نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علمی کشاورزی، دانشگاه پیام نور

2 مربی گروه علمی کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

تأثیر آبیاری تکمیلی در مرحله رشد زایشی بر عملکرد دانه، میزان روغن دانه و عملکرد روغن و کارآیی انرژی کلزا رقم اوکاپی در شرایط دیم، در شهرستان سلسله در سال زراعی 94-1393 بررسی شد. آزمایش با 3 تیمار (تیمار اول: بدون آبیاری تکمیلی، تیمار دوم: یک بار آبیاری تکمیلی در مرحله گلدهی و تیمار سوم: دو بار آبیاری تکمیلی در مراحل گلدهی و پر شدن دانه) و 3 تکرار اجرا شد. تعداد خورجین در واحد سطح، تعداد دانه در خورجین، وزن هزاردانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، میزان روغن دانه و عملکرد روغن در سطح معنی­دار یک درصد تحت تأثیر آبیاری تکمیلی قرار گرفت. عملکرد دانه کلزا با اعمال یک و دو بار آبیاری تکمیلی به‌ترتیب 56 و 91 درصد افزایش یافت. میزان روغن دانه دانه با یک و دو بار آبیاری تکمیلی از 18/32 به‌ترتیب به 0/35 و 22/37 درصد رسید که به معنی افزایش 43 و 75 درصدی عملکرد روغن بود. میزان کل انرژی ورودی به سیستم کشت دیم کلزا 29007 مگاژول در هکتار بود. بیشترین میزان انرژی ورودی به کود شیمیایی (7/38 درصد) اختصاص داشت. انرژی کل ورودی به سیستم در تیمارهای اعمال آبیاری تکمیلی افزایش یافت، ولی افزایش عملکرد دانه به میزان 488 و 789 کیلوگرم در هکتار به‌ترتیب در تیمارهای یک بار و دو بار اعمال آبیاری تکمیلی، انرژی خروجی سیستم را به‌ترتیب 10596 (56 درصد) و 17121 (91 درصد) مگاژول در هکتار افزایش داد که باعث بهبود کارآیی انرژی سیستم تولید کلزا در شرایط دیم شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of complementary irrigarion during reproductive growth period on grain yield, oil and energy efficiency of rapeseed under dry land farming system

نویسنده [English]

  • Hamdollah Eskandari 1

چکیده [English]

