نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد - ایران

2 دانشیار گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد - ایران

چکیده

جهت بررسی اثر سطوح مختلف آبیاری بر اجزای عملکرد و میزان پرولین برگ گلرنگ بهاره رقم محلی اصفهان، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد، در سال زراعی 93-1392 انجام گرفت. فاکتور اصلی این آزمایش شامل چهار سطح مختلف آبیاری (پس از 50، 80، 130 و 180 میلی‏متر تبخیر آب از تشتک تبخیر کلاس A) و فاکتور فرعی شامل محلول‏‏پاشی اسید هیومیک (به میزان صفر، 1، 3 و 6 لیتر در هکتار) بود. صفات مورد ارزیابی در این آزمایش شامل تعداد طبق در بوته، وزن هزاردانه، درصد روغن، عملکرد دانه، میزان پرولین و عملکرد روغن بودند. سطوح مختلف آبیاری و محلول‏پاشی اسید هیومیک به صورت معنی‏داری بر صفات فوق اثرگذار بودند. براساس نتایج مقایسات میانگین، آبیاری کمتر باعث کاهش معنی‏دار و محلول‏پاشی اسید هیومیک نیز سبب افزایش معنی‏دار صفات تعداد طبق در بوته، وزن هزاردانه، عملکرد دانه و عملکرد روغن گردید. با افزایش دور آبیاری و همچنین افزایش میزان محلول‏پاشی اسید هیومیک، صفات درصد روغن و میزان پرولین نسبت به تیمار شاهد افزایش معنی‏داری را نشان دادند. ضمناً افزایش دور آبیاری درصد روغن دانه را از 22/22 به 43/25 درصد ارتقا داده است. عملکرد روغن نیز در اثر افزایش دور آبیاری از 7/393 کیلوگرم در هکتار در تیمار 50 میلی‏متر، به 7/289 کیلوگرم در هکتار در تیمار 180 میلی‏متر تبخیر رسید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effect of humic acid on some yield characteristics and leaf proline content of safflower under different irrigation regimes

نویسندگان [English]

  • Esmaeil Karimi 1
  • Ali Tadayyon 2
  • Mahmour Reza Tadayyon 2

1 M.Sc. Student, Department of Agronomy, Faculty of Agriculture, Shahrekord University, Shahrekord - Iran

2 Associate Professor, Department of Agronomy, Faculty of Agriculture, Shahrekord University, Shahrekord - Iran

چکیده [English]

In order to investigate the effect of different irrigation regimes on yield and leaf proline content of a spring Isfahan local variety of safflower, a field experiment was conducted as split plot in Randomized Complete Block Design with three replications at the Research Station of Shahrekord University in 2013-2014. The main factor consisted of four different irrigation regimes (irrigation after 50, 80, 130 and 180 mm evaporation of water from evaporation pan class A) and subplots were spraying humic acid (at a rate of zero, one, three and six liters per hectare). Evaluated traits in this experiment included, the number of heads per plant, 1000 seeds weight, oil content, grain yield, oil yield and leaf proline content. Irrigation treatments and foliar application of humic acid significantly contributed to the above characteristics. Based on means comparisons, less irrigation caused a significant decrease and spraying humic acid also increased significantly number of heads per plant, 1000 seeds weight, grain yield and oil yield. Also, with increased Irrigation and increase application of humic acid, oil content and proline compared to the control group showed a significant increase. In addition, increased irrigation, increase seed oil content from 22.22 percent to 25.43 percent (in irrigation treatment after 180 mm evaporation and application of six lit/ha) has been upgraded. Oil yield also decreased as a result of irrigation after 50 mm evaporation from 394 to 289 kg per hectare after 180 mm evaporation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • 1000 seeds weight
  • Foliar Application
  • Grain yield
  • oil content
  • oil yield
  • proline
1 . اصغری‏میدانی ج کریمی ا و پورمحمد ع (1392) تأثیر روش‏های مختلف خاک‏ورزی و کاشت بر رطوبت خاک و عملکرد گلرنگ در تناوب با گندم در مناطق دیم. آب و خاک. 23(1): 245-237.
2 . امیدی اح (1390) اثر قطع آبیاری در مراحل مختلف رشد بر عملکرد دانه و شاخص‏های تحمل به تنش در سه رقم گلرنگ. علوم زراعی ایران. 13(1): 130-116.
3 . امیری م، عرب م، آزادگان ب و مطلبی ا (1392) بررسی تأثیر اسید هیومیک بر اجزای عملکرد و دوام عمر گل شاخه بریده ژبرا. نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی. 11(42): 49-46.
4 . امینی ف سعیدی ق و ارزانی ا (1383) روابط بین عملکرد دانه و اجزای آن در ژنوتیپ‏های گلرنگ. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. 45: 535-525.
5 . آلیاری ه، شکاری ف و شکاری ف (1379) دانه‏های روغنی. زراعت و فیزیولوژی. انتشارات عمیدی تبریز. 182 ص.
6 . باغخانی ف و فرحبخش ح (1387) اثرات تنش خشکی بر عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیکی سه رقم گلرنگ بهاره. پژوهش کشاورزی: آب، خاک و گیاه در کشاورزی. 8(2): 57-45.
7 . بوربور ر، مطلبی ا و اردبیلی ز (1392) بررسی کاربرد کودهای آلی و معدنی بر روی برخی از ویژگی‏های فیزیولوژیکی در گل میخک. دومین همایش ملی مباحث نوین در کشاورزی. 7 ص.
8 . بهدانی م ‏ع و جامی‌الاحمدی م (1387) ارزیابی رشد و عملکرد ارقام گلرنگ در تاریخ‏های مختلف کاشت. پژوهش‏های زراعی ایران. 6(2): 254-245.
9 . بهدانی م‏ع و جامی‏الاحمدی م (1389) عکس‏العمل ارقام گلرنگ بهاره به فواصل مختلف آبیاری در شرایط بیرجند. پژوهش‏های زراعی ایران. 8(2): 323-315.
10 . بیگی س، گلچین ا و شفیعی س (1390) تأثیر سطوح مختلف نیتروژن و مولیبدن محلول غذایی بر صفات کمی و کیفی غلظت نیترات در خیار سبز در محیط آبکشت. علوم و فنون کشت‏های گلخانه‎ای. 2(6): 48-37.
11 . پالیزدار م، دلخوش ب، شیرانی‏راد ا ح و نورمحمدی ق (1391) بررسی اثر رژیم‏های آبیاری و مقادیر پتاسیم بر عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ (Carthamus tinctorius L.). تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. 28(4): 645-628.
12 . پروازی‏شندی س، پازکی ع، اصغرزاده ا، آزادی ا و پاک‏نژاد ف (1392) اثر دور آبیاری، اسید هیومیک و باکتری‏های محرک رشد بر ویژگی‏های فیزیولوژیکی گندم رقم کویر در منطقه شهر ری. فیزیولوژی گیاهان زراعی. 5(18): 33-19.
13 . جباری اورنج م و عبادی ع (1390) تأثیر آبیاری تکمیلی بر جذب عناصر، روابط آبی و ارزیابی تحمل به خشکی در گلرنگ در شرایط اردبیل. تنش‏های محیطی در علوم زراعی. 3(2): 127-115.
14 . جعفرزاده کنارسری م و پوستینی ک (1377) بررسی اثر تنش خشکی در مراحل مختلف رشد بر برخی ویژگی‏های مرفولوژیکی و اجزای عملکرد آفتابگردان (رقم رکورد). علوم کشاورزی ایران. 29(2): 361-353.
15 . جهان م سهرابی ر، دعایی ف و امیری م ب (1392) تأثیر کاربرد هیدروژل سوپرجاذب رطوبت در خاک و محلول‏پاشی اسید هیومیک بر برخی ویژگی‏های آگرواکولوژیکی لوبیا (Phaseolus vulgaris L.) در شرایط مشهد. کشاورزی بوم‌شناختی. 3(2): 90-71.
16 . چراتی‏آرائی ع و خانلریان‏خطیری م (1387) بررسی تأثیر سرب بر جوانه‏زنی، مقدار پروتئین و پرولین و ارزش تحمل به سرب در دو رقم کلزا (Brassica napus L.).  علوم محیطی. 5(3): 52-41.
17 . چمانی ف، خدابنده ن، حبیبی د، اصغرزاده ا و داودی‏فرد م (1391) بررسی تأثیر تنش شوری بر عملکرد و اجزای عملکرد در گندم تلقیح شده با باکتری‏های محرک رشد (ازتوباکتر کروکوم، آزوسپیریلیوم لیپوفروم، سودوموناس پوتیدا) و اسید هیومیک. زراعت و اصلاح نباتات. 8(1): 37-25.
18 . حامدی س، مهرگان ع و ملکوتی م‏ج (1384) نقش تغذیه متعادل در کاهش اثرات سوء خشکسالی در گیاهان. نشریه فنی. 424: 21-14.
19 . حیدری م، میری ح ‏ر و مینایی آ (1392) فعالیت آنزیم‏های آنتی‏اکسیدان و ترکیبات بیوشیمیایی گیاه گاوزبان اروپایی (Borago officinalis L.)  در واکنش به تیمارهای تنش خشکی و اسید هیومیک. تنش‏های محیطی در علوم زراعی. 6(2): 170-159.
20 . خواجه‌پور م (1383) گیاهان صنعتی. انتشارات جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان. 580 صفحه.
21 . دامغانی ع، کوچکی ع و زند ا (1385) طراحی و مدیریت بوم‏نظام در کشاورزی پایدار. نهمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران. دانشگاه تهران. صص. 59-36.
22 . داودی‏فرد م، حبیبی د و داودی‏فر ف ‏ا (1391) بررسی اثر تنش شوری بر پایداری غشاء سیتوپلاسمی، میزان کلروفیل و اجزای عملکرد در گندم تلقیح شده با باکتری‏های محرک رشد و اسید هیومیک. زاعت و اصلاح نباتات. 8(2): 86-71.
23 . ذولفقاری ب و یکدانه ا (1389) پیشرفت‏های اخیر در زمینه روش‏های استخراج ترکیب گیاهی. داروهای گیاهی. (1): 55-51.
24 . رامشک نیا ی، صباغ تازه ا و طهماسب‌پور ب (1390) بررسی صفات مهم زراعی ارقام گلرنگ بهاره از طریق روش‏های آماری چند متغیره. اولین همایش تخصصی توسعه کشاورزی استان‌های شمال غرب کشور. 9 ص.
25 . رفیعی ف، کاشانی ع، مامقانی ر و گلچین ا (1384) تأثیر مراحل آبیاری و کاربرد نیتروژن بر عملکرد و برخی خصوصیات مرفولوژیکی هیبرید گلشید آفتابگردان. علوم زراعی ایران. 7(1): 54-44.
26 . رمرودی م و خمر ع (1392) اثرات متقابل محلول‏پاشی اسید سالیسیلیک و تیمارهای مختلف آبیاری بر برخی ویژگی‏های کمی، کیفی و تنظیم‌کننده‏های اسمزی ریحان. تحقیقات کاربردی اکوفیزیولوژی گیاهان. 1(1): 32-19.
27 . سرمدنیا غ و کوچکی ع (1378) جنبه‏های فیزیولوژیک زراعت دیم (ترجمه). انتشارات جاد دانشگاهی مشهد. 424 صفحه.
28 . صالحی ب، باقرزاده ع و قاسمی ب (1389) تأثیر ماده آلی هیومیک اسید بر ویژگی‏های رشد، عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم گوجه‌فرنگی (Lycopersicon esculentum L.). بوم‌شناسی کشاورزی. 2(4): 647-640.
29 . صالحی ب، باقرزاده ‏چهارجویی ع و پاکدلیان ع (1389) بررسی سودمندی مصرف ماده آلی هیومیک اسید بر خصوصیات کمی سه رقم گوجه‌فرنگی. پنجمین همایش ملی ایده‏های نو در کشاورزی. 5 صفحه.
30 . فراست م، ساجدی ن و میزاخانی م (1387) واکنش صفات گیاهی چهار ژنوتیپ گلرنگ در شرایط تنش کمبود آب. یافته‏های نوین کشاورزی. 3(1): 81-67.
31 . فرخی ا، گالشی س، زینلی ا و عبدل‏زاده ا (1383) بررسی تحمل به خشکی 11 ژنوتیپ سویا در مرحله رشد رویشی. علوم کشاورزی و منابع طبیعی. 11(4): 69-59.
32 . قاسمی ا توکل م ‏ر و ذبیحی ح ‏ر (1391) تأثیر نیتروژن، پتاسیم و اسید هیومیک بر رشد رویشی، جذب عناصر نیتروژن و پتاسیم در مینی تیوبر سیب‌زمینی تحت شرایط گلخانه‏ای. زراعت و اصلاح نباتات. 8(1): 56-39.
33 . قربانی ص، خزاعی ح ‏ر، کافی م و بنایان‏اول م (1389) اثر کاربرد هیومیک اسید در آب آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت. بوم‌شناسی کشاورزی. 2(1): 131-123.
34 . قربانی ص، خزاعی ح، کافی م، بنایان‏اول م و صادقی‏شعاع م (1392) تأثیر محلول‏پاشی سطوح مختلف اسید هیومیک بر عملکرد، اجزای عملکرد و شاخص‏های رشدی ذرت. پژوهش‏های به‌زراعی. 5(4): 337-325.
35 . گل‏پرور ا و قاسمی ع (1389) بررسی تجزیه همبستگی و علیت عملکرد دانه و روغن در ارقام گلرنگ بهاره تحت شرایط آبیاری معمول و تنش خشکی. یافته‏های نوین کشاورزی. 4(3): 259-248.
36 . محسن‏نیا ا و جلیلیان ج (1391) اثر تنش خشکی و منابع کودی بر عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ (Carthamus tinctorius L.). بوم‌شناسی کشاورزی. 4(3): 245-235.
37 . مظاهری‏لقب ح، نوری ف، زارع‏ابتانه ح و وفایی م ‏ح (1380) اثر آبیاری تکمیلی بر صفات مهم زراعی سه رقم آفتابگردان در زراعت دیم. پژوهش کشاورزی. 3(1): 41-31.
38 . مظفری ح و حسن‏پور درویشی ح (1392) بررسی تأثیر استفاده از آبیاری با آب شور بر درصد و عملکرد روغن ارقام گلرنگ. زراعت و اصلاح نباتات. 9(1): 61-49.
39 . مظفری ک، عرشی ی و زینالی‏خانقاه ح (1375) بررسی اثر خشکی در برخی از صفات مرفوفیزیولوژیکی و اجزای عملکرد دانه آفتابگردان. نهال و بذر. 12(3): 33-24.
40 . موحدی‏دهنوی م، مدرس‏ثانوی ع ‏م، سروش‏زاده ع و جلالی م (1383) تغییرات میزان پرولین، قندهای محلول کل، کلروفیل (Spad) و فلورسانس کلروفیل در ارقام گلرنگ پاییزه تحت تنش خشکی و محلول‏پاشی روی و منگنز. بیابان. 4(1): 109-93.
41 . نارکی ف (1381) زراعت گلرنگ. نشریه ترویجی وزارت جهاد کشاورزی، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، معاونت ترویج، ایستگاه تحقیقاتی گچساران. 3(3): 61-42.
44 . یاری پ، کشتکار ا ‏ح، سپهری ع و مظاهری‏لقب ح (1392) بررسی تحمل به خشکی ژنوتیپ‏های گلرنگ بهاره با استفاده از شاخص‏های تحمل در منطه همدان. دومین همایش توسعه پایدار کشاورزی و محیط زیست سالم. 15 ص.
45 . یداللهی پ، اصغری‏پور م، خیری ن و قادری ا (1393) اثر تنش خشکی و انواع کود آلی بر عملکرد روغن و ویژگی‏های بیوشیمیایی گلرنگ (Carthamus tinctorius L.). تولید گیاهان روغنی. 1(2): 40-27.
 
