نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه علوم باغبانی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.

2 استاد گروه علوم خاک، دانشکده علوم زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

3 استادیار گروه علوم باغبانی، دانشکده علوم زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

4 دانشجوی دکتری، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

چکیده

مدیریت کود یک عامل مهم در موفقیت کشت گیاهان دارویی است و در این بین شناسایی کودهای سازگار با طبیعت و مناسب برای گیاه، می‌تواند اثرات مطلوبی بر شاخص‌های کمی و کیفی گیاه داشته باشد. بدین منظور، آزمایشی به‏صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با دو عامل نانوکود فسفر به‏صورت محلول‌پاشی برگی (صفر، 2 و 4 گرم در لیتر) در سه مرحله و ورمی‌کمپوست (صفر، 5 و 10 درصد وزن خاک گلدان)، با سه تکرار در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در سال 1393 اجرا گردید. نتایج به‌دست آمده حاکی از آن بود که تمام صفات مورد بررسی نظیر تعداد گل در بوته، وزن‌تر و خشک گل‌ها، درصد و عملکرد اسانس و درصد کامازولن در گیاه بابونه آلمانی تحت تأثیر تیمارهای مختلف کودی قرار گرفتند. به‌طوری‌که، بیشترین تعداد گل در بوته، وزن‌تر و خشک گل‌ها و عملکرد اسانس از تیمار 2 گرم در لیتر نانوکود فسفر + 10 درصد ورمی‌کمپوست به دست آمد و کمترین مقدار نیز مربوط به تیمار شاهد بود. حداکثر درصد اسانس گل‌ها (46/4 درصد) در اثر کاربرد بالاترین سطوح کودی (4 گرم در لیتر نانوکود فسفر + 10 درصد ورمی‌کمپوست) حاصل شد که نسبت به تیمار شاهد 43 درصد افزایش داشت. همچنین، درصد کامازولن در تیمار شاهد بیشترین مقدار (9/15 درصد) را به خود اختصاص داد که با تیمار 2 گرم در لیتر نانوکود فسفر + 5 درصد ورمی‌کمپوست (43/15 درصد) در یک سطح آماری قرار داشت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of nanophosphorus and vermicompost on yield, yield components

نویسندگان [English]

  • mahboubeh Ashnavar 1
  • Mohammad Ali Bahmanyar 2
  • Vahid Akbarpour 3
  • Nayereh Ghorbani 4

چکیده [English]

