جلیل شفق کلوانق؛ عادل دباغ محمدی نسب؛ یعقوب راعی؛ مینا امانی؛ پیوند صمیمی فر
چکیده
هدف: اهمیت زیاد شناسایی، مطالعه، ارزیابی و حفاظت از اکوتیپهای بومی گیاهان دارویی به‌عنوان میراث بشری، جمع‌آوری گیاهان دارویی زراعی و ارزیابی اکولوژیکی اکوتیپهای بومی آن‌ها و معرفی اکوتیپهای سازگار آن‌ها برای کشاورزان یک ضرورت محسوب میگردد. بنابراین هدف از این پژوهش بررسی اکوتیپهای بالنگوی شهری رایج در منطقه از نظر ...
بیشتر
هدف: اهمیت زیاد شناسایی، مطالعه، ارزیابی و حفاظت از اکوتیپهای بومی گیاهان دارویی به‌عنوان میراث بشری، جمع‌آوری گیاهان دارویی زراعی و ارزیابی اکولوژیکی اکوتیپهای بومی آن‌ها و معرفی اکوتیپهای سازگار آن‌ها برای کشاورزان یک ضرورت محسوب میگردد. بنابراین هدف از این پژوهش بررسی اکوتیپهای بالنگوی شهری رایج در منطقه از نظر عملکرد و اجزای عملکرد بود.روش پژوهش: بهمنظور ارزیابی ویژگی‌های مرتبط با عملکرد و اجزای عملکرد 49 اکوتیپ بالنگوی شهری (قَرَه زَرَک) جمع‌آوری‌شده از مناطق مختلف کشور، پژوهشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و طی سال‌های 95 و 96 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز اجرا گردید. مهم‌ترین صفات اندازه‌گیری‌‌شده شامل تعداد کپسول در ساقه اصلی و فرعی، تعداد دانه در هر چرخه گل در ساقه اصلی و فرعی، تعداد دانه در بوته، وزن هزاردانه، عملکرد بیولوژیکی، عملکرد پیکرة رویشی خشک و عملکرد دانه در واحد سطح و شاخص برداشت دانه بود.یافته‌ها: براساس نتایج مقایسه میانگین، اکوتیپهای روستای الوار بستان‌آباد با میانگین 3/116 گرم در مترمربع، تبریز 4 با میانگین 7/107 گرم در هر مترمربع و توده محلی کلوانق 14 با میانگین 7/101 گرم در هر مترمربع دارای بیشترین عملکرد دانه در واحد سطح بودند. این نتایج نشان‌دهنده پتانسیل بالای این اکوتیپها در تولید دانه و سازگاری آن‌ها با شرایط اقلیمی و خاکی منطقه است. عملکرد بالای این اکوتیپها می‌تواند به دلیل ویژگی‌های ژنتیکی، سازگاری با شرایط محیطی و مدیریت زراعی مناسب باشد. همچنین، اکوتیپ روستای پارام 2 هریس و اکوتیپ زنجان به‌ترتیب با میانگین 418/5 گرم و 385/5 گرم، بالاترین وزن هزاردانه را در بین اکوتیپهای موردمطالعه به خود اختصاص دادند. این ویژگی نه‌تنها نشان‌دهنده کیفیت بالای دانه‌های تولیدی این اکوتیپ‌هاست، بلکه می‌تواند به تأثیر مثبت بر روی کیفیت نهایی محصولات و بازارپسندی آن‌ها منجر شود. وزن هزاردانه یکی از شاخص‌های مهم در ارزیابی کیفیت دانه است و می‌تواند به کشاورزان در انتخاب بهترین اکوتیپها برای کشت کمک کند.نتیجه‌گیری: براساس نتایج حاصل از این پژوهش، اکوتیپهای روستای الوار بستان‌آباد، تبریز 4 و کلوانق 14 به‌عنوان بهترین گزینه‌ها از نظر صفت عملکرد دانه شناسایی شدند. این اکوتیپها با ارائه بالاترین میزان عملکرد دانه در واحد سطح، نشان‌دهنده توانایی بالای خود در سازگاری با شرایط محیطی و اقلیمی منطقه تبریز هستند. همچنین، اکوتیپهای تبریز 3، روستای لیلاب ورزقان و روستای الوار بستان‌آباد از نظر صفت عملکرد پیکره رویشی خشک، دارای بیشترین عملکرد و اجزای عملکرد دانه بودند. این نتایج تأکید می‌کند که این اکوتیپها نه‌تنها از نظر تولید دانه، بلکه از جنبه‌های دیگر نیز می‌توانند به‌عنوان مناسب‌ترین و سازگارترین گزینه‌ها برای کشت در شهر تبریز شناخته شوند. شناسایی این اکوتیپها می‌تواند به کشاورزان در انتخاب بهترین گونه‌ها برای کشت کمک کند و بهبود عملکرد زراعی و افزایش بهره‌وری در منطقه را به‌همراه داشته باشد.