44 . Abdel-Mawgoud AMR, El-Greadly NHM, Helmy YI and Singer SM (2007) Responses of tomato plants to different rates of humic based Fertilizer and NPK Fertilization. Journal of Applied Sciences Research. 3(2): 169-174.
45 . Anonymous FAO (2014) Statistical Yearbook [Online]. Available at: http://www.Fao.org. (accessed 15 May 2014).
46 . Bates IS, Waldern RP and Tear ID (1973) Rapid determination of free praline for water stress studies. Plant And Soil. 39:205-207.
47 . Clapp CE, Chen Y, Hayes MHB and Cheng HH (2001) Plant growth promoting activity of humic substances. International Humic Science Society. 243-255.
48 . Pena-Mendez EM Havel J and Patocka J (2005) Humic substances. compounds of still unknown structure: applications in agriculture, industry, environment, and biomedicine. Journal of Applied Biomedicine. 3: 13-24.
49 . Pinton R Cesco S Lacoletting G Astolfi S and Varanini Z (1999) Modulation of NO3- uptake by water extractable humic substances: involvement of root plasma membrance H+ ATPase. Plant and Soil. 215: 155-161.
50 . Rameshknia Y Tahmasebpoor B and SabbaghTazeh E (2013) Investigation the Important Traits of Spring Safflower Varieties through Multivariate Statistical Methods. Bulletin of Environment, Pharmacology And Life Sciences. 2(8): 29-34.
51 . Schmidt RE and Zhang X (1998) How humic substances help turfgrass grow. Golf Course Management. Pp. 65-68.
52 . Shabban SHA Manal FM and Afifi MHM (2009) Humic acid foliar application to minimize soil applied fertilization of surface irrigated wheat. Agriculture Sciences. 5(2): 207-210.
53 . Sharma AK (2002) A Handbook Of Organic Farming. Agrobios, India. Pp. 627.