نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه زراعت، دانشکدة کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

2 استادیار، گروه زراعت، دانشکدة کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

3 استاد، گروه زراعت، دانشکدة کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

4 استاد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکدة کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

به‌منظور بررسی اثر سطوح مختلف آبیاری، نیتروژن و زئولیت بر کلروفیل، عملکرد و کیفیت علوفه تاج خروس، آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار، در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس، در دو سال زراعی 1392و 1393 انجام شد. عامل اصلی شامل سطوح مختلف آبیاری در سه سطح آبیاری بعد از تخلیه 40، 60 و 75 درصد آب قابل استفاده و عامل فرعی حاصل از ترکیب دو عامل سطوح مختلف نیتروژن با چهار سطح صفر، 80، 160 و 240 کیلوگرم در هکتار و عامل سطوح مختلف زئولیت در دو سطح صفر و 10 تن در هکتار بود. نتایج نشان داد که افزایش فواصل آبیاری، به‌ویژه آبیاری بعد از تخلیه 75 درصد آب قابل استفاده، منجر به کاهش کلروفیل (37 درصد)، عملکرد خشک علوفه (40 درصد)، ماده خشک قابل هضم (18 درصد)، پروتئین (17 درصد) و خاکستر (16 درصد)، ولی باعث افزایش الیاف شوینده در محلول خنثی (16 درصد) و اسیدی (7 درصد) نسبت به تیمار آبیاری شاهد شد. اما، کاربرد زئولیت در شرایط تنش کم آبیاری، منجر به افزایش محتوای کلروفیل، عملکرد خشک علوفه، ماده خشک قابل هضم، پروتئین و خاکستر و کاهش الیاف شوینده در محلول اسیدی و خنثی شد. در شرایط کمبود آب در خاک، همچنین در شرایط کاربرد زئولیت، مصرف بیش از 80 کیلوگرم در هکتار نیتروژن تأثیری در عملکرد علوفه خشک نداشت. بنابراین، در صورت استفاده از زئولیت، کاربرد 80 کیلوگرم در هکتار نیتروژن، برای به‌دست آوردن عملکرد علوفه مناسب و با کیفیت تاج خروس کافی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of different levels of nitrogen and zeolite on chlorophyll content, quantity and quality of amaranth forage under deficit irrigation stress

نویسندگان [English]

  • Somayeh Karami 1
  • Hashem Hadi 2
  • Mehdi Tajbaksh 3
  • Seyed Ali Mohammad Modarres-Sanavy 4

1

2

3

4

چکیده [English]

