نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زراعت، دانشکدة کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

2 دانشجوی کارشناسی‌ارشد رشته زراعت، دانشکدة کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

به‌منظور ارزیابی تأثیر پرایم‌کردن بذر و قارچ میکوریز آربوسکولار در مقادیر مختلف کود فسفات بر صفات سبزشدن، عملکرد و اجزای عملکرد ذرت نیمه میان‌رس اس- سنسور، آزمایشی در سال 1391 در مزرعة پژوهشی دانشکدة کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایة بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد که در آن عامل پرایم‌کردن در دو سطح شاهد (بدون پرایم) و پرایم با آب، عامل قارچ میکوریز در دو سطح شاهد و کاربرد قارچ و عامل سوم یعنی کود فسفات در سه سطح شاهد صفر، 50 و 100 درصد از مقدار توصیه شدة فسفات مطالعه شد. نتایج نشان داد که پرایم‌کردن بذر باعث افزایش 15 درصدی سرعت سبزشدن شد. بیشترین درصد هم‌زیستی نیز در تیمار 50 درصد مصرف کود فسفات به میزان 47/65 درصد به‌دست آمد. همچنین، پرایم‌کردن باعث افزایش تعداد دانه در بلال شد. وزن صددانه نیز تحت تأثیر تیمار پرایم‌کردن، تلقیح با میکوریز و 50 درصد مصرف کود فسفات افزایش چشمگیری داشت. در این تحقیق، پرایم‌کردن باعث افزایش 32/22 درصدی عملکرد شد. بیشترین عملکرد دانه به میزان 59/1249 گرم در مترمربع، مربوط به تیمار استفاده از 50 درصد کود فسفات در تلقیح با میکوریز بود. لذا، در راستای کشاورزی پایدار می‌توان با کاربرد قارچ میکوریز مصرف کود فسفات را تا 50 درصد کاهش داد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of arbuscular mycorrhizae and on-farm seed priming on emergence characteristics, yield and yield components of maize at different levels of phosphate fertilizer

نویسندگان [English]

  • Mohammad Aboutalebian 1
  • Rangin Shabrandi 2

1 Assistant Professor, Faculty of Agriculture, University of Bu Ali Sina, Hamedan, Iran

2 M.Sc. Student of Agronomy, Faculty of Agriculture, University of Bu Ali Sina, Hamedan, Iran

چکیده [English]

