نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه اگروتکنولوژی، پردیس بین‌الملل، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 استاد، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده کشاورزی، گروه زراعت و اصلاح نباتات، تخصص: گیاهان دارویی، اگرواکولوژی

3 استاد، گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

4 دانشیار، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند، بیرجند، ایران

چکیده

به‌منظور بررسی اثر کود سبز و مقادیر نیتروژن بر عملکرد و کارایی مصرف نیتروژن در خرفه آزمایشی در سال زراعی 94-1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بیرجند به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. چهار کود سبز شامل: شاهد (بدون کود سبز)، ماشک گل‌خوشه‌ای (Vicia villosa L.)، منداب (Eruca sativa L.) و مخلوط منداب و ماشک گل‌خوشه‌ای به‌عنوان عامل اصلی و سه سطح کود نیتروژن به‌صورت خالص شامل: صفر (شاهد)، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار به‌عنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان داد که کاربرد کود سبز تأثیری بر عملکرد دانه و علوفه خشک خرفه نداشت. مصرف 100 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار نیز موجب افزایش 81/18 درصدی عملکرد علوفه خشک (3/3992 کیلوگرم در هکتار) نسبت به شاهد (1/3360 کیلوگرم در هکتار) شد. همچنین، استفاده از کود سبز در سطوح بالای نیتروژن باعث بهبود عملکرد و محتوای نیتروژن زیست‌توده و کاهش کارایی جذب و زراعی نیتروژن بر مبنای علوفه شد. با توجه به کاهش کارایی نیتروژن علیرغم مصرف کودهای سبز و نیتروژن و با در نظر گرفتن هزینه‌های تولید و مشکلات زیست‌محیطی، محتوای نیتروژن موجود در خاک (6/54 کیلوگرم در هکتار) جهت تولید پایدار دانه و 50 کیلوگرم در هکتار نیتروژن جهت تولید علوفه خرفه کفایت نموده و مصرف بیشتر نیتروژن جنبه تجملی خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effect of different levels of nitrogen and green manure on yield and nitrogen absorption efficiency in Purslane as a medicinal plant

نویسندگان [English]

  • Hamed Javadi 1
  • Parviz Rezvani Moghaddam 2
  • Mohammad Hassan Rashed Mohasel 3
  • Mohamad Javad Seghatoleslami 4

1 Ph.D. Student, Department of Agrotechnology, Ferdowsi University of Mashhad, International Campus, Mashhad, Iran

2 Professor, Department of Agrotechnology, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.

3 Professor, Department of Agrotechnology, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.

4 Associate Professor, Department of Agriculture, Birjand branch, Islamic Azad University, Birjand, Iran.

چکیده [English]

In order to study the effect of green manure and different levels of nitrogen on yield and nitrogen use efficiency in purslane, an experiment was conducted as a split plot design based on randomized complete block design with three replications at the Research Farm of Birjand University in 2014-2015. Four green manure (control (no green manure), Vicia villosa L., Eruca sativa L., and a mixture of Eruca sativa L. and Vicia villosa L.) and three levels of nitrogen (0 (control), 50 and 100 kg. ha-1) were considered as main plots and sub plots, respectively. The results showed that using green manure had no effect on grain and forage yields of purslane. The use of 100 kg.ha-1 nitrogen also led to 18.81 percent increase of dry forage yield (3992.3 kg. ha-1) compared with the control (3360.1 kg. ha-1). In addition, green manure with high nitrogen levels improved the yield and nitrogen content of biomass and decreased absorption and agronomy efficiency of nitrogen based on forage yield. The results revealed that, considering the reduction of nitrogen efficiency despite the use of green and nitrogen fertilizers and taking into account production costs and environmental problems, the nitrogen content in the soil (54.6 kg. ha-1) is sufficient for stable grain production and 50 kg.ha-1 nitrogen for forage production of purslane, and more nitrogen consumption will be a luxury aspect.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Arugula
  • Forage yield
  • Hairy vetch
  • Grain yield
  • Nitrogen percentage of the biomass
اینانلوفر م، امیدی ح و پازکی ع ر (1392) تغییرات مورفولوژیکی، زراعی و محتوای روغن گیاه خرفه (Portulaca oleracea L.) تحت تأثیر خشکی و کود زیستی/ شیمیایی نیتروژن. فصلنامه گیاهان دارویی. 48: 170-184.
اسدی ق ع، مومن ع، نورزاده م و خرم دل س (1392) اثر سطوح مختلف کودهای آلی و شیمیایی بر عملکرد و شاخص‌های کارایی نیتروژن در گیاه دارویی اسفرزه (Plantago ovata). نشریه بوم‌شناسی کشاورزی. 5(4): 373- 382.
انصاری اردلی س و آقاعلیخانی م (1394) اثر تراکم بوته و مقدار کود نیتروژن بر عملکرد و کیفیت علوفه تاج‌خروس زراعی (Amaranthus cruentus L.). مجله علوم زراعی ایران. 17(1): 35-45.
جهان م، امیری م ب، اقوانی شجری م و تهامی م ک (1392) بررسی کمیت و کیفیت تولید کدو پوست‌کاغذی (Cucurbita pepo L.) تحت تأثیر کشت گیاهان پوششی زمستانه خلر (Lathyrus sativus) و شبدر ایرانی (Trifolium resopinatum)، تلقیح با ریزوباکتری های تحریک کننده رشد گیاه و کاربرد کودهای آلی. نشریه پژوهش‌های زراعی ایران. 11(2): 337-356.
جهان م، امیری م ب، شباهنگ ج، احمدی ف و سلیمانی ف (1392) بررسی اثرات گیاهان پوششی زمستانه و ریزوباکترهای تحریک‌کننده رشد بر جنبه‌هایی از حاصلخیزی خاک و عملکرد محصول در یک سیستم ارگانیک تولید ریحان (Ocimum basilicum L.). نشریه پژوهش‌های زراعی ایران. 11(4): 562-572.
جوادی ح، رضوانی مقدم پ، ثقه‌الاسلامی م ج و موسوی غ ر (1396) بررسی اثر تراکم و تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد خرفه (Portulaca oleracea L.). نشریه پژوهش‌های زراعی ایران. 15(1): 113-123.
رضوانی مقدم پ، سیدی م و آزاد م (1393) مقایسه تأثیر منابع آلی، شیمیایی و بیولوژیک نیتروژن بر کارایی مصرف نیتروژن در سیاهدانه (Nigella sativa L.). دوماهنامه علمی- پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. 30(2): 260-274.
سلطانی نژاد ف، فلاح س ا و حیدری م (1392) اثر منابع و مقادیر مختلف نیتروژن بر رشد و تولید زیست‌توده گیاه دارویی خرفه. نشریه تولید گیاهان زراعی. 6(3): 125-143.
صمدانی ب و منتظری م (1388) استفاده از گیاهان پوششی در کشاورزی پایدار. انتشارات مؤسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور. تهران.186 صفحه.
قاسمی س و موسوی نیک م (1393) اثر باکتری‌های محرک رشد، کود نیتروژن و گوگرد بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه کرچک (Ricinus communis L.) در منطقه سیستان. مجله بوم‌شناسی کشاورزی. 6(2): 275-289.
کوچکی ع ر، نصیری محلاتی م، مرادی ر و علیزاده ی (1394) اثر سطوح مختلف نیتروژن بر عملکرد و کارایی مصرف نیتروژن در کشت مخلوط ذرت و پنبه. نشریه پژوهش‌های زراعی ایران. 13(1): 1-13.
گرامی ف، آیینه بند ا و فاتح ا (1392) اثر کودهای سبز و کود شیمیایی نیتروژنی بر رشد اولیه، عملکرد و اجزای عملکرد گندم. نشریه دانش کشاورزی و تولید پایدار. 23(1): 1-17.
لامعی هروانی ج و اسماعیلی م (1393) تأثیر کشت دوم گیاهان خلر و ماشک به‌عنوان کود سبز بر برخی خصوصیات­خاک و عملکردپیاز وگندم در چرخه تناوب زراعی. مجله به­زراعی نهال و بذر. 2-30(1): 1-18.
یزدانی بیوکی ر، رضوانی مقدم پ، خزاعی ح ر و آستارایی ع ر (1389) بررسی تأثیر کودهای دامی و شیمیایی بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه دارویی ماریتیغال (Silybum marianum L.). نشریه پژوهش‌های زراعی ایران. 8(5): 738-746.
یوسفیان قهفرخی ح ا، ابدالی مشهدی ع ر، بخشنده ع م و لطفی جلال آبادی ا (1394) بررسی اثر مواد جاذب‌الرطوبه، کودهای آلی و شیمیایی بر عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی خرفه (Portulaca oleracea L.) در منطقه اهواز. مجله فرآیند و کارکرد گیاهی. 4(13): 87-96.
Berenguer P, Santiveri F, Boixadera J and Lloveras J (2009) Nitrogen fertilization of irrigated maize under Mediterranean conditions. European Journal of Agronomy. 30: 163-171.
Bingham IJ, Karley AJ, White PJ, Thomas WTB and Russell JR (2012) Analysis of improvements in nitrogen use efficiency associated with 75 years of spring barley breeding. European Journal of Agronomy. 42: 49-58.
Den Hollander NG, Bastiaans L and Kropff MJ (2007) Clover as a cover crop for weed suppression in an intercropping design. II. Competitive ability of several clover species. European Journal of Agronomy. 26: 104-112.
Dordas CA and Sioulas C (2008) Safflower yield, chlorophyll content, photosynthesis, and water use efficiency response to nitrogen fertilization under rainfed conditions. Industrial Crops and Products. 27: 75-85.
Ghahramani R, Eidi M, Ahmadian H, Hamidi Nomani M, Abbasi R, Alipour M and Anissian (2016) Anti-diabetic effect of Portulaca oleracea (purslane) seeds in alloxan-induced diabetic rats. International Journal of Medical Laboratory. 3(4): 282-289.
Guo TW (2006) Crop yield, nitrogen uptake and nitrate-nitrogen accumulation in soil as affected by 23 annual applications of fertilizer and manure in the rainfed region of Northwestern China. Nutrient Cycling in Agroecosystems. 76: 81-94.
Hirel B, Martin A, Terce-Laforque T, Gonzalez-Moro MB and Estavillo JM (2005) Physiology of maize I: a comprehensive and integrated view of nitrogen metabolism in a C4 plant. Physiologia Plantarum. 124: 167–177.
Keerthi P, Pannu RK, Dhaka AK, Daniel J and Yogesh A (2017) Yield, nitrogen uptake and nutrient use efficiency in Indian mustard (Brassica juncea L.) as effected by date of sowing and nitrogen levels in Western Haryana, India. International Journal of Current Microbiology and Applied Sciences. 6(4): 1168-1177.
Kumar R and Kushwaha M (2017) Influence of nitrogen levels and weed management practices on yield and quality of forage pearl millet (Pennisetum glaucum L.). Indian Journal of Animal Nutrition. 34(1): 64-69.
Mosavi SB, Jafarzadeh AA, Neishabouri MR, Ostan S and Feiziasl V (2009) Rye green manure along with nitrogen fertilizer application increases wheat (Triticum aestivum L.) production under dryland condition. International Journal of Agriculture Research. 4(6): 204-212.
Ogg CL (1960) Determination of nitrogen by the micro-Kjeldahl method. Journal of the Association of Official Analytical Chemists. 43: 689-693.
Raun WR and Johnson GV (1999) Improving nitrogen use efficiency for cereal production. Agronomy Journal. 91: 357-363.
Singh U, Ladha JK, Castillo EG, Punzalan G, Tirol-Padre A and Duqueza M (1998) Genotypic variation in nitrogen use efficiency in medium and long-duration rice. Field Crops Research. 58: 35-53.
Singh M (2012) Influence of organic mulching and nitrogen application on essential oil yield and nitrogen use efficiency of rosemary (Rosmarinus officinalis L.). Archives of Agronomy and Soil Science. 59: 273-279.
Shanker N and Debnath S (2016) Hypolipidemic effect of purslane (Portulaca oleracea L.) in rats fed on high cholesterol diet. Journal of Nutrition and Food Sciences. 6(6): 1-8.
Yang SM, Malhi SS, Song JR, Xiong YC, Yue WY, Lu LL, Wang JG and and Guo TW (2006) Crop yield, nitrogen uptake and nitrate-nitrogen accumulation in soil as affected by 23 annual applications of fertilizer and manure in the rainfed region of Northwestern China. Nutrient Cycling in Agroecosystems. 76: 81-94.
Yang YC, Zhang M, Zheng L, Cheng DD, Liu M and Geng YQ (2011) Controlled release urea improved nitrogen use efficiency, yield, and quality of wheat. Agronomy Journal. 103(2): 479-485.