نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران، تهران

2 دانشیار، گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران، تهران

3 استاد، گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران، تهران

4 استادیار، گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران، تهران

چکیده

به منظور بررسی اثرات جداگانه و ترکیبی کودهای فسفاته، باکتری های حل کننده فسفات و قارچ مایکوریزا بر کاهش خسارات ناشی از تنش خشکی در مرحله رشد رویشی ذرت دانه ای هیبرید سینگل کراس 704 آزمایشی در سال 1388 در مزرعه تحقیقاتی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران به صورت کرت های خرد شده و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو فاکتور به اجرا در آمد. فاکتورهای آزمایش شامل تنش خشکی به عنوان فاکتور اصلی (50، 100 و 150 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A) و ترکیبات مختلف کودهای زیستی و شیمیایی به عنوان فاکتور فرعی بودند. نتایج نشان داد که تأثیر خشکی و همچنین تیمارهای مختلف کود بر صفات تعداد دانه در ردیف بلال، وزن بلال و عملکرد دانه بسیار معنی دار بود. همچنین تعداد ردیف دانه در بلال، تعداد دانه در ردیف بلال، وزن 1000 دانه و عملکرد دانه در تیمارهای تلقیح با ترکیب کودی باکتری های حل کننده فسفر، قارچ مایکوریزا و 50 درصد سوپرفسفات تریپل تحت شرایط کم آبیاری بالاتر از سایر تیمارها قرار گرفتند. عملکرد دانه ذرت در مورد تیمار کود شیمیایی سوپرفسفات تریپل تحت شرایط تنش شدید کم آبی (t/ha81/1) به طور معنی داری پایین تر از شرایط بدون تنش (t/ha 38/8) و شرایط تنش آبی خفیف (t/ha 98/4) بود. تیمار بذور با ترکیب کودی باکتری های حل کننده فسفر، قارچ مایکوریزا و 50 درصد سوپرفسفات تریپل توانست با تأثیر مثبت بر عملکرد دانه باعث افزایش شاخص برداشت در گیاه ذرت گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Reduction of drought stress effects on yield and yield components of grain corn using mixed biofertilizers and phosphorus

نویسندگان [English]

  • Mehdi Zarrabi 1
  • Iraj Allah dadi 2
  • Gholam Abbas Akbari 2
  • Hamid Iran najad 3
  • Gholam Ali Akbari 4

چکیده [English]

