نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه زراعت دانشگاه آزاد اسلامی، واحد گرگان، گرگان، ایران.

2 پژوهشگر پسادکتری، پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، کرج، ایران

3 استاد، گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

4 استادیار، گروه زراعت دانشگاه آزاد اسلامی، واحد گرگان، گرگان، ایران

چکیده

مستندسازی فرآیند تولید در کشاورزی شامل تهیه کلیه اطلاعات و فعالیت‌هایی است که سیر تولید یک محصول از مرحله تهیه بستر بذر تا برداشت را نشان می‌دهد. به این منظور در این پژوهش کلیه عملیات‌های مدیریتی انجام شده از مرحله تهیه بستر بذر تا برداشت برای ارقام محلی برنج از طریق مطالعات میدانی در منطقه بابل واقع در استان مازندران طی سال‌های 1394 و 1395 ثبت شد. نتایج نشان داد که از حدود 155 متغیر مورد بررسی، مدل نهایی با شش متغیر مستقل انتخاب شد. در مدل عملکرد، متوسط و حداکثر عملکرد به‌ترتیب 4572 و 6489 کیلوگرم در هکتار تخمین زده شد که با متوسط و حداکثر عملکرد مشاهده شده (4512 و 6100 کیلوگرم در هکتار) قابل مقایسه هستند. کل خلاء عملکرد تخمین زده شده برابر 1977 کیلوگرم در هکتار بود. میزان افزایش عملکرد ناشی از تفاضل عملکرد حالت بهترین و متوسط دو متغیر مشکل آفات و مشکل علف هرز به‌ترتیب برابر هفت و سه درصد از کل افزایش عملکرد (140 و 59 کیلوگرم در هکتار) بود. میزان افزایش عملکرد مربوط به متغیر آیش برابر 62 کیلوگرم در هکتار معادل سه درصد از کل افزایش عملکرد بود. بنابراین، بر اساس یافته‌ها می‌توان بیان کرد که دقت مدل (معادله تولید) مناسب بوده و می‌تواند برای برآورد میزان خلاء عملکرد و تعیین سهم هر یک از متغیرهای محدودیت‌ کننده عملکرد به کار گرفته شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Documenting the process of rice production and gap yield associated with crop management in rice production (case study: Mazandaran province, Babol region)

نویسندگان [English]

  • Seyfollah Halalkhor 1
  • Salman Dastan 2
  • Afshin Soltani 3
  • Hossein Ajam Norouzi 4

1 Ph.D. Student, Department of Agronomy, Gorgan Branch, Islamic Azad University, Gorgan, Iran.

2 Postdoctoral Researcher, Agricultural Biotechnology Research Institute of Iran (ABRII), Karaj, Iran.

3 Professor, Department of Agronomy, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran.

4 Assistant Professor, Department of Agronomy, Gorgan Branch, Islamic Azad University, Gorgan, Iran.

چکیده [English]

