نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه تولیدات گیاهی، دانشکدۀ کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبد کاووس، ایران

2 دانشیار، گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران، ایران

3 استاد پژوهش، بخش دانه‌های روغنی، مؤسسۀ تحقیقات اصلاح و تهیۀ نهال و بذر، کرج، ایران

4 استادیار پژوهش، بخش فیزیولوژی، پژوهشکدۀ بیوتکنولوژی کشاورزی، کرج، ایران

5 استادیار، گروه علوم گیاهی، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه جیرفت، ایران

چکیده

به‌منظور بررسی تأثیر کاربرد زئولیت و محلول­پاشی سلنیم در رژیم­های مختلف رطوبتی بر برخی صفات فیزیولوژیک و عملکرد دانۀ گیاه دارویی کدوی پوست‌کاغذی (Cucurbita pepo L.)، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار، در منطقۀ تاکستان واقع در استان قزوین طی سال­­ 1389 به اجرا درآمد. عامل آبیاری در سه سطح شامل آبیاری معمول براساس 60 میلی­متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A (شاهد)، قطع آبیاری در مرحلۀ گلدهی و قطع آبیاری در مرحلۀ میوه­دهی، زئولیت در دو سطح (عدم کاربرد و کاربرد به‌مقدار 10 تن در هکتار) و سلنیم نیز در دو سطح (عدم مصرف و مصرف 30 گرم در هکتار از منبع سلنات سدیم) بود. تنش کم­آبی به کاهش صفات هدایت روزنه­ای، مقدار کاروتنوئید، محتوای کلروفیل a، عملکرد دانه و افزایش غلظت پرولین و محتوای کلروفیل b منجر شد. کاربرد زئولیت به‌مقدار 10 تن در هکتار در شرایط تنش کم­آبی، ضمن تأثیر مطلوب بر محتوای کلروفیلa  و b و عملکرد دانه، موجب بهبود صفت هدایت روزنه­ای و کاهش غلظت پرولین شد. بیشترین عملکرد دانه از کاربرد همزمان زئولیت و سلنیم در شرایط آبیاری معمول (1329 کیلوگرم در هکتار) به­دست آمد. با توجه به نتایج، کاربرد زئولیت و سلنیم در مناطقی که در معرض تنش کم­آبی هستند، از طریق بهبود شرایط فیزیولوژیک گیاه می‌تواند موجب بهبود شرایط رشد گیاه و حصول عملکرد دانۀ بیشتر شود.
 
 
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effect of zeolite application and selenium foliar spraying under different moisture regimes on some physiological traits and grain yield in medicinal pumpkin

نویسندگان [English]

  • Masoumeh Naeemi 1
  • Gholam Ali Akbari 2
  • Amir Hosein Shirani Rad 3
  • Tahere Hasanloo 4
  • Gholam Abbas Akbari 2
  • Mahdieh Amirinejad 5

1 Assistant Professor, Department of Plant Production, College of Agriculture and Natural Resources, University of Gonbad Kavous, Iran

2 Associate Professor, Department of Agronomy and Plant Breeding Sciences, College of Aboureihan, University of Tehran, Iran

3 Research Professor, Department of Oil Seeds, Seed and Plant Improvement Institute, Karaj, Iran

4 Research Assistant Professor, Department of Physiology, Agricultural Biotechnology Research Institute, Karaj, Iran

5 Assistant Professor, Department of Plant Science, College of Agriculture, University of Jiroft, Iran

چکیده [English]

In order to evaluate the effect of zeolite application and selenium spraying on some physiological traits and grain yield in medicinal pumpkin (Cucurbita pepo L.) under different moisture regimes, a study was conducted in a factorial experiment based on randomized complete block design with three replications during 2010 in Takestan at Gazvin province, Iran. The three levels of irrigation factors including normal irrigation based on 60mm evaporation from class A pan (control), withhold irrigation at the flowering and fruit formation stages, zeolite factors including two levels of non-application and use of 10 tons per hectare and selenium was sprayed at two concentration in zero and 30 grams per liter per hectare. The results showed that water deficit stress decreased stomatal conductivity, carotenoid content, chlorophyll a, total chlorophyll, grain yield and increased proline concentration and chlorophyll b content. Zeolite application of 10 tons per hectare under water deficit stress conditions had desirable effect on chlorophyll a and chlorophyll b content and grain yield, also improved traits as stomatal conductivity and reduced proline concentration. The highest grain yield (1329 kg.ha-1) was obtained with zeolite and selenium application together at normal irrigation conditions. According to the results, it seems that application of zeoilite and selenium in areas that are subjected to water deficit stress can be useful in improving plant growth and production.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • carotenoid
  • Chlorophyll
  • proline
  • Selenium
  • water deficit stress
 