To study the seprate and combined effects of phosphorus fertilizer, Phosphate-solubilizing bacteria and mycorrhizal fungus on reducing drought stress damages of grain corn (SC704) during its vegetative stages under field conditions, an experiment was conducted as split plot based on RCBD with three replications at College of Abouraihan, University of Tehran in 2009. Experimental factors were drought stress as main-plot (irrigation after 50 as control, 100 and 150 mm evaporation from pan class A) and fertilizer plus biofertilizer compounds as sub-plots. Drought stress began after seedling stage. Analysis of variance showed that drought stress significantly affected most of investigated traits such as number of row/ ear, number of kernel/ row, ear weight, 1000kernel weight and grain yield. All the measured traits in compounds phosphate-solubilizing bacteria, mycorrhiza fungies and triple super phosphate treatment were higher than other treatments under water deficit stress conditions. Frthermore, grain yield in triple super phosphate treat under severe water deficit stress conditions (1.81 ton/ha) were significantly less than normal irrigation (8.38 ton/ha) and low stress conditions (4.98 ton/ha). According to this experiment, seed inoculation with phosphate-solubilizing bacteria, mycorrhiza fungies and triple super phosphate compounds affected grain yield and harvest index significantly. This experiment showed that phosphate-solubilizing microorganisms can positively interact in promoting plant growth as well as in P uptake in maize plant, leading to improve plant tolerance under water deficit stress conditions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Grain yield
  • Mycorrhiza fungies
  • Phosphate-solubilizing bacteria
  • Triple super phosphate
1. ابدائی ر (1382) بررسی تأثیر کاربرد میکوریزا و مقادیر فسفر در سطوح مختلف آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد و برخیخصوصیات مرفولوژیکی ذرت پاپ کورن. پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج.
2. احتشامی س. م. ر.، آقاعلی خانی م. چایچی م. ر. و خاوازی ک (1388) تأثیر کودهای زیستی فسفاته بر خواص کمی و کیفی ذرت دانه­ای (SC704) تحت شرایط تنش کم­آبی­. علوم گیاهان زراعی ایران. 40: 15-26.
3. احتشامی س. م. ر.، آقاعلی خانی م. چایچی م. ر. و خاوازی ک (1387) اثر تلقیح بذر با باکتری حل­کننده فسفات و قارچ میکوریزایی بر تحمل ذرت به تنش کم­آبی. دهمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران.
4. اله­دادی ا.، ضرابی م. و گلباشی م (1388) تعدیل اثرات تنش خشکی در مرحله رشد رویشی هیبرید سینگل کراس 704 ذرت دانه­ای با استفاده از کودهای فسفاته، باکتری­های
حل­کننده فسفات و قارچ میکوریزا. چکیده مقالات اولین همایش منطقه­ای تولید گیاهان زراعی گرمسیری در شرایط تنش­های محیطی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات خوزستان. صفحه 41.
5. امام ی (1385) زراعت غلات. ویرایش سوم انتشارات دانشگاه شیراز. 173 صفحه.
6.ایرانی­پور ر.، ملکوتی م. ج. عابدی م. ج. سجادی ا. و غفوریان ج (1382) بررسی تأثیر گوگرد، ماده آلی، تیوباسیلوس و باکتری­های حل­کننده فسفات بر قابلیت جذب فسفر از منبع خاک فسفات با استفاده از تکنیک رقت ایزوتوپی. چکیده مقالات سومین همایش ملی توسعه کاربرد مواد بیولوژیک و استفاده بهینه از کود و سم در کشاورزی، مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیة نهال و بذر کرج، صفحه 296-295.
7. بایبوردی م.، ملکوتی م. ج. امیرمکری ح. و نفیسی م (1379) تولید و مصرف بهینه کودهای شیمیایی گامی به سوی کشاورزی پایدار در ایران. نشر آموزش کشاورزی.
8. حسن­زاده ا (1386) تأثیر انواع کودهای بیولوژیک حاوی باکتری تسهیل­کننده جذب فسفر بر مقادیر مصرف کود فسفر. پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی کرج دانشگاه تهران
9. رحیم­زاده آبیازانی م.، وزان س. ملبوئی م. آ. و مدنی ج (1385) بررسی تاثیر کود زیستی فسفاته و مقادیر متفاوت کود شیمیایی بر عملکرد سورگوم در تراکم­های مختلف در ساوه. پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد واحد ساوه.
10. سیلسپور م.، بانیانی ع. و کیانی­راد م (1380)  ارزیابی مزرعه­ای کود فسفاته میکروبی و امکان جایگزینی آن با کودهای شیمیایی فسفری در زراعت پنبه. ضرورت تولید صنعتی کودهای بیولوژیک در کشور (مجموعه مقالات).
تدوین­کنندگان: خاوازی ک. و ملکوتی م. ج. صفحه
410-401، مرکز نشر آموزش کشاورزی، کرج
11. شعاع حسینی م.، گلباشی م. فارسی خاوری خراسانی م. س. و آشفته بیرگی م (1388) بررسی همبستگی بین عملکرد و صفات وابسته به آن در هیبریدهای ذرت دانه­ای تحت شرایط کم­آبی. چکیده مقالات اولین همایش منطقه­ای تولید گیاهان زراعی گرمسیری در شرایط تنش­های محیطی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات خوزستان. صفحه 72.
12. گلباشی م.، شعاع حسینی، م. خاوری خراسانی، س. فارسی، م. و ضرابی م (1388) تأثیر تنش خشکی بر عملکرد، اجزای عملکرد و صفات مرفولوژیک هیبریدهای سینگل کراس و تری وی کراس ذرت دانه­ای. چکیده مقالات همایش ملی اصلاح الگوی مصرف در کشاورزی و منابع طبیعی. صفحه 225.
13. ملکوتی م. ج. و لطف­الهی م. س (1387) نقش Zn در افزایش کمی و کیفی محصولات کشاورزی و سلامت جامعه. نشر آموزش کشاورزی. صفحه 194.
14. ملکوتی م. ج. و غایبی م. ن (1377) روشهای تجزیه شیمیایی خاک. انتشارات اختصاصی موسسه تحقیقات آب و خاک ایران. شماره 883.
15. موسوی جنگلی س. ا.، ثانی ب. شریفی م. و حسینی­نژاد ز (1383) بررسی تأثیر باکتری­های حل­کننده فسفات و میکوریز بر روی صفات کمی ذرت دانه­ای (سینگل­کراس 704). چکیدة مقالات هشتمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران، دانشکده کشاورزی، دانشگاه گیلان، صفحه 184.
16. