، کتیرا (30 ، 60 و 90 گرم در لیتر) و نشاسته (45، 60 و 75 گرم در لیتر) به عنوان آزمایش اول و 4 نوع مواد تغذیهای با سطحهای مختلف: هیومیکاسید (6 ، 9 و 12 گرم در لیتر)، فیلترکیک (5 ،10 و 15 گرم در کیلوگرم)، سوپرجاذب (10 ، 30 ... بیشتر این تحقیق به منظور بررسی تأثیر چهار نوع چسباننده در سطحهای مختلف: کربوکسیمتیلسلولز (40 ، 60 و 80 گرم در لیتر)، صمغ عربی (50 ، 100 و 150 گرم در لیتر)، کتیرا (30 ، 60 و 90 گرم در لیتر) و نشاسته (45، 60 و 75 گرم در لیتر) به عنوان آزمایش اول و 4 نوع مواد تغذیهای با سطحهای مختلف: هیومیکاسید (6 ، 9 و 12 گرم در لیتر)، فیلترکیک (5 ،10 و 15 گرم در کیلوگرم)، سوپرجاذب (10 ، 30 و 45 گرم در کیلوگرم) و کود میکروکمبی (10 ، 20 و 30 گرم در کیلوگرم) به عنوان آزمایش دوم به همراه شاهد به صورت طرح کاملاً تصادفی و با 3 تکرار در سال 1398 در ایستگاه تحقیقاتی نیشکر خوزستان- ایران به اجرا در آمد. نتایج نشان داد اثر چهار نوع چسب بر شاخصهای گیاه نیشکر همچون سرعت سبز شدن، طول ساقه، وزن خشک ساقه و درصد رطوبت گیاه معنیداری بود و بیشترین اثر مثبت در چسب نشاسته (60 گرم در لیتر) مشاهده گردید. همچنین چهار مواد تغذیهای بر برخی از شاخصها همچون سرعت سبز شدن، طول ساقه، وزن خشک ساقه و درصد رطوبت گیاه اثر معنیداری داشت. بیشترین اثر مثبت برای صفات گرفته شده در هیومیکاسید (12 گرم در لیتر) مشاهده گردید. با توجه به اثر مثبت بیشتر چسب نشاسته، میتوان در بررسیهای بعدی از این چسب به عنوان چسبانندهای، همراه با سایر مواد تغذیهای و مواد پرکننده برای پلت کردن جوانههای جانبی ساقه نیشکر جهت تولید بذر مصنوعی تکجوانهی نیشکر استفاده کرد.

تجزیه همبستگی کانونیک عملکرد و اجزای عملکرد با صفات ریشه‌ای در ژنوتیپ‌های گندم نان تحت تنش رطوبتی گلدهی در محیط گلخانه

بهنام طهماسب پور؛ سدابه جهانبخش؛ علیرضا تاری نژاد؛ حمید محمدی؛ علی عبادی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 04 خرداد 1403

https://doi.org/10.22059/jci.2024.359433.2815

چکیده

هدف :هدف این پژوهش بررسی روابط موجود بین صفات و استفاده از این روابط در گزینش ارقام پرمحصول تحت شرایط آبیاری مطلوب و تنش خشکی در مرحله شروع گلدهی بود. روش پژوهش: به منظور بررسی روابط بین صفات عملکرد و اجزای عملکرد با صفات ریشه‌ای، 30 ژنوتیپ به عنوان فاکتور فرعی تحت آزمایش اسپلیت‌پلات در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط آبیاری ... بیشتر هدف :هدف این پژوهش بررسی روابط موجود بین صفات و استفاده از این روابط در گزینش ارقام پرمحصول تحت شرایط آبیاری مطلوب و تنش خشکی در مرحله شروع گلدهی بود. روش پژوهش: به منظور بررسی روابط بین صفات عملکرد و اجزای عملکرد با صفات ریشه‌ای، 30 ژنوتیپ به عنوان فاکتور فرعی تحت آزمایش اسپلیت‌پلات در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط آبیاری نرمال و تنش رطوبتی شروع گلدهی (به عنوان فاکتور اصلی) در سال 96-1395 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان بررسی شدند. یافته‌ها: تحت شرایط آبیاری مطلوب در گلخانه برای افزایش عملکرد دانه، صفت وزن خشک ریشه در درجه اول و حجم ریشه در درجه دوم می‌توانند به عنوان معیار مناسب در نظر گرفته شوند. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه همبستگی کانونیک تحت شرایط تنش رطوبتی در گلخانه، برای افزایش وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله و عملکرد دانه، صفات وزن خشک ریشه، حجم ریشه و تعداد ریشه از عوامل مهم و تأثیرگذار می‌باشند. نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج پژوهش، صفات تعداد روز تا 50 درصد گلدهی، سرعت رشد رویشی، مالون دی آلدهید، مساحت برگ پرچم، وزن هزاردانه، محتوای کلروفیل a، میزان کاروتنوئید و طول پدانکل، وزن خشک ریشه، حجم ریشه و تعداد ریشه میتوانند به عنوان شاخصهای مناسب جهت گزینش ژنوتیپهای پرمحصول استفاده شوند.

اثر محلول‌پاشی سالیسیلیک اسید و براسینواستروئید بر عملکرد و اسانس دانه گشنیز تحت شرایط کم-آبی

مهدی پناهیان کیوی؛ اباذر عباسی؛ مهناز محمدزاده نصیرآبادی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 مهر 1403

https://doi.org/10.22059/jci.2024.359656.2817

چکیده

کمبود آب تاثیر نامطلوبی بر عملکرد گیاهان دارد و استفاده از تنظیم‌کننده‌های رشد موجب افزایش تحمل گیاهان به کم‌آبی می‌شود. به‌دلیل مشکلات کم‌آبی در کشور و استفاده از گشنیز در صنایع مختلف، آزمایش مزرعه‌ای به‌صورت کرت‌های خرد شده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی 1399 و 1400 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه پیام ... بیشتر کمبود آب تاثیر نامطلوبی بر عملکرد گیاهان دارد و استفاده از تنظیم‌کننده‌های رشد موجب افزایش تحمل گیاهان به کم‌آبی می‌شود. به‌دلیل مشکلات کم‌آبی در کشور و استفاده از گشنیز در صنایع مختلف، آزمایش مزرعه‌ای به‌صورت کرت‌های خرد شده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی 1399 و 1400 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه پیام نور اردبیل اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل سطوح آبیاری (آبیاری بعد از 70، 100، 130 و 160 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A) در کرت‌های اصلی و سطوح محلول‌پاشی (شاهد، سالیسیلیک اسید یک میلی‌مولار و براسینواستروئید یک میکرومولار) در کرت‌های فرعی قرار داده شده و شاخص‌های فیزیولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد دانه، محتوای اسانس و بهره‌وری آب ارزیابی شدند. نتایج تجزیه مرکب داده‌های دو سال نشان داد که میانگین محتوای آب نسبی برگ، شاخص پایداری غشا و شاخص سطح برگ با مصرف سالیسیلیک اسید و براسینواستروئید به‌طور معنی‌داری افزایش پیدا کرد. محلول-پاشی با سالیسیلیک اسید و براسینواستروئید تحت تنش کم‌آبی موجب افزایش تعداد چتر در بوته (به‌ترتیب 1/14 و 3/7 درصد)، عملکرد زیستی (به‌ترتیب 9/21 و 2/10 درصد) و عملکرد دانه (به‌ترتیب 6/18 و 6/9 درصد) شد. عملکرد اسانس با محلول‌پاشی سالیسیلیک اسید و براسینواستروئید به‌ترتیب 5/23 و 9/11 درصد افزایش یافت. بیشترین بهره‌وری آب بر حسب عملکرد دانه و عملکرد زیستی (62/0 و 95/3 کیلوگرم بر مترمکعب) از محلول‌پاشی سالیسیلیک اسید در تیمار آبیاری پس از 100 میلی‌متر تبخیر از تشتک حاصل شد. محلول‌پاشی سالیسیلیک اسید در اغلب صفات و به‌ویژه عملکرد دانه مزیت معنی‌داری نسبت به براسینواستروئید نشان