In order to study the effect of different levels of irrigation, nitrogen and zeolite onchlorophyll content, forage yield and quality of amaranth, a split plot factorial experiment was conducted as randomized complete block design with three replications at the Research Farm of Tarbiat Modarres University during 2013 and 2014 growing seasons. Main factor was three irrigation regimes, irrigation after depleting 40, 60 and 75 percent of soil available waterand sub factor was the combination of the two factors: nitrogen levels 0, 80, 160 and 240 kg.h-1 and zeolite levels 0 and 10 ton.h-1. Results showed that increasing irrigation intervals, especially irrigation after depleting 75% of available water, decreased chlorophyll (37%), forage yield (40%), digestible dry matter (18%), crude protein (17%) and ash (16%) but increased neutral detergent fiber (16%) and acid detergent fiber (7%) compared to control irrigation treatments. Zeolite application under water deficit stress conditions increased chlorophyll, forage yield, digestible dry matter, crude protein and ash, and reduced NDF and ADF. Nitrogen consumption more than 80 kg.h-1 had no significant effect on forage dry yield and quality under soil water deficit conditions and application of zeolite; Therefore, Nitrogen application (80 kg.h-1) was sufficient to obtain suitable forage yield and quality of the amaranth with zeolite application.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ash
  • crude protein
  • digestible dry matter
  • photosynthesis
  • water deficit stress
احمدی آذر ف، حسنلو ط، ایمانی ع و فیضی اصل و (1394) تنش خشکی و کاربرد زئولیت معدنی بر رشد و برخی پارامترهای فیزیولوژیکی گیاه پنیرک (Malva sylvestris). پژوهش‌‌های گیاهی. 28(3):  459-474.
ارزانی ح (1389) کیفیت علوفه و نیاز روزانه دام چراکننده از مرتع. چاپ اول. انتشارات دانشگاه تهران. 354 ص.
اصغرزاده ف م، فتحی نسری م ح و بهدانی م ع (1393) بررسی تأثیر کودهای نیتروژن و فسفر بر ارزش غذایی علوفه و سیلاژ گلرنگ. علوم دامی ایران. 45(4): 375-384.
آینه بند ا، آقاسی زاده و و مسکرباشی م (1386) بررسی اثر تاریخ‌های مختلف کاشت بر عملکرد کمی و کیفی ارقام گیاه زراعی جدید تاج خروس علوفه‌ای (Amaranthus spp. ). پژوهش‌های زراعی ایران. 5(2): 221-228.
حاجی‌حسنی اصل ن، مرادی اقدم ا، شیرانی‌راد ا ح، حسینی ن و رسائی‌فر م (1389) اثر تنش خشکی بر عملکرد علوفه و برخی صفات زراعی ارزن، سورگوم و ذرت در کشت تأخیری. پژوهش‌های به‌زراعی. 2(1): 63-75.
حسنوند م، جعفری ع ا، سپهوند ع و نخجوان ش (1388) بررسی عملکرد و کیفیت علوفه در توده‌های بومی ماشک(Vicia sativa)  در شرایط آبی و دیم منطقة لرستان. تحقیقات مرتع و بیابان ایران. 16(4): 517-535.
دوکوهکی ح، قیصری م، موسوی، س ف، میرلطیفی، س م (1391) شبیه‌سازی رطوبت خاک در شرایط کم آبیاری با استفاده از مدل  DSSAT. مدیریت آب و آبیاری، 2(1):  1-14.
دولتمندشهری ن و طهماسبی ا (1395) تأثیر کود نیتروژن و تراکم بوته بر عملکرد و کیفیت علوفه ذرت رقم  MV500در کشت دوم. به‌‌زراعی کشاورزی. 18(1): 173-182.
ساسانی ش، جهانسوز م، احمدی ع، لیاقت ع، جعفری ع و نقوی م (1383) ارزیابی کارایی مصرف آب، عملکرد و اجزای عملکرد ارزن نوتریفید در شرایط تنش خشکی. هشتمین کنگره  علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران. دانشگاه گیلان.
شیرانی راد ا ح، طاهرخانی ت، مرادی اقدم ا، نظری گلشن ا و اسکندری ک (1390) تأثیر مقادیر نیتروژن و زئولیت بر صفات زراعی گیاه کلزا در شرایط تنش خشکی. اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی. 3(2): 125-135.
فرخی نیا م، رشدی م، پاسبان اسلام ب و ساسان دوست ر (1390) بررسی برخی از ویژگی‌های فیزیولوژیک و عملکرد گلرنگ بهاره تحت تنش کمبود آب. علوم گیاهان زراعی ایران. 42(3): 553-545.
ماهرخ ع و عزیزی ف (1393) تأثیر کاربرد زئولیت طبیعی بر تحمل به تنش کم آبیاری در ذرت دانه‌ای. پژوهش‌های زراعی ایران. 12(2): 296-304.
مجیدیان م (1387) اثر کود شیمیایی نیتروژنه، کودآلی و تنش رطوبت در نظام‌های کشاورزی در مراحل مختلف رشد بر خصوصیات زراعی کمی و کیفی ذرت. دانشگاه تربیت مدرس. تهران. پایان‌نامة دکتری.
