نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

2 دانشیار گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

3 دانشجوی دکتری، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

به‌صورت کرت­های خردشده بر پایة طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار، در مزرعه­­ای واقع در استان آذربایجان غربی - شهرستان نقده در سال زراعی 92-1391 اجرا شد. سطوح آبیارﻯ در سه سطح (آبیاری بعد از 50 (شاهد)، 100 (تنش متوسط) و 150 میلی­متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A (تنش شدید) و کودهای زیستی (قارچ مایکوریزا، ترکیب ازتوباکتر + فسفر بارور-2، مایکوریزا + ازتوباکتر + فسفر بارور-2 و شاهد) به­ترتیب به‌عنوان کرت­های اصلی و فرعی در آزمایش درنظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که با افزایش سطح آبیاری از 50 به 150 میلی­متر تبخیر از تشتک ارتفاع بوته، تعداد چتر در بوته، وزن هزاردانه، عملکرد دانه، عملکرد زیستی، درصد و عملکرد اسانس زنیان به­طور معناداری کاهش یافت. در بین کودهای زیستی تیمار تلفیقی قارچ مایکوریزا + ازتوباکتر + فسفر بارور-2 نسبت به تیمارهای مصرف جداگانه بیشترین تأثیر را در افزایش صفات مطالعه‌شده داشتند. در هر یک از سطوح آبیاری (50، 100 و 150 میلی­متر تبخیر) بیشترین عملکرد دانه از تیمار کاربرد تلفیقی مایکوریزا + ازتوباکتر + فسفر بارور-2 (783 کیلوگرم در هکتار)، و کمترین عملکرد دانه از تیمار شاهد (400 کیلوگرم در هکتار) به­دست آمد. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of biological fertilizers on quantitative and qualitative yield of ajowan at different irrigation levels

نویسندگان [English]

  • Esmaeil Rezaei-chiyaneh 1
  • Jalal Jalilian 2
  • Elnaz Ebrahimian 3
  • Seyed Mohamad Seyedi 3

1 Assistant Professor, Department of Agronomy, Faculty of Agriculture, University of Urmia, Urmia, Iran

2 Associate Professor, Department of Agronomy, Faculty of Agriculture, University of Urmia, Urmia, Iran

3 Ph.D. Student, Department of Agronomy, Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

چکیده [English]

In order to investigate the effects of different irrigation levels and biological fertilizers on quantitative and qualitative yield of ajowan (Carum copticum L.), a field experiment was conducted at a farm located in West Azerbaijan province - city Nagadeh, Iran during growing season of 2012-2013. The experiment was arranged as split plot based on Randomized Complete Block Design in three replications. The main plots were allocated to irrigation levels (Irrigation after 50 mm (control), 100 mm  (moderate water stresses) and 150 mm (severe water stresses) evaporation from class A pan) and sub-plots were allotted to biological fertilizers (Mycorrhiza, the combination of Azotobacter and Barvar Phosphate-2, Mycorrhiza + Azotobacter + Barvar Phosphate-2 and control). Results showed that by increasing irrigation times from 50 to 150 mm evaporation, plant height, number of umbel per plant, 1000 seed weight, biological yield, seed yield and concentration and content of essential oil in ajowan were significantly decreased. Among the biological fertilizers, combined usage of biofertilizers (Mycorrhiza + Azotobacter + Barvar Phosphate-2) showed greater increment in studied traits than individual consumption. In each irrigation levels (Irrigation after 50, 100 and 150 mm evaporation), the highest seed yield (783 kg/ha) was obtained from combined usage of biofertilizers and the lowest seed yield (400 kg/ha) belonged to control treatment, respectively.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Azotobacter
  • Essential oil
  • Mycorrhiza
  • Pseudomonas
  • Seed yield
1 . انصاری جوینی م، چائی­چی م ر، کشاورز افشار ک و احتشامی س م ر (1390) اثر مصرف کودهای زیستی و شیمیایی فسفر بر عملکرد دانة دو رقم سورگوم دانه‌ای. به­زراعی نهال و بذر. 4(2): 490-471.
2 . آقایی ا ح و احسان­زاده پ (1390) اثر رژیم آبیاری و نیتروژن بر عملکرد و برخی پارامترهای فیزیولوژیک گیاه دارویی کدو تخم کاغذی. علوم باغبانی. 42(3): 299-291.
3 . توحیدی­نژاد ع ا، مدنی ح و جنایی م (1390) کودهای آلی و تولید ورمی­کمپوست. انتشارات دانشگاه شهید باهنر کرمان. 152 ص.
4 . جهان م و نصیری محلاتی م (1391) حاصل‌خیزی خاک و کودهای زیستی (رهیافتی اگرواکولوژیک). انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد. 250 ص.
5 . حمزه­ئی ج و نجاری س (1392) بررسی امکان کاهش مصرف کود شیمیایی نیتروژنه با استفاده از کود زیستی نیتروکسین در تولید گیاه دارویی انیسون. دانش کشاورزی و تولید پایدار. 23(4): 70-57.
6 . حیدری ن، پوریوسف م، توکلی ا و صبا ج (1391) تأثیر تنش خشکی و زمان برداشت بر عملکرد دانه و تولید اسانس آنیسون. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. 28(1): 130-121.
7 . درزی م ت، قلاوند ا، رجالی ف و سفیدکن ف (1385) بررسی کاربرد کودهای زیستی بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی رازیانه. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. 4(22): 292-276.
8 . رضاپور ع، حیدری م، گلوی م و رمرودی م (1390) تأثیر تنش خشکی و مقادیر مختلف کود گوگرد بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه و تنظیم­کننده­های اسمزی در گیاه دارویی سیاه دانه. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. 27(3): 396-384.
9 . رضائی چیانه ا، زهتاب سلماسی س، قاسمی گلعذانی ک و دل­آذر ع (1391) اثر تیمارهای آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد سه توده بومی رازیانه. دانش کشاورزی پایدار. 22(4): 70-55.
10 . رضوانی مقدم پ، امین غفوری ا، بخشائی س و جعفری ل (1392) بررسی اثر کودهای بیولوژیک و آلی بر برخی صفات کمی و مقدار اسانس گیاه دارویی مرزه. بوم­شناسی کشاورزی. 5(2): 112-105.
11 . سلطانی گرد فرامرزی م ک، امیدی ح، حبیبی ح، لباسچی م ح و زارع­زاده ع (1390) بررسی اثر مقادیر مختلف گلیسین بتایین بر صفات مورفولوژیک و عملکرد ارقام بابونه آلمانی تحت تنش خشکی در منطقه یزد. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. 27(2): 289-279.
12 . شباهنگ ج، خرم­دل س و قشم ر ا (1392) ارزیابی تأثیر همزیستی با مایکوریزا بر عملکرد، اجزای عملکرد و اسانس دو گونه دارویی رازیانه و زنیان تحت تأثیر مقادیر نیتروژن. بوم­شناسی کشاورزی. 5(3): 298-289.
13 . ضرابی م، اله­دادی ا، اکبری غ ع، ایران­نژاد ح و اکبری غ ع (1389) کاهش اثرات ناشی از تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت دانه­ای با استفاده از ترکیب کودهای زیستی و فسفر. به­زراعی کشاورزی. 12(2): 50-37.
14 . طاهرخانچی آ، اکبری غ ع، مدرس ثانوی س ع م و قربانی جاوید م (1392) ارزیابی تأثیرات کودهای زیستی بر عملکرد دانه و برخی خصوصیات فیزیولوژیک و بیوشیمیایی گیاه سویا تحت تنش کم­آبی. به­زراعی کشاورزی. 15(3): 153-141.
15 . عابدی م ا، ثقه­الاسلامی م ج و موسوی س غ (1392) تأثیر دور آبیاری و کود نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد رویشی و زایشی ریحان در منطقه بیرجند. بوم­شناسی کشاورزی. 5(4): 349-342.
16 . فلاحی ج، کوچکی ع و رضوانی مقدم پ (1388) بررسی تأثیر کودهای بیولوژیک بر عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی بابونه آلمانی. پژوهش­های زراعی ایران. 7(1): 135-127.
17 . کرمی ا، سپهری ع، حمزه­ئی ج و سلیمی ق (1390) تأثیر کودهای زیستی فسفر و نیتروژن بر صفات کمی و کیفی گیاه دارویی گاوزبان تحت تنش کمبود آب. فنآوری تولیدات گیاهی. 11(1): 50-37.
18 . کوچکی ع، تبریزی ل و قربانی ر (1387) ارزیابی اثر کودهای بیولوژیک بر ویژگی­های رشد، عملکرد و خصوصیات کیفی گیاه دارویی زوفا. پژوهش­های زراعی ایران. 6(1): 137-127.
19 . کوچکی ع، مختاری و، طاهرآبادی ش ب و کلانتری س (1390) ارزیابی عملکرد، اجزای عملکرد ویژگی­های کیفی اسفرزه و پسیلیوم در شرایط تنش رطوبتی. آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی). 25(3): 664-656.
20 . مجنون حسینی ن و دوازده امامی س (1386) زراعت و تولید برخی گیاهان دارویی و ادویه­ای. انتشارات دانشگاه تهران. 300 ص.
21 . محسن­نیا ا و جلیلیان ج (1391) اثر تنش خشکی و منابع کودی بر عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ. بوم­شناسی کشاورزی. 4(3): 245-235.
22 . میرشکاری ب و فرح­وش ف (1390) مدیریت آبیاری و کوددهی نیتروژن در گیاه دارویی رازیانه در شرایط آب و هوایی نیمه خشک تبریز. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. 27(4): 550-541.
23 . نوروزپور ق و رضوانی مقدم پ (1384) اثر دورهای مختلف آبیاری و تراکم بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی سیاهدانه. پژوهش­های زراعی ایران. 3(2): 315-305.
 
 
 
24 . Bettaieb I, Zakhama N, Aidi-Wannes N, Kchouk M E and Marzouk B (2009) Water deficit effects on Salvia officinalis fatty acids and essential oils composition. Scientia Horticulturae. 120: 271-275.
25 . Clevenger JF (1928) Apparatus for determination of essential oil. American Pharmacists Association. 17: 346-349. American Pharmacists Association.
26 . Delfine S, Loreto F, Pinelli P, Tognetti R and Alvino A (2005) Isoprenoids content and photosynthetic limitations in rosemary and spearmint plants under water stress. Agriculture, Ecosystems and Environment. 106: 243-252.
27 . Eiasu BK, Steyn JM and Soundy P (2012) Physiomorphological response of rose-scented geranium (Pelargonium spp.) to irrigation frequency. South African Journal of Botany. 78: 96-103.
28 . Ekrena S, Sonmez C, Ozcakal E, Kurttas YSK, Bayram E and Gurgulu H  (2012) The effect of different irrigation water levels on yield and quality characteristics of purple basil (Ocimum basilicum L.). Agricultural Water Management. 109: 155-161.
29 . Laribi B, Bettaieb I, Kouki K, Sahli A, Mougou A and Brahi M (2009) Water deficit effects on caraway (Carum carvi L.) growth, essential oils and fatty acids composition. Industrial Crops and Products. 30: 372-379.
30 . Mohammadi Kh, Khalesro Sh, Sohrabi Y and Heidari Gh (2011) A Review: Beneficial effects of the mycorrhizal fungi for plant growth. Applied Environmental and Biological Sciences. 1(9): 310-319.
31 . Munns R (1993) Physiological process limiting plant growth in saline soil: some dogmass and hypotheses. Plant Cell and Environment.16: 15-24.
32 . Petropoulos SA, Daferera D, Polissiou MG, Passam HC (2008) The effect of water deficit stress on the growth, yield and composition of essential oils of parsley. Scientia Horticulture. 115: 393-397.
33 . Rebey BI, Jabri-Karoui I, Hamrouni-Sellami I, Bourgou S, Limam F and Marzouk B (2012) Effect of drought on the biochemical composition and antioxidant activities of cumin (Cuminum cyminum L.) seeds. Industrial Crops and Products. 36: 238-245.
34 . Samarah NH, Alqudah AM, Amayreh JA and McAndrews GM (2009) The effect of late-terminal drought stress on yield components of four barley cultivars. Agronomy and Crop Science. 195: 427-441.
35 . Younesian A, Taheri S and Rezvani Moghaddam P (2013) The effect of organic and biological fertilizers on essential oil content of Foeniculum vulgare Mill. (Sweet Fennel). International Journal of Agriculture and Crop Sciences. 5: 2141-2146.
36 . Zhua Z, Lianga Z, Hana R and Wang X (2009) Impact of fertilization on drought response in the medicinal herb Bupleurum chinense DC.: Growth and saikosaponin production. Industrial Crops and Products. 29: 629-633.