Effect of complementary irrigation during reproductive growth stage on grain yield, percent and yield of oil and energy efficiency of rapeseed was evaluated in a dry land farming system. Experiment was conducted with three treatments (without complementary irrigation, one complementary irrigation during flowering and two complementary irrigations during flowering and grain filling periods) and three replications. Results indicated that silique number, grain number per silique, 1000-grain weight, biological yield, harvest index, percent and yield of oil were significantly (P≤0.01) improved by complementary irrigation. One and two complementary irrigation improved grain yield by 56 and 91 percent, respectively. Oil percent increased by one and two complementary irrigation from 32.18 to 35.0 and 37.22 percent, suggesting the improvement of oil yield up to 43 and 75 percent, respectively. Total energy input of barley dry land farming was 29007 MJ.ha-1, where the height input energy was belong to fertilizer. Supplemental irrigations increased input energy of the system. However, 488 and 789 kg/ha increasing in grain yield of one and two complementary irrigations resulted in 10596 (56 percent) and 17121 (91 percent) MJ.ha-1 of energy output of the system, respectively, suggesting supplemental irrigation can improve energy efficiency of rapeseed dry land farming system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Energy Ratio
  • Input
  • net energy
  • water availability
  • Yield components
1 . احمدی ک (1394) آمارنامه کشاورزی سال 1392، انتشارت وزارت جهادکشاورزی، تهران. 48 ص.
2 . حاتم‌زاده ح (1390) تعیین صفات مؤثر بر عملکرد دانه کلزا تحت شراط دیم معتدل سرد. پژوهش­های زراعی ایران. 2: 257-248.
3 . حسن­زاده م، شیرانی­راد ا ح، نادری درباغشاهی م ر، مجد نصیری ب و مدنی ح (1384) بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام پرمحصول کلزای پاییزه. کشاورزی. 2: 24-17.
4 . خواجه­پور م ر (1387) گیاهان صنعتی. انتشارات جهاددانشگاهی اصفهان. 562 ص.
5 . خیرابی ج (1377) مبانی و روش­های اندازه­گیری آب. مرکز نشر دانشگاهی تهران. 75 ص.
6 . رشدی م، حیدری شریف­آباد ح، کریمی م، نورمحمدی ق و درویش ف (1385) بررسی اثرات تنش کم­آبی بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام آفتابگردان. علوم کشاورزی. 1: 122-109.
7 . ساجدی ز، راهنما ع و کرمی ث (1388) تأثیر فاصله ردیف و میزان بذر بر عملکرد روغن و روند پر شدن دانه کلزا در منطقه بهبهان. پژوهش در علوم زراعی. 3: 93-77.
8 . سید احمدی ع، بخشنده م و قرینه م ح (1394) ارزیابی خصوصیات فیزیولوژیکی و عملکرد دانه ارقام کلزا در شرایط تنش خشکی پایان فصل در شرایط آب و هوایی اهواز. پژوهش­های زراعی ایران. 1: 80-71.
9 . شعبانی ع، کامگار حقیقی ع، سپاسخواه ع، امام ی و هنر ت (1389) اثر تنش آبی بر عملکرد دانه، اجزای عملکرد و کیفیت کلزای پاییزه رقم لیکورد. علوم زراعی ایران. 4: 421-409.
10 . صادقی­نژاد ع، مدرس ثانوی ع م، طباطبایی ع و مدرس وامقی م (1393) اثر تنش کمبود آب در مراحل مختلف رشد بر عملکرد اجزای عملکرد و کارایی مصرف آب ارقام پاییزه کلزا. دانش آب و خاک. 2: 64-53.
11 . صفاری م و مددی­زاده م (1391) بررسی تأثیر سطوح مختلف کود ازته و آبیاری تکمیلی بر عملکرد و اجزای عملکرد جو رقم سهند در منطقه بافت. علوم کشاورزی دیم ایران. 1: 107-92.
12 . عطار س (1389) ارزیابی دو سیستم تولید برنج با استفاده از تحلیل­های انرژی و اقتصادی در شهرستان رامهرمز. دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر. شوشتر. پایان­نامه کارشناسی ارشد.
13 . فرجی ا و اسلامی ک (1391) اثر آبیاری تکمیلی بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام کلزا در منطقه گنبد. به­زراعی نهال و بذر. 28: 144-133.
14 . فلاح هکی م ح، یدوی ع ر، موحدی دهنوی م و بلوچی ح ر (1390) بررسی روغن، پروتئین و عملکرد دانه ارقام کلزا در تاریخ کاشت­های مختلف در منطقه یاسوج. تولید گیاهان زراعی. 2: 222-207.
15 . فنایی ح ر، قنبری بنجار ا، اکبری مقدم ح، سلوکی م و ناروئی­راد م ر (1387) ارزیابی عملکرد اجزای عملکرد و برخی صفات زراعی ژنوتیپ­های بهاره کلزا در منطقه سیستان. پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی. 79: 44-36.
16 . قمرنیا ه، فرمانی­فرد م و ساسانی ش (1391) بررسی اثر آبیاری تکمیلی بر عملکرد و کارایی مصرف آب سه رقم جدید گندم. مدیریت آب و آبیاری. 2: 83-69.
17 . مصطفوی­راد م، آزاد مرزآبادی م و فرجی س (1392) ارزیابی صفات و عمکرد کیفی دانه در برخی ارقام زمستانه برتر کلزا. به­نژادی گیاهان زراعی و باغی. 1: 42-33.
18 . وفابخش ج، نصیری محلاتی م، کوچکی ع و عزیزی م (1388) اثر تنش خشکی بر کارآیی مصرف و عملکرد ارقام کلزا. پژوهش­های زراعی ایران. 1: 292-285.
 
