مدینه بیژنی؛ سعید صوفی زاده؛ امیرحسین شیرانی راد؛ حمید جباری
چکیده
به منظور بررسی واکنش ارقام کلزا (Brassica napus L.) به تنش خشکی آخر فصل، آزمایشی مزرعه‌ای به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در دو سال زراعی (98-1396) در مزرعه تحقیقاتی موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج انجام شد. تیمارهای تنش خشکی شامل آبیاری کامل (شاهد)، قطع آبیاری از مرحله خورجین-دهی تا پایان رشد و قطع آبیاری ...
بیشتر
به منظور بررسی واکنش ارقام کلزا (Brassica napus L.) به تنش خشکی آخر فصل، آزمایشی مزرعه‌ای به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در دو سال زراعی (98-1396) در مزرعه تحقیقاتی موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج انجام شد. تیمارهای تنش خشکی شامل آبیاری کامل (شاهد)، قطع آبیاری از مرحله خورجین-دهی تا پایان رشد و قطع آبیاری از مرحله گلدهی تا پایان رشد در کرتهای اصلی و ارقام بهاره کلزا شامل ساری‌گل، آر جی اس 003، هایولا 401، ظفر و دلگان در کرتهای فرعی بودند. نتایج نشان داد تنش خشکی به خصوص در قطع آبیاری از گلدهی در تمام ارقام مورد مطالعه منجر به کاهش معنیدار طول دوره رشد، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، درصد روغن، عملکرد روغن، کارایی مصرف آب در تولید دانه و کارایی مصرف آب در تولید روغن گردید. بیشترین عملکرد دانه در آبیاری کامل در ارقام دلگان، ظفر، آر جی اس 003 و هایولا 401 به ترتیب با 3959، 3886، 3776 و 3650 کیلوگرم در هکتار حاصل شد. در شرایط تنش ارقام آر جی اس 003، دلگان و هایولا 401 با واکنش مناسب‌تر در قطع آبیاری از خورجین‌دهی با عملکرد دانه به ترتیب 2841، 2812 و 2716 کیلوگرم در هکتار بر سایر ارقام برتری داشتند. ارقام دلگان، آر جی اس 003 و هایولا 401 با تولید به ترتیب 2357، 2276 و 2185 کیلوگرم دانه در شرایط قطع آبیاری از گلدهی نیز به عنوان ارقام مناسب در کرج توصیه می‌گردند.
معصومه گنجی؛ سراله گالشی؛ حمید جباری؛ فروغ سنجریان؛ بنیامین ترابی
چکیده
زمینه: تنش آبی از مهمترین عوامل محیطی موثر بر فرآیندهای حیاتی و عملکرد گیاهان زراعی است.
هدف: هدف مطالعه بررسی تاثیر تنش آبی بر صفات فیزیولوژیک و بیوشیمیایی ژنوتیپهای گلرنگ بود.
روش پژوهش: آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر طی سالهای 99-1397 اجرا شد. ...
بیشتر
زمینه: تنش آبی از مهمترین عوامل محیطی موثر بر فرآیندهای حیاتی و عملکرد گیاهان زراعی است.
هدف: هدف مطالعه بررسی تاثیر تنش آبی بر صفات فیزیولوژیک و بیوشیمیایی ژنوتیپهای گلرنگ بود.
روش پژوهش: آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر طی سالهای 99-1397 اجرا شد. تیمارها شامل دو سطح آبیاری (40 و 80% تخلیه آب در دسترس) و سه ژنوتیپ پرنیان، گلدشت و قزاقی بود. کاشت گیاه در ستونهای خاک به ارتفاع 150 و قطر 23 سانتیمتر و آبیاری با سیستم قطرهای انجام شد. فعالیت آنزیمهای آنتیاکسیدانی، تجمع مالون-دآلدئید، پرولین، محتوی نسبی آب، کلروفیل، عملکرد دانه و ترکیب اسیدهای چرب در پایان آزمایش اندازهگیری شد.
یافتهها: در اثر تنش آبی، افزایش تجمع پراکسید هیدروژن و مالون-دآلدئید میزان فعالیت آنزیمهای کاتالاز و پراکسیداز را به ترتیب 1 و 5/2 واحد آنزیمی افزایش داد. محتوی پرولین در شرایط تنش آبی حدود 16 برابر افزایش داشت. در مقابل، محتوی نسبی آب برگ کاهش معنی‌داری نشان داد که سبب افزایش دمای کانوپی و کاهش 70% عملکرد دانه شد. ژنوتیپ قزاقی کمترین میزان افزایش دمای کانوپی در شرایط تنش را داشت و عملکرد پایدارتری نشان داد. بعلاوه، تحت تنش آبی ترکیب اسیدهای چرب روغن دانه تغییر یافت و مقدار لینولئیک اسید در شرایط تنش آبی 8/1% کاهش داشت.
