لیلا حسین زاده؛ علی رضا سلامی؛ محسن ابراهیمی؛ علی ایزدی دربندی
چکیده
هدف: زعفران (Crocus sativus L.) گیاهی چندساله، نرعقیم و تریپلوئید است. کلاله‌های خشک‌شده زعفران کاربردهای فراوانی در صنعت غذا و دارو دارند. زعفران به‌دلیل نرعقیمی و تکثیر غیر‌جنسی از طریق بنه‌ها، تنوع ژنتیکی بسیار کمی دارد. بنابراین، در معرض خطر شدید فرسایش ژنتیکی قرار دارد که مانعی برای تولید گسترده و انبوه زعفران است. این پژوهش با هدف، ...
بیشتر
هدف: زعفران (Crocus sativus L.) گیاهی چندساله، نرعقیم و تریپلوئید است. کلاله‌های خشک‌شده زعفران کاربردهای فراوانی در صنعت غذا و دارو دارند. زعفران به‌دلیل نرعقیمی و تکثیر غیر‌جنسی از طریق بنه‌ها، تنوع ژنتیکی بسیار کمی دارد. بنابراین، در معرض خطر شدید فرسایش ژنتیکی قرار دارد که مانعی برای تولید گسترده و انبوه زعفران است. این پژوهش با هدف، بررسی تنوع موجود در بین اکوتیپ‌ها، ارزیابی همبستگی بین صفات و دسته‌بندی اکوتیپ‌های زعفران انجام شد.
روش پژوهش: آزمایشی در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با دو تکرار در سه برداشت جهت بررسی تنوع زیستی ۲۲ اکوتیپ زعفران در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه تهران واقع در استان البرز اجرا شد. در این پژوهش صفات مهم زراعی و مقدار متابولیت‌های ثانویه با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا بین اکوتیپ‌ها اندازه‌گیری شد.
یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس نشان‌دهنده وجود تنوع بین اکوتیپ‌ها از لحاظ تمام صفات موردبررسی بود. اکوتیپ قائنات از نظر اکثر صفات زراعی دارای بیش‌ترین میانگین بود. نتایج همبستگی نشان داد مقدار کروسین و پیکروکروسین با یکدیگر رابطه مثبت و معنی‌دار دارند، درحالی‌که هیچ رابطه معنی‌داری بین مقدار سافرانال با کروسین و پیکروکروسین مشاهده نشد. مقدار سافرانال نیز با صفات زراعی از جمله طول برگ و کلاله، وزن تر گل و کلاله رابطه مثبت ومعنی‌داری را نشان داد. براساس نتایج تجزیه به مؤلفه‌های اصلی هفت مؤلفه ۹۷ درصد از واریانس تغییرات کل را توجیه کردند. صفات طول برگ، وزن تر کلاله، طول کلاله و مقدار سافرانال در مؤلفه اول و صفات مقدار پیکروکروسین، کروسین و طول گلبرگ در مؤلفه دوم بیش‌ترین نقش مثبت را در توجیه ۷/۶۶ درصد از تغییرات کل را داشتند. در تحلیل خوشه‌ای اکوتیپ‌ها در پنج دسته مجزا قرار گرفتند. بیش‌ترین شباهت ژنتیکی بین اکوتیپ‌های قائنات و فردوس ۱۶ و بیش‌ترین فاصله ژنتیکی بین اکوتیپ‌های قائنات و اراک مشاهده شد. همچنین، صفات نیز در سه دسته خوشه‌بندی شدند؛ به‌طوری‌که مقدار کروسین و پیکروکروسین و طول گلبرگ در دسته اول، مقدار سافرانال، طول برگ و کلاله و گل، وزن تر گل و کلاله در دسته دوم و درنهایت عملکرد با تعداد کل گل و وزن خشک کلاله در دسته سوم قرار گرفتند.
نتیجه‌گیری: با توجه به این‌که این اکوتیپ‌ها برای مدت طولانی در منطقه ثابت جغرافیایی کشت و نگه‌داری شده‌اند، اما همچنان از نظر صفات زراعی و فیتوشیمیایی دارای تنوع بودند. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت منشأ تنوع مشاهده‌شده در نتیجه وجود تنوع در سطوح ژنوم، ترنسکریپتوم و یا اپی‌ژنوم است.
