نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مربی گروه باغبانی، دانشکدۀ مهندسی و علوم پایه، دانشگاه ولایت ایرانشهر، ایرانشهر، ایران

چکیده

به‌منظور بررسی خصوصیات اجزای عملکرد و عملکرد ژنوتیپ‌های متحمل به سرمای نخود در شرایط کشت انتظاری و آبیاری تکمیلی، دو آزمایش در قالب طرح بلوک‌های جزئی متعادل با 81 ژنوتیپ نخود و سه تکرار در کشت پاییزه اجرا شد. آبیاری تکمیلی در طی فصل رشد، شامل آبیاری بلافاصله پس از کاشت‌، 20 روز بعد از آبیاری اول و نیز در آغاز مرحلۀ گلدهی انجام گرفت. پس از سرمای زمستان، درصد بقای نمونه‌‌‌‌‌های نخود تعیین شد و مجموع بارندگی از کاشت تا برداشت، 267 میلی‌متر بود. همچنین ویژگی‌های اجزای عملکرد دانه (درصد بقا، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و وزن 100 دانه) و عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت ژنوتیپ‌ها اندازه‌گیری و ثبت شدند. براساس نتایج، تفاوت میان ژنوتیپ‌ها از نظر همۀ خصوصیات اندازه‌گیری معنادار بود. تحت شرایط آبیاری تکمیلی، 40 درصد ژنوتیپ‌ها دارای بیش از 76 درصد بقای زمستانه بودند و عملکرد دانۀ 52 درصد ژنوتیپ‌ها بیش از 100 گرم در متر مربع بود. در شرایط کشت انتظاری عملکرد دانه حدود 32 درصد از نمونه‌ها بیش از 40 گرم در متر مربع بود. در نهایت در شرایط کشت انتظاری و آبیاری تکمیلی ژنوتیپ‌های ’333MCC‌‌‘،’186‌‌MCC‌‘‌،’803MCC‘ و ’743MCC‘ با عملکرد بیش از 600 کیلوگرم در هکتار ژنوتیپ‌های برتر شناسایی شدند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluating yield and phonological and morphological characteristics of chickpea genotypes in autumn cultivation under complementary irrigation regime and winter sowing in Mashhad

نویسنده [English]

  • Mohsen Zafaranieh

Instructor, Department of Agriculture, Velayat University, Iranshahr, Iran

چکیده [English]

In order to evaluate yield and yield components properties of cold-tolerant chickpea under winter sowing and complementary irrigation conditions, two experiments in the context of partial balanced block design with 81 chickpea genotypes and three replications were carried out. Complementary irrigation was performed during growing season including irrigation immediately after sowing, 20 days after the first irrigation and at early phase of flowering. After winter cold, survival percentage of the chickpea genotypes was calculated and total precipitation rate from sowing to harvesting was 267 mm. Moreover, properties of grain yield components (survival percentage, pod number per plant, the number of grains per pod and weight of 1000 grains), grain yield, biological yield and harvest indices of the genotypes were measured and recorded. Based on the results, the difference between the genotypes was significant for all the measured properties. Under complementary irrigation, 40 percent of the genotypes showed winter survival rate higher than 76 percent and grain yield in 52 percent of the genotypes was higher than 100gr/m2. Under winter sowing condition, grain yield in 32 percent of the samples was higher than 40gr/m2. Finally, under winter sowing and complementary irrigation regime, the genotypes ‘MCC333’, ‘MCC186’, ‘MCC803’ and ‘MCC743’ possessing yield over 600 kg/ha were determined as the superior genotypes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Chickpea
  • complementary irrigation
  • cold tolerance
  • survival percentage
  • winter sowing
 
1 . پرسا ح، باقری ع، نظامی ا، محمدآبادی ع ا و لنگری م (1381) بررسی امکان کاشت پاییزه - زمستانة نخوددر شرایط دیم شمال خراسان. علوم و صنایع کشاورزی. 16: 152-143.
2 . کوچکی ع و نصیری محلاتی م (1371) اکولوژی گیاهان زراعی. جهاد دانشگاهی مشهد. 291 ص.
3 . نظامی ا (1381) ارزیابی تحمل به سرما در نخود (Cicer arietinum L.) به‌منظور کشت پاییزه آن در مناطق مرتفع، رسالة دکتری رشتة زراعت. دانشکدة کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد.
4 . نظامی ا و باقری ع (1380) ارزیابی کلکسیون نخود (Cicer arietinum L.) مشهد برای تحمل به سرما در شرایط مزرعه. علوم و صنایع کشاورزی. 15: 162-155.
5 . نظامی ا و باقری ع (1384) اثرپذیری خصوصیات ژنوتیپ‌های نخود متحمل به سرما از کشت‌های پاییزه و بهاره: 2- عملکرد و اجزای عملکرد. پژوهش­های زراعی ایران. 3: 165-156.
6 . Ahmed F, Islam MN, Rahman M and Ali MZ (2011) Phenology, growth and yield of chickpea as influenced by weather variables under different sowing dates. Experimental Biosciences. 2: 83-88.
7 . Arvadia MK and Patel ZG (1988) Influence of date of sowing on the growth aneld of gram (Cicer arietinum L.) under different fertility levels, In “Gujarat Agirculture. Uni. Research Journal. 13: 65-66.” Field Crop Abstr., 43: 2631.
8 . Azam M, Abid H, Wajid SA and Maqsood M (2002) Effect of sowing date irrigation and plant densities on radiation interception and its utilization efficiency in Lentils. International Agriculture and Biology. 4: 217-219.
9 . Dapaah HK, Mckenzie BA and Hill GD (2000) Influence of sowing date and irrigation on the growth and yield of pinto beans (Phaseolus vulgaris) in a sub humid temperate environment. Agricultural Science. 134: 33-43.
10 . Eshel Y (1967)Effect of sowing date on growth and seed yield components of chickpea (Cicer arietinum L.). In The Chickpea, (Eds. KB Singh and MC Saxena). PP. 215. C.A.B. International, UK.
11 . Hadjichristodoulou A (1990) Winter sowing: a major breakthrough in chickpea production in Cyprus. In: “Chickpea in the Nineties” pp. 297-298. Proc. of the Second International Workshop on Chickpea Improvement, 4-8 Dec. 1989, ICRISAT. Patancheru, India: ICRISAT.
12 . Kharage BKB, Singh RS, Malhotra MC, Saxena KB and Geleta B (1997) Superiority of winter sowing over traditional spring of chickpea in the Mediterranean region. Agronomy. 89: 112-118.
13 . Singh KB, Malhotra RS, Saxena MC and Bejiga G (1997) Superiority of winter sowing over traditional spring sowing of chickpea in the Mediterranean region. Agronomy. 89: 112-118.
14 . Summerfield RJ, Roberts EH and Hadley P (1987) Photothermal effects on flowering in chickpea and other grain legumes. In: Adaptation of Chickpea and Pigeonpea to Abiotic Stress pp. 33-48. Proc. of the Consulations Workshop, 19-21 Dec. 1984, ICRISAT. Patancheru, India: ICRISAT.
15 . Malhotra RS and Singh KB (1991) Gene action for cold tolerance in chickpea. Theoretical and Applied Genetics. 82: 598-601.16 . Mckenzie BA and Hill G D (1995) Growth and yield of two chickpea (Cicer arietinum L.) varieties in Canterbury. New Zealand. New Zealand Journal of Crop and Horticultural Science. 23: 467-474.
17 . Mousavi SK and Pezeshkpour P (2006) Evaluation of Kabuli chickpea (Cicer arietinum L.) cultivars response to sowing date. Iranian Field Crop Research, 4: 141-154. (In Persian with English abstract).
18 . Murry GA, Eser D, Gusta LV and Eteve G (1988) Winter hardiness in Pea, Lentil, faba bean and chickpea. P831-843, In R.J. Summerfield (Ed.) World Crops: Cool Season Food Legumes. Kluwer Academic Publishers, The Netherlands.
19 . Saxena MC (1980) Recent advances in chickpea agronomy, In: “Proceeding of the First International Workshop on Chickpea Improvement” pp. 89-96. 1979, ICRISAT, India. In “Ascochyta Blight and Winter sowing of Chickpeas” (Eds. M.C. Saxena and K.B. Singh) pp. 125. 1984. Martinus Nijhoff/Dr. W. Junk Publishers, The Hague, The Netherlands.
20 . Saxena MC and Goldsworthy PR (1988) Research on cool season food legumes at the international center for agricultural research in the dry areas (ICARDA). In: “World Crops: Cool Season Food Legumes” (Ed. R.J. Summerfield) pp. 25-37. Kluwer Academic Publishers. The Netherlands.
21 . Verghis TI, Mckenzie BA and Hill GD (1994) Development of yield and variability in yield components of chickpea, Proceedings Agronomy Society. 24: 109-116.