نتیجهگیری: نتایج نشان داد علاوه بر صفات فیزیولوژیک مرتبط با تنش، عدم افزایش نسبت اسیدهای چرب اشباع/غیراشباع نیز شاخص مهمی در شناسایی ژنوتیپهای برتر جهت توسعه کشت تحت شرایط کم آبی میباشد.
حمید جباری؛ مجید غلامحسینی؛ محمدباقر ولی پور؛ محمدرضا نظری؛ امیرحسن امیدی؛ حبیب تشکری میمند
چکیده
هدف: این پژوهش بهمنظور تأثیر رژیمهای آبیاری بر صفات مورفولوژیک ریشه و اندام هوایی ژنوتیپهای گلرنگ انجام شد.روش پژوهش: این آزمایش با استفاده از لوله‌های پلیکا (پیویسی) در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در سال زراعی 99-1398 انجام شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با ...
بیشتر
هدف: این پژوهش بهمنظور تأثیر رژیمهای آبیاری بر صفات مورفولوژیک ریشه و اندام هوایی ژنوتیپهای گلرنگ انجام شد.روش پژوهش: این آزمایش با استفاده از لوله‌های پلیکا (پیویسی) در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در سال زراعی 99-1398 انجام شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای موردبررسی شامل رژیم آبیاری در دو سطح آبیاری کامل (شاهد) و تنش خشکی (بهترتیب آبیاری پس از تخلیه 40 و 80 درصد رطوبت قابل استفاده در خاک) و ژنوتیپهای مختلف گلرنگ شامل تودههای محلی ورامین، همند (آبسرد)، ژنوتیپ قزاقستانی و ارقام امیر، گلدشت و پرنیان بودند.یافتهها: نتایج نشان داد در شرایط تنش خشکی، طول و قطر ریشه بهترتیب به میزان 6/28 و 6/13 درصد افزایش و صفات وزن خشک ریشه، محتوای نسبی آب برگ، تعداد غوزه، تعداد دانه در بوته و عملکرد دانه در واحد آزمایشی بهترتیب 6/23، 2/15، 4/25، 3/63 و 9/74 درصد کاهش یافت. در شرایط آبیاری کامل، رقم امیر با برخورداری از سیستم ریشهای مناسب (وزن خشک ریشه 7/7 گرم و طول ریشه 71 سانتیمتر) و حداکثر تعداد دانه از بیشترین عملکرد دانه در واحد آزمایشی (03/5 گرم در بوته) برخوردار بود. رقم امیر در شرایط تنش خشکی با گلدهی زودهنگام، وزن خشک و طول ریشه زیاد، برخورداری از بیشترین فعالیت آنزیمهای کاتالاز و پراکسیداز، بیشترین عملکرد دانه در واحد آزمایشی (67/1 گرم در بوته) را دارا بود.نتیجهگیری: بهطور کلی، رقم امیر به‌دلیل برخورداری از سیستم ریشهای مناسب و ویژگیهای برتر زراعی، عملکرد دانه بیش‌تری داشت و ژنوتیپ برتر بود.
حمید جباری؛ فرید گل زردی؛ فرناز شریعتی؛ هرمز اسدی
چکیده
مطالعه حاضر با هدف بررسی کمی و کیفی علوفه ارقام گلرنگ در سه زمان برداشت علوفه براساس مراحل نموی گیاه به‌صورت آزمایش کرتهای خردشده در زمان در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار طی دو سال زراعی 1398-1397 و 1399-1398 در مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج اجرا شد. عامل اصلی شامل سه رقم گلرنگ (گلدشت، گل‌مهر و پرنیان) بود و سه ...