صادق اسدی؛ حسین مقدم؛ حسنعلی نقدی بادی؛ محمدرضا نقوی؛ علی رضا سلامی
چکیده
به‌منظور بررسی طول دوره رشد اکوتیپ‌های مختلف شاهدانه و پاسخ این اکوتیپ‌ها به تنش کمآبی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در گلخانه پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در سال 1395 انجام شد. عامل آبیاری در سه سطح (50، 75 و 100 درصد ظرفیت زراعی) و عامل اکوتیپ با 12 سطح (ارومیه، سنندج، تبریز، دشت مغان، رشت، خمین، ...
بیشتر
به‌منظور بررسی طول دوره رشد اکوتیپ‌های مختلف شاهدانه و پاسخ این اکوتیپ‌ها به تنش کمآبی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در گلخانه پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در سال 1395 انجام شد. عامل آبیاری در سه سطح (50، 75 و 100 درصد ظرفیت زراعی) و عامل اکوتیپ با 12 سطح (ارومیه، سنندج، تبریز، دشت مغان، رشت، خمین، داران، قم، شاهرود، کرمان، طبس و سراوان) بود. نتایج نشان داد که اکوتیپ‌های رشت و خمین به‌ترتیب بیش‌ترین و کم‌ترین زمان برای جوانه‌زنی و سبزشدن و میزان درجه روز رشد جوانه‌زنی و سبزشدن (GDD1) را داشتند. بیش‌ترین زمان دوره رویشی، گلدهی و رسیدگی به‌ترتیب در اکوتیپ‌های دشت مغان، رشت و دشت مغان به میزان 33/71، 30 و 66/46 روز در 100 درصد ظرفیت زراعی و کم‌ترین زمان در اکوتیپ‌های طبس، تبریز و سراوان با مقادیر 42، 16 و 17 روز در 50 درصد ظرفیت زراعی مشاهده شد. همچنین بیش‌ترین مقدار درجه روز رشد دوره رویشی (GDD2)، دوره گلدهی (GDD3)، دوره رسیدگی (GDD4) به‌ترتیب در اکوتیپ‌های دشت مغان، کرمان و دشت مغان با 1788، 836 و 1169 درجه روز رشد در 100 درصد ظرفیت زراعی و کم‌ترین مقدار در اکوتیپ‌های طبس، تبریز و سراوان با 1039، 413 و 448 درجه روز رشد در 50 درصد ظرفیت زراعی حاصل شد. براساس طول دوره رشد و میزان درجه روز رشد تجمعی (GDD کل)، اکوتیپ‌های طبس و دشت مغان به‌ترتیب بهعنوان زود رسترین و دیررسترین اکوتیپ شناسایی شدند.
علیرضا خالقی؛ روح انگیز نادری؛ علیرضا سلامی؛ مصباح بابالار؛ ایمان روح اللهی؛ غلامرضا خالقی
چکیده
خشکی یکی از مهمترین عوامل محیطی محدودکننده کشت گیاهان چوبی می‌باشد. ایران جزء مناطق خشک و نیمه خشک محسوب می‌شود که کمبود آب، کاشت درختان و درختچه‌های زینتی را در آن محدود می‌سازد. به همین منظور، اثر محلول‌پاشی برگیاسید سالیسیلیک و یا اسپرمیدین (صفر، 100، 500 و 1000 میکرومولار) بر کاهش صدمات ناشی از تنش خشکی (عدم آبیاری) بر نهال‌های یک‌ساله ...
بیشتر
خشکی یکی از مهمترین عوامل محیطی محدودکننده کشت گیاهان چوبی می‌باشد. ایران جزء مناطق خشک و نیمه خشک محسوب می‌شود که کمبود آب، کاشت درختان و درختچه‌های زینتی را در آن محدود می‌سازد. به همین منظور، اثر محلول‌پاشی برگیاسید سالیسیلیک و یا اسپرمیدین (صفر، 100، 500 و 1000 میکرومولار) بر کاهش صدمات ناشی از تنش خشکی (عدم آبیاری) بر نهال‌های یک‌ساله توت آمریکایی به صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار، در ایستگاه تحقیقات باغبانی دانشگاه تهران، در سال 1392 مورد ارزیابی قرار گرفت. ابتدا نهال‌ها توسط تنظیم‌کننده‌های رشد در دو روز متوالی، در دو نوبت صبح و عصر محلول‌پاشی برگی شدند و سپس به مدت 10 روز تحت تنش خشکی به صورت عدم آبیاری قرار گرفتند. نتایج نشان داد که غلظت 100 میکرومولار اسید سالیسیلیک و یا اسپرمیدین به‌طور معنی‌داری باعث کاهش نشت یونی و افزایش محتوای پرولین، افزایش فعالیت آنزیم‌های کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز و همچنین حفظ محتوای کلروفیل و کارایی فتوشیمیایی کلروفیل در گیاهان تحت تنش شدند، اما غلظت‌های بالا بی‌تأثیر یا بازدارنده بودند. بنابراین، غلظت‌های 100 میکرومولار اسید سالیسیلیک یا اسپرمیدین جهت افزایش تحمل به خشکی نهال‌های جوان، به‌ویژه در طی فرایند حمل و نقل و انتقال به زمین اصلی توصیه می‌شوند.
شیرین دیانتی؛ محسن کافی؛ مسعود میرمعصومی؛ ولی الله مظفریان؛ علی رضا سلامی
چکیده
برای جوانه‌زنی بذر ارکیدة خربقی معمولی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل با سه عامل شامل نوع محیط کشت در پنج سطح، دو نوع ترکیب قندی و استفاده از پپتون در دو سطح اجرا شد. از پنج نوع محیط کشت متفاوت با دو سطح تیمار قندی و دو سطح تیمار پپتون استفاده شد. نتایج نشان داد محیط‌های کشت مختلف می‌توانند روی درصد جوانه‌زنی و رشد بعدی پروتوکورم تأثیر ...
بیشتر
برای جوانه‌زنی بذر ارکیدة خربقی معمولی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل با سه عامل شامل نوع محیط کشت در پنج سطح، دو نوع ترکیب قندی و استفاده از پپتون در دو سطح اجرا شد. از پنج نوع محیط کشت متفاوت با دو سطح تیمار قندی و دو سطح تیمار پپتون استفاده شد. نتایج نشان داد محیط‌های کشت مختلف می‌توانند روی درصد جوانه‌زنی و رشد بعدی پروتوکورم تأثیر معنی‌دار داشته باشند. از میان پنج محیط کشت مورد آزمایش، محیط کشت فاست بهترین تأثیر را روی درصد جوانه‌زنی و نیز رشد پروتوکورم‌ها دارد. اثر نوع تیمار قندی روی درصد جوانه‌زنی کاملاً معنی‌دار است، ولی روی رشد پروتوکورم معنی‌دار نیست. اثر تیمار پپتون نیز روی درصد جوانه‌زنی بذر و رشد پروتوکورم معنی‌دار است. نتیجة نهایی نشان داد بهترین ترکیب برای جوانه‌زنی بذر(6/49%) به‌صورت غیرهم‌زیست، محیط کشت تغییریافتة فاست با پپتون و پنج گرم فروکتوز همراه با دوازده گرم ساکارز در لیتر(MFH2P2) و بهترین ترکیب برای رشد پروتوکورم‌ها (3/17میلی‌متر) محیط کشت تغییریافته فاست با پپتون و سی گرم ساکارز در لیتر(MFH1P2) است؛ بنابراین، می‌توان گفت نوع محیط، نوع قند و مواد آلی روی درصد جوانه‌زنی بذر به‌صورت غیرهم‌زیست و نوع محیط و مواد آلی روی رشد بعدی گیاهچه‌های پروتوکورمی این گونه تأثیر معنی‌دار دارند. همچنین، با استفاده از شرایط کشت درون‌شیشه‌ای می‌توان دورة جوانه‌زنی و رشد این گیاه را در مقایسه با شرایط طبیعی به مدت قابل توجهی (حداقل دو سال) کاهش داد.