نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• کیوان بهمنی ¹
• علی ایزدی دربندی ²
• سید احمد سادات نوری ²

¹ دانشجوی دکتری اصلاح نباتات، گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران، پاکدشت ـ ایران

² عضو هیأت علمی، گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران، پاکدشت ـ ایران

چکیده

رازیانه (Foeniculum vulgare Mill) گیاهی از خانوادة چتریان است که علاوه بر استفاده‌های دارویی، در مصارف تغذیه‌ای، تولید مواد آرایشی، عطر‌سازی، معطر‌کردن خوراکی‌ها و نوشیدنی‌ها کاربرد وسیعی دارد. با توجه به اهمیت بالای مقادیر و ترکیبات اسانس، محتوا و ترکیبات شیمیایی اسانس رازیانه‌های ایران بررسی شد. در این مطالعه 50 اکوتیپ رازیانه از مناطق مختلف ایران جمع‌آوری شدند و در مزرعة تحقیقاتی پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران، کشت و در سال‌های 1389 تا 1390 مطالعه شد. با تعیین مرحلة 70 درصد خمیری دانه که بیشترین مقدار اسانس قابل استحصال را دارد، محتوای اسانس آن‌ها در 2 سال متوالی و نیز ترکیبات شیمیایی اسانس آن‌ها بررسی شد. نتایج نشان داد که اکوتیپ‌های ساری، قزوین، چاهستان، کلیبر و حاجی‌آباد دیررس (176 روز تا 70 درصد خمیری)، الموت، دماوند، اردبیل، کوهین، گیوی، مغان، خاش، کاشان، مشکین‌شهر، خلخال، مرودشت و فزوه میان‌رس (131 روز تا 70 درصد خمیری دانه) و بقیة اکوتیپ‌ها زودرس (92 روز تا 70 درصد خمیری) بودند. به‌صورت میانگین هر 2 سال، اکوتیپ‌های رزن، فزوه، مرودشت، کاشان، ساری، کلیبر و اراک دارای محتوای اسانس بیش از 5/3درصد (به‌ترتیب با مقادیر 96/3، 69/3، 68/3، 66/3، 65/3، 65/3 و 54/3 درصد) بودند. نتایج بررسی ترکیبات شیمیایی اسانس با دستگاه GC-MASS نشان داد که بیشترین مقدار لیمونن مربوط به اکوتیپ سنندج، بیشترین مقدار فنچون متعلق به اکوتیپ ساری، بیشترین مقدار ترانس آنتول متعلق به اکوتیپ خاش و بیشترین مقدار متیل چاویکول متعلق به اکوتیپ کلیبر است. تأثیر اقلیم منطقة منشأ هر اکوتیپ بر خصوصیات مورد‌مطالعه، مشهود بود.

کلیدواژه‌ها

• اسانس
• آنتول
• خمیری
• رازیانه
• متیل‌ چاویکول

عنوان مقاله [English]

Evaluation of Essential Oil Content and Components in some Iranian Fennel Ecotypes

نویسندگان [English]

• Kaivan Bahmani ¹
• Ali Izadi Darbandi ²
• Seyed Ahmad Sadat Noori ²

¹ PhD Candidate, Department of Agronomy and Crop Breeding Science, Aburaihan Campus, University of Tehran, Pakdasht, Iran

² Faculty Member, Department of Agronomy and Crop Breeding Science, Aburaihan Campus, University of Tehran, Pakdasht, Iran

چکیده [English]

Fennel is one of the oldest herbs and possesses appealing flavor and beneficial medicinal effects. Fennel(Foeniculum vulgare Mill.) belongs to the Apiaceae family and its essential oil and seeds are used to flavor foods including meats, ice cream, candy, baked goods and condiments. The increasing commercial value of fennel necessitates the need to develop elite ecotypes with high essential oil content and other desired breeding and market traits. In this study fifty ecotypes of fennelfrom different part of Iran were collected and days to 70% pasty seed and essential oil content in two years and essential oil components were studied. The stage of pasty seed is the best time for essential oil extracting with the highest quantity. The results indicated that the ecotypes of Sari, Kaleibar, Qazvin, Chahestan and Haji Abad are late bearing, ecotypes of the Moqan, Kohin, Meshkin Shahr, Alamot, Khalkhal, Damavand, Ardabil, Marvdasht, Kashan, Givi, Khash and Fozve are middle bearing plants, while the remaining ecotypes were early bearing plants. As average of two year, ecotypes with the highest essential oil content (more than 3.5% per dry mater) were Razan, Fozve, Marvdasht, Kashan, Sari, Kaleibar and Arak (3.96, 3.69, 3.68, 3.66, 3.65, 3.65 and 3.54%), respectively. The GC-MASS results showed that maximum value of limonene is observed in the ecotype of Sanandaj, the maximum value of fenchone is observed in the ecotype of Sari, the maximum value of transe-anethole is seen in the ecotype of Khash and the maximum value of methyl chavicole belongs to the ecotypes of Kaleibar.

کلیدواژه‌ها [English]

• Anethole
• Essential oil
• Fennel
• methyle chavicol
• pasty