19 . Alam MS, Alam MR and Islam KK (2008) Energy flow in agriculture: Bangladesh. American Journal of Environmental Science. 1(3): 213-220.
20 . Bockari-Gevao SM, Van-Ishak W I, Azmi Y and Chan CW (2005) Analysis of energy consumption in lowland rice based copping system of Malaysia. Journal of Science and Technology. 7(4): 819-826.
21 . Canakci M, Topakci I, Akinci I and Ozmerzi A (2005) Energy partner of some field crops and vegetable production: case study for Antalya region, Turkey. Energy Conservtion and Management. 46: 655-666.
22 . Cetin B and Vardar A (2008) An economic analysis of energy requirements and input costs for tomato production in Turkey. Renewable Energy. 33: 428-433.
23 . Chaudhary VP, Gangwar B, Pandey DK and Gangwar GS (2009) Energy auditing of diversified rice-wheat cropping systems in indo-gangetic plains. Energy. 34(9): 1091-6.
24 . Clarke J and Simpson GC (1987) Influence of irrigation and seeding rates on yield and yield components of Brassica napus. Canadian Journal of Plant Science. 58: 731-737.
25 . Eskandari H (2015) Energy analysis and the effect of complementary irrigation on total energy efficiency of a common pea production system. Energy Education Science and Technology. 33(6): 3007-3016.
26 . Eskandari H and Attar S (2015) Energy comparison of two rice cultivation systems. Renewable and Sustainable Energy Reviews. Pp. 666-671.
27 . Firat M and Gokdogan O (2014) Energy input-output analysis of barley production in Thrace region of Turkey. American-Eurasian Journal of Agriculture and Environment Science. 14(11): 1255-1261.
28 . Grisso RD, Kocher MF and Vaughan DH (2004) Predicting tractor fuel consumption.  Applied Engineering in Agriculture. 20(5): 553-561.
29 . Hang AN and Gilliland GC (1991) Water requirement for winter rapeseed in central Washington. Proceeding 8th International Rapeseed Congress, Organizing Committee. Pp. 1235-1240.
30 . Hatirli SA, Ozkan B and Fert C (2006) Energy inputs and crop yield relationship in greenhouse tomato production. Renewable Energy. 31: 427-438.
31 . Mani I, Kumar P, Panwar J and Kant K (2007) Variation in energy consumption in production of wheat-maize with varying altitudes in hilly regions of Himachal Pradesh, India. Energy. 32: 2336-2339.
32 . Roa MS and Mandham NJ (1991) Soil plant-water relations of oilseed rape. Journal of Agriculture.117: 197-205.
33 . Safa M and Tabatabaie-Far A (2002) Energy consumption in wheat production in irrigated and dry land farming. Proceeding international Agricultural Engineering Conference. China.
34 . Shahin S, Jafari A, Mobli H, Rafiee S and Karimi M (2008) Effect of farm size on energy ratio for wheat          production: a case study from Ardabil province of Iran. American Eurasian Journal of Agriculture and Environmental Science. 3: 604-608.
35 . Singh JM (2002) On farm energy use pattern in different cropping system in Haryana. M.Sc. Thesis. University of Flensburg. Germany.
36 . Tabatabaeefar A, Emamzadeh H, Ghassemi-Varnamkhasti M, Rahimizadeh R and Karimi M (2009) Comparison of energy of tillage systems in wheat production. Energy. 35: 41-45.
37 . Taheri-Garavand A, Asakereh A and Haghani (2010) Energy elevation and economic analysis of canola production in Iran a case study: Mazandaran province. Environmental Science. 2: 236-242.
38 . Yilmaz I, Akcaoz H and Ozkan B (2004) An analysis of energy use and input in agriculture. Renewable Energy. 30: 145-55.