محمد جباری اورنج؛ حسین مقدم؛ محمدرضا جهانسوز؛ علی احمدی؛ بابک متشرع زاده
چکیده
بهمنظور بررسی اثر آبیاری، تاریخ کاشت و کودهای زیستی بر صفات فنولوژیک، عملکرد و برخی صفات کیفی گیاه کینوا به‌عنوان گیاهی جدید، آزمایشی در مزرعه ای واقع در شهرستان بیله‌سوار استان اردبیل در دو سال زراعی (1400-1398) به‌صورت کرتهای دو بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل آبیاری ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثر آبیاری، تاریخ کاشت و کودهای زیستی بر صفات فنولوژیک، عملکرد و برخی صفات کیفی گیاه کینوا به‌عنوان گیاهی جدید، آزمایشی در مزرعه ای واقع در شهرستان بیله‌سوار استان اردبیل در دو سال زراعی (1400-1398) به‌صورت کرتهای دو بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل آبیاری در سه سطح (آبیاری کامل، قطع آبیاری در مرحله غنچه‌دهی و قطع آبیاری در مرحله پرشدن دانه) به‌عنوان فاکتور اصلی، تاریخ کاشت در سه سطح (پنجم مردادماه، 20 مردادماه و پنجم شهریورماه)1 به‌عنوان فاکتور فرعی و چهار سطح کود زیستی نیتروژنه (بدون تلقیح بذر، تلقیح بذر با ازتوباکتر، تلقیح با آزوسپیریلوم و تلقیح با مخلوط ازتوباکتر و آزوسپیریلوم) به‌عنوان فاکتور فرعی فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که کاربرد آبیاری کامل با تاریخ کاشت 5 مردادماه و تلقیح هم‌زمان کودهای زیستی باعث افزایش طول مراحل فنولوژیک و وزن هزاردانه شد. از نظر شاخص برداشت، تیمار آبیاری کامل با تاریخ کاشت پنجم شهریورماه و تلقیح هم‌زمان کودهای زیستی، از لحاظ درصد پروتئین و میزان ساپونین دانه قطع آبیاری در مرحله غنچه‌دهی با تاریخ کاشت پنجم مردادماه و تلقیح هم‌زمان کودهای زیستی بهترین نتیجه را داشته و بیشترین عملکرد بیولوژیک (620 گرم بر متر مربع) و عملکرد دانه (97/304 گرم بر مترمربع) از تیمار آبیاری کامل با تاریخ کاشت 20 مردادماه و تلقیح هم‌زمان کودهای زیستی به‌دست آمد.
فاطمه قبادی؛ ناصر مجنون حسینی؛ مصطفی اویسی؛ غلام عباس اکبری
چکیده
جهت بررسی اثر سطوح مختلف آبیاری و کود نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد برخی ارقام گلرنگ در استان البرز، آزمایشی به‌صورت کرتهای دوبار خرد شده با سه فاکتور در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 98-1397 و در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران واقع در کرج اجرا شد. فاکتور اصلی سطوح آبیاری (معمول، ...
