نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی‌ارشد، گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

2 دانشیار، گروه زراعت، پژوهشکدة ژنتیک و زیست‌فناوری کشاورزی طبرستان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

3 استادیار، پژوهشکدة ژنتیک و زیست‌فناوری کشاورزی طبرستان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

چکیده

به‌منظور بررسی اثر باکتری بومی‌ فزآینده رشد Enterobacter sp. بر برخی صفات رویشی و عملکرد شلتوک برنج (رقم ’طارم هاشمی‘) آزمایشی در یکی از مزارع روستای آقاملک شهرستان بابل در سال 1395 انجام شد. آزمایش به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل شش سطح کود سولفات پتاسیم (0، 25، 50، 75، 100 و 125 کیلوگرم در هکتار)، در کرت اصلی و روش‌های تلقیح در چهار سطح (عدم تلقیح بذر یا نشاء به‌عنوان تیمار شاهد، تلقیح بذر در خزانه، تلقیح ریشه نشاء و تلقیح همزمان بذر در خزانه و ریشه نشاء) در کرت فرعی بودند. نتایج نشان داد که روش‌های مختلف تلقیح موجب افزایش ارتفاع بوته (25/1-54/2 درصد)، تعداد پنجه (7/11-5/16 درصد)، تعداد برگ در کپه (5/12-2/14 درصد)، شاخص سطح برگ (16/7-9/17 درصد) و عملکرد شلتوک (6/14-8/19 درصد) و تسریع وقوع مرحله گرده‌افشانی حدود یک روز نسبت به شاهد شدند. در این آزمایش، آثار اصلی بر صفات مورد مطالعه معنا‌دار و اثر متقابل تیمارها غیرمعنا‌دار بود. روش‌ تلقیح توأم بذر در خزانه و ریشه نشاء با باکتری بر روش‌های دیگر برتری داشت. همچنین، با مصرف کود پتاسیم از صفر تا 125 کیلوگرم در هکتار مقدار تمامی صفات اندازه‌گیری شده به‌ویژه عملکرد شلتوک (2/18 درصد بیشتر از شاهد) افزایش یافت. درنتیجه، کاربرد باکتری و مصرف کود پتاسیم به‌طور جداگانه از طریق بهبود صفات رویشی به‌ویژه تعداد پنجه و تعداد برگ، به افزایش شاخص سطح برگ منجر شد. از جمله مؤلفه‌های مهم در جذب نور و تأثیرگذار بر میزان کارایی فتوسنتز است و بدین ترتیب سبب بهبود عملکرد برنج شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of different methods of inoculations with a native plant growth promoting bacteria on some vegetative characteristics and yield of rice (cv. ‘Tarom Hashemi’) under different levels of potassium fertilizer

نویسندگان [English]

  • Khadijeh Shahsavarpour Lendeh 1
  • Hemmatollah Pirdashti 2
  • Esmaeil Bakhshandeh 3

1 M.Sc. Student in Agronomy, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari.

2 Associate Professor, Agronomy Department, Genetics and Agricultural Biotechnology Institute of Tabarestan, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari,

3

چکیده [English]

In order to investigate the effect of a native plant growth promoting bacteria (Enterobacter sp.) on some vegetative characteristics and paddy yield of rice(cv. ‘Tarom Hashemi’), a field experiment was carried out in Babol (Aghamalek village) at 2016. This experiment was arranged in split plots based on a randomized complete block design with three replications. Six levels of potassium sulfate fertilizer (PSF: 0, 25, 50, 75, 100 and 125 kg ha-1) were used as the main plots and four levels of inoculations (non-inoculation as control, seed inoculation in the seedbed condition, seedling root inoculation before transplanting time and combined both previously methods) served as the sub-plots. The results indicated that various methods of inoculation increased plant height (1.25-2.54%), tillers number per hill (TNH; 11.7-16.5%), total leaves number per hill (TLN; 12.5-14.2%), leaf area index (LAI; 7.16-17.9%) and paddy yield (PY; 14.6-19.8%) of rice and the occurring of anthesis stage were about one day sooner as compared to the control condition. In this experiment, the studied traits significantly influenced by PSF and various methods of inoculation, but the interaction effect between them were not significant. Among inoculation methods, the combined method was better than others. In addition, the values of all studied traits such as PH, TNH, TLN, LAI and PY (18.2% more than the control) increased as PSF increased from zero to 125 kg ha-1. Consequently, the application of Enterobacter sp. and PSF through improved the vegetative characteristics, particularly in LAI, TNH and TLN, resulted to increase in the radiation interception capacity, photosynthetic efficiency and improved PY of rice.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Paddy yield
  • potassium sulfate
  • root inoculation
  • seed inoculation
  • vegetative characteristics
آمارنامه وزارت جهاد کشاورزی (1395) آمارنامه کشاورزی سال زراعی 94-1393 (محصولات زراعی). دفتر آمار و فناوری اطلاعات.
اصغری ج، احتشامی س م ر، رجبی درویشان ز و خاوازی ک (1392) مقایسه محلول‌پاشی با تلقیح ریشه‌ای باکتری‌های محرک رشد و متابولیت‌های آنها بر ویژگی‌های مرفوفیزیولوژیک، صفات کیفی و عملکرد برنج رقم هاشمی. فرایند و کارکرد گیاهی. 2(2):25-40.  
اصغری ج، احتشامی س م ر، رجبی درویشان ز و خاوازی ک (1393) اثر محلول پاشی و تلقیح با باکتری‌های محرک رشد و متابولیت‌های آن‌ها بر میزان کلروفیل، جذب عناصر معدنی و عملکرد برنج رقم هاشمی. نشریة زیست‌شناسی خاک. 2(1): 21-31.
بخشنده ا، حسینی م، فرزین ن و پیردشتی ه ا (1395) معرفی روشی ساده و سریع برای برآورد سطح برگ برنج. هفدهمین همایش ملی برنج کشور، بهمن‌ ماه، ساری ایران.
حکم علی‌پور س، میرشکاری ب، سید شریفی ر، فرح وش و عبادی خزینه قدیم ع (1391) تأثیر تلقیح بذر با باکتری‌های افزایندة رشد گیاه (PGPR) در مقادیر مختلف کودهای نیتروژن و فسفر بر زمان ظهور و رشد برگ جو (Hordeum vulgar L.). مجلة پژوهش‌های خاک (علوم خاک و آب). الف 26(4):403-413.  
حمیدی آ، قلاوند ا، دهقان شعار م، ملکوتی م ج، اصغرزاده ا و چوکان ر (1385) اثرات کاربرد باکتری‌های محرک رشد گیاه (PGPR) بر عملکرد ذرت علوفه‌ای. پژوهش و سازندگی. 70: 16-25.   
دقیقیان ن، حبیبی د، مدنی ح و ساجدی ن (1390) بررسی تأثیر بهترین روش و زمان مصرف باکتری‌های محرک رشد روی جذب نیتروژن، فسفر، پتاسیم و عملکرد دانه در لوبیا (Phaseolus vulgaris L.). فصلنامة اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی. 1(3): 95-100.
عیدی‌زاده خ، مهدوی دامغانی ع ا، صباحی ح و صوفی‌زاده س (1389) اثرات کاربرد کودهای بیولوژیک در ترکیب با کود شیمیایی بر رشد ذرت (Zea mays L.) در شوشتر. نشریة بوم‌شناسی کشاورزی. 2(2): 292-301.  
قاسمی ا، توکلو م ر و ذبیحی ح ر (1391) تأثیر نیتروژن، پتاسیم و اسید هیومیک بر رشد رویشی، جذب عناصر نیتروژن و پتاسیم در مینی‌تیوبر سیب‌زمینی تحت شرایط گلخانه‌ای. مجلة زراعت و اصلاخ نباتات. 8(1): 39-56.  