بیشتر
مطالعه حاضر با هدف بررسی کمی و کیفی علوفه ارقام گلرنگ در سه زمان برداشت علوفه براساس مراحل نموی گیاه به‌صورت آزمایش کرتهای خردشده در زمان در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار طی دو سال زراعی 1398-1397 و 1399-1398 در مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج اجرا شد. عامل اصلی شامل سه رقم گلرنگ (گلدشت، گل‌مهر و پرنیان) بود و سه زمان برداشت علوفه (مراحل رشد سریع ساقه، شاخهدهی و گلدهی) به‌عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. اثر سال تنها بر صفات ارتفاع بوته و کربوهیدرات‌های محلول در آب در سطح آماری پنج درصد معنیدار بود. نتایج حاصل نشان داد که اثر متقابل رقم× زمان برداشت بر عملکرد علوفه تر، ارتفاع بوته، کربوهیدرات‌های محلول در آب و الیاف نامحلول در شوینده خنثی در سطح احتمال یک درصد معنیدار بود. بالاترین عملکرد علوفه تر (52103 کیلوگرم در هکتار) با برداشت رقم گل‌مهر در مرحله آغاز گلدهی به‌دست آمد، اما بیشترین عملکرد ماده خشک در ارقام گل‌مهر و پرنیان مشاهده شد. در مرحله شاخهدهی بیشترین عملکرد ماده خشک بهمیزان 11900 کیلوگرم در هکتار حاصل شد و محتوای پروتئین خام در این مرحله 57/14 درصد بود. در مقابل حداکثر محتوای پروتئین خام در مرحله گلدهی و به میزان 22/19 درصد حاصل شد، اما میانگین عملکرد ماده خشک در این مرحله 9937 کیلوگرم در هکتار بود. حداکثر و حداقل ارزش نسبی تغذیهای (3/130 و 3/92 درصد) بهترتیب در علوفه ارقام گلدشت و گل‌مهر به ثبت رسید. بر این اساس، از بین ارقام موردبررسی رقم پرنیان و از بین مراحل رشد، برداشت علوفه در مرحله شاخهدهی به‌عنوان تیمار برتر برای دستیابی همزمان به حداکثر عملکرد و کیفیت علوفه گلرنگ معرفی می‌شود.
سید بصیر موسوی؛ سعید سیف زاده؛ حمید جباری؛ علیرضا ولدآبادی؛ اسماعیل حدیدی ماسوله
چکیده
این پژوهش بهمنظور بررسی واکنش دو رقم گلرنگ آبی به شرایط تنش خشکی و محلول‌پاشی هورمون اکسین، به‌صورت آزمایش اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار طی دو سال زراعی 97-1396 و 98-1397 در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج اجرا شد. در این آزمایش آبیاری در دو سطح بدون تنش خشکی (شاهد) و قطع آبیاری ...
بیشتر
این پژوهش بهمنظور بررسی واکنش دو رقم گلرنگ آبی به شرایط تنش خشکی و محلول‌پاشی هورمون اکسین، به‌صورت آزمایش اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار طی دو سال زراعی 97-1396 و 98-1397 در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج اجرا شد. در این آزمایش آبیاری در دو سطح بدون تنش خشکی (شاهد) و قطع آبیاری از مرحله آغاز پرشدن دانه در کرتهای اصلی و ارقام پدیده و گلدشت و محلول‌پاشی هورمون اکسین در دو سطح محلول‌پاشی با آب مقطر (شاهد) و کاربرد هورمون اکسین در یک مرحله (اواسط گلدهی) به غلظت 3000 میلیگرم در لیتر (30 پیپیام) در کرتهای فرعی به‌صورت فاکتوریل ارزیابی شدند. در شرایط محلول‌پاشی هورمون اکسین و محلول‌پاشی با آب مقطر (شاهد) در هر دو تیمار آبیاری معمول و تنش خشکی، بیشترین تعداد کل طبق در بوته در رقم گلدشت بهترتیب بهمیزان 3/26، 3/24 و بیشترین تعداد کل دانه در بوته در رقم گلدشت بهترتیب بهمیزان 708 و 592 مشاهده شد. محلول‌پاشی اکسین و آبیاری تأثیر معنی‌داری بر درصد روغن دانه نداشت. رقم گلدشت به‌دلیل دمای طبق کم‌تر، غلظت کربوهیدرات محلول برگ بیشتر، تعداد طبق و وزن هزاردانه بیشتر عملکرد دانه بالاتری در مقایسه با رقم پدیده داشت. نتایج کلی نشان داد که اثر تیمارهای موردبررسی تحت تأثیر سال قرار گرفت و با وجود تأثیر مثبت محلول‌پاشی هورمون اکسین بر برخی از اجزای عملکرد دانه گلرنگ در هر دو سطح آبیاری، محلول‌پاشی هورمون اکسین در مرحله اواسط گلدهی دانه تأثیر معنی‌داری بر عملکرد دانه نداشت.
حمید جباری؛ حمیدرضا فنایی؛ فرناز شریعتی؛ حمید صادقی گرمارودی؛ محمد عباسعلی؛ امیر حسین امیدی
چکیده
این مطالعه با هدف ارزیابی تنوع ژنتیکی 122 ژنوتیپ گلرنگ موجود در مؤسسه تحقیقات ژنتیک گیاهی و گیاهان زراعی (IPK) و مرکز بین‌المللی اصلاح گندم و ذرت (CIMMYT) و مقایسه خصوصیات زراعی آنها با پنج رقم زراعی گلرنگ کشور طی سال زراعی 97-1396 به‌صورت آگمنت بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر ...