بیشتر
جهت بررسی اثر سطوح مختلف آبیاری و کود نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد برخی ارقام گلرنگ در استان البرز، آزمایشی به‌صورت کرتهای دوبار خرد شده با سه فاکتور در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 98-1397 و در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران واقع در کرج اجرا شد. فاکتور اصلی سطوح آبیاری (معمول، تا نیمه گلدهی و آبیاری تا آغاز پر شدن دانه)، فاکتور فرعی کود نیتروژن (100 و 50 د صد نیاز گیاه) و فرعی فرعی ارقام پدیده، پرنیان، گلدشت و گلمهر بودند. اثر فاکتورهای آبیاری، نیتروژن و رقم در صفات تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق، وزن هزاردانه، عملکرد دانه و زیست توده معنیدار بود. قطع آبیاری در مرحله آغاز دانه‌بندی و 50 درصد گلدهی به ترتیب منجربه کاهش 2/16 و 1/68 درصدی عملکرد دانه نسبت به آبیاری معمول گردید. با کاهش 50درصدی نیتروژن نسبت به تأمین کامل آن، عملکرد دانه 5/8 درصد و زیست توده 12 درصد کاهش یافت. برهمکنش سه‌گانه آبیاری، کود و رقم در صفات قطر ساقه و طبق معنیدار شد. رقم گلمهر بیشترین و رقم گلدشت کمترین قطر ساقه را در سطوح مختلف آبیاری و کود نشان دادند. برهمکنش سطوح آبیاری و نیتروژن نشان داد که با کاهش سطوح آبیاری، جذب نیتروژن نیز کاهش یافته و باعث کاهش تعداد دانه در طبق می‌شود با این وجود تأمین 100درصد نیاز نیتروژن درشرایط تنش خشکی مانع افت شدیدتر تعداد دانه در طبق می‌شود.
محمد حسن وفائی؛ مهدی پارسا؛ احمد نظامی؛ علی گنجعلی؛ علیرضا نوروزی شرف
چکیده
در استان خراسان رضوی، گیاه عدس رتبۀ دوم سطح زیر کشت را در بین حبوبات کاشته‌شده، به خود اختصاص داده است. بهمنظور بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپ‌های منتخب متحمل به تنش خشکی عدس، آزمایشی به‌صورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار، در سال زراعی 94-1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد ...
بیشتر
در استان خراسان رضوی، گیاه عدس رتبۀ دوم سطح زیر کشت را در بین حبوبات کاشته‌شده، به خود اختصاص داده است. بهمنظور بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپ‌های منتخب متحمل به تنش خشکی عدس، آزمایشی به‌صورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار، در سال زراعی 94-1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد به اجرا در آمد. عامل اصلی شامل دو سطح آبیاری: عدم تنش خشکی و تنش خشکی (تأمین 100 و 40 درصد نیاز آبی گیاه) و عامل فرعی شامل نُه ژنوتیپ (هشت ژنوتیپ متحمل و یک ژنوتیپ حساس) منتخب از بین 73 ژنوتیپ کشت‌‌شدۀ سال قبل بود. بر اساس نتایج، در شرایط عدم تنش، صفات تعداد دانه در غلاف، تعداد غلاف در مترمربع، شاخص برداشت، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک در ژنوتیپ MLC356 به‌طور معنیداری از سایر ژنوتیپ‌ها بیشتر بود؛ اما در شرایط تنش خشکی، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک این ژنوتیپ، دچار کاهش شدید گردید. در همین شرایط، کمترین درصد کاهش برای این دو صفت، در ژنوتیپ مشاهده گردید. در شرایط تنش، بالاترین و پایین‌ترین میزان هر دو صفت حداکثر عملکرد کوانتومی فتوسیستم II و کارایی اقتصادی مصرف آب، به‌ترتیب در ژنوتیپ‌های Cabralinta و MLC121 مشاهده شد. همچنین مشخص شد که تعداد غلاف بارور در بوته و وزن هزاردانه، مهم‌ترین صفات تأثیرگذار بر عملکرد دانۀ عدس هستند.
زهرا رضایی؛ محمد رفیعی الحسینی؛ عبدالرحمان محمد خانی
چکیده
بهمنظور بررسی اثر کود دامی و پلیمر سوپرجاذب بر برخی صفات مورفولوژیکی و تولید اسانس رازیانه تحت شرایط تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت کرتهای یک‌بار خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1394 در دانشگاه شهرکرد انجام شد. عامل اصلی سطوح مختلف تیمار تنش خشکی شامل سه سطح شاهد (50 میلی‌متر)، تنش ملایم (100 میلی‌متر) و تنش شدید (150 ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثر کود دامی و پلیمر سوپرجاذب بر برخی صفات مورفولوژیکی و تولید اسانس رازیانه تحت شرایط تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت کرتهای یک‌بار خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1394 در دانشگاه شهرکرد انجام شد. عامل اصلی سطوح مختلف تیمار تنش خشکی شامل سه سطح شاهد (50 میلی‌متر)، تنش ملایم (100 میلی‌متر) و تنش شدید (150 میلی‌متر) تبخیر از تشت تبخیر کلاس A و عامل فرعی نسبت‌های مختلف کود دامی و پلیمر سوپرجاذب در شش سطح در نظر گرفته شد (D1: عدم مصرف کود دامی و پلیمر سوپرجاذب، D2: کود دامی 25 درصد+ پلیمر سوپرجاذب 75 درصد، D3: کود دامی 50 درصد+ پلیمر سوپرجاذب 50 درصد، D4: کود دامی 75 درصد+ پلیمر سوپرجاذب 25 درصد، D5: کود دامی 100 درصد (40 تن در هکتار) و D6: پلیمر سوپرجاذب 100 درصد (200 کیلوگرم در هکتار)). نتایج نشان داد که بیشترین تعداد چتر، عملکرد دانه (66/146 گرم بر مترمربع)، شاخص برداشت و عملکرد اسانس (99/2 گرم بر مترمربع) رازیانه از تیمار بدون تنش و مصرف D6، بیشترین تعداد شاخة فرعی، گلچه و وزن خشک بوته (62/165گرم بر مترمربع) از تیمار بدون تنش و مصرف D4 و بیشترین وزن هزاردانه و وزن تر بوته به‌ترتیب از تیمار بدون تنش و D3 و D2به‌دست آمد. بیشترین درصد اسانس (09/3) از تیمار تنش شدید و D5حاصل شد. بیشترین ارتفاع گیاه و تعداد انشعاب اصلی به ترتیب از تیمارهای D6و D4و در شرایط بدون تنش حاصل شد. از آنجا که پلیمر سوپرجاذب ضمن کاهش آثار تنش خشکی، باعث افزایش عملکرد دانه، شاخص برداشت و عملکرد اسانس رازیانه شده است، تیمار بدون تنش همراه با مصرف پلیمر سوپرجاذب 100 درصد را می‌توان در شرایط مشابه آزمایش برای کسب حداکثر عملکرد دانه و اسانس پیشنهاد کرد.
مریم منصوری؛ غلامعباس اکبری؛ سید محمد مهدی مرتضویان
چکیده
بهمنظور بررسی اثر محلولپاشی نانوذرات دیاکسیدتیتانیوم بر عملکرد و اجزای عملکرد تعدادی از اکوتیپهای زیرة سبز تحت شرایط تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت کرتهای دوبارخردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعهی پژوهشی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران واقع در شهرستان پاکدشت در سال زراعی94-1393به اجرا درآمد. ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثر محلولپاشی نانوذرات دیاکسیدتیتانیوم بر عملکرد و اجزای عملکرد تعدادی از اکوتیپهای زیرة سبز تحت شرایط تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت کرتهای دوبارخردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعهی پژوهشی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران واقع در شهرستان پاکدشت در سال زراعی94-1393به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایشی شامل تنش آبی در سه سطح (آبیاری کامل درحد ظرفیت زراعی مزرعه در تمام فصل رشد، تنش درحد 40 درصد ظرفیت زراعی درمرحلهی رشد رویشی و تنش درحد 40درصد ظرفیت زراعی در مرحلهی رشد زایشی گیاه)، محلولپاشی نانوذرات دیاکسیدتیتانیوم در سه سطح (صفر، 015/0 درصد و 03/0 درصد) و اکوتیپهای منتخب زیرةسبز از نه منطقه بودند. بر اساس این نتایج بیشترین عملکرد دانه را اکوتیپ اردکان یزد در شرایط آبیاری کامل و محلولپاشی نانوذرات با غلظت 03/0 درصد با میانگین 05/194 گرم در مترمربع به‌دست آورد. در تنش مرحله زایشی بالاترین عملکرد دانه مربوط به اکوتیپ مانه خراسان شمالی در تیمار محلولپاشی 015/0 درصد با میانگین 45/89 گرم در مترمربع بود که نسبت به تیمار شاهد (عدم محلولپاشی) در همین شرایط 16درصد افزایش داشت. بین اکوتیپها نیز از نظر نوع واکنش به شرایط تنش خشکی اختلاف معنیداری در سطح یک درصد مشاهده گردید. بر اساس نتایج به‌دست آمده استفاده از محلولپاشی نانوذرات دیاکسیدتیتانیوم با غلظت03/0 درصد توانست از آثار منفی تنش خشکی بکاهد و از افت شدید عملکرد دانه جلوگیری کند.
