نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار، بخش تحقیقات حبوبات دیم، موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران.
چکیده
اندازه بذر بهعنوان یکی از ویژگیهای مهم و موثر بر عملکرد دانه و رشد و نمو در اغلب گیاهان زراعی، نقش شناخته شده‌ای دارد. به منظور مطالعه تاثیر اندازه بذر ژنوتیپ‌های نخود بر تحمل خشکی، آزمایشی با استفاده از طرح دوبار خرد شده بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی و طی سه سال زراعی (1392-1389) انجام شد. سطوح تنش خشکی شامل یک‌بار آبیاری بلافاصله پس از کاشت، دوبار آبیاری و سه بار آبیاری هرکدام به فاصله یک‌ماه پس از کاشت در کرت‌های اصلی و ژنوتیپ‌ها شامل "آرمان"، "آزاد"، ILC 482" " و یک "توده بومی ترکیه" در کرت‌های اصلی دوم و سه اندازه بذر(درشت با قطر بیش از هشت میلی‌متر، متوسط با قطر شش تا هشت میلی‌متر و ریز با قطر کمتر از شش میلی‌متر) در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. تاریخ گلدهی و رسیدن، طول دوره پر شدن دانه، قدرت رشد در شروع گلدهی و رسیدن، ارتفاع بوته، وزن صد دانه، شاخص برداشت، عملکرد زیست توده و دانه تجزیه و تحلیل گردید. با استفاده از شاخص‌های مختلف تحمل به تنش خشکی (SSI،STI،TOL،MP و GMP) و از روی عملکرد و نیز روش رتبه‌بندی صفات، میزان تحمل به تنش در اندازه‌های متفاوت بذر و ژنوتیپ‌های آزمایشی برآورد شد. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد دانه متعلق به بذوری با اندازه متوسط و درشت (900 کیلوگرم در هکتار) بود. جمع‌بندی نتایج بر اساس رتبه‌بندی صفات و شاخص‌های تحمل به تنش نشان داد که رقم "آزاد" متحمل‌ترین ژنوتیپ آزمایشی به تنش خشکی بود. همچنین بذور با اندازه ریز در برابر تنش خشکی حساس‌تر و بذور درشت مقاوم‌تر بودند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The effect of seed size on agronomic characteristics, grain yield and drought tolerance of chickpea
نویسنده [English]
- Davood Sadeghzdeh Ahari
چکیده [English]
Seed size has been known role as one of the important and effective traits on the yield, growth and development in many field crops. In order to study the effect of chickpea genotypes seed size on drought tolerance an experiment carried out as split-split plots based on randomized complete blocks design during three cropping seasons (2010-2013). Drought stress levels as main plots were one-time irrigation at the planting, two and three times (each one after one month from planting date) and four chickpea genotypes ("Arman", "Azad", "ILC 482" and a "landrace from Turkey") were included in sub plots and three seed sizes (large seeds with > 8 mm, medium seeds with 6-8 mm and small seeds with less than 6 mm in diameters) were included in sub plots. Date of flowering and maturity, grain filling period, growth vigor (in start of flowering and maturity stages), plant height, 100 grain weight, dry biomass and grain yields were measured and analyzed. Drought tolerances of seed sizes and genotypes evaluated by using of different stress tolerance indices (Stress Susceptibility Index, Stress Tolerance Index, Tolerance Index, Mean Productivity Index and Geometric Mean Productivity Index) and based on the grain yields and traits ranking method. Results showed that the highest grain yields belonged to medium and large seed sizes (900 kg ha-1). In conclusion and based on drought tolerance indices and traits ranking method, "Azad" cultivar was tolerated to drought stress. The small and large seeds were susceptible and tolerated to drought stress, respectively.
کلیدواژه‌ها [English]
- Azad" cultivar
- drought tolerance indices
- Dryland
- genotype
- ranking method
)