To investigate the effect of on-farm seed priming and arbuscular mycorrhizal fungi in different amounts of phosphate fertilizer on emergence, yield and yield components of a semi-mid maturity corn hybrid (ES-SENSOR), an experiment was conducted at the research station of Agriculture College, Bu-Ali Sina University in 2012 in a factorial randomized complete block design with three replications, where the first factor was priming in two levels including control (non-primed) and priming with water and second factor was arbuscular mycorrhizal fungi (control and application of mycorrhizae) and the third factor was phosphate fertilizer application in three levels (non-use, 50 and 100 percent of recommended phosphate fertilizer). Results showed that seed priming increased seedling emergence rate by 15 percents. The highest symbiosis percentage was about 65.47 which was obtained by application of mycorrhizae and 50 percent of phosphate fertilizer recommendation. Also seed priming increased the number of grains per ear. 100 seed weight was also increased significantly by priming and inoculation with mycorrhizae at 50 percent phosphate fertilizer recommendation. In this study, seed priming increased grain yield by 22.32 percent. The highest yield rate of 1249.59 g/m2 was obtained in 50 percent phosphate application and use of mycorrhizal symbiosis. Therefore by application of mycorrhizal fungi in the direction of sustainable agriculture, phosphate fertilizer can be reduced by up to 50%.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Corn
  • mycorrhizae
  • pretreatment
  • seed
  • Symbiosis
  1. 1.      سلیسپور م (1382) مطالعه مزرعه­ای اثر بخشی کودهای میکروبی فسفاته حاوی میکروارگانیسم­های حل­کنندة فسفات بر عملکرد کمی و کیفی ذرت. سومین همایش ملی توسعة کاربرد مواد بیولوژیک و استفادة بهینه از کود وسم در کشاورزی 4-2 اسفند 1382. تهران.
  2. 2.      صالح­راستین ن (1380) کودهای بیولوژیکی و نقش آن در راستای نیل به کشاورزی پایداری. ضرورت تولید صنعتی کودهای بیولوژیک در کشور. نشر آموزش کشاورزی، وزارت جهاد کشاورزی، کرج، ایران.
  3. 3.      کوچکی ل، تبریزی ر، قربانی م ع (1387) ارزیابی اثر کودهای بیولوژیکی بر­ ویژگی­های رشد، عملکرد و خصوصیات کیفی گیاه دارویی زوفا. پژوهش­های زراعی ایران. 1(5): 127-137.
  4. 4.      ملکوتی م ج (1378) کشاورزی پایدار و افزایش عملکرد با بهینه­سازی مصرف کود در ایران. چاپ دوم، نشر آموزش کشاورزی.
  5. 5.      ملکوتی م ج و نفیسی م (1373) مصرف کود در اراضی زراعی، فاریاب و دیم (ترجمه). چاپ دوم، انتشارات دانشگاه تربیت مدرس.
  6. مهدی­زاده ا، ابوطالبیان م ع، حمزه­ای ج، احمدوند گ و موسوی ر (1391) اثر پرایمینگ بذر و کنترل علف­های هرز بر عملکرد، اجزای عملکرد و شاخص برداشت ذرت. پژوهش­های زراعی ایران : 10(3): 622-633.
  7. نورمحمدی ق، سیادت ع و کاشانی ع (1383) زراعت، چاپ پنجم، انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز.
  8. Aboutalebian MA, Zare Ekbatani G and Sepehri A (2012) Effects of on-farm seed priming with zinc sulfate and urea solutions on emergence properties, yield and yield components of three rainfed wheat cultivars. Annals of Biological Research. 3(10): 4790-4796.
  9. Aboutalebian MA, Sharifzadeh F, Jahansouz MR, Ahmadi A and Naghavi MR )2007 (The effect of seed priming on germination, stand establishment and yield of wheat (Triticumaestivum L.) cultivars in three different climates of Iran. IranianJournal of Field Crop Science. 39(1): 145-154.
  10. Afzal I, Basra SMA, Ahmad R and Iqbal A (2002( Effect of different seed vigor enhancement techniques on hybrid maize (Zea mays L.). Pakistan Journal of Agricultural Science. 39(2): 109-112.
  11. Alagawadi R and Gaur AC (1988) Associative effect of Rhizobium and phosphate-solubilizing bacteria on the yield and nutrient uptake of chickpea. Plant and Soil. 105: 241-246.
  12. Alloush GAZ, Zeto SK and Clark RB (2000) Phosphorus source, organic matter, and arbuscular mycorrhizae effects on growth and mineral acquisition of chickpea grown in acidic soil. Journal of Plant Nutrition. 23: 1351-1369.
  13. Arif M, Ali S, Shah A, Javad N and Rashid A (2005) Seed priming maize for improving emergence and seedling growth. Sarhad Journal of Agriculture. 21: 539-543.
  14. Assefa MK and Hunje R (2010) Seed priming for enhancing stand establishment, seed yield and quality of soybean. Karnataka Journal of Agricultural Science. 23(5): 701-707. 
  15. Auge RM, Duan X, Ebel RC and Stodola AJW (2001) Non-hydraulic signaling of soil drying in mycorrhizal maize. Planta. 193: 74-82.                   
  16. Beck DP, Materon LA and Afandi F (1993) Practical Rhizobium-Legume Technology Manual. ICARDA, Aleppo, Syria.
  17. Bodsworth S and Bewley, JD (1981) Osmotic priming of seeds of crop species with polyethylene glycol as a means of enhancing early and synchronous germination at cool temperature. Canadian Journal of Botany. 59: 672-676.
  18. Dalp Y (1993) Vesicular-arbuscular mycorrhiza. In: M.R. Carter(ed). Soil Sampling and methods of Analysis. Lewis Publisher. Pp. 287-301.
  19. Duman I )2006( Effect of seed priming with PEG and K3PO4 on germination and seedling growth in Lettuce. Pakistan Journal of Biological Sciences. 9(5): 923-928.