1 . غیاثوند غیاثی ا، اکبری غ، شیرانی­راد ا ح، اله­دادی ا و نعیمی م (1393) تأثیر کاربرد زئولیت و کود نیتروژن در شرایط تنش کم­آبی بر خصوصیات زراعی و فیزولوژیک کلزا. تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی. 4(12): 85-73.
2 . حیدری شریف­آباد ح (1379) گیاه، خشکی و خشکسالی. چاپ اول، انتشارات مؤسسۀ تحقیقات جنگل­ها و مراتع کشور، تهران. 163 ص.
3 . عباس­زاده ب، شریفی عاشورآبادی ا، لباس­چی م ح، نادری حاجی باقر کندی م و مقدمی ف (1386) اثر تنش خشکی بر مقدار پرولین، قندهای محلول، کلروفیل و آب نسبی (RWC) بادرنجبویه (Mellissa officinalis L.). تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. 23(4): 513-504.
4 . Arnon DI (1949) Copper enzymes in isolated chloroplasts. Polyphenoloxidase in Beta vulgaris. Plant Physiology. 24: 1-15.
5 . Bates LS, Waldren RP and Teare ID (1973) Rapid determination of free proline for water stress studies. Plant and Soil. 39: 205-208.
6 . Caballero JI, Verduzco CV, Galan J and Jimenez ESD (2005) Proline accumulation as a symptom of drought stress in maize: A tissue differentiation requirement. Experimental Botany. 39(7): 889-897.
7 . Cakmak I and Horst W (1991) Effect of aluminium on lipid peroxidation, superoxide dismutase, catalase and peroxidase activities in root tip of soybean (Glysin max L.). Plant Physiology. 83: 463-468.
8 . Cushman JC (2001) Osmoregulation in plants: implications for agriculture. American Zoologist. 41: 758-769.
9 . Harb EMZ and Mahmoud MA (2009) Enhancing of growth, essential oil yield and components of yarrow plant (Achillea millefolium L.) growth under safe agriculture conditions using zeolite and compost. 4rd Conference on Recent Technologies in Agriculture. Giza. Egypt.
10 . Hassanzadeh M, Ebadi A, Panahyan-e-Kivi M, Eshghi AG, Jamaati-e-Somarin SH, Saeidi M and Zabihi-e-Mahmoodabad R (2009) Evaluation of drought stress on relative water content amd chlorophyll content of sesame (Sesamum indicum L.) genotypes at early flowering stage. Research Environmental Science. 3(3): 345-350.
11 . Hiscox JD and Israelstam GF (1979) A method for extraction of chloroplast from leaf tissue without maceration. Canadian Botany. 57: 1332-1334.
12 . Kauseri RH, Athar UR and Ashraf M (2006) Chlorophyll fluoresce: A Potential indicator for rapid assessment of water stress tolerance in Canola. Pakistan Botany. 38(5): 1501-1509.
13 . Kuznetsov VV, Kholodova VP and Yagodin BA (2003) Selenium regulates the water status of plants exposed to drought. Dokl. Biology Science. 390: 266-268.
14 . Lichtenthaler HK and Wellburn AR (1983) Determinations of total carotenoids and chlorophylls a and b of leaf extracts in different solvents. Biochemistry Society Transactions. 11: 591-592.
15 . Ma QS, Niknam HR and Turner DW (2006) Response of osmotic adjustment and seed yield of Brassica napus and Brassica.juncea to soil water deficit at different growth stages. Australian Agricultural Research. 57: 221-226.
16 . Nejat F, Dadniya M, Shirzadi MH and Lak S (2009) Effects of drought stress and Selenium application on yield and yield components of two maize cultivars. Plant Ecophysiology. 2: 95-102.
17 . Pasebaneslam B, Shakiba M, Neyshabouri MR and Ahmadi MR (2000) Evaluation of physiological indices as a screening technique for drought resistant in oilseed rape. Proceeding Pakistan Academy Science. 37: 143-152.
18 . Ryan E, Galvin K, O’Connor TP, Maguire AR and O’Brien NM (2007) Phytosterol, squalene, tocopherol content and fatty acid profile of selected seeds, grains, and legumes. Plant Foods for Human Nutrition. 62: 85-91.
19 . Sairam RK, Rao KV and Srivastava GC (2002) Differential response of wheat genotypes to long-term salinity stress in relation to oxidative stress. Antioxidant active and osmolyte concentration. Plant Science. 163: 1037-1046.
20 . Seppanen M, Turakianen M and Hartikainen H (2003) The effect of selenium on photoxidative stress tolerance in potato. Plant Science. 165: 311-319.
21 . Shao H, Liang Z and Shao M (2006) Osmotic regulation of 10 wheat (Triticum aestivum L.) genotypes at soil water deficits. Colloids and surfaces B: Bio Interfaces. 47: 132-139.
22 . Stevenson DG, Eller FJ, Wang L, Jane JL, Wang T and Inglett GE (2007) Oil and tocopherol content and composition of pumpkin seed oil in 12 cultivars. Agricultural and Food Chemistry. 55(10): 4005-4013.
23 . Tadina N, Germ M, Kreft I, Breznik B and Gaberščik A (2007) Effects of water deficit and selenium on common buckwheat (Fagopyrum esculentum Moench.) plants. Photosynthetica. 45: 472-476.
24 . Tavakoli A, Ahmadi A and Alizade H (2009) Some aspects of physiological performance of sensitive and tolerant cultivars of wheat under drought stress conditions after pollination. Iranian Crop Science. 40(1): 197-211.
25 . Terzi R and Kadioglu A (2006) Drought stress tolerance and the antioxidant enzyme system in Ctenanthe setosa. Acta Biologica cracoviensia. Series Botanica. 48(2): 89-96. 
26 . Wang C, Yang A, Yin H and Zhang J (2008) Influence of water stress on endogenous hormone contents and cell damage of maize seedlings. Integrative Plant Biology. 50(4): 427-434.
27 . Xue TL, Hartikainen H and Piironen V (2001) Antioxidative and growth-promoting effects of selenium on senescing lettuce. Plant and Soil. 273: 55-61.
28 . Yao X, Chu J and Wang G (2009) Effects of selenium on wheat seedlings under drought stress. Biological Trace Element Research. 130: 283-290.
29 . Zahedi H, Noor-Mohamadi GH, Shirani Rad AH, Habibi D and Mashhadi Akbar Boojar M (2009) The effects of zeolite and foliar applications of selenium on growth, yield and yield components of three canola cultivars under drought stress. World Applied Sciences. 7: 255-262.