Documentation process in agricultural production includes providing all information and activities that show the production route of one crop from providing stage of seed laying to harvest. For this purpose, in this research all finished managing operation from providing stage of seed preparation to harvest for local cultivars of rice was recorded trough fields studies in Mazandaran, Babol in 2015e2016. Result showed that from 155 variables under research, the final model with six independent variables was chosen. In yield model, maximum and average yield were 6489 and 4572 kg ha-1, respectively that estimated is comparable to observed average and maximum yield (4572 and 6489 kg ha-1). All estimated yield gap was equivalent to 1977 kg ha-1. The amount of yield increase result from yield difference of two variables of the best and average pest and weed problems were equals 7.3 per cent of total yield increase (140 and 59 kg ha-1), respectively. The amount of increase yield related to fallow variable equal’s 62 kg ha-1 includes three per cent of total yield increase. The quantity of yield increase related to the effect of Amrollahi cultivar and plant density was 375 and 367 kg ha-1, respectively which equals to 19 per cent of total yield variation. Therefore, on the basis of findings, we can state that the precision of the model was appropriate and can be applied for both the evaluation of the amount of yield gap and determining the portion of each restricting yield variables.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Documentation
  • potential yield
  • Field management
  • rice
  • Yield Gap
آقاگل‌زاده ح (1389) راهنمای برداشت و پس از برداشت برنج. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، معاونت ترویج و آموزش، نشر آموزش کشاورزی. 220 ص.
امیری لاریجانی ب (1389) راهنمای برنج (آماده‌سازی و کاشت)، جلد 1. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، معاونت ترویج و آموزش، نشر آموزش کشاورزی. 179 ص.
امیری لاریجانی ب، آقاگل‌زاده ح و رمضانپور ی (1389) راهنمای برنج (آماده‌سازی و کاشت)، جلد 2. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، معاونت ترویج و آموزش، نشر آموزش کشاورزی. 170 ص.
ترابی ب، سلطانی ا، گالشی س، زینلی ا و کاظمی کرگهی م (1392) الویت‌بندی عوامل ایجادکننده خلأ عملکرد گندم در منطقه گرگان. نشریه تولید گیاهان زراعی. 6(1): 171-189.
ترابی ب، سلطانی ا، گالشی س و زینلی ا (1391) مستندسازی فرایند تولید گندم در گرگان. مجله پژوهش‏های تولید گیاهی. 19: 19-42.
دستان س، نورمحمدی ق، مدنی ح، سلطانی ا و یدی ر (1394) تجزیه و تحلیل شاخص‌های انرژی در نظام‌های تولید برنج در منطقه نکا. مجله علوم محیطی. 13(1): 53-66.
زارعی ب و زارعی ا (1383) گسترش فرایند مستندسازی در بخش دولتی: تهیه استراتژی. مجله مهندسی معدن. 8: 15-30.
سلطانی ا و مداح و (1389) برنامه­های کاربردی ساده برای آموزش و پژوهش در زراعت. انتشارات انجمن علمی بوم­شناختی دانشگاه شهید بهشتی. 80 ص.
مجیدی ف و پاداشت ف (1389) راهنمای آفات و بیماری‌های برنج. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، معاونت ترویج و آموزش، نشر آموزش کشاورزی. 150 ص.
میرکمالی ح (1389) راهنمای علف‌های هرز مزارع برنج و روش‌های مبارزه. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، معاونت ترویج و آموزش، نشر آموزش کشاورزی. 214 ص.
Beza  E, Vasco Silva, J, Kooistra L and Reidsma P (2017) Review of yield gap explaining factors and opportunities for alternative data collection approaches. European Journal of Agronomy. 82: 206-222.
Delmottea S, Tittonell P, Moureta JC, Hammonda R and Lopez-Ridaura L (2011) On-farm assessment of rice yield variability and productivity gaps between organic and conventional cropping systems under Mediterranean climate. European Journal of Agronomy. 35: 223-236.
Espe MB, Yang H, Cassman KG, Guilpart N, Sharifi H and Linquist BA (2016a) Estimating yield potential in temperate high-yielding, direct-seeded US rice production systems. Field Crops Research. 193: 123-132.
Espe MB, Cassman KG, Yang H, Guilpart N, Grassini P, Van Wart J, Anders M, Beighley D, Harrell D, Linscombe S, McKenzie K, Mutters R, Wilson LT and Linquist BA (2016b) Yield gap analysis of US rice production systems shows opportunities for improvement. Field Crops Research. 196: 276-283.
Hochman Z, Gobbett D, Holzworth D, McClelland T, van Rees H, Marinoni O, Garcia JN, Horan H (2013) Reprint of Quantifying yield gaps in rain-fed cropping systems: A case study of wheat in Australia. Field Crops Research. 143: 65-75.
Kayiranga D (2006) The effects of land factors and management practices on rice yields. International Institute for Geo-Information Science and Earth Observation Enscheda (ITC). The Netherlands.72 p.
Liu Z, Yang X, Lin X, Hubbard KG, Lv S and Wang J (2016) Narrowing the Agronomic Yield Gaps of Maize by Improved Soil, Cultivar, and Agricultural Management Practices in Different Climate Zones of Northeast China. Earth Interactions. 20(12): 1-18.
Lobell DB, Cassman KG and Field CB (2009) Crop yield gaps: their importance, magnitudes, and causes. Annual Review of Environment and Resources. 34: 179-204.
Mueller ND, Gerber JS, Johnston M, Ray DK, Ramankutty N and Foley JA (2012) Closing yield gaps through nutrient and water management. Nature. 490: 254-257.
Rajapakse DC (2003) Biophysical factors defining rice yield gaps. International Institute for Geo-Information Science and Earth Observation Enschede (ITC).The Netherlands.80 p.
Reidsma P and Jeuffroy H (2017) Farming systems analysis and design for sustainable intensification: new methods and assessments. European Journal of Agronomy. 82: 203-205.
Silvaa JV, Reidsmaa P, Laborteb AG and van Ittersum MK (2017) Explaining rice yields and yield gaps in Central Luzon, Philippines: An application of stochastic frontier analysis and crop modeling. European Journal of Agronomy. 82: 223-241.
Soltani A, Hajjarpoor A and Vadez V (2016) Analysis of chickpea yield gap and water-limited potential yield in Iran. Field Crops Research. 185: 21-30.
Tanakaa A, Saitob K, Azomab K and Kobayashi K (2013) Factors affecting variation in farm yields of irrigated lowland rice in southern-central Benin. European Journal of Agronomy. 44: 46-53.
Tanakaa A, Diagneb M and Saito K (2015) Causes of yield stagnation in irrigated lowland rice systems in the Senegal River Valley: Application of dichotomous decision tree analysis. Field Crops Research. 176: 99-107.
Turner AR and Detoro IJ (2000) Process Redesign, PH.PTR, USA.
van Ittersum MK, Cassman KG, Grassini P, Wolf J, Tittonell P and Hochman Z (2013) Yield gap analysis with local to global relevance-A review. Field Crops Research. 143: 4-17.
van Wart J, Kersebaum KC, Peng S, Milner M and Cassman KG (2013) Estimating crop yield potential at regional to national scales. Field Crops Research. 143: 34-43.
Xua X, He P, Zhaoa S, Qiua S, Johnstond AM and Zhou W (2016) Quantification of yield gap and nutrient use efficiency of irrigated rice in China. Field Crops Research. 186: 58-65.