بیشتر
این مطالعه با هدف ارزیابی تنوع ژنتیکی 122 ژنوتیپ گلرنگ موجود در مؤسسه تحقیقات ژنتیک گیاهی و گیاهان زراعی (IPK) و مرکز بین‌المللی اصلاح گندم و ذرت (CIMMYT) و مقایسه خصوصیات زراعی آنها با پنج رقم زراعی گلرنگ کشور طی سال زراعی 97-1396 به‌صورت آگمنت بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج انجام شد. نتایج بیانگر وجود تنوع ژنتیکی بالا در ژرم‌پلاسم موردمطالعه بود. در بین ژنوتیپهای موردمطالعه 36 ژنوتیپ بیخار، 81 ژنوتیپ خاردار و 10 ژنوتیپ با خار کم وجود داشت. تجزیه به مؤلفههای اصلی منجر به شناسایی سه مؤلفه اصلی شد که در مجموع 5/56 درصد از تغییرات کل را توجیه کردند. مؤلفه اول با توجیه 5/29 درصد تغییرات کل به‌عنوان مؤلفه اجزای عملکرد و عامل دوم با توجیه 9/15 درصد از واریانس کل به‌عنوان مؤلفه فنولوژی و معماری گیاه نامگذاری شد. گروه‌بندی از طریق تجزیه مؤلفههای اصلی ژنوتیپ‌ها را به چهار گروه تقسیم نمود. گروه اول از مقادیر بالای عملکرد دانه برخوردار بودند و ژنوتیپ شماره 70 با بیشترین عملکرد دانه (5667 کیلوگرم در هکتار) در این گروه قرار گرفت. مقادیری عددی اجزای عملکرد نظیر وزن هزاردانه، تعداد طبق و تعداد دانه در بوته در گروه سوم بالاتر از سایر گروهها بود. در مجموع ژنوتیپ آلمانی شماره 70 با عملکرد دانه زیاد به‌همراه ژنوتیپ شماره 45 با گلدهی زودهنگام میتوانند در برنامههای به‌نژادی گلرنگ مورداستفاده قرار گیرند.
حمید جباری؛ نیر اعظم خوش خلق سیما؛ غلام عباس اکبری؛ ایرج اله دادی؛ امیر حسین شیرانی راد؛ علی حامد
چکیده
به منظور بررسی رابطه سیستم ریشهای با روابط آبی گیاه کلزا در شرایط تنش خشکی، یک آزمایش گلدانی در گلخانه فیزیولوژی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران واقع در شهر کرج، در سال 1391 انجام شد. در این بررسی پنج رقم کلزای تجاری پاییزه در چهار تیمار آبیاری، به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی ارزیابی شدند. نتایج نشان داد ...
بیشتر
به منظور بررسی رابطه سیستم ریشهای با روابط آبی گیاه کلزا در شرایط تنش خشکی، یک آزمایش گلدانی در گلخانه فیزیولوژی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران واقع در شهر کرج، در سال 1391 انجام شد. در این بررسی پنج رقم کلزای تجاری پاییزه در چهار تیمار آبیاری، به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که واکنش ارقام از نظر تغییرات هدایت روزنهای، عدد اسپد، طول و قطر ریشه، صفات مورفولوژی، عملکرد و اجزای عملکرد به سطوح آبیاری متفاوت بود. در تیمار شاهد، بیشترین عملکرد دانه در رقم ‘کوپر’[1] و به واسطه تولید بالاترین تعداد خورجین در گیاه مشاهده شد، درحالیکه در تیمارهای تنش خشکی رقم ‘اپرا’[2] از بالاترین عملکرد دانه برخوردار بود. این موضوع با بالاتر بودن طول و قطر ریشه در رقم ‘اپرا’ مرتبط بود که به موجب آن دوام سطح برگ بالا، بیشترین میزان هدایت روزنهای، تعداد خورجین و تعداد دانه در خورجین نیز در همین رقم مشاهده شد. نتایج کلی پژوهش حاضر نشان داد که نقش خصوصیات مورفولوژی ریشه در افزایش تحمل به خشکی در گیاه کلزا بسیار پررنگ است و یک سیستم ریشهای کارآمد به همراه هدایت روزنهای بالا، دوام سطح برگ زیاد و تولید تعداد خورجین زیاد بیشترین نقش را در پایداری عملکرد دانه کلزا در شرایط تنش خشکی دارد. [1]. Cooper [2]. Opera