نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه اکوفیزیولوژی گیاهی، دانشکدة کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

2 استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

3 استاد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

4 دانشجوی دکتری، گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

چکیده

به‏منظور بررسی تأثیر کود زیستی و محلول‌‏پاشی برخی عناصر کم‌مصرف بر عملکرد کمّی و کیفی سورگوم علوفه‌ای (رقم’پگاه‘)، این آزمایش در سال 1390 در مزرعة پژوهشی دانشگاه تهران واقع در کرج به‏صورت اسپیلت - فاکتوریل در قالب بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. تیمار‏های آزمایش شامل دو سطح تلقیح و عدم‌تلقیح با میکوریزا در کرت‏های اصلی و محلول‌پاشی آهن با غلظت‏‏های صفر، 4 و 8 در هزار و محلول‏پاشی روی با غلظت‏‏های صفر، 3 و 6 در هزار در کرت‏‏های فرعی بود. نتایج تجزیة واریانس نشان‌دهنده تأثیر مثبت و معنا‏دار کاربرد توأم میکوریزا و محلول‏‏پاشی آهن و روی بر عملکرد خشک، ارتفاع بوته، وزن ساقه، وزن برگ، پروتئین خام، کربوهیدرات‏های محلول در آب و خاکستر در سطح 1 درصد و فیبر‏های غیر‏محلول در شویندة‏ اسیدی در سطح 5 درصد بود. ولی، محلول‌پاشی آهن و روی تأثیر معنا‏داری بر درصد هم‌زیستی ریشه نداشت. همچنین، هیچ کدام از عامل‏های مورد بررسی بر تعداد برگ تأثیری نداشت. در این میان، تیمار کاربرد میکوریزا و محلول‏پاشی با غلظت 4 در هزار آهن و 3 در هزار روی بالاترین عملکرد را تولید کرد و در مقایسه با شاهد 40 درصد افزایش عملکرد داشت. با توجه به نتایج آزمایش، این تیمار برای رشد عملکرد و خصوصیات کیفی سورگوم علوفه‏‏ای رقم’پگاه‘ در منطقه کرج توصیه می‏شود.  

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The mycorrhiza and iron and zinc foliar application on quantitative and qualitative characteristics of forage sorghum

نویسندگان [English]

  • Mohsen Bagheri Dehabadi 1
  • Hossein Moghadam 2
  • Mohammad reza Chaichi 3
  • Nasrin ziloee 4

1

2

3

4

چکیده [English]

To assess the effects of bio-fertilizer and some of microelements on quantitative and qualitative characteristics of sorghum (var. Pegah), this experiment was conducted at the research farm of the University of Tehran (Karaj-Iran) in 2011. The experiment was arranged as split plot based on complete randomize design block with four replications. Two levels of mycorrhiza (inoculated and non-inoculated) and three levels of foliar application of iron (zero, four and eight per thousand) along with three levels of application of zinc (zero, three and six per thousand) were allocated to main and subplots respectivly. The results indicated that inoculation with mycorrhiza and application of micronutrients had positively significant effect on dry yield, plant height, shoot weight, leaf weight, crude protein, water soluble carbohydrates and ash (p<0.01) and reduced acid detergent fiber (p<0.05). However, foliar of Fe and Zn had no significant effects on root colonization. Also, investigated factors had no significant effects on number of leaves. The treatment of mycorrhiza and foliar application of the Fe and Zn in concentrations of four and three per thousand (respectively) produced the maximum of dry yield. This treatment increased yield by 40% compared with control. Based on the obtained results, treatment of myco-Fe4Z3 can be recommended for increasing yield and improving qualitative characteristics of forage sorghum (var. Pegah) in Karaj region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • biological fertilizer
  • crude protein
  • dry matter digestibility
  • micronutrients
  • yield of forage
افشانیس، امیرنیارو هادی ﻫ (1394) بررسی اثر محلول‌پاشی آهن و روی بر عملکرد و اجزای عملکرد کلزای پاییزه (Brassica napus L.) در شرایط کم‌آبیاری. پژوهش‌های زراعی ایران. 13(1): 52-43.
امیرآبادی م، رجالی ف، اردکانی م‌ر و برجی م (1388) تأثیر کاربرد مایة تلقیح ازتو باکتر و قارچ میکوریزی بر جذب برخی عناصر معدنی توسط ذرت علوفه‌‏ای سینگل کراس 704 در سطوح مختلف فسفر. پژوهش‌های خاک. 23 (1): 115-107.
حسین‌پور ع‌ر (1387) شیمی حاصلخیزی خاک. انتشارات دانشگاه پیام نور. تهران. 320 ص.
حمزه‌ئی ج و سلیمی ف (1393) درصدکلونیزاسیونریشه،عملکردواجزایعملکرددانةماریتیغال (Silybum marianum) متاثر از تلقیح مایکوریزاو کود فسفره. دانش کشاورزی و تولید پایدار. 24(4): 96-85.
حمزه‏‌‌ئی ج و صادقی ف (1392) تأثیرات هم‌زیستی مایکوریزا بر شاخص‌های فیزیولوژیک و عملکرد سورگوم دانه‌ای تحت شرایط دورهای مختلف آبیاری. به‌زراعی کشاورزی. 25(4): 163-151.
حمزه‏ ئی ج و صادقی ف (1392) مطالعة درصد کلونیزاسیون ریشة ارقام سورگوم دانه‌ای با دو گونه از قارچ میکوریزا و اثر آن بر بعضی صفات مورفولوژیک و زراعی. دانش کشاورزی. 5(9): 36-25.
خلیلی محله ج و رشدی م (1387)اثر محلول‌پاشی عناصر کم‌مصرف برخصوصیات کمّی و کیفی ذرت سیلویی 704 در خوی. نهال و بذر. 24: 218-293.
دریایی ف، چائی‌چی م‌ر و آقاعلیخانی م (1388) ارزیابی عملکرد کمّی و کیفی علوفه درکشت مخلوط نخود سیاه و جو. علوم گیاهان زراعی ایران. 40(2): 19-11.
رضوانی م، اردکانی م‌ر، رجالی ف، نورمحمدی ق، زعفریان ف وتیموری س‌ا (1388) تأثیر سویه‌های مختلف قارچ‌های میکوریزا روی ویژگی‌های ریشه و غلظت فسفر، پتاسیم، روی و آهن یونجه (Medicagi sativa L.). بوم‌شناسی گیاهان زراعی. 5(2): 66-55.
رضوانی مقدم پ و نصیری محلاتی م (1383) بررسی قابلیت هضم و درصد پروتئین علوفة سه رقم سوگوم علوفه‌ای در زمان‌ های برداشت. علوم کشاورزی ایران. جلد 35(4): 796-787.
سعیدنژاداح، خزاعیح‌رو رضوانی مقدمپ (1391) مطالعة اثر کاربرد مواد آلی، کودهای بیولوژیک و کود شیمیایی بر برخی خصوصیات مورفولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد سورگوم. پژوهش‌های زراعی ایران. 10(3): 510-503.
سیلسپور م (1386) بررسی اثرات مصرف عناصر آهن و روی بر خصوصیات کمّی و کیفی گند‌م آبی وتعیین حد ‌بحرانی آن‌هاد‌رخاک‌های د‌شت ورامین. پژوهش و سازندگی. 20(3): 133-123.
شرفی س،تاج‌‏بخش م،مجیدی ع،پورمیرزا ع‌اوملکوتی م‌ج (1379) بررسی اثرات آهن و روی بر عملکرد،پروتئین و توازن تغذیه‌‏ای در دو رقم ذرت دانه‌ای. آب وخاک. 12(11): 94-85.
فاتح ا (1386) تأثیر سیستم‌های مختلف حاصلخیزی خاک بر عملکرد و ویژگی‌های دارویی کنگر فرنگی. پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران. کرج. رسالة دکتری.
فومن ع (1389) ارزیابی صفات مرفولوژیک و عملکرد کمّی و کیفی سورگوم علوفه‌ای. علوم گیاهان زراعی .41(4): 840-833.
کشاورزافشار ر،چائی‌چی م‌ر،علیپورجهانگیری ع،انصاریجوینی م،مقدم ح،احتشامی س‌ م ‌ر وخاوازی ک (1390) تأثیر محلول‌‌پاشی باکتری‌‌های محرک رشد گیاه برعملکرد علوفه و دانة سورگوم علوفه‌‌ای رقم’اسپیدفید‘. علوم گیاهان زراعی ایران. 42(3): 584-575.
Adediran JA, Taiwo LB, Akande MO, Sobulo RA and Idowu OJ (2004) Application of organic and inorganic fertilizer for sustainable maize and cowpea yields in Nigeria. Journal of Plant Nutrition. 27 (7):1163-1181.
Amanullah MM, Archana J, Manoharan Sand Subramanian KS (2012) Influence of iron and AM inoculation on metabolically active iron, chlorophyll content and yield of hybrid maize in calcareous soil. Journal of Agronomy. 11(1): 27-30.
Archana J, Amanullah MM, Manoharan S and Subramanian KS (2012) Influence of iron and arbuscular mycorrhiza inoculation on growth and yield of hybrid maize in calcareous soil. Madras Agricultural Journal. 99(1): 65-67.
Asrar AA and Elhindi KM (2011) Alleviation of drought stress of marigold (Tagetes ereca) plants by using arbuscular mycorrhiza fungi. Saudi Journal of Biological Sciences. 18(1): 93-98.
Brundrett MC (2002) Coevolution of roots and mycorrhizas of land plants. New Phytol. 154(2): 275-304.
Dood J (2000) The role of arbuscular mycorrhiza fungi: in agro-natural ecosystems. Outlook. Agriculture. 29(1): 63-70.
Hemantranjan A (2009) Physiology and Biochemical Significance of Zinc in Plants. In: Hemantranjan A (Ed), Advancement in micronutrient Research. Scientific Publishers, Joudhpur, Rajasthan, India. pp. 151-178.
Jafari A, Connolly V, Frolich A and Walsh EK (2003) A note on estimation of quality in perennial ryegrass by near infrared spectroscopy. Irish Journal of Agricultural and Food Research. 42(2): 293-299.
Larsen J, Cornejo P and Barea JM (2009) Interactions between the arbuscular mycorrhiza fungus Glomus intraradices and the plant growth promoting rhizobacteria Paenibacillus polymyxa and P. maserans in the mycorrhizosphere of Cucumis sativus. Soil Biology and Biochemistry.41(2): 286-292.
 
Liu A, Hamel C, Hamilton RI, Ma BL and Smith DL (2000) Acquisition of Cu, Zn, Mn and Fe by mycorrhizal maize (Zea mays L.) grown in soil at different P and micronutrient levels. Mycorrhiza. 9 (6): 331-336.
Marschner H (1995) Mineral nutrition of higher plants. 2th Ed. Academic press, 889 p.
Mc Gonigle T, Miller M and Swan J (1990) A new method that gives an objective measure of colonization of roots by vesicular arbuscalar mycorrhiza Fungi. New Phytol. 115(3): 495-501.
Paul Schreiner R (2010) Foliar Sprays Containing Phosphorus (P) Have Minimal Impact on ‘Pinot noir’ Growth and P Status, Mycorrhizal Colonization, and Fruit Quality. Horticultural Science 45(5): 815-821.
Phillips JM, Hayman DS (1970) Improved procedures for clearing roots and staining parasitic and vesicular arbuscular mycorrhiza fungi for rapid assessment of infection. Transactions of the British Mycological Society. 55(1): 158-161.
Salim BBM, Eisa SS, Ibrahim IS, Girgis MGZ and Abdel-Rassoul M (2013) Effect of Biofertilizers, Mycorrhiza and Foliar Spraying of some Micronutrients (Fe+Mn+Zn) and Potassium Silicate on Enhancing Salt Tolerance of Wheat Plant. International Journal of Environment. 2(2): 35-45.
Valentine AJ, Mortimer PE, Lintnaar A and Borgo R (2006) Drought responses of arbuscular mycorrhuza grapevines. Symbiosis. 41(3): 127-133.
Vamerali T, Saccomani M, Mosca S, Guarise N and Ganis A (2003) A comparison of root charactertics in relation to nutrient and water stress in two maize hybrids. Plant and Soil. 255(1): 157-167.
Whitty EN and Chambliss CG (2005) Fertilization of Field and Forage Crops. Nevada State University Publication. 240 p.
Zeidan MS, Mohamed MF and Hamouda HA (2010) Effect of foliar fertilization of Fe, Mn and Zn on wheat yield and quality in low sandy soils fertility. World Journal Agricultural Science. 6(6): 696-699.