ساختار جوامع علف‌های هرز در مزارع نخود دیم (مطالعه موردی: شهرستان مراغه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران

2 استادیار، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران.

3 استادیار، گروه اکوفیزیولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

شناسایی و نحوه پراکنش علف­های هرز یکی از مهم­ترین اصول اولیه در مدیریت آن­ها به‏شمار می­آید. به­همین منظور از علف‌های‌هرز مزارع نخود شهرستان مراغه، به صورت سیستماتیک نمونه­برداری انجام شد و صفات وضعیت پراکنش، چرخه زندگی، تاج پوشش تنوع و تشابه گونه‌ای مورد مطالعه قرار گرفت. پیچک‌صحرائی (Convolvulus arvensisL.)، ازمک (Cardaria draba  (L.) Desv.)، تلخ­بیان (Sophora alopecuroides L.)، تلخه (Acroptilon repens (L.) DC.)، شنگ (Tragopogon graminifolius DC.)، فرفیون (Euphorbia helioscopia L.)، سوزان چوپانی غده­دار(Geranium tuberosum L.) و غازیاغی (Falcaria vulgaris Bernh.) فراوانی بالایی را در بین علف­های­هرز نشان ­دادند. همچنین تنوع، یکنواختی و غالبیت گونه­ها از طریق شاخص‌ جمعیتی شانون- وینر، و تشابه و تفاوت مناطق مختلف نیز از نظر تنوع گونه‌ای با استفاده از شاخص‌های سورنسون و جاکارد بررسی گردید. در بین مناطق مورد مطالعه، خداجو و خرمازرد به ترتیب با 44 و 28 گونه علف‌هرز بیشترین و کمترین غنای گونه‌ای را داشتند، درحالی­که از نظر شاخص تنوع شانون- وینر برابر بودند. شنگ (Tragopogon graminifolius DC.)، پیچک‌صحرائی (Convolvulus arvensisL.) و بی­تی­راخ (Galium tricornutum Dandy.) به­ترتیب با شاخص غالبیت نسبی معادل 82/38، 92/32 و 39/28 از علف‌های‌هرز غالب مزارع نخود شهرستان مراغه بودند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Weeds community structure in rainfed chickpea fields: a Case study in Maragheh

نویسندگان [English]

  • Reza Poorsatari 1
  • Shahryar Dashti 2
  • Sirous Hasan Nejad 3
1 University of Maragheh
2 Assistant Professor of Crop Ecology, Department of Agronomy and Plant Breeding/University of Maragheh
3 Associate Professor of Weed Science, Department of Plant Ecophysiology/University of Tabriz
چکیده [English]

Weed identification and their distribution are the most important principals to weed managements. Therefore, the weeds of chickpea fields in rain-fed areas of Maragheh, North west Iran, were systematically sampled and the traits of species distribution, life cycle, canopy, species diversity and similarity indices were studied. Convolvulus arvensis, Cardaria draba, Sophora alopecuroides, Acroptilon repens, Tragopogon graminifolius, Euphorbia helioscopia, Geranium tuberosum and Falcaria vulgaris had a high frequency among the weeds. Also diversity, uniformity and dominance of weed population were evaluated via Shannon-Wiener index and similarities and differences between various regions based on species diversity were evaluated using Sorensen - and Jaccard indices. Among the studied areas, the highest and lowest richness index was belonged to Khodajo (44 species) and Khorma Zard (28 species), respectively, whereas, the regions had the equal Shanon-Winener diversity index. Tragopogon graminifolius, Convolvulus arvensis and Galium tricornutum with relative dominance indices of 38.82, 32.92 and 28.39 respectively, were detected as dominant weeds in Maragheh chickpea fields. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Diversity
  • Identity
  • relative dominance index
  • Richness
  • Uniformity

مراجع

احمدوند گ (1384) فلور علف های هرز مزارع گندم آبی شهرستان همدان. اولین همایش علوم علف های هرز ایران.
حسن نژاد س (1389) شناسایی و تهیه نقشه پراکنش علف‌های‌هرز مزارع گندم، جو و یونجه استان آذربایجان‌شرقی با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS). رساله دکتری دانشگاه تهران. 293 صفحه.
حسن­نژاد س، علیزاده ح م، مظفریان و، چائی­چی م و مین­باشی م (1388) بررسی تراکم و غالبیت علف‌های­هرز مزارع جو استان آذربایجان شرقی. مجله دانش علف­های­هرز ایران. 5(1):90-69.
سلیمی، ح.، احمدی م ع، برجسته ع،  حاتمی س، دلقندی م، فریدون­پور م، قنبری ببرگانی د، نریمانی و، یونس­آبادی م، ناظر کاخگی س ح، و ساجدی س (1383) شناسایی، تعیین تراکم و فنولوژی علف‌های هرز غالب در مزارع کلزای 10 استان کشور. شانزدهمین کنگره گیاهپزشکی ایران. ص 538.
عصری ی (1384) اکولوژی پوشش­های گیاهی، انتشارات دانشگاه پیام نور، 209 صفحه.
کشاورز ک، مین­باشی م و سعیدی ک (1386) پراکندگی و تعیین گونه­های غالب علف­های­هرز مزارع گندم و جو دیم استان کهگیلویه و بویراحمد با استفاده از  .GISدومین همایش علوم علف­های­هرز ایران. 11-7.
مصداقی م  (1380) توصیف و تحلیل پوشش گیاهی (ترجمه). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. 287 صفحه.
مصداقی م (1384) بوم­شناسی گیاهی (تالیف). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. 187 صفحه.
مین­باشی م، باغستانی م ع، رحمیان مشهدی ح و عالی فرد م (1387) پراکنش علف­های­هرز مزارع گندم آبی استان تهران با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) مجله دانش علف­های­هرز (4): 118-97.
ناظر کاخکی س ح، مین­باشی م و شیخ­راجه م ک (1386) تعیین گونه­های علف­هرزی غالب در مزارع گندم و جو آبی استان زنجان. هجدهمین کنگره گیاهپزشکی ایران. ص 23.
Andreasen C and Skovgard IM (2009) Crop and soil factors of importance for the distribution of plant species on arable fields in Denmark. Agriculture, Ecosystems and Environment. 133: 61-67.
Andreasen C and Stryhn H (2008) Increasing weed flora in Danish arable fields and its importance for biodiversity. Weed Research. 48:1 – 9.
Arun Kumar S, Bhattacharya M, Sarkar B and Arunachalam V (2007) Weed floristic composition in plam gardens in Plains of Eastern Himalayan region of West Bengal. Current Science. 92: 1434-1439.
Booth BD, Murphy SD, and Swanton CJ (2003) Weed ecology in natural and agricultural systems. CABI Publishing. 303 p.
Davis PH (1965-85) Flora of Turkey. Edinburgh at the University of Press. V: 1-10.
FAO (2013) Food outlook. Global Market Analysis. http://www.fao.Food outlook.com.
Hassannejad S and Porheidar-Ghafarbi S (2012) Introducing new indices for weed flora studies. International Journal of Agriculture and Crop Sciences. 4(22):1653-1659.
Lass LW and Callhan RH (1993) GPS and GIS for weed survey and management. Weed Technology. 7:249-254.
McCully KV, Sampson MG and Watson AK (1991) Weed survey of Nova Scotia, Low bush blueberry (Vaccinium angustifolium) fields. Weed Science. 39: 180-185.
Memon RA, Bhatti GR and Khalid S (2000) Taxonomic revision of Trianthema portulacastrum (Aizoaceae). Quarterly SCIENCE VISION, Vol 6 (2), pp. 30-32. Pub. Comm. On. Sci. & Tech. for Sustainable Development in South. Islamabad.
Memon RA, Bhatti GR and Khalid S (2001) Weed of Cotton crop in District Khairpur. Pakistan Journal of Botany. 33. Special issue. 753-759.
Memon RA, Bhatti GR and Khalid S (2003) Weed diversity of wheat crop in Khairpur District, Sindh. Pakistan Weed Science Research. 9 (1-2): 99-103.
Murphy C and Lemerie D (2006) Continuous cropping systems and weed selection. Euphytica. 148: 61–73.
Poggio SL, Satorre EH and Elba B. de la Fuente. 2004. Structure of weed communities occurring in pea and wheat crops in the Rolling Pampa Argentina. Agriculture, Ecosystems and Environment. 103: 225-235.
Rechinger KH (1963-2007) Flora Iranica. Akademische Durck-u.Verlagsanstalt Graz-Austria. V: 1-170.
Thomas AG (1985) Weed survey system used in Saskatchewan for cereal and oilseed crops. Weed Science. 33: 34.
Thomas AG and Donaghy DI (1991) A survey of the occurrence of seedling weeds in spring annual crops in Manitoba. Canadian Journal of Plant Science. 71: 811-820.
Thomas AG (1991) Floristic composition and relative abundance of weeds in annual crops of Manitoba. Canadian Journal of Plant Science. 71: 831-839.
Valkova M (2014) Influence of meteorological factors and agricultural management form on weed species structure in model territory of Agricultural Cooperative Ocova. Mendel a Bioclimatology. 544-555.
 
به زراعی کشاورزی
دوره 19، شماره 1
بهار 1396
صفحه 215-228

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار