نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زراعت ،دانشکده کشاورزی، دانشگاه ولی‌عصر (عج) رفسنجان، رفسنجان، ایران

2 دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران

3 استاد‌یار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکدۀ کشاورزی بردسیر، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

چکیده

سیاهدانه، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار، در مزرعۀ تحقیقاتی دانشگاه شهید باهنر کرمان در سال زراعی 93-1392 انجام گرفت. فاکتور اول خشکی  (d)شامل شاهد (‌90 درصد ظرفیت زراعی)، تنش متوسط (‌70 درصد ظرفیت زراعی) و تنش شدید (‌50 درصد ظرفیت زراعی) و فاکتور دیگر چهار غلظت اسید سالیسیلیک (s) شامل صفر میکرو‌مولار (شاهد)، 5، 10 و 15 میکرو‌مولار بود. تفاوت معناداری در صفات تعداد دانه در بوته، وزن هزاردانه، شاخص برداشت و عملکرد اسانس و دانه با اعمال تنش خشکی و اسید سالیسیلیک وجود داشت، به‌طوری­ که محلول‌پاشی با 10 میکرومولار اسید سالیسیلیک سبب افزایش 05/79 درصدی عملکرد دانه شد. اثر متقابل اسید سالیسیلیک و تنش خشکی نیز بر درصد اسانس، عملکرد بیولوژیک و تعداد دانه در فولیکول معنادار بود. اثر متقابل سطح دوم تنش خشکی و غلظت 10 میکرومولار اسید سالیسیلیک سبب افزایش 150 درصدی مقدار اسانس شد. ازاین‌رو، برای دستیابی به حداکثر عملکرد بیولوژیک، تعداد دانه در فولیکول و درصد اسانس در تنش خشکی می­توان از غلظت متوسط اسید سالیسیلیک (10 میکرو‌مولار) با آبیاری متوسط (70 درصد ظرفیت زراعی) در سیاهدانه استفاده کرد که در مناطق خشک از لحاظ اقتصادی نیز مقرون به صرفه است.
 
 
 
 
 
 
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effect of drought stress and foliar application with salicylic acid on qualitative and quantitative yield of Black cumin under Kerman climatic conditions

نویسندگان [English]

  • Najmeh Jami 1
  • Seyed Mohsen Mousavi Nik 2
  • Mahdi Naghizadeh 3

1

2 Associate Professor, Department of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Zabol University, Zabol, Iran

3 Assistant Professor, Department of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture of Bardsir, Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, Iran

چکیده [English]

To study the effects of drought stress and foliar application with salicylic acid on yield andit’s components and percentage of essential oil of Nigella sativa L., a field experiment was conducted as split plot based on randomized complete block design with three replications at research farm of Shahid Bahonar University of Kerman during growing season of 2013- 2014. The main factor was drought that included in three levels: no tension (90 percent field capacity), moderate tension (70 percent field capacity) and severe tension (50 percent field capacity). The other factor included four concentrations of salicylic acid: zero (foliar application with distilled water), 5, 10 and 15 Micro molar salicylic acid for foliar application. The results showed that there were significant differences between traits including: the number of grains per plant, 1000 seeds weight, harvest index, essential oil and grain yield with applying drought and salicylic acid. The foliar application with salicylic acid (10 Mm) caused increasing 79.05 percent on the grain yield. The interaction of salicylic acid and drought stress on the number of grains in folicules, the percentage of essential oil and biological yield was significant. The interaction of third level of salicylic acid and moderate drought stress caused increasing 150 percent in essential oil. Therefore to obtain the maximum biological yield, the number of grains in folicules and essential oil percentage on drought condition, we can apply third level of SA (S3 = 10 Mm) and moderate irrigation in black cumin that is economic in arid places.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Essential oil percentage
  • Foliar Application
  • Medical plant
  • Regulator of growth
  • Water shortage
1 . پسندی‌پور ا، فرح‌بخش ح، صفاری م و کرامت ب (1392) اثر اسید سالیسیلیک بر برخی واکنش‌های فیزیولوژیک گیاه شنبلیله (Trigonella foenum graecum L.) تحت تنش شوری. ا‌کوفزیولوژی گیاهان زراعی. 2(26): 228-215.
2 . حسنی ع و امیدبیگی ر (1381) اثرات تنش آبی بر برخی خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و متابولیکی گیاه ریحان. دانش کشاورزی. 12(3): 59-47.
3 . حیدری م و جهان­تیغی ح (1391) تأثیر تنش خشکی و مقادیر کود نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه، درصد اسانس و میزان تیموکینون گیاه دارویی سیاهدانه (Nigella sativa L.). تنش‌های محیطی در علوم زراعی. 5: 40-33.
4 . حیدری ن، پوریوسف م، توکلی ا و صبا ج (1391) تأثیر تنش خشکی و زمان برداشت بر عملکرد دانه و تولید اسانس انیسون(Pimpinella anisum L.) . تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. 28(1): 130-121.
5 . رضاپور ع، حیدری م، گلوی م و رمرودی م (1390) تأثیر تنش خشکی و مقادیر مختلف کود گوگرد بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه و تنظیم­کننده‌های اسمزی در گیاه دارویی سیاهدانه. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. 27(3): 396-384.
6 . رضوانی‌دخت ش، دشتیان آ، زنجانی س و انوردخت س (1390) تأثیرات کمی آبیاری و تراکم گیاهی بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی سیاهدانه در شرایط دامغان. اولین کنفرانس بین­المللی تنش‌های محیطی و علوم زراعی: 29-28.
7 . رضوانی مقدم پ و احمدزاده مطلق م (1386) بررسی اثر تاریخ کاشت و تراکم گیاهی بر عملکرد و اجزای عملکرد سیاهدانه در شرایط شهرستان قائنات. پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی. 76: 68-63.
8 . ریاحی ن، فرح‌بخش ح و پسندی‌پور م (1390) اثر استعمال خارجی پرولین، گلایسین بتائین، اسید سالیسیلیک و آسکوربیک اسید بر کاهش اثرات تنش خشکی در گیاه سورگوم. مجموعه مقالات یازدهمین سمینار سراسری آبیاری و کاهش تبخیر: 35-32.
9 . شعبان‌زاده ش و گلوی م (1390) تأثیر محلول‌پاشی عناصر ریزمغذی و دور آبیاری بر ویژگی‌های زراعی و عملکرد سیاهدانه. تنش‌های محیطی در علوم زراعی. 4(1): 9-1.
10 . غضنفری م (1392) بررسی اثرات تنش خشکی و شوری بر برخی خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی ارقام مختلف جو. دانشکدۀ کشاورزی. دانشگاه شهید باهنر کرمان. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد زراعت.
11 . فرهودی ر و مکی­زاده تفتی م (1391) ارزیابی تأثیر تنش خشکی بر رشد و نمو، عملکرد، میزان اسانس و درصد کامازولن گیاه دارویی سه رقم بابونه (Matrica riarecutita L.) در شرایط خوزستان. پژوهش­های زراعی ایران. 10(4): 741-735.
12 . مهرابیان مقدم ن، آروین مج، خواجویی­نژاد غ و مقصودی ک (1390) اثر اسید سالیسیلیک بر رشد و عملکرد علوفه و دانۀ ذرت در شرایط تنش خشکی در مزرعه. به­زراعی نهال و بذر. 27(1): 55-45.
13 . نوروز‌پور ق و رضوانی‌مقدم و (1384) اثر دوره‌های مختلف آبیاری و تراکم بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی سیاهدانه (Nigella sativa L.). پژوهش‌های زراعی ایران. 3(2): 315-306.
14 . نوری آزاد ح و حاجی باقری م ر (1378) بررسی تأثیر تنش خشکی بر رشد و عملکرد ارقام جو. پژوهش‌های علوم گیاهی. 1(12): 27-19.
15 . کبیری ر (1390) بررسی اثر پیش‌تیمار اسید سالیسیلیک بر کاهش تنش اکسیداتیو ناشی از خشکی در کشت هیدروپونیک گیاه سیاهدانه. کارشناسی ارشد. دانشکدۀ کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد.
16 . تاتاری م (1384) اثرات سطوح مختلف شوری و دفعات آبیاری بر رشد و عملکرد سیاهدانه در شرایط آب و هوایی مشهد. کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد.
17. Ahmadian A, Ghanbari A, Siahsar BA, Heydari M, Ramroodi M and MousaviNik M (2011) Study of chamomiles yield and its components under drought stress and organic and inorganic fertilizers usages and thirresidue. Microbiology and Antimicrobials. 3(2): 23-28.
18. Akbarinia A, Khosravifard M, SharifiAshoorabadi E and Babakhanloo P (2005) Influence of irrigation regime on yield and agronomic traits of black cumin (Nigella sativa L.). Medical Aromatic Plants. 21: 65-73.
19. Batlang U (2006) Studies with triazoles to alleviate drought stress in green house grown maize (Zea mays L.) seedlings. Department of crop and environmental Sciences. Blacksburg Virginia. M.Sc. thesis.
20. Ganpat S, Ishwar S and Bahati DS (1992) Response of blond Psyllium (Plantago ovate L.)to irrigation and split application of nitrogen. Indian Journal of Agronomy. 37: 880-881.
21. Klessing DF and Malamy J (1994) Salicylic acid signal in plants. Plant Biology. 26: 1439-1498.
22. Munne S and Alegre L (2000) Significance of beta carotene, alpha, tocopherol and the xanthophyll cycle and drought stress in (Melissa officinalis L.) plant. Plant Physiology. 27(2): 139-146.
23. Petropoulos SA, Dimitra D, Polissiou MG and Passam HC (2008) The effect of water deficit stress on the growth, yield and composition of essential oil of parsley. Scientia Horticulture. 115: 393-397.
24. Popova L, Panchera T and Uzonova A (1997) Salicylic acid Properties biosynthesis and physiological role. Plant Physiology. 23: 85-93.
25. Raskin I (1992) Role of salicylic acid in plants. Annual Review. Plant Physiology. 43: 439-463.