مکاری ف، غلامعلی پور علمداری ا و بیات کوهسار ج (1395) تجزیه فیتوشیمیایی اندام‌های مختلف گیاه خودرو ریواس (Rheum ribes) در مرحلة گل‌دهی (مطالعة موردی: ارتفاعات روستای کاریزک از توابع شهرستان کاشمر). فیزیولوژی محیطی گیاهی. 11(42): 25-36.
نقی‌‌زاده م و گلوی م (1390) ارزیابی کیفیت علوفه در کشت مخلوط ذرت(Zea mays L.)  و خلر(Lathyrus sativus L.) تحت تأثیر کودهای فسفری زیستی و شیمیایی. بوم‌‌شناسی کشاورزی. 4(1): 52-62.
Abbasi D, Rouzbehan Y and Rezaei J (2012) Effect of harvest date and nitrogen fertilization rate on the nutritive value of amaranth forage (Amaranthus hypochondriacus). Animal Feed Science and Technology. 171(1): 6– 13.
Arnon DI (1949) Copper enzymes in isolated chloroplasts. Polyphennoloxidase in Beta vulgaris. PlantPhysiology. 24(1): 1-150.
Ejieji CJ and Adeniran KA (2010) Effects of water and fertilizer stress on the yield, fresh and dry matter production of grain Amaranth (Amaranthus cruentus). Agricultural Engineering. 1(1):18-24.
Erdem Y, Shirali S, Erdem T and Kenar D (2006) Determination or crop water stress index for irrigation scheduling of Bean (Phaseolus vulgaris L.). Agriculture and Forest. 30:
195-202.
Gholizadeh A, Amin MSM, Anuar AR, Esfahani M and Saberioon MM (2010) The Study on the Effect of Different Levels of Zeolite and Water Stress on Growth, Development and Essential Oil Content of Moldavian Balm (Dracocephalum moldavica L.). American Journal of Applied Sciences. 7: 33-37.
Hackmann TJ, Sampson JD and Spain JN (2008) Comparing relative feed value with degradation parameters of grass and legume forages. Animal Sciences. 86:2344-2356.
Harb E.M.Z and Mahmoud M.A. (2009) Enhancing of growth, essential oil yield and components of yarrow plant (Achillea millefolium L.) growth under safe agriculture conditions using zeolite and compost. 4rd Conference on Recent Technologies in Agriculture Giza. Egypt.
Hopkins, WG and Huner NPA (2009) Introduction to plant physiology, Fourth Edition, John Wiley and Sons, Inc., New York, USA, pp. 503.
Jeffrey V and Gyles R (2003) Controlled release urea as a nitrogen source of corn in southern Minnesota. Annual Report to Agrium U. S. Inc.
Kerstin G, Juergen K, Laura FHD, Carl C and Anke J (2014) Water stress due to increased intra-annual precipitation variability reduced forage yield but raised forage quality of a temperate grassland. Agriculture, Ecosystems and Environment. 186: 11-22.
Lithougidis AS, Vasilakoglou IB, Dordas KV and Yiak Oulaki MD (2006) Forage yield and quality of common vetch mixtures with oat and triticale in two seedling ratios. Field Crops Research. 99: 106-1130.
Nakhjavan S, Bajolvand M, Jafari AA and Sepavand K (2011) Variation for yield and quality traits in populations of sainfoin (Onobrychis sativa) American-Eurasian. Agriculture and Enviromental Sciences. 10(3): 380-386.
Olaniyi JO, Adelasoye KA and Jegede CO (2008) Influence of nitrogen fertilizer on the growth, yield and quality of grain amaranth varieties. World Journal of Agricultural Sciences. 4 (4): 506-513.
 
Osborne SL, Schepers JS, Francis DD and Schlemmer MR (2002) Use of spectral radiance to estimate in-season biomass and grain yield in nitrogen and water stressed corn. Crop Science. 42: 165-171.
Polat E, Karaca M, Demir H and Naci Onus A (2004) Use of natural zeolite (Clinoptilolite) in agriculture. Fruit and Rnamental Plant Research. 12: 183-189.
Ranjan R, Bohra SP and Jeet A M (2001) Book of plant senescence. Jodhpur, Agrobios New York. pp. 18-42.
Teutonico RA and Knorr D (1985) Amaranth composition, properties and application of a reddish covered food crop: Food technology. 39: 49-61.
Zarco-Tejada PJ, Miller JR, Mohammad GH, Noland TL and Sampson PH (2000) Chlorophyll fluorescence effects on vegetation apparent reflectance. Remote Sensing of Environment. 74: 596-608.