نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سید سیامک علوی کیا ¹
• علیرضا پورابوقداره ²
• محمد مقدم واحد ³
• علی اشرف مهرابی ⁴
• محمد امین مزینانی ¹

¹ کارشناس ارشد، گروه به نژادی و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز - ایران

² استادیار، گروه به نژادی و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز - ایران

³ استاد، گروه به نژادی و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز - ایران

⁴ استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام - ایران

چکیده

به منظور ارزیابی اثر تنش کم آبی بر برخی صفات زراعی و مورفولوژیک 8 جمعیت Triticum urartu،از نواحی جغرافیایی مختلف ایران جمع‌آوری و آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد‌شده بر پایة بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال زراعی 90-1389 در ایستگاه تحقیقاتی دانشکدة کشاورزی دانشگاه تبریز انجام شد. نتایج حاصل از تجزیة واریانس بیانگر وجود تفاوت معنی‌دار بین جمعیت‌ها در تمام صفات مورد بررسی به جز تعداد کل پنجه در بوته، وزن کل سنبله‌ها، شاخص برداشت، شاخص کلروفیل و دورة پر‌شدن دانه بود؛ اکثر صفات مانند سطح برگ، بیوماس، شاخص برداشت و عملکرد دانه در بوته تحت شرایط تنش و بدون تنش ضریب تغییرات ژنتیکی بالایی داشتند. جمعیت‌های جمع‌آوری‌شده از مناطق مریوان و سنقر به‌عنوان جمعیت‌های متحمل‌تر به تنش کم آبی شناسایی شدند، زیرا این جمعیت‌ها از نظر عملکرد دانه در بوته و اجزای عملکرد و برخی از صفات دیگر به‌طور معنی‌دار تحت تأثیر تنش کم آبی قرار نگرفتند. تجزیة خوشه‌ای جمعیت‌های مورد مطالعه را به دو گروه کلی تفکیک کرد که جمعیت‌های متحمل به تنش کم آبی در یک گروه قرار گرفتند. به‌طور کلی نتایج حاصل نشان داد که جمعیت‌های اینکورن وحشی (Triticum urartu) بومی ایران به‌ویژه جمعیت‌های مربوط به نواحی کرمانشاه و کردستان از نظر بسیاری از صفات مورفوفیزیوژیک و زراعی دارای تحمل بیشتری به تنش خشکی هستند.

کلیدواژه‌ها

• اینکورن
• تحمل به خشکی
• تنوع ژنتیکی
• ژرم‌پلاسم
• گندم وحشی

عنوان مقاله [English]

Evaluation of morpho – physiological traits in some Triticum urartu populations from Iran under normal and water deficit stress conditions

نویسندگان [English]

• Seyed Siamak Alavi - Kia ¹
• Alireza pour aboughadareh ²
• Mohammad Moghadam vahed ³
• Ali Ashraf Mehrabi ⁴
• Mohammad Amin Mazimani ¹

چکیده [English]

In order to evaluate the effect of water deficit stress on agronomic and morpho-physiological traits in eight populations of the Triticum urartu species an experiment was experiment was conducted using a split plot design based on a randomized complete block design with three replications at Research Station of Faculty of Agriculture, Tabriz University in 2010-2011. Analysis of variance indicated significant differences among populations in approximately all traits except of number of total tillers per plant, total weight of spike, harvest index, chlorophyll index, and duration of grain filling, indicating the existence of genetic variation among populations. Genetic coefficient of variation were high for most traits such as leaf area, biomass, harvest index and grain yield per plant under both stress and control conditions. Based on yield related traits, populations collected from Marivan and Songhor were more drought tolerant. Cluster analysis grouped populations in two clusters that tolerant populations were placed in one separate cluster. In general, results of this study showed that wild einkorn populations (Triticum urartu) of Iran, especially populations from Kermanshah and Kurdistan provinces were more tolerant to water deficit regarding morpho- physiological and agronomic traits.

کلیدواژه‌ها [English]

• drought tolerance
• germplasm
• Wild wheat
• Einkorn
• Genetic diversity