نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علی اکبر قاسمی ¹
• حسن حمیدی ²
• جابر آروس ³
• علی معصومی ⁴

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، دانشگاه پیام نور، مشهد ـ ایران

² کارشناس ارشد، بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، مشهد ـ ایران

³ دانشجوی کارشناسی ارشد، اصلاح نباتات، دانشگاه پیام نور، مشهد ـ ایران

⁴ استادیار، گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور، مشهد ـ ایران

چکیده

بهمنظور بررسی تأثیرات توأم تنش شوری حاصل از کلرید سدیم و کلرید کلسیم و دما بر خصوصیات جوانه‌زنی گیاه دارویی زوفا (Hyssopus officinalis)، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل بر پایة طرح کاملاً تصادفی با پتانسیل‌های مختلف اسمزی (صفر، 3-، 6- و 9- بار) در دماهای متفاوت، 20، 25، 30 و 35 درجة سانتی‌گراد، با سه تکرار در آزمایشگاه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، در سال 1389، انجام شد. در این تحقیق صفات درصد و سرعت جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه و ساقه‌چه، نسبت طول ریشه‌چه به ساقه‌چه و بنیة بذر اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد اثر سطوح مختلف نمک، پتانسیل اسمزی و دما بر همة صفات مورد مطالعه بسیار معنی‌دار شد. مقایسة میانگین‌ها برای صفات درصد و سرعت جوانه‌زنی نشان داد که نمک کلرید کلسیم به‌ترتیب با 63 درصد و 11/7 نسبت به کلرید سدیم با 50 درصد و 70/1 اختلاف معنی‌داری داشت. بالاترین درصد و سرعت جوانه‌زنی در تیمار کلرید کلسیم و پتانسیل اسمزی 3- بار با دمای 25 درجة سانتی‌گراد مشاهده شد. بیشترین طول ریشه‌چه و بنیة بذر نیز در تیمار کلرید کلسیم و پتانسیل اسمزی 3- بار با دمای 20 درجة سانتی‌گراد مشاهده شد. بیشترین طول ساقه‌چه در تیمارهای کلرید سدیم و کلرید کلسیم با پتانسیل اسمزی شاهد (آب مقطر) و دمای 30 درجة سانتی‌گراد وجود داشت. به‌طور کلی با افزایش پتانسیل اسمزی و نیز دمای بالاتر از 30 درجة سانتی‌گراد همة صفات در هر دو محلول نمک به‌طور معنی‌داری کاهش یافت. با وجود این اثرات سوء، افزایش دماهای بالا در نمک کلرید سدیم به مراتب بیشتر از کلرید کلسیم بود. بررسی پاسخ گیاه زوفا به سطوح مختلف تنش شوری و دما در مرحلة جوانه‌زنی، کشاورزان را در استقرار و تولید مطلوب آن یاری خواهد کرد.

کلیدواژه‌ها

• تنش شوری
• درجه حرارت
• کلرید سدیم
• کلرید کلسیم
• مرحله جوانه‌زنی

عنوان مقاله [English]

Effects of salinity and temperature on germination of Hyssop

نویسندگان [English]

• Ali Akbar Ghasemi ¹
• Hassan Hamidi ²
• Jaber Arves ³
• Ali Masomi ⁴

¹ M.Sc. Student, Department of Plant Breeding, Payam Noor University, Mashhad, Iran.

² M.Sc., Department of Seed and Plant Research, Agricultural and Natural Resources Research Center of Khorasan Razavi, Mashhad, Iran

³ M.Sc. Student, Department of Plant Breeding, Payam Noor University, Mashhad, Iran

⁴ Assistant Professor, Department of Agriculture, Payam Noor University, Mashhad, Iran

چکیده [English]

In order to study the effects of salinity stress (made by sodium chloride and calcium chloride) and
temperature interaction on germination characteristics of hyssopus officinalis, an experiment was conduct
on factorial basis and in a completely randomized design with three replication at laboratory of Khorasan
Razavi Agriclultural and Natural Resource Research Center in 2010. In this experiment, different osmotic
potentials (0, -3, -6 and -9 bar) and also different temperatures (20, 25, 30 and 35 centigrade degree) were
used. In this research, the percentage and rate of germination, the length of radicle and plumule, length
ratio of radicle and plumule and seed vigor characteristics has been measured. The results showed a very
significant effect of salt levels, osmotic potential and temperature on the above characteristics. The mean
comparison for percentage and rate of germination characteristics showed that calcium chloride with 63%
and 7.11 respectively had a significant difference with sodium chloride with 50% and 1.70. The highest
percent and rate of germination were seen in -3 bar osmotic potential made by calcium chloride in 25
centigrade degree. The highest length of radicle and vigor was in -3 bar osmotic potential made by
calcium chloride in 20 centigrade degree. The highest length of plumule was seen in both sodium chloride
and calcium chloride in 0 bar (control) osmotic potential and 30 centigrade degree. Generally while the
osmotic potential increases and temperature goes up to 30 centigrade degree all the characteristics in
sodium chloride and calcium chloride had a remarkable reduction. Also increment of high temperatures
had more harmful effects in NaCl than CaCl2. Study the Hyssop plant response to different levels of
salinity and temperature on germination stage, it will assist farmers in establishment and desirable
production.

کلیدواژه‌ها [English]

• CaCl2
• germination stage
• NaCl
• salt stress
• temperature