Fertilizer management is one of the most important factors in successful cultivation of medicinal plants. Meanwhile, identification of eco-friendly and suitable fertilizers could have favorable effects on quantitative and qualitative indexes of plant. For this purpose, an experiment was conducted based on factorial in a completely randomized design with two factors, nanophosphorus for foliar application (0, 2 and 4 g.l-1) in three stages and vermicompost (0, 5 and 10 percent by weight of pot soil), in Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University with three replications in 2014. Results indicated that all traits such as number of flower per plant, fresh and dry flower yield, essential oil percentage, essential oil yield and kamauzolen percentage were affected by different fertilizer treatments. The highest number of flower per plant, fresh and dry flower yield and essential oil yield was obtained using 2 g.l-1 nanophosphorus + 10 percent vermicompost and the lowest amount was belonged to control. The maximum essential oil percentage (4.46 percent) was obtained by applying the highest levels of fertilizer (4 g.l-1 nanophosphorus + 10 percent vermicompost) that increased 43 percent compared to the control. Also, kamauzolen percentage was the highest amount in control (15.9 percent) which positioned in the same statistical level with 2 g.l-1 nanophosphorus + 5 percent vermicompost (15.43 percent).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Essential oil
  • kamauzolen
  • medicinal plants
  • nanophosphorus fertilizer
  • vermicompost
آشناور م، بهمنیار م ع و اکبرپور و (1393) بررسی تأثیر منابع مختلف کودی بر شاخص‌های رشد و عملکرد گیاه دارویی سرخارگل (Echinacea purpurea L.). بوم‌شناسی کشاورزی. 6(2): 274-266.
اکبری‌نیا ا، قلاوند ا و شریفی ا (1383) تأثیر سیستم‌های مختلف تغذیه بر خواص خاک، جذب و غلظت عناصر توسط گیاه دارویی زنیان و عملکرد آن. پژوهش و سازندگی. 62: 13-11.
امیدبیگی ر (1387) تولید و فرآوری گیاهان دارویی. جلد سوم، انتشارات آستان قدس رضوی، 397 صفحه.
جهان م و کوچکی آ (1382) تأثیر کشت ارگانیک بابونه (Matricaria chamomilla L.) بر ترکیبات شیمیایی آن. مجله پژوهش و سازندگی. 61: 95-87.
خالص‌رو ش، قلاوند ا، سفیدکن ف و اصغرزاده ا (1390) تأثیر نهاده‌های زیستی و آلی بر کمیت و کیفیت اسانس و میزان جذب برخی عناصر در گیاه دارویی انیسون (Pimpinella anisum L.). فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. 27(4): 560-551.
دادخواه ع، امینی‌دهقی م و کافی م (1391) بررسی تأثیر سطوح مختلف کودهای نیتروژن و فسفر بر عملکرد کمی و کیفی بابونه آلمانی (Matricaria recutita). نشریه پژوهش‌های زراعی ایران. 10(2): 326-321.
درزی م ت، قلاوند ا، سفیدکن ف و رجالی ف (1387) تأثیر کاربرد میکوریزا، ورمی‌کمپوست و کود فسفات زیستی بر کمیت و کیفیت اسانس گیاه دارویی رازیانه. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. 24(4): 413-396.
رضایی ر، شعبانعلی قمی ح و صفا ل (1388) شناسایی و تحلیل موانع توسعه فناوری نانو در بخش کشاورزی از دیدگاه محققان. فصلنامه علمی-پژوهشی سیاست علم و فناوری. 2(1): 26-17.
صالحی ا، قلاوند ا، سفیدکن ف و اصغرزاده ا (1390) تأثیر کاربرد زئولیت، مایه تلقیح میکروبی و ورمی‌کمپوست بر غلظت عناصر N، P، K، میزان اسانس و عملکرد اسانس در کشت ارگانیک گیاه دارویی بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla L.). فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. 27(2): 201-188.
عزیزی م، رضوانی ف، حسن‌زاده خیاط م و نعمتی ح (1387) تأثیر سطوح مختلف ورمی‌کمپوست و آبیاری بر خصوصیات مورفولوژیک و میزان اسانس بابونه آلمانی (Matricaria recutita) رقم Goral. فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. 24(1): 93-82.
علیجانی م، امینی‌دهقی م، زاهدی م، مدرس ثانوی ع م و محمدرضایی س (1389) تأثیر مقادیر نیتروژن و فسفر بر عملکرد، اجزاء عملکرد و درصد اسانس بابونه آلمانی (Matricaria recutita L.). فصلمانه علمی- پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. 26(1): 113-101.
علیجانی م، امینی‌دهقی م، ملبوبی م ع، زاهدی م و مدرس ثانوی ع م (1390) تأثیر سطوح مختلف کود فسفره در تلفیق با کود زیستی فسفاته بارور-2 بر عملکرد، مقدار اسانس و درصد کامازولن گیاه دارویی بابونه آلمانی (Matricaria recutita L.). فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. 27(3): 459-450.
غلامی م و عزیزی ع (1385) تأثیر کود ازته بر میزان کل اسانس و مقادیر آلفا-توجون و کامازولن در افسنطین (Artemisia absinthium L.). پژوهش کشاورزی آب، خاک و گیاه در کشاورزی. 6: 93-83.
فیلی‌زاده ی (1384) رهیافت‌های تولید و فرآوری گیاهان دارویی. انتشارات فکر روز، 283 صفحه.
قاسمی دهکردی ن و طالب ا م (1380) استخراج، شناسایی و تعیین مقدار ترکیبات موجود در گیاهان دارویی شاخص. نشر چوگان، تهران، 550 صفحه.