قاسمی م، مبصر ح ر، اسدی‌منش ح و قلی‌زاده ع ا (1393) بررسی اثرات پتاسیم، روی و سیلیسیم بر عملکرد اجزای عملکرد و جذب آن‌ها در دانة برنج  .(Oryza sativa L.) نشریة مدیریت خاک و تولید پایدار. 4(2): 1-24.  
قاسمی‌میانایی آ، مبصر ح ر، مدنی ح و دستان س (1390) نتایج کاربرد سیلیس و پتاسیم بر خصوصیات مورفولوژیکی وابسته به ورس عملکرد کمی برنج رقم طارم هاشمی. یافته‌های نوین کشاورزی. 5(4):
421-435.  
کشاورز‌ زرجانی ج، علی‌اصغرزاد ن و اوستان ش (1392) تأثیر شش سویه از باکتری‌های آزادکنندة پتاسیم بر رشد و افزایش جذب پتاسیم در گیاه گوجه‌فرنگی. نشریة دانش آب و خاک. 23(2): 245-255.
محمدی‌کشکا ف (1395) اثر قارچ Trichoderma hamatum به همراه باکتری حل‌کنندة فسفات Enterobacter sp. بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم (رقم میلان) در سطوح مختلف کود فسفر. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد. 125 ص.
مرادی م، سیادت س ع ا، خاوازی ک، ناصری ر، ملکی ع و میرزایی امیر (1390) اثر کاربرد کودهای زیستی و شیمیایی فسفر بر صفات کمی و کیفی گندم بهاره. مجلة اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی و علف‌های هرز. 5(18): 51-66. 
Ahemad M and Kibret M (2014) Mechanisms and applications of plant growth promoting rhizobacteria current perspective. Journal of King Saud University- Science. 26(1):1–20.
Bakhshandeh E, Rahimian H, Pirdashti H and Nematzadeh GA (2014) Phosphate solubilization potential and modeling of stress tolerance of rhizobacteria from rice paddy soil in northern Iran. World Journal of Microbiology and Biotechnology. 30:2437-2447.
Bakhshandeh E, Rahimian H, Pirdashti H and Nematzadeh GA (2015) Evaluation of phosphate solubilizing bacteria on the growth and grain yield of rice (Oryza sativa L.) cropped in northern Iran. Journal of Applied Microbiology. 119:1371-1382.
Bakhshandeh E, Pirdashti H and Shahsavarpour Lendeh KH (2017) Phosphate and potassium-soulbilizing bactera effect on the growth of rice. Ecological Engineering. 103:164-169.
Duy MV, Hoi NT, Ve NB, Thuc LV and Trang NQ (2016) Influence of Cellulomonas Flavigena, Azospirillum sp. and Pseudomonas sp. on rice growth and yield grown in submerged soil amended with rice straw.Recent Trends in PGPR Research for Sustainable Crop Productivity. p.238
Hahn L, Saccol Sa, Filho BD, Machado RG, Damasceno RG and Giongo A (2016) Rhizobial inoculation, alone or coinoculated with (Azospirillum brasilense) promotes growth of wetland rice. Revista Brasileira de Ciencia do Solo. 40:1-15.
Hussain M, Asgher Z, Tahir M, Ijaz M, Shahid M, Ali H and Sattar A (2016) Bacteria in combination with fertilizers improve growth, productivity and net returns of wheat (Triticum aestivum L.). Pakistan Journal of Agricultural Sciences 53(3): 633-645.
Kannapiran E and Sri Ramkumar V (2011) Inoculation effect of nitrogen-fixing and phosphate-solubilizing bacteria to promote growth of black gram (Phaseolus mungo Roxb; Eng). Annals of Biological Research. 2:615-621.
Lavakush Yadava J, Verma JP, Jaiswal DK and Kumar A (2014) Evaluation of PGPR and different concentration of phophorus level on plant growth, yield and nutrient content of rice (Oryza sativa L.). Ecological Engineering. 62:123-128.
Shakeel MA, Rais MN, Hassan F and Hafeez Y (2015) Root associated Bacillus sp. improves growth, yield and zinc translocation for Basmati rice (Oryza sativa L.) varieties. Frontiers in Microbiology. 6:1-12.
Sharma A, Shankhdhar D, Sharma A and Shankhdhar SC (2014) Growth promotion of the rice genotypes by PGPR’s isolated from rice rhizosphere. Journal of Soil Science and Plant Nutrition. 14 (2): 505-517.