نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه زراعت، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.

2 دانشیار، گروه زراعت، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.

3 دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زراعت، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.

4 دانشجوی دکتری، گروه زراعت، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

چکیده

به‌منظور بررسی عوامل مؤثر در کاهش عملکرد سویا، نسبت به عملکرد قابل حصول، آزمایشی به صورت پیمایشی با استفاده از 50 مزرعه سویا در شهرستان‌ کلاله در تابستان سال 1394 انجام گردید. نمونه‌برداری از علف‌های هرز در اوایل فصل رشد سویا بر اساس الگوی دبلیو انجام شد. در این پژوهش کلیه اطلاعات مربوط به مدیریت زراعی شامل مساحت اراضی، عملیات تهیه بستر بذر، تاریخ کاشت، روش کاشت، رقم مورد استفاده، محل تهیه بذر، میزان بذر مصرفی، روش مبارزه با علف هرز، نوع، مقدار و زمان مصرف علف‌کش، در قالب پرسش‌نامه و در طول فصل رشد از طریق پرسش از کشاورزان جمع‌آوری و تکمیل شد. در پایان فصل رشد میزان عملکرد ثبت گردید. از میان پارامترهای مختلف مورد بررسی مساحت مزرعه، مقدار بذر مصرفی، استفاده از بذر گواهی‌شده، تاریخ کاشت، علف هرز کنجدشیطانی و علف هرز قیاق تأثیر معنی‌داری بر عملکرد سویا داشتند. نتایج نشان داد بین حداقل عملکرد تخمین زده شده با مدل (1039 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد مطلوب (2036 کیلوگرم در هکتار)، 996 کیلوگرم در هکتار خلأ وجود دارد. سهم عدم استفاده از بذرهای گواهی شده در ایجاد این میزان خلأ عملکرد 07/23 درصد، تاریخ کاشت دیرهنگام 04/15 درصد، مقدار مصرف کم بذر 54/11 درصد، مساحت کم مزارع 62/7 درصد، حضور علف‌هرز قیاق و کنجد شیطانی به ترتیب 47/12 و 25/30 درصد بود. بنابراین با بهینه‌سازی موارد ذکرشده می‌توان خلأ عملکرد را کاهش داد و عملکرد را به دو برابر افزایش داد.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of weeds and management factors on soybean yield gap in Kalaleh Township

نویسندگان [English]

  • Asieh Siahmarguee 1
  • Benjamin Torabi 2
  • Eid Mohammad Sohrabi Rad 3
  • Syed majid Alimagham 4

1 Assistant Professor, Department of Agronomy, Faculty of Crop Production, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Recourses, Gorgan, Iran.

2 Associated Professor, Department of Agronomy, Faculty of Crop Production, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Recourses, Gorgan, Iran.

3 M.Sc. Student, Department of Agronomy, Faculty of Crop Production, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Recourses, Gorgan, Iran.

4 Ph.D. Student, Department of Agronomy, Faculty of Crop Production, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Recourses, Gorgan, Iran.

چکیده [English]

To investigate the factors affecting soybean yield loss in comparison to the attainable yield, an experiment was conducted in 50 fields in the township of Kalaleh in summer of 2016. Sampling of weeds were taken in early growing season of soybean based on W pattern. In this study all agronomic management information including land area, farmers experience, seed bed preparation, sowing date, cultivar and provided seed source, sowing methods, seed rate, weeds control methods, amount and time of applied herbicide and wheat harvest time were collected during growing season by preparing questionnaire and complete them with farmers. In evaluated fields, 13 weed species belonged to 11 families were observed. Among the various parameters, field area, seed rate, certified seed application, planting date, Asian spider flower (Cleome viscosa L.) and Johnson grass (Sorghum halepense L.) had the significant effects on soybean yield. The minimum and optimum predicted yields with model were 1039 and 2036 kg/ha-1, respectively. Thus there was 996 kg/ha-1 gap between minimum and optimum predicted yield in this township. Results showed certified seed (23.07 percent), delay planting date(15.04 percent), low seed rate (11.54 percent), low field area(7.62 percent), present of Johnson grass(12.47 percent) and asian spider flower(30.25 percent) weeds were the most effective factors on this yield gap. With optimizing mentioned agronomic managements could reduce yield gap and increased yield to double.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Asian spider flower
  • Boundary-line analysis
  • Golestan providence
  • Stepwise regression
  • yield potential
ابطالی ی، باغستانی م ع، زند ا و ابطالی م (1386) علف‌های هرز و مدیریت آنها در سویا. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی، موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور (بخش تحقیقات علف های هرز). 56 صفحه.
احمدی ک، قلیزاده ح ا، عبادزاده ح ر، حسین‌پور ر، حاتمی ف، فضلی ب، کاظمیان آ و رفیعی م (1393) آمارنامه کشاورزی. 170 صفحه.
اکبری ا و زارع مهرجردی م ر (1380) اثر نهاده های جدید (بذر اصلاح‌شده) بر میزان تولید گندم. اقتصاد کشاورزی و توسعه. 36(9): 137-150.   
امامی کنگر د، سیاهمرگویی آ، کامکار ب و بصیری م (1396) بررسی کاهش عملکرد سویا در تداخل با علف هرز کنجد شیطانی (Cleome viscosa L). مجموعه مقالات هفتمین همایش علوم علف‌های هرز ایران. گرگان. 1-4.
ترابی ب،  سلطانی ا، گالشی س و زینلی ا (1390) تحلیل عوامل محدودکننده عملکرد گندم در شرایط گرگان. نشریه تولید گیاهان زراعی. 4(4): 1-17.
جانعلی‌نژاد م، کاظمی ح، یونس‌آبادی م و نیاز‌مرادی م (1394) تهیه نقشه پراکنش و فلور علف‌های‌هرز تابستانه باغات مرکبات در شهرستان بندر گز با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی. نشریه پژوهش‌های تولید گیاهی. 22 (3): 181-201.
جلال کمالی م ر، اسدی ه و نجفی میرک ت (1386) برنامه راهبردی تحقیقات گندم آبی و دیم کشور. وزارت جهاد کشاورزی. 171 صفحه.
حجارپور  ا،  سلطانی ا و ترابی ب (1394) استفاده از آنالیز خط مرزی در مطالعات خلأ عملکرد: مطالعه موردی گندم در گرگان. نشریه تولید گیاهان زراعی. 8(4): 183-201.
زینلی ا، اکرم قادری ف، سلطانی ا و کشیری ح ا (1382) تأثیر تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه سه رقم سویا در گرگان. پژوهش‌های زراعی ایران. 1(1): 81-92.
سلطانی ا (1394) کاربرد نرم‌افزار SAS در تجزیه‌های آماری (برای رشته‌های کشاورزی). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. 184 صفحه.
سلیمی ح و حمیدی آ (1391) اثر بوجاری بذر بر آلودگی مزارع گندم به علف‌های هرز. نشریه علوم و فناوری بذر ایران. 1(1): 73-83.
شفیق م، راشد محصل م ح و نصیری محلاتی م (1385) بررسی اثر گاوپنبه بر عملکرد و اجزای عملکرد سویا در تراکم‌های مختلف گیاهی و تاریخ‌های مختلف کاشت. مجله پژوهش‌های زراعی ایران، 4(1): 71-81.
فراهانی پاد پ، پاک نژاد ف، فاضلی ف، ایلکایی م ن و داوودی فرد م (1391) اثر تاریخ کاشت بر ماده خشک و اجزای عملکرد چهار رقم سویا رشد نامحدود. مجله زارعت و اصلاح نباتات. 8(1):203-212.
فرهنگ‌آسا ک، سیادت ع ا و قدرتی غ ر (1389) بررسی اثر تاریخ‌های مختلف کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام زودرس سویا در شرایط دزفول. فیزیولوژی گیاهان زراعی. 2(1): 111-127.
فشی م و ندرلو ل (1393) بررسی تاثیر عوامل مختلف زراعی و ساختاری بر میزان عملکرد محصول گندم آبی در شهرستان کنگاور. دومین همایش ملی پژوهش‌های کاربردی در علوم کشاورزی. 1-6.
کامکار ب، کوچکی ع ر، نصیری محلاتی م و رضوانی مقدم پ (1386) آنالیز خلأ عملکرد زیره سبز در 9 منطقه از استان‌های خراسان شمالی، خراسان رضوی و خراسان جنوبی با استفاده از رهیافت مدل‌سازی. پژوهش‌های زراعی ایران. 5(2): 333-341.
منتظری م (1386) تأثیر یولاف وحشی (Avena ludviciana)، خردل وحشی (Sinapis arvensis) و فالاریس (Phalaris minor) با تراکم‌های گوناگون روی عملکرد و اجزای عملکرد گندم. پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی. 74: 72-78.
نکاحی م ز، سلطانی ا، سیاهمرگویی آ و باقرانی ن (1393 الف) بررسی عوامل مؤثر بر تراکم جمعیت علف‌های هرز و کاهش عملکرد ناشی از آنها در گندم: مطالعه موردی استان گلستان- روستای سرمحله بندر گز. بوم شناسی کشاورزی. 6(2): 393-405.
نکاحی م ز، سلطانی ا، سیاهمرگویی آ و باقرانی ن (1393 ب) خلأ عملکرد مرتبط با مدیریت زراعی در گندم (مطالعه موردی: استان گلستان- بندرگز). تولید گیاهان زراعی. 7(2): 135-156.
Bhatia VS, Singh P, Wani SP, Chauhan GS, Rao AVR, Mishra AK and Srinivas K (2008) Analysis of potential yields and yield gaps of rain fed soybean in India using CROPGRO-Soybean model. Agricultural and Forest Meteorology. 148: 1252-1265.
Fischer G, Van Velthuizen H and Nachtergaele F (2000) Global Agro-ecological Zones Assessment: Methodology and Results. Interim Report IR-00-064. IIASA, Vienna and FAO, Rome.
 
 
 
Oh YJ, Kim KH, Cho SK, Kim TS, Kim JG, Wood AJ and Cheo Y (2009) Selectable traits for yield improvement in double crop soybeans at high plant density with late plant density with late planting. World Journal of Agriculture Science. 5(3): 301-307.
Rajapakse DC (2003) Biophysical factors defining rice yield gaps. International Institute for Geo-Information Science and Earth Observation Enscheda (ITC). The Netherlands. 80p.
Schaap D (2010) Double Crop Beans after Wheat. Ontario Agriculture Tanaka, Y.u. and Shiraiwa, T. 2009. Stem growth habit affects leaf morphology and gas exchange traits in soybean. Annals Botanic. 104 (7): 1293-1299.
Sentelhas PC, Battisti R, Camara GMS, Farias JRB, Hampf AC and Nendel C (2015) The soybean yield gap in Brazil-magnitude, causes and possible solutions for sustainable production. Journal of Agricultural Science. 153 (8):1394-1411.
Singh P, Vijaya D, Chinh NT, Pongkanjana A, Prasad KS, Srinivas K and Wani SP (2001) Potential productivity and yield gap of selected crops in the rainfed regions of India, Thailand, and Vietnam. Natural Resource Management Program Report no. 5. Patancheru 502 324, Andhra Pradesh, India: International Crops Research Institute for the Semi- Arid Tropics. 50 pp.