نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• عباس زارعیان ¹
• آیدین حمیدی ²
• فرشید حسنی ²

¹ هیئت علمی / مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال

² هیئت علمی / مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر ونهال

چکیده

به‌منظور بررسی اثر قطع‌آبیاری و محلول‌پاشی پتاسیم بر برخی از ویژگی‏های فیزیولوژیک (فتوسنتز، پایداری غشای سلولی و کلروفیل‌برگ) و شاخص‌برداشت گندم نان، آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار، در سال زراعی90-91 و در دو مکان مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال کرج و مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع‌طبیعی استان یزد اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل تنش‌خشکی (به‌صورت قطع‌آبیاری در سه سطح از مرحله تشکیل سنبله تا رسیدگی فیزیولوژیک، از مرحله شروع دانه‌بندی تا رسیدگی فیزیولوژیک و آبیاری طبیعی)، محلول‌پاشی پتاسیم (در سه سطح عدم محلول‌پاشی، محلول‌پاشی5/1 و 3 درصد سولفات پتاسیم (K₂SO₄)) و ژنوتیپ (در سه سطح دو رقم «پیشتاز»، و«مرودشت» و لاین"WS-82-9"( بودند. نتایج نشان داد که صفات مورد مطالعه با افزایش تنش‌خشکی، به‌طور معناداری کاهش یافتند. بیشترین مقدار شاخص‌برداشت، تحت شرایط آبیاری طبیعی برای لاین "WS-82-9"در منطقة کرج (69/32 درصد) و کمترین مقدار آن، تحت شرایط تنش‌خشکی شدید برای رقم«مرودشت» در منطقة یزد (50/11 درصد) مشاهده شد. پایداری غشای سلولی در رقم‌های مورد مطالعه متفاوت بود و رقم «مرودشت» کمترین پایداری غشای سلول (5/35 درصد) را داشت. محلول‌پاشی3 درصد K₂SO₄، باعث افزایش معنا‌دار صفات فیزیولوژیک، به‌ویژه فتوسنتز برگ در شرایط تنش‌خشکی شدید شد، به‌نحوی‌که فتوسنتز برگ در دو منطقة یزد و کرج به‌ترتیب به میزان 1/99 و 7/69 درصد افزایش یافت. نتایج این تحقیق نشان داد که محلول‌پاشی 3 درصد K₂SO₄ و استفاده از لاین "WS-82-9"در تعدیل آثار تنش‌خشکی، به‌ویژه در مزارعی که در مراحل پایانی دورة رشد با محدودیت آب مواجه هستند، مؤثر است.

کلیدواژه‌ها

• آبیاری‌ طبیعی
• پایداری غشای سلولی
• تنش‌خشکی
• فتوسنتز
• کلروفیل

20.1001.1.83372008.1396.19.4.18.0

عنوان مقاله [English]

Effect of irrigation withholding and foliar potassium application on some physiological characteristics, harvest index and yield of two cultivars and a line of bread wheat

چکیده [English]

In order to evaluate the effect of irrigation withholding and foliar potassium application on some physiological traits (photosynthesis, cell membrane stability and chlorophyll) and harvest index of wheat (Triticum aestivum L.), an experiment was carried out using a split plot factorial based on a randomized complete blocks design with three replications in 2011-2012 in two locations: Seed and Plant Certification and Registration Research Institute, Karaj and Agricultural and Natural Resources Research Center, Yazd. The experimental factors were included drought stress (three levels of irrigation withholdings were irrigation withheld from ear emergence to physiological maturity, irrigation withheld from grain filling to physiological maturity, and normal irrigation) foliar potassium application (without potassium application, 1.5 and 3.0% K₂SO₄) and genotype (two wheat cultivars of ‘Marvdasht’, ‘Pishtaz’and aline‘WS-82-9’). Results showed that the studied characteristics were significantly reduced by increasing drought stress level. The highest harvest index was observed in ‘WS-82-9’ in Karaj under normal irrigation (32.69%) and the lowest harvest index was obtained from ‘Marvdasht’cultivarin Yazd, under severe stress (11.50%). Genotypes were different for cell membrane stability and the lowest rate was belonged to ‘Marvdasht’ (35.5%). Foliar application of 3.0% K₂SO₄ caused to significant differences in physiological characteristics, especially for leaf photosynthesis under severe drought stress condition: photosynthesis increased 99.1 and 69.7% in Yazd and Karaj, respectively. It can be concluded that cultivating of ‘WS-82-9’ and spraying of 3.0% K₂SO₄ were effective to moderate drought stress, especially when fields have limitations for irrigation water at the end of crop life cycle.

کلیدواژه‌ها [English]

• cell membrane stability
• Chlorophyll
• Drought stress
• normal irrigation
• photosynthesis