اسماعیل کریمی؛ علی تدین؛ محمود رضا تدین
چکیده
جهت بررسی اثر سطوح مختلف آبیاری بر اجزای عملکرد و میزان پرولین برگ گلرنگ بهاره رقم محلی اصفهان، آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد، در سال زراعی 93-1392 انجام گرفت. فاکتور اصلی این آزمایش شامل چهار سطح مختلف آبیاری (پس از 50، 80، 130 و 180 میلی‌متر ...
بیشتر
جهت بررسی اثر سطوح مختلف آبیاری بر اجزای عملکرد و میزان پرولین برگ گلرنگ بهاره رقم محلی اصفهان، آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد، در سال زراعی 93-1392 انجام گرفت. فاکتور اصلی این آزمایش شامل چهار سطح مختلف آبیاری (پس از 50، 80، 130 و 180 میلی‌متر تبخیر آب از تشتک تبخیر کلاس A) و فاکتور فرعی شامل محلولپاشی اسید هیومیک (به میزان صفر، 1، 3 و 6 لیتر در هکتار) بود. صفات مورد ارزیابی در این آزمایش شامل تعداد طبق در بوته، وزن هزاردانه، درصد روغن، عملکرد دانه، میزان پرولین و عملکرد روغن بودند. سطوح مختلف آبیاری و محلولپاشی اسید هیومیک به صورت معنیداری بر صفات فوق اثرگذار بودند. براساس نتایج مقایسات میانگین، آبیاری کمتر باعث کاهش معنیدار و محلولپاشی اسید هیومیک نیز سبب افزایش معنیدار صفات تعداد طبق در بوته، وزن هزاردانه، عملکرد دانه و عملکرد روغن گردید. با افزایش دور آبیاری و همچنین افزایش میزان محلولپاشی اسید هیومیک، صفات درصد روغن و میزان پرولین نسبت به تیمار شاهد افزایش معنیداری را نشان دادند. ضمناً افزایش دور آبیاری درصد روغن دانه را از 22/22 به 43/25 درصد ارتقا داده است. عملکرد روغن نیز در اثر افزایش دور آبیاری از 7/393 کیلوگرم در هکتار در تیمار 50 میلی‌متر، به 7/289 کیلوگرم در هکتار در تیمار 180 میلی‌متر تبخیر رسید.
مریم دیوسالار؛ زین العابدین طهماسبی سروستانی؛ سید علی محمد مدرس ثانوی؛ آیدین حمیدی
چکیده
به منظور بررسی واکنش دو رقم سویای تولید شده در دو منطقه کرج و مغان نسبت به تنش خشکی در مراحل مختلف رشد زایشی و اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد، درصد روغن و پروتئین دانه، آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار، در دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در سال 1393 اجرا شد. چهار تیمار تنش خشکی به صورت ...
بیشتر
به منظور بررسی واکنش دو رقم سویای تولید شده در دو منطقه کرج و مغان نسبت به تنش خشکی در مراحل مختلف رشد زایشی و اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد، درصد روغن و پروتئین دانه، آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار، در دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در سال 1393 اجرا شد. چهار تیمار تنش خشکی به صورت قطع کامل آبیاری در مراحل زایشی شامل: تنش خشکی در مرحله گلدهی، مرحله تشکیل غلاف و مرحله پر شدن دانه و شاهد (بدون قطع آبیاری)، اعمال شد و در کرت اصلی قرار گرفت. سایر تیمارها نیز شامل دو رقم سویا (‘ویلیامز’ و ‘L17’) و دو منشأ تولید بذر (مغان و کرج) بودند که در کرت فرعی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تنش خشکی بر تعداد غلاف، وزن هزاردانه، عملکرد دانه و همچنین درصد روغن و پروتئین دانه معنیدار بود. بیشترین عملکرد دانه (73/262 گرم بر مترمربع) در تیمار شاهد (عدم تنش) و کمترین عملکرد دانه (22/162 گرم بر مترمربع) هم در تیمار تنش در مرحله تشکیل غلاف مشاهده گردید. همچنین، اثر متقابل تنش خشکی و رقم و اثر متقابل تنش خشکی در منشأ بذر بر عملکرد دانه معنیدار بود. کمترین درصد روغن (24/18 درصد) و بیشترین درصد پروتئین دانه (28/37 درصد) نیز در تنش خشکی در مرحله پر شدن دانه به‌دست آمد. باتوجه به نتایج حاصل، آبیاری در مرحله تشکیل غلاف جهت جلوگیری از کاهش عملکرد دانه سویا یک امر ضروری است.