کیانی م، نبوی کلات س م و کلارستاقی ک (1390) مطالعه اثرات اسید هیومیک و فسفر بر عملکرد گل بابونه آلمانی. مجموعه مقالات  ششمین همایش ملی ایده­های نو در کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان، خوراسگان، ایران.
مفاخری س، امیدبیگی ر، سفیدکن ف و رجالی ف (1390) تأثیر کاربرد ورمی‌کمپوست، بیوفسفات و ازتوباکتر بر کمیت و کیفیت اسانس گیاه دارویی بادرشبی (Dracocephalum moldavica L.). فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. 27(4): 605-596.
میرزایی تالارپشتی ر، کامبوزیا ج، صباحی ح و دامغانی ع (1388) اثر کاربرد کودهای آلی بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک و تولید محصول و ماده خشک گوجه‌فرنگی. مجله پژوهش­های زراعی ایران. 7(1): 267-257.
نادری م و دانش شهرکی ع (1390) کاربرد فناوری نانو در بهینه‌سازی فرمولاسیون کودهای شیمیایی. ماهنامه فناوری نانو. 4(165): 22-20.
 Ablah N, Hashim MF, Hassan NS and Abo-ziad H (2004) Effect of gamma irradiation and phosphorus on growth and oil production of chamomile (Chamomilla recutita). International Journal of Agricultural and Biology. 6: 776-780.
Alinas Maso M and Basi AB (2008) Evaluation of composting as a strategy for and yield of Plantago psyllium L. Egyptian Journal of Applied Science. 9(10): 58-62.
Anwar M, Patra DD, Chand S, Alpesh K, Naqvi AA and Khanuja SPS (2005) Effects of organic manures and inorganic fertilizer on growth, herb and oil yield, nutrient accumulation and oil quality of French basil. Communications in Soil Sciences and Plant Analysis. 36: 1737-1746.
Arancon NQ, Edwards CA, Bierman P, Welch C and Metzger JD (2004) Influence of vermicompost on field strawberries. Bioresource Technology. 93: 145-153.
Atiyeh RM, Edwards CA, Subler S and Metzger JD (2000) Earthworm-processed organic wastes as components of horticultural potting media for growing marigold and vegetable seedlings. Compost Science and Utilization. 8(3): 215-223.
Christie WW (1999) The analysis of evening primrose oil. Industrial Crop and Products. 10: 73-83.
Fatma AG, Lobna AM and Osman NM (2008) Effect of compost and biofertilizers on growth yield and essential oil of sweet marjoram (Majorana hortensis) plant. International Journal of Agriculture and Biology. 10(4): 381-387.
Hapkins WG (1999) Introductin to plant physiology. Vol 1 and 2, John wiley and Sons, New York.
Khandan A and Astaraee A (2004) Effect of organic (Municipal waste compost, manure) and fertilizers on some physical properties of soil. Journal of Agriculture and Natural Sources Science. 6(4): 362- 370.
Lai R (2007) Soil science in the era of hydrogen economy and 10 billion people. The Ohio State University. USA. Pp: 1-9.
Liuc J and Pank B (2005) Effect of vermicompost and fertility levels on growth and oil yield of Roman chamomile. Sciential Pharmaceutic. 46: 63-69.
Matos GD and Arrunda MAZ (2003) Vermicompost as natural adsorbent for removing metal ions from laboratory effluents. Process Biochemistry. 39(1): 81-88.
Mcginnis M, Cooke A, Bilderback T and Lorscheider M (2003) Organic fertilizers for basil transplant production. Acta Horticulture. 491: 213-218.
Mona Y, Kandil AM and Swaefy Hend MF (2008) Effect of three different compost levels on fennel and alvia growth character and their essential oils. Biological Sciences. 4: 34-39.
Orozco FH, Cegarra J, Trujillo LM and Roig A (1996) Vermicomposting of coffee pulp using the earthworm Eisenia fetida: effects on C and N contents and the availability of nutrients. Biology and Fertility of Soils. 22: 162-166.
Pandey R (2005) Management of Meloiogyne incognita in Artemisia pallens with bio-organics. Phytoparasitica. 33(3): 304-308.
Prabha ML, Jayraaj IA, Jayraaj R and Rao DS (2007) Effective of vermicompost on growth parameters of selected vegetable and medicinal plants. Asian Journal of Microbiology, Biotechnology and Environmental Sciences. 9: 321-326.
Praszna L and Bernath J (1993) Correlation between the limited level of nutrition and the essential oil production of peppermint. Acta Horticulturae. 307: 278-283.
Ranjbar M and Shams Gh (2009) Using of nano technology. Ecological Green Journal. 3: 29-34.
Sell CS (2003) A fragrant Introduction to Terpenoid Chemistry. The Royal Society of Chemistry. Thomas Graham House. Science Park. Milton Road. Cambridge. UK. 410 p.
Udagava Y (1995) Some responses of dill (Anethum graveolens) and thyme (Thymus vulgaris) grown in hydroponic, to the concentration of nutrient solution. Acta Horticulture. 396: 203-210.