نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گیاهان دارویی گروه علوم باغبانی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم‌کشاورزی و منابع‌طبیعی گرگان، ایران.

2 استادیار گروه علوم باغبانی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران.

چکیده

به‌منظور بررسی اثرات سطوح مختلف اسیدسالیسیلیک و کودهای زیستی بر ویژگی‌های رشدی، عملکرد اسانس و غلظت عناصر گیاه دارویی اکلیل کوهی (Rosmarinus officinalis) آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 95-1394 در مزرعه‌ تحقیقاتی دانشگاه علوم‌کشاورزی و منابع‌طبیعی گرگان به‌اجرا درآمد. تیمارهای آزمایش در سه‌ اسیدسالیسیلیک (‌صفر، پنج و 10 میلی‌گرم‌درلیتر)، دو سطح کود زیستی (نیتروکسین و بیوفسفر) و چهار سطح رژیم آبیاری (40، 60، 80 و 100 درصد ظرفیت‌زراعی) لحاظ گردید. نتایج نشان داد که رژیم آبیاری سبب کاهش معنی‌دار ارتفاع بوته، وزن‌ خشک گیاه، تعداد شاخه‌جانبی، عناصر نیتروژن، فسفر و عملکرد اسانس گردید. تیمار اسیدسالیسیلیک نیز بر تمامی صفات مورد بررسی اثر معنی‌داری داشت و بیشترین مقدار تمامی صفات به‌جز فسفر گیاه از کاربرد نیتروکسین بدست آمد. کاربرد 10 میلی‌گرم‌ در لیتر اسیدسالیسیلیک در شرایط رژیم آبیاری توانست اثرات منفی کم‌آبیاری را کاهش دهد و بیشترین میزان ارتفاع بوته، خشک گیاه، تعداد شاخه‌جانبی، نیتروژن و عملکرد اسانس از کاربرد نیتروکسین و آبیاری در 100 درصد ظرفیت‌زراعی حاصل شد. بیشترین عملکرد اسانس و مقدار فسفر گیاه از کاربرد کود زیستی نیتروکسین در تیمار آبیاری با 40 درصد ظرفیت‌زراعی و بیشترین میزان فسفر گیاه از کاربرد کود زیستی بیوفسفر در شرایط آبیاری کامل (100 درصد ظرفیت‌زراعی) حاصل شد. باتوجه‌به نتایج این پژوهش به‌نظر می­رسد که استفاده از کود­های زیستی و اسیدسالیسیلیک در شرایط محدودیت رطوبت برای غلبه ‌بر اثرات منفی تنش کم‌آبیاری می‌تواند مفید واقع شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of bio-fertilizers and salicylic acid on the yeild and qualitative characteristics in rosemary under water-deficit regimes

نویسندگان [English]

  • hossein gorgini shabankareh 1
  • sarah khorasaninejad 2

1 PhD. Student, Dept. of Horticulture, Plant product faculty, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Iran.

2 Assistant Professor. Dept. of Horticulture, Plant product faculty, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Iran.

چکیده [English]

In order to study the effects of salicylic acid levels and bio-fertilizers on the growth characteristics, essential oil yield and elements concentration of Rosmarinus officinalis, an experiment was conducted as factorial based on randomized complete block design with three replications at research farm of Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, during growing season of 2015-16. The treatments were salicylic acid including three levels: (0, 5 and 10 mlg/l), two concentrations of bio-fertilizers (nitroxin, biophosphor) and four levels of irrigation regimes: (40, 60, 80 and 100 %The results showed that irrigation regimes had significant effect on shoot height, wet and dry weight, number of shoot, essential oil yield and Nitrogen and Phosphorus. Salicylicacid with 10 mlg/l had significant effect on all of traits and this effect was increased of salicylicacid. Nitroxin increased all of the traits except of P and salicylicacid was caused to decrease negative effects of low irrigation regimes. The highest of shoot height, plant wet and dry weight, shoot number, nitrogen and essential oil yield were obtained with nitroxin and 100percent FC irrigation regime and highest of essential oil yield and P were observed in 40percent FC irrigation regime. Also the highest amount of P was obtained with biophosphor and 100percent FC irrigation regimes. The results of this research showed that the using of bio-fertilizers and salicylic acid can be useful for reducing drought stress.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Branch
  • Drought
  • growth regulators
  • Morphology
  • nitroxin
احمدیان ا، قنبری ا سیاه سر ب (1390) اثر تنش خشکی و مصرف انواع کودهای آلی و معدنی و بقایای آنها بر عملکرد و اجزای عملکرد بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla L.). نشریه بوم شناسی کشاورزی. 3(3): 395-383.
احمدیان ا، قنبری ا گلوی م سیاه سر ب آرزمجو ا (1389) اثر رژیمهای مختلف آبیاری و کود دامی بر میزان عناصر، درصد اسانس و ترکیبات شیمیایی آن در زیره سبز. مجله علمی پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی و علف‌های هرز. 4(16):94-83. 
بستامی ا، مجیدیان م، محسن‌آبادی غ بخشی د (1393) تأثیر تیمارهای کودی بر عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی گشنیز. به‌زراعی کشاورزی. 17 (1):107-93.
جامی ن، موسوی‌نیک س م و تقی‌زاده م (1394) اثر تنش خشکی و محلول‌پاشی با اسیدسالیسیلیک بر عملکرد کمی و کیفی سیاهدانه در شرایط آب و هوایی کرمان. به‌زراعی کشاورزی. 17(3): 840-827.
خراسانی‌نژاد س، سلطانلو ح، رمضانپور س س، هادیان ج و آتشی ص (1394) اثر تنش خشکی روی برخی خصوصیات مورفولوژیکی، کمیت و کیفیت اسانس در اسطوخودوس. به‌زراعی کشاورزی. 17(4): 988-979.
 درزی م ت، ﻗﻼوﻧﺪ ا، رﺟﺎﻟﯽ ف وﺳﻔﯿﺪﮐﻦ ف. (1385) ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺎرﺑﺮد ﮐﻮدﻫﺎی زﯾﺴﺘﯽ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد و اﺟﺰاء ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮔﯿﺎه داروﯾﯽ رازﯾﺎﻧﻪ (Foeniculum vulgar Mill) ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ و ﻣﻌﻄﺮ اﯾﺮان. 22(4): 292 -276.
رمرودی م و خمر ع ر (1392) اثرات متقابل محلول‌پاشی اسیدسالیسیلیک و تیمارهای مختلف آبیاری بر برخی ویژگی‌های کمی، کیفی و تنطیم‌کننده‌های اسمزی ریحان. نشریه تحقیقات کاربردی اکوفیزیولوژی گیاهان. 1(1).
 ﺳﺎﻛﻲ‌ﻧﮋاد ط و ﺑﺨﺸﻨﺪه ع م (1388) اﺛﺮ رژﻳﻢ‌ﻫﺎی آﺑﻴﺎری ﺑﺮ روﻧﺪ اﻧﺘﻘﺎل و اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﻳﻲ در رﻳﺸﻪ ذرت. ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﺗﺨﺼﺼﻲ ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژی ﮔﻴﺎﻫﺎن زراﻋﻲ داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ واﺣﺪ اﻫﻮاز. 1 (1): 12-1.
 سالارپورغربا ف و فرحبخش ح (1394) تأثیر کم‌آبیاری و اسیدسالیسیلیک بر اسانس و آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان در گیاه رازیانه. به‌زراعی کشاورزی. 17(3): 727-713.
 شاهویی س ص (1385) سرشت و خصوصیات خاک‌ها. انتشارات دانشگاه کردستان. 900 ص.
 ضرابی م، اله‌دادی ا، اکبری غ ع، ایران‌نژاد ح و اکبری غ ع (1389) کاهش اثرات ناشی از تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت دانه‌ای با استفاده از ترکیب کودهای زیستی و فسفر. به‌زراعی کشاورزی. 12(2): 50-37.
گرگینی‌شبانکاره، ح. اصغری‌پور، م.ر. فاخری، ب. 1394. اثر کودهای زیستی بر شاخص‌های رشد و اسانس بادرشبو (Dracooephalum moldivica L.) تحت تنش خشکی. مجله علمی پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی. 7 (23): ۱۸۵-۱۹۴.
گرگینی‌شبانکاره ح  و فاخری ب (1394) تأثیر سطوح مختلف تنش­های شوری و خشکی بر شاخص­های رشدی و اسانس بادرنجبویه (Melissa officinalis L.). مجله علوم گیاهان زراعی ایران. 46(4): 686-673.
 محمدی‌بابازیدی ه فلکناز م حیدری پ همتی م س و فرخیان ش (1392) تأثیر باکتری آزسپریلیوم و سالیسیلیک‌اسید بر صفات فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی ریحان تحت تنش کم‌آبی. مجله تازه‌های بیوتکنولوژی سلولی- مولکولی. 3(12): ۳۱-۳۶.
نورزاد س، احمدیان ا، مقدم م و دانشفر ا (1393) اثر تنش خشکی بر عملکرد، اجزای عملکرد و اسانس گیاه دارویی گشنیز تحت‌تأثیر انواع کودهای آلی و شیمیایی. به‌زراعی کشاورزی. 16(2): 302-298.
نیاکان م، خاوری‌نژاد ر و رضایی م ب (1383) اثر نسبت‌های مختلف سه کود N، P و K بر صفات رویشی نعناع. تحقیقات گیاه دارویی و معطر ایران، 20: 148-131.
Abbaszade B (2004) Impact of different levels and methods of nitrogen fertilizer application on the amount of lemon balm essential oil. MSc thesis, Islamic Azad University, Karaj Branch. pp. 60-35.
Abdelaziz M, Pokluda R and Abdelwahab M (2007) Influence of compost, microorganisms and NPK fertilizer upon growth, chemical composition and essential oil production of Rosmarinus officinalis L. Notulae Botanicae Horti Agrobotanici Cluj-Napoca. 35:86-90.
Ardekani M, Abbaszade B, Sharif Ashur Abadi S, Lebaschi MH and Paknejad F (2005) The effects of water deficit on quantity and quality of Melissa officinalis. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research. 23(2): 261-251.
Babaei B (2011) Effect of cystocele on quantitative and qualitative characteristics of Ocimum bosilicus L. under drought stress. MSc dissertation, Faculty of Agriculture, the University of Zabol, Iran. (In Persian)
Erkossa T, Stahr K and Tabor G (2002) Integration of Organic and Inorganic Fertilizers: Effect on Vegetable Productivity. Ethiopian Agricultural research Organization, Debre Zeit Agricultural Research Centre, Ethiopia 82: 247-256.
Fatma AG, Lobna AM and Osman NM (2008) Effect of compost and biofertilizers on growth yield and essential oil of sweet marjoram (Majorana hortensis) plant. International Journal of Agriculture and Biology. 10(4): 381–387.
Han HS, Supanjani D and Lee KD (2006) Effect of coin coculation with phosphate and potassium solubilizing bacteria on mineral uptake and growth of pepper and cucumber. Plant, Soil and Environment. 52: 130-136.
Hassani A and omidbeigi R (2001) Effects of water stress on some morphological characteristics, physiological and metabolic Ocimum basilicum. Journal of Agricultural Science. 12(3): 59-47.
Khorasaninejad S, Mousavi A, Soltanloo H, Hemmati Kh and Khalighi A (2011) The effect of drought stress on growth parameters, essential oil yield and constituent of Peppermint (Mentha piperita L.). Journal of Medicinal Plants Research. 5(22): 5360-5365.
Kusaka M, Lalusin AG and Fujimura T (2005) The maintenance of growth and turgor in pearl millet (Pennisetum glaucum L. Leeke) cultivars with different root structures and osmo-regulation under drought stress. Plant Science. 168: 1-14.
Mahfouz SA and Sharaf-Eldin MA (2007) Effect of mineral vs. biofertilizer on growth, yield, and essential oil content of fennel (Foeniculum vulgare mill.). International Agrophysics. 21: 361-366.
Nagananda GS, Das A, Bhattacharya S and Kalpana T (2010) In vitro studies on the effects of biofertilizers (Azotobacter and Rhizobium) on seed germination and development of Trigonella foenum-graecum L. using a novel glass marble containing liquid medium. International Journal of Botany. 6: 394-403.
Rawia A, Eid S, Abo-sedera A and Attia M (2006) Influence of nitrogen fixing bacteria incorporation with organic and/or inorganic nitrogen fertilizers on growth, flower yield and chemical composition of Celosia argentea. World Journal of Agricultural Sciences. 2: 450-458.
Shakirova FM and Bezrukova MV (2003) Induction of wheat resistance against environmental salinization by salicylic acid. Biology Bulletin. 24: 109-112.
Sharma AK (2002) Biofertilizers for Sustainable Agriculture. Agrobios, India 407p.
Shibli RA, Kushad M, Yousef GG and Lila MA (2007) Physiological and biochemical responses of tomato micro shoots to induced salinity stress with associated ethylene accumulation. Plant Growth Regulation. 51: 159-169.
Shubhra K, Dayal J, Goswami CL and Munjal R (2004) Effects of water-deficit on oil of Calendula aerial parts. Biologia Plantarum. 48 (3): 445-448.
Wu SC, Cao ZH, Li ZG, Cheung KC and Wong MH (2005) Effects of biofertilizer containing N-fixer, P and K solubilizers and AM fungi on maize growth: a greenhouse trial. Geoderma. 125:155–166.