  20. Farooq M, Shahzad M and Basra A (2006) Priming of field-sown rice enhances seed germination, seedling establishment, allometry and yield. Plant Growth Regulation. 49: 285-294.
  21. Foti S, Cosentino SL, Patane C and Agosta GMD (2002) Effects of osmoconditioning upon seed germination of sorghum (Sorghum bicolor L.) under low temperatures. Seed Science and Technology. 30: 521-533.
  22. Gharib FA, Moussa LA and Massond ON (2008) Effect of compost and bio-fertilizer on growth, yield and essential oil of sweet marjoram (Marjorana hortensis) plant. International Journal of Agriculture and Biology. 10(4): 381-387.
  23. Guan Y, Hu J, Wang X and Shao C (2009) Seed priming with chitosan improves maize germination and seedling growth in relation to physiological changes under low temperature. Seed Science. 10(6): 427-433.
  24. Harris D, Joshi A, Khan PA, Gothkar P and Sodhi PS (1999) On-farm seed priming in semi-arid agriculture: development and evaluation in maize, rice and chickpea in India using participatory methods. Experimental Agriculture. 35: 15-29.
  25. Harris D, Raghuwanshi BS, Gangwar JS, Singh SC, Joshi KD, Rashid A and Hollington PA (2001)     Participatory evaluation by farmers of on-farm seed priming in wheat in India, Nepal and Pakistan. Experimental Agriculture. 37(3): 403-415.
  26. Harris D, Rashid A, Miraj G and shah H (2007) On-farm seed priming whit zinc sulfate solution- A cost-effective way to increase the maize yields of resource-poor farmers. Field Crops Research. 102(2): 119-127.
  27. Harris D, Raghuwenshi BS, Gangwar JS, Singh SC, Joshi KB, Rashid A.and Hollington PA (2001) Participatory evaluation by farmers of on-farm seed priming in wheat in India, Nepal and Pakistan. Experimental Agriculture. 37: 403-415.
  28. Harris D, Rashid A, Hollington PA, Jasi L and Riches C (2002) Prospects of improving maize yields with on-farm seed priming. In: Rajbhandari, N. P., Ransom, J. K., Adikhari, K. and Palmer, A. F. E. (Eds.). Sustainable maize production systems for Nepal. Proceeding of a Maize Symposium Held. December 3-5, (2001) Kathmandu, Nepal. Pp. 180-185.
  29. Khaliq A and Sanders FE (2000) Effects of vesicular-arbuscular mycorrhizal inoculation on the yield and phosphorus uptake of field-grown barley. Soil Biology and Biochemistry. 32: 1691-1696.
  30. Khan MS, Zaidi A and Wani PA (2007) Role of phosphate-solubilizing micro organisms in sustainable agriculture. Agronomy for Sustainable Development. 27: 29-43.
  31.  McDonald M (2000) Seed primping. pp: 287-325. In: Black, M. and J.D. Bewley. (Eds). Seed technology and its biological basis. Sheffield Academic Press. Florida.
  32. Ortas I (1996) The influence of use of different rates of mycorrhizal inoculum on root infection, plant growth, and phosphorus uptake. Communication Soil Science and Plant Analyses. 27(18-20): 2935-2946.
  33. Panwar JDS )1991( Effect of VAM and Azospirillum brasilense on photosynthesis, nitrogen metabolism and grain yield in wheat. Indian Journal of Plant Physiology. 34: 357-361.
  34. Philips JM and Hayman DS (1970) Improved procedures for clearing roots and staining parasitic and                                                                                                                                      vesicular-arbuscular mycorrhizal fungi for rapid assessment of infection. Transactions of British Mycological Society. 55: 158-161.
  35. Roy N K and Srivastava AK (2000) Adverse effect of salt stress condition on chlorophyll content in wheat (Triticum aestivum L.) leaves and its amelioration through pre-soaking treatments. Indian Journal of Agriculture Science. 70: 777-778.
  36. Smith SE, Smith FA and Jakobsen I (2004( Functional diversity in arbuscular mycorrhizal (AM) symbiosis: the contribution of the mycorrhizal P uptake pathway is not correlated with mycorrhizal responses in growth or total P uptake. New Phytologist. 162: 511-52.
  37. Sharma AK (2002) Biofertilizers for sustainable agriculture. Agrobios Indian Publications. Pp. 456.
  38. Singh SR and Singh U (2008) Efficacy of vesicular arbuscular mycorrhizae as influenced by phosphorus application in wheat (Triticum aestivum) under rainfed conditions of Kashmir. Indian Journal of Agriculture Science. 78(9): 771-776.
  39. Toro M, Azcon R and Barea M (1998) The use of isotopic dilution techniques to evaluate the interactive effects of rhizobium genotype, mycorrhizal fungi, phosphate solubilizing rhizobacteria and rock phosphate on nitrogen and phosphorus acquisition by Medicago sativa. New Phytologist. 138: 265-273.
  40. Tzortzakis NN (2009) Effect of pre-sowing treatment on seed germination and seedling vigor in endive and chicory. Horticulture Science. 36(3): 117-125.
  41. Vendan RT and Subramanian M (2000) Effect of phosphobacteria with graded levels of phosphate fertilizers on lowland rice. Crop Research. 19: 194-197.
  42. www.Euralis-semences.fr/seeds/images/varietes/pdfs/corn/ES_SENSOR.pdf