نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو کارشناسی ارشد، گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گلستان، ایران

2 دانشیار، گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گلستان، ایران

3 استاد، گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گلستان، ایران

4 استادیار، عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گلستان، ایران

چکیده

این آزمایش به ­منظور بررسی تأثیر اندازه بذر و تاریخ کاشت بر برخی از ویژگی­های فنولوژیک، مرفولوژیک و زراعی باقلا رقم "برکت"، در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی به­صورت کرت­های خرد­شده در چهار تکرار در سال زراعی93-1392 در مزرعه دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان اجرا شد. تاریخ کاشت (18 آبان، 28 آذر، 22 بهمن و 20 اسفند) به­عنوان عامل اصلی و اندازه بذر (ریز، متوسط، درشت) به­عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد.براساس نتایج به‌دست آمده سرعت سبزشدن بذور کاشته شده در آبان و اسفند به‌طور معنی‌داری بیش­تر از دو تاریخ کاشت دیگر و همین‌طور سرعت سبزشدن بذور ریز و متوسط بیش­تر از بذور درشت بود. همچنین، تعداد روز تا رسیدگی در تاریخ کاشت آبان حدود 190 روز بود و با تأخیر در کاشت کاهش یافت و در تاریخ کاشت اسفند به 86 روز رسید. تأخیر در کاشت منتهی به کاهش معنی‌دار تعداد شاخه در بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و وزن 100 دانه شد که در نهایت موجب کاهش عملکرد غلاف سبز و دانه شد. براساس یافته‌های این آزمایش جهت دستیابی به عملکردهای بیش­تر در گرگان در شرایط دیم، کاشت زودتر باقلا و استفاده از بذور درشت‌تر برای کاشت توصیه می‌شود

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effect of seed size and seeding date on phenological, morphological and agronomic characteristics of faba bean under rainfed conditions in Gorgan

نویسندگان [English]

  • Safoura Jafarnodeh 1
  • Ebrahim Zeinali 2
  • Afshin Soltani 3
  • Fatemeh Sheikh 4

1 M. Sc. Student of Agronomy, Gorgan University of Agricultural Science and Natural Resours, Golestan, Iran

2 Associate Professor, Gorgan University of Agricultural Science and Natural Resources, Golestan, Iran

3 Professor, Gorgan University of Agricultural Science and Natural Resources, Golestan, Iran.

4 Assistant Prof., Hort., and Agron. Dept., Golestan Agric. Natur. Res. Edu. Center, AREEO, Gorgan, Golestan, Iran

چکیده [English]

This experiment was carried out to study of the effects of seed size and seeding date on phenological, morphological and agronomic characteristics of faba bean under rainfed conditions in Gorgan. The experiment was conducted using ‘Barakat’ cultivar at the research field of Gorgan University of Agricultural Sciences in 2013-2014 growing season. The experimental design was a split plot in a randomized complete block design with four replications. Planting dates (26 Nov., 19 Dec., 2013 and 11 Feb. and 10 Mar., 2014) and seed size (small, medium, large) were arranged in main- and sub-plots, respectively. According to the results, emergence rate of seeds planted in 26 Nov. and 10 Mar. was higher than the other two planting dates, and the emergence rate of small and medium seeds was more than large seeds. Also, time to maturity was 190 days on November planting date. Time to maturity was decreased with delay in planting date, and reduced to 86 days on March planting. The results showed a significant reduction of the number of branches per plant, number of pods per plant, number of seeds per pod and 100-seed weight which led to reduction in green pod and grain yield with delay in planting, respectively. Based on the results of this experiment, to achieve further yields of faba bean under rainfed conditions in Gorgan, early planting and use of larger seeds for planting is recommended. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Branch number per plant
  • day to flowering
  • dry matter yield
  • Grain yield
  • green pod yield
  • Yield components
آریاپور ع و ترک­نژاد ا (1390) اثر عمق کاشت و اندازه بذر بر جوانه­زنی و عملکرد شش گونه یونجه یک­ساله. فصل­نامه تخصصی اکوسیستم­های طبیعی ایران. 1 (3): 27-21.
ترابی ب (1383) پیش بینی نمو فنولوژیک در گیاه نخود. دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان. گرگان. پایان­نامه کارشناسی ارشد.
چگنی ه، خورگامی ع، شیرانی­راد اح و مومنی ج (1387) اثر تاریخ کاشت، اندازه بذر و عمق کاشت بر اجزای عملکرد و عملکرد دانه ذرت هیبرید. مجله پژوهش در علوم کشاورزی. 4 (2): 138-130.
حسن­زاده ع، راحمی­کاریزکی ع، نخ­ز­ری­مقدم ع و بیابانی ع (1392) اثر توأم تنش گرمای آخر فصل رشد و رقابت بین بوته­ای بر فنولوژی، عملکرد و اجزای عملکرد باقلا. نشریه تولید گیاهان زراعی. 6 (4): 163 -151.
خانقائی ل، نبوی کلات م و رئیسی آ (1391) مطالعه اثر اندازه بذر بر مولفه­های جوانه­زنی نخود ایرانی. مجله علوم و تکنولوژی بذر. 2 (2): 51- 45.
خواجه­پور م ر (1390) اصول و مبانی زراعت (چاپ سوم). دانشگاه صنعتی اصفهان. 658 صفحه.
زینلی ا، سلطانی ا، خادم­پیر م، تورانی م و شیخ ف (1392) مطالعه واکنش اجزای عملکرد دانه و غلاف سبز 2 رقم باقلا به فاصله بین ردیف در کشت به­موقع و دیرهنگام. نشریه به­زراعی کشاورزی. 15 (4): 210-195.
سلطانی ا (1392) کاربرد نرم افزارSAS  در تجزیه­های آماری. جهاد دانشگاهی مشهد. مشهد. 182 صفحه.
سلطانی ا و مداح و (1389) برنامه­های کاربردی ساده برای آموزش و پژوهش در زراعت. انتشارات انجمن علمی بوم­شناختی دانشگاه شهید بهشتی تهران. تهران. 80 صفحه.
صادقی ح، میرشکارنژاد ب، شیدایی س و درویشی ف (1389) تأثیر اندازه بذر بر صفات کمی، درصد ظهور و استقرارگیاهچه گلرنگ در شرایط مزرعه. فصلنامه علمی اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی. 4 (2): 9-1.
عجم­نوروزی ح و سلطانیا (1387) پیش بینی زمان وقوع گل‌دهی در باقلا (Vicia faba L.). مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی (ویژه نامه زراعت و اصلاح نباتات). 15 ( 5): 77-65.
علی­زاده ی، مرادی ر، نظامی ا و عشقی­زاده ح ر (1390) پیامد شوری و اندازه بذر بر جوانه زنی و خصوصیات رشد گیاهچه عدس. نشریه پژوهش‌های زراعی ایران. 9 (2): 210-202.
قربانی م ح، سلطانی ا و امیری س (1386) تأثیر شوری و اندازه بذر بر واکنش جوانه زنی و رشد گیاهچه گندم. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی. 14 (6): 52-44.
کیان­بخت م، زینلی ا، سیاه­مرگویی آ، شیخ ف و پوری ق م (1394) تأثیر تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه و غلاف سبز سه رقم باقلا در شرایط آب و هوایی گرگان. نشریه تولید گیاهان زراعی. 8 (9): 119-99.
مجنون حسینی ، ن. 1387. زراعت و تولید حبوبات. انتشارات جهاد دانشگاهی واحد تهران. 283 صفحه.
مصطفوی­راد م، شریعتی ف و مصطفوی­راد س (1391) بررسی اثر تاریخ کاشت بر عملکرد کمی و کیفی چهار رقم کلزای سازگار با مناطق سرد در اراک. مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی. 5 (2): 167-159.
مزیدی ا (1392) تأثیر تراکم و اندازه بذر بر روی رشد، عملکرد و اجزای عملکرد باقلا ((Vicia faba L.. دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان. گرگان. پایان­نامه کارشناسی ارشد.
مشتطی ع، حجازی ا، کیان­مهر م ح، سادات­نوری س ا و قرینه م ح (1388) اثر وزن بذر بر جوانه­زنی و رشد گیاهچه گندم رقم پیشتاز. مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی. 2 (1): 144-137
نخ­زری­مقدم ع، راحمی­کاریزکی ع و کابلی ع (1393) تأثیر تاریخ کاشت و اندازه بذر بر فنولوژی، عملکرد و اجزای عملکرد باقلا سبز. نشریه تولید گیاهان زراعی. 7 (3): 229-217.
هاشم­آبادی د و صداقت­حور ش (1385) بررسی اثر تراکم و تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد باقلای زمستانه مازندرانی. مجله علوم کشاورزی. 12 (1): 142-135.
Abdel Latif Y (2008) Effect of seed size and plant spacing on yield and yield components of faba bean (Vicia faba L.). Research Journal of Agriculture the Boilogical Science. 4 (2): 146-148.
Attia  A N,  Seadh  S E,  El-Emery  M I  and El-Khairy  R M H (2010) Effect of planting dates and seed size on productivity and quality of some faba bean cultivars. Mansoura University of Egypt. 17p.
Al-Rifaee M, Turk MA and Tawaha ARM (2004) Effect of seed size and plant population density on yield and yield components of local faba bean (Vicia faba L. Major). International Journal of Agriculture & Biology. 6: 294-299.
FAO (2013) FAOSTAT/ Productiostat/ Crops. Available at  Web site http:// faostat. fao. org. Food and Agriculture Organization of the United Nations (verified 5 September 2015).
Fehr WR and Caviness CE (1980) Stage of soybean development. Special report 80, cooperative extension. Low state university ames lowa 110 p.
Forcella F, Benech Arnold RL, Sanchez R and Ghersa CM (2000) Modeling seedling emergence. Field Crop Research. 67: 123-139.
Hatam M, Khattak k and Amanullah M (2000) Effect of sowing date and sowing geometry on growth and yield of faba bean (Vicia faba L.). FABIS, Newsletters. 42: 26-28.
KHalil ShK, Wahab A, Rehman A, Muhammad F, Wahab S, Khan AZ, Zubair M, Shah MK, Khalil IH and Amir R (2010) Density and planting date influence phonological development assimilate partitioning and dry matter production of faba bean. Pakistan Journal of Botany. 46: 3831- 3838.
Lopez-bellido RJ, Lopez-bellido L, Lopez-bellido FJ and Castillo JE (2003) Faba bean (Vicia faba L.) Reaponse to Tillage and Soil Residual Nitrogen in a Continuous Rotation with Wheat (Triticum aestivum L.) under Rainfed Mediterranean Condition. Agronomy Journal. 95: 1253-1261.
Purcell LC, Rosalind AB, Reaper DJ and Vories ED (2002) Radiation use efficiency and biomass production in soybean at different plant population densities. Crop Science. 42: 172-177.
Soltani A, Galeshi S Zeinali E and Latifi N (2002( Germination, seed reserve utilization and seedling growth of chickpea as affected by salinity and seed size. Seed Science Technology. 30: 51-60.
Tuba Bicer B (2009) The effect of seed size on yield and yield components of chickpea and lentil. African Journal of Biotechnology. 8 (8): 1482-1487.