نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی‌ارشد آگرواکولوژی، دانشکدة کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

2 استادیار، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

3 دانشیار، گروه باغبانی، دانشکدة کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

چکیده

به‌منظور بررسی اثر کود دامی و پلیمر سوپرجاذب بر برخی صفات مورفولوژیکی و تولید اسانس رازیانه تحت شرایط تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت کرت‌های یک‌بار خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1394 در دانشگاه شهرکرد انجام شد. عامل اصلی سطوح مختلف تیمار تنش خشکی شامل سه سطح شاهد (50 میلی‌متر)، تنش ملایم (100 میلی‌متر) و تنش شدید (150 میلی‌متر) تبخیر از تشت تبخیر کلاس A و عامل فرعی نسبت‌های مختلف کود دامی و پلیمر سوپرجاذب در شش سطح در نظر گرفته شد (D1: عدم مصرف کود دامی و پلیمر سوپرجاذب، D2: کود دامی 25 درصد+ پلیمر سوپرجاذب 75 درصد، D3: کود دامی 50 درصد+ پلیمر سوپرجاذب 50 درصد، D4: کود دامی 75 درصد+ پلیمر سوپرجاذب 25 درصد، D5: کود دامی 100 درصد (40 تن در هکتار) و D6: پلیمر سوپرجاذب 100 درصد (200 کیلوگرم در هکتار)). نتایج نشان داد که بیشترین تعداد چتر، عملکرد دانه (66/146 گرم بر مترمربع)، شاخص برداشت و عملکرد اسانس (99/2 گرم بر مترمربع) رازیانه از تیمار بدون تنش و مصرف D6، بیشترین تعداد شاخة فرعی، گلچه و وزن خشک بوته (62/165گرم بر مترمربع) از تیمار بدون تنش و مصرف D4 و بیشترین وزن هزاردانه و وزن تر بوته به‌ترتیب از تیمار بدون تنش و D3 و D2به‌‏دست آمد. بیشترین درصد اسانس (09/3) از تیمار تنش شدید و D5حاصل شد. بیشترین ارتفاع گیاه و تعداد انشعاب اصلی به‌ ترتیب از تیمارهای D6و D4و در شرایط بدون تنش حاصل شد. از آنجا که پلیمر سوپرجاذب ضمن کاهش آثار تنش خشکی، باعث افزایش عملکرد دانه، شاخص برداشت و عملکرد اسانس رازیانه شده است، تیمار بدون تنش همراه با مصرف پلیمر سوپرجاذب 100 درصد را می‌توان در شرایط مشابه آزمایش برای کسب حداکثر عملکرد دانه و اسانس پیشنهاد کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effect of different superabsorbent polymer and animal manure ratios on some morphological characteristics and production of fennel essential oil under drought stress conditions

نویسندگان [English]

  • Zahra Rezaei 1
  • Mohammad Rafieolhosseini 2
  • Abdolrahman Mohammadkhani 3

1

2

3

چکیده [English]

In order to evaluate the effect of manure and super absorbent polymer on some morphological characteristics and fennel (Foeniculum vulgar Mill) essential oil production under drought stress conditions, an experiment was conducted as spilt-plot in a randomized complete block design with three replications at University of Shahrekord in 2015. The main factor was different levels of drought stress including three levels of control (50 mm), moderate stress (100 mm) and severe stress (150 mm) evaporation from class. A pan and sub-factor was considered different ratios of animal manure and super absorbent polymer in six levels (D1: lack of manure and super absorbent polymer, D2: 25% manure + 75% super absorbent polymer, D3: 50% manure + 50% super absorbent polymer, D4: 75% manure + 25% super absorbent polymer, D5: 100% manure (40 t.ha-1) and D6: 100% super absorbent polymer (200 Kg.ha1)). The results showed that the maximum number of umbel, grain yield (146.66 g/m2), harvest index and essential oil yield (2.99 g/m2) from control treatment and D6, the maximum number of lateral branch, floret and plant dry weight (165.62 g/m2) from control treatment and D4 and the maximum thousand seed weight and plant fresh weight, from control treatment and D3 and D2 were obtained, respectively. The maximum essential oil percentage (3.09) was obtained from severe stress and D5 treatment. The maximum plant height and number of main branch was obtained from D6 and D4 treatments, respectively and under control conditions. Since the superabsorbent polymer while reducing the effects of drought, increased grain yield, harvest index and oil yield of fennel, thus, control treatment with 100% super absorbent polymer consumption can be offered to maximize grain and essential oil yield under the same conditions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Biological yield
  • Grain yield
  • number of umbels
  • Plant height
  • 1000 grain weight
احمدیان ا، قنبری ا، گلوی و، سیاه‌سر ب و آزرمجو ا (1389) اثر رژیم‌های مختلف آبیاری و کود دامی بر میزان عناصر، درصد اسانس و ترکیبات شیمیایی آن در زیرة سبز. مجلة علمی-پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی و علف‌های هرز. 4(16): 94-83. 
امیری ده‌احمدی س‌ر، رضوانی‌مقدم پ و احیایی ح‌ر (1391) تأثیر تنش خشکی بر برخی خصوصیات مرفولوژیکی و عملکرد سه گیاه داوریی شوید (Anethumgraveolens)، گشنیز (Coriandrum sativum) و رازیانه (Foeniculum vulgare) در شرایط گلخانه. نشریة پژوهش‌های زراعی ایران. 10(1): 124-116.
بدل‌زاده ا، رفیعی‌الحسینی م، دانش‌شهرکی ع و قبادی‌نیا م (1395) اثر کم‌آبیاری و سطوح مختلف کود دامی، شیمیایی و تلفیقی بر عملکرد و برخی صفات آگرومورفولوژیک گیاه دارویی بادرشبو. به‌زراعی کشاورزی. 18(1): 156-141.
پوراسماعیل پ، حبیبی د، توسلی ا، مشهدی‌اکبربوجار م، روشن ب، رفیعی ح و شکروی م (1386) بررسی تأثیر پلیمر سوپرجاذب آب در ارتقای عملکرد و اجزای عملکرد ارقام مختلف لوبیا قرمز تحت تنش خشکی. فصلنامة دانش کشاورزی ایران. 4(3): 316-305.
پوریوسف م (1393) تأثیر تنش خشکی انتهای فصل و زمان برداشت بر عملکرد دانه و محتوای اسانس رازیانه (Foeniculumvulgare Mill). دوماهنامة علمی-پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. 30(6): 889-897.
پیرزاد ع‌ر، فیاض مقدم ا، رازیان م و راعی ی (1391) بررسی عملکرد گل و اسانس و شاخص برداشت بابونة آلمانی تحت رژیم‌های آبیاری و مقادیر سوپرجاذب A200. نشریة دانش کشاورزی و تولید پایدار. 22(3): 99-85.
توحیدی مقدم ح‌ر و مظاهری اح (1390) بررسی کاربرد سطوح مختلف کود دامی و پلیمر سوپرجاذب بر ویژگی‌های کمّی، کیفی و فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی سویا در شرایط تنش خشکی. مجلة پژوهش‌های به‌زراعی. 3(4): 398-375.
حسن‌زاده ا و فرج‌زاده معماری تبریزی ا (1395) ارزیابی اکوفیزیولوژیک سه رقم ذرت (Zea mays L.) در سطوح آبیاری و کاربرد سوپرجاذب. نشریة علمی پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی. 10(37): 166-151.
خادم س‌ع، رمرودی م، گلوی م و روستا م‌ج (1390) تأثیر تنش خشکی و کاربرد نسبت‌های مختلف کود دامی و پلیمر سوپرجاذب بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت دانه‌ای (Zea maysL.). مجلة علوم گیاهان زراعی ایران. 42(1): 115-123.
دانشمندی م و عزیزی م (1388) تأثیر پلیمر سوپرجاذب آب  (Super absorbent polymer)در شرایط تنش خشکی بر خصوصیات فیزیکومورفولوژیکی، عملکرد محصول و انباشت متابولیت‌های سازگاری در گیاه دارویی ریحان اصلاح‌شده. ششمین کنگرة علوم باغبانی ایران. 1276-1279.
روستایی خ، موحدی دهنوی م، خادم س‌ع و اولیایی ح‌ر (1391) اثر نسبت‌های مختلف کود دامی و پلیمر سوپرجاذب بر خواص کمّی و کیفی سویا تحت تنش خشکی. مجلة به‌زراعی کشاورزی. 14(1): 42-33.
رهبریان پ و افشارمنش غ‌ر (1390) اثر کم‌آبیاری و کود دامی بر عملکرد و برخی صفات مورفولوژیکی گیاه دارویی بادرشبو (Dracocephalum modavica) در جیرفت. مجلة علمی-پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی و علف‌های هرز. 5(17): 41-52.
نوروزی شهری ف،پوریوسفم،توکلیا،صباج ویزدی‌نژادعر (1394)ارزیابیکارکردبرخیازتوده‌هایرازیانة (Foeniculum vulgare Mill) بومیایرانتحتشرایطتنشخشکی. مجلة علومگیاهانزراعیایران. 46(1): 46-49.
نه‌بندانی ع‌ر، سلطانی ا و درویشی‌راد پ (1394) تأثیر تنش خشکی انتهای فصل بر مصرف آب رشد و عملکرد نخود. مجلة پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی. 7(23): 27-17.
Haynes RJ and Naidu R (1998) Influence of lime fertilizers and manure applications on soil organic matter content and soil physical conditions: A review. Nutrient Cycling in Agroecosystems. 51(2): 123-137.
James EA and Richards D (1986) The influence of iron source on the water–holding properties of potting media amended with water–absorbing polymers. Scientia Horticulturae. 28: 201-208.
Khalili Mahalleh J, Heidari Sharif Abad H,Nourmohammadi G, Darvish F,Majidi Haravan I and Valizadegan E (2011) Effect of superabsorbent polymer (Tarawat A200) on forage yield and qualitative characters in corn under deficit irrigation condition in Khoyzone (Northwest of Iran). Advances in Environmental Biology. 5(9): 2579-02587.
Mikiciuk G, Mikiciuk M and Hawrot-paw M (2015) Influence of superabsorbent polymer on the chemical composition of strawberry (FragariaananassaDuch.) and biological activity in the soil. Folia Horticulturae. 27(1): 63-69.
Moslemi Z, Habibi D, Asgharzadeh A, Ardakani MR, Mohammadi A and Sakari A (2011) Effects of super absorbent polymer and plant growth promoting rhizobacteria on yield and yield components of maize under drought stress and normal conditions. African Journal of Agricultural Research. 6(9): 4471-4476.
Reynolds MP,Ortiz-Monasterio JI and McNabA (Eds.) (2001) Application of physiology in wheat breeding Mexico, DF:CIMMYT, 240 p.
Roe NE, Stoffella PJ and Greatz D (1997) Composts from various municipal solid waste feed stocks affect vegetable crops. I. Emergence and seedling Growth. Journal of the American Society for Horticultural Science. 122(3): 427-432.
Shirani Rad AM (2012) Study of water stress effect on yield and some agronomic traits of spring rapeseed varieties. International Journal of Science and Advanced Technology. 2(2): 2221- 8386.
Sullivan P (2002) Drought resistant soil. Journal of Soil and Water Conservation. 49(2): 1-12.