نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی‌ارشد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکدة علوم کشاورزی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

2 استادیار،گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکدة علوم کشاورزی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

چکیده

به‌منظور بررسی اثر پرایمینگ و تاریخ کشت بر عملکرد، اجزای عملکرد و صفات فیزیولوژیکیدو توده زیرة سبز، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل سه عاملی در قالب طرح پایة بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعة تحقیقات گیاهان دارویی دانشگاه شاهد در سال زراعی 94-1393 انجام‌گرفت. در این آزمایش، عامل پرایمینگ در دو سطح (بدون پرایم و کلرید پتاسیم 4 درصد)، تاریخ کشت در سه سطح (25 بهمن، 10 اسفند و 25 اسفند) و توده‌های زیرة سبز در دو سطح (سبزوار و نیشابور) بود. نتایج نشان داد که اثر متقابل سه عامل تاریخ کشت، پرایمینگ و توده زیرة سبز بر تعداد چتر در بوته در سطح 1 درصد و تعداد دانه در بوته، عملکرد دانه و عملکرد زیستی در سطح 5 درصد معنادار شد. نتایج بیانگر آن بود که تأخیر در تاریخ کشت از 10 اسفند به 25 اسفند در شرایط بدون پرایم در تودة سبزوار به کاهش معنادار عملکرد دانه و عملکرد زیستی می‌انجامد. همچنین، استفاده از پرایمینگ در تودة سبزوار درصد و عملکرد اسانس را افزایش می‌دهد. درصد ترکیبات تشکیل‌دهندة اسانس با تأخیر در تاریخ کاشت کاهش معناداری نشان داد. به‌طور کلی، کشت تودة سبزوار در تاریخ 25 بهمن مطلوب‌ترین عملکرد کمّی و کیفی را داشت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effects of planting date and seed priming on yield and physiological traits of two cumin ecotypes

نویسندگان [English]

  • Hossein Ghane 1
  • Hossein Amirshekari 2
  • Amir mohammad Naji 2

چکیده [English]

In order to study the effects of planting date and seed priming on yield and physiological traits of two cumin ecotypes, an experiment was conducted as factorial experiment based on randomized complete blocks design with three replications in the 2014-15 crop season at field research of medicinal plants, Shahed University. The factors were priming with two levels of control and osmopriming (KCL 4%), planting date with three levels of 25 February, 10 March and 25 March and ecotype with two levels of Neishabour and Sabzevar. The results showed that the interaction between priming and planting date and ecotype on seed number per plant grain yield and biological yield significant in statistical level of 5%, while the number of lateral branches and umber number per plant were significant in statistical level of 1%. There was a reduction on grain yield and biological yield due to delay in planting date from 10 Mar. to 25 Mar. Application of osmopriming led to a significant increase in percentage and yield of essential oil in Sabzevar ecotype. The chemical components of essential oils significantly decreased by delay in sowing date. Generally, cultivation of Sabzevar ecotype on 25 February lead to best quality and quantity in yield.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Chlorophyll
  • cuminyl aldehyde
  • Essential oil yield
  • kcl
  • pre-treatment
احترامیان ک (1381). تأثیر سطوح مختلف کود نیتروژن و تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد زیرة سبز در منطقة کوشکک استان فارس. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد. دانشگاه شیراز. 81ص.
احترامیان ک، بحرانی ج و رضوانی‌مقدم پ (1386). بررسی اثر مقادیر مختلف کود نیتروژن و تاریخ‌های مختلف کشت بر عملکرد و اجزای عملکرد زیرة سبز در منطقة کوشکک استان فارس. پژوهش‌های زراعی ایران. 5 (1): 8-1.
افشاری م، ولدآبادی م، دانشیان ج و اکبری‌نیا ا (1387). مطالعة خصوصیات زراعی توده‌های محلی زیرة سبز در شرایط کاربرد مقادیر مختلف نیتروژن. یافته‌های نوین کشاورزی. 2(3): 223-213.
برقعی س‌ف، رحیمی ا، ارادتمنداصلی د (1391). تاریخ کاشت و اهمیت آن در بهبود کارایی تولید زیرة سبز (Cuminumcyminum L.). اولین همایش ملی حفاظت و برنامه‌ریزی محیط‌زیست. دانشگاه آزاد اسلامی، واحد همدان.
بهرام‌‌نژاد ر و صفاری م (1393). اثر پیش‌تیمارهای مختلف بذر بر ویژگی‌های مورفولوژیک، عملکرد، اجزای عملکرد و اسانس رازیانه (Foeniculam vulgar Mill.) در شرایط تنش آب. مهندسی آبیاری و آب. 5(17): 29-14.
پزشک‌پور پ، احمدی ع‌ر و دانشور م (1384). تأثیر تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه و شاخص کلروفیل برگ و میزان نفوذ نور در کف سایه‌انداز گیاهی. خلاصة مقالات اولین همایش ملی حبوبات. پژوهشکدة علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد: 210-211.
خراسانی ز، نظامی ا، نصیری‌محلاتی م و محمدآبادی ع‌ا (1391). ارزیابی کاشت پاییزة اکوتیپ‌های زیرة سبز در شرایط آب‌وهوایی مشهد. پژوهش‌های زراعی ایران. 10(1): 52-43.
رحیمی ا (1391). اثر اسموپرایمینگ بذر و دور آبیاری بر عملکرد کمّی و میزان اسانس زیرة سبز. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. (1)28: 141-131.
رحیمیان مشهدی ح (1370). اثر تاریخ کاشت و رژیم آبیاری بر رشد و عملکرد زیرة سبز. دانش کشاورزی. (3): 61-46.
رسام ق‌ع، قربان‌زاده م و دادخواه ع‌ر (1385). تأثیر تاریخ کاشت و نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد دانة شوید در منطقة شیروان. علوم کشاورزی و منابع طبیعی. 13(3):9-1.
رسام ق‌ع، نداف م و سفیدکن ف (1386). تأثیر تاریخ کاشت و تراکم گیاهی بر عملکرد و اجزای عملکرد دانة آنیسون. پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی. 75: 127-133.
رضوانی‌مقدم پ و مرادی ر (1391). بررسی تاریخ کاشت، کود بیولوژیک و کشت مخلوط بر عملکرد و کمیت اسانس زیرة سبز و شنبلیله. علوم گیاهان زراعی ایران، 43(2): 230-217.
سهیلی ر، نظامی ا، خزاعی ح‌ر و نصیری‌محلاتی م (1389). بررسی اثر تاریخ‌های کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد چهار تودة بومی زیرة سبز. پژوهش‌های زراعی ایران. 8(5): 783-772.
شفیعی‌پور ح، سعیدی‌سار س، نادعلی ف‌ا و محمدی ع‌ر (1390). اثر تاریخ کاشت و پیش‌تیمار بذر بر مراحل فنولوژیک، خصوصیات مورفولوژیک و عملکرد دانة آفتابگردان. پژوهش‌های به‌زراعی، 3(1): 133-103.
غلامی ش، امینی‌دهقی م، طالعی د و پیشوا زک (1392). بررسی تأثیر روش‌های اسموپرایمینگ بر خصوصیات جوانه‌زنی بذر زیرة سبز (Cuminum cyminum L.). سومین همایش علوم تکنولوژی بذر. دانشگاه شاهد تهران.
فنایی ح، اکبری‌مقدم ح، کیخا غ، غفاری م و عالی ا (1385). ارزیابی سازگاری زراعی و مواد مؤثرة گیاهان دارویی زیرة سبز، سیاهدانه و رازیانه در شرایط منطقة سیستان.تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. 22(1):41-34.
قربانی ر، کوچکی ع‌ر، جهانی م، حسینی آ، محمدآبادی ع‌ا و ثابت‌تیموری م (1388). بررسی اثر تاریخ کاشت، زمان و روش‌های مختلف مدیریت علف‌های هرز در مراحل مختلف رشد بر عملکرد و اجزای عملکرد زیرة سبز. پژوهش‌های زراعی ایران. 7(1): 151-143.
قشم ر، خرم‌دل س، محمودی ق و حسینی م (1393). تأثیر تاریخ کاشت و عملیات داشت بر خصوصیات رشدی و عملکرد کمّی و کیفی شوید. تحقیقات کاربردی اکوفیزیولوژی گیاهی. 1(4): 62-45.
کافی م، راشدمحصل م‌ح، کوچکی ع و ملافیلابی ع (1381). زیرة سبز. فناوری تولید و فرآوری. مؤسسة چاپ و انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
نظامی ا و باقری ع‌ر (1384). اثرپذیری خصوصیات ژنوتیپ‌های نخود متحمل به سرما از کاشت‌های پاییزه و بهاره: خصوصیات فنولوژیکی و مورفولوژیکی. پژوهش‌های زراعی ایران. 3(1):155-143. 
AdamsenFJand CoffeltTA (2005). Planting date effects on flowering, seed yield, and oil content of rape and crambe cultivars. Indus. Crops Prod. 21:293-307.
Badek B, Duijn B and Grzesik M (2006). Effectof water supply methods and seed moisture contenton germination of China aster and tomato seeds.Journal of Agronomy. 24: 45-51.
Ghassemi G and Esmaeilpour B (2008). The effect ofsalt priming on the performance of differentiallymatured cucumber (Cucumis sativus) seeds. Journalof NotulaeBotanicae Horti Agrobotanici Cluj-Napoca. 36: 67-70.
Khan AA (1992). Preplant Physiological seed conditioning, Horticulture Review. 13: 131-181.
Lichtenthaler HK (1987). Chlorophylls and carotenoids pigments of photosynthetic membranes. Methode Enzaym. 148:350-382.
Nezami A, Khorramdel S, Nassiri-Mahallati M and Mohammad-Abadi AA (2009). Effect of planting date on cumin (Cuminum cyminum) landraces in Mashhad condition. Environmental Stresses in Agricultural Sciences (ESAS. 2(1): 1-13. [in Persian with English Summary]
Selim SM, Ebtsam MMA, Tawfik MSH and Abou-Sreea AI (2013). Effect of sowing date, sow spacing and biofertilizer on yield and oil quality of fennel plant (Foeniculum vulgare Mill.). Australian Journal of Basic and Applied Sciences, 7(2): 882-894.
Windauer L, Altuna A and Benech-Arnold R (2007).Hydrotime analysis of Lesquerella fendleri seedgermination responses to priming treatments. IndustrialCrops and Products. 25: 70-74.