نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• رامین خلیلی ¹
• جلال خورشیدی ²
• سیروان بابایی ³

¹ گروه علوم و مهندسی باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

² استادیار گروه علوم و مهندسی باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه کردستان

³ گروه مهندسی ژنتیک و تولید گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

چکیده

هدف: کشت‌و‌کار رازیانه به دلیل بازار مناسب و کاربردهای متنوعی که در صنایع غذایی و دارویی دارد، در حال توسعه است. یکی از مهم‌ترین عوامل خسارت‌زا در مزارع رازیانه، علف‌های هرز هستند. بنابراین، دست‌یابی به مناسب‌ترین روش کنترل علف‌های هرز مزرعه رازیانه از ضروریات است.

روش پژوهش: در این پژوهش تأثیر 11 روش مختلف کنترل علف‌های هرز شامل علف‌کش‌های گلایفوسیت، پاراکوات، آفالون، دیورون و سرکه، یک‌بار کولتیواسیون، دو بار کولتیواسیون، وجین دستی، آتش شعله‌افکن، آلوده به علف هرز و عاری از علف هرز، بر رشد علف‌های هرز و نیز ویژگی‌های رشدی، عملکردی، و فیتوشیمیایی رازیانه شامل میزان اسانس و ترکیبات تشکیل دهنده آن، مطالعه گردید. آزمایش مذکور در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سال 1400 در دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان انجام گرفت.

یافته‌ها: تیمار علف‌کش بر صفات وزن خشک اندام هوایی، وزن هزار دانه، عملکرد میوه، محتوای اسانس و عملکرد اسانس رازیانه، و نیز وزن خشک علف-های هرز تأثیر معنی‌داری داشت، ولی ارتفاع بوته و تعداد چتر در بوته رازیانه تحت تأثیر معنی‌دار تیمار علف‌کش قرار نگرفتند. بیش‌ترین میانگین عملکرد میوه رازیانه در هکتار (3/95 تن) متعلق به تیمار عاری از علف هرز بود و به دنبال آن تیمارهای وجین دستی و دیورون قرار داشتند (به‌ترتیب 3/63 و 3/3 تن در هکتار). کم‌ترین علف‌هرز (3/54 گرم در مترمربع) از تیمار عاری از علف هرز به‌دست آمد که البته با تیمارهای وجین دستی و آتش شعله‌افکن تفاوت معنی-داری نداشت. محتوای اسانس میوه‌های رازیانه در تیمارهای اعمال‌شده (غیر از تیمار عاری از علف هرز) تفاوت معنی‌داری با هم نداشتند. بیش‌ترین عملکرد اسانس (133/3 لیتر در هکتار) از میوه‌های تیمار وجین دستی، و کم‌ترین آن (63/9 لیتر در هکتار) از تیمار گلایفوسیت به‌دست آمد. ترکیبات غالب اسانس در همه تیمارها یکسان و شامل آنتول، فنکون و د-لیمونن بودند. بیش‌ترین مقدار ترکیبات آنتول (73/53 درصد)، فنکون (12/21 درصد) و د-لیمونن (11/56 درصد) به‌ترتیب در تیمارهای گلایفوسیت، آلوده به علف هرز و سرکه مشاهده گردید.

نتیجه‌گیری: چنانچه هدف حذف قابل قبول علف‌های هرز، عملکرد بیش‌تر میوه و اسانس همراه با کم‌ترین آسیب به محیط زیست باشد، بعد از تیمار عاری از علف هرز، تیمار وجین دستی برترین تیمار بود. اما چنانچه علاوه بر دست‌یابی به عملکرد بالای محصول، کاهش هزینه‌های کنترل علف هرز نیز مدنظر باشد، تیمار دیورون برتر بود. از نظر کیفیت اسانس (میزان بالای آنتول و فنکون و میزان کم استراگول)، تیمار آلوده به علف هرز برترین بود.

کلیدواژه‌ها

• آنتول
• اسانس
• پاراکوات
• علف کش
• گلایفوسیت

عنوان مقاله [English]

Evaluation of different weed management practices on yield and phytochemical properties of fennel

نویسندگان [English]

• Ramin Khalili ¹
• jalal khorshidi ²
• Sirwan Babaei ³

¹ Department of Horticultural Science and Engineering, Faculty of Agriculture, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran

² Assistant professor, Department of Horticultural science, College of Agriculture, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran

³ Department of Plant Production and Genetic, Faculty of Agriculture, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran

چکیده [English]

Objective: The cultivation of fennel is expanding due to its favorable market demand and various applications in the food and pharmaceutical industries. Weeds are one of the most important factors causing damage in fennel fields. As a result, it is essential to identify the most effective method for weeds control in fennel cultivation.

Methods: In this research, the effects of 11 different weed control methods, including glyphosate, paraquat, afalon, diuron, vinegar, one-time cultivation, two-time cultivation, hand weeding, flame weeding, weed-infested, and weed-free conditions, on weeds growth, as well as the yield-attributed and phytochemical characteristics of fennel such as essential oil content and components, were studied. The experiment was carried out as a randomized complete block design in 2021 at the Faculty of Agriculture, University of Kurdistan.

Results: Herbicide treatment had a significant effect on the dry weight of aerial parts, thousand seed weight, fruit yield, essential oil content and yield of fennel, as well as the dry weight of weeds. However, the plant height and the number of umbels per plant of fennel were not significantly affected by the herbicide treatment. The highest fennel fruit yield (3.95 tons/ha) was obtained in the weed-free treatment, followed by hand weeding and diuron treatments, which produced 3.63 and 3.3 tons/ha, respectively. The lowest weed dry weight (3.54 g/m²) was recorded in the weed-free treatment, though it was not significantly different from the hand weeding and flame weeding treatments. The essential oil content of fennel fruits did not differ significantly among the treatments (except the weed-free treatment). The highest essential oil yield (133.3 L/ha) was obtained from the fruits of the hand weeding treatment, while the lowest yield (63.9 L/ha) was found in the fruits of the glyphosate treatment. The dominant compounds in the essential oil were similar in all treatments and were included anethole, fenchone, and d-limonene. The highest amount of anethole (73.53%), fenchone (12.21%), and d-limonene (11.56%) were observed in the glyphosate, weed-infested and vinegar treatments, respectively.

Conclusion: If the aim is proper weed control and achieving higher fruit and essential oil yield with minimal environmental damage, hand weeding was the best treatment after the weed-free condition. If, in addition to fennel yield, reducing weed control costs is also considered, the diuron was the best treatment. In terms of essential oil quality, characterized by high amounts of anethole and fenchone, and low level of estragole, the weed-infested treatment was the most favorable.

کلیدواژه‌ها [English]

• Anethole
• Essential oil
• Glyphosate
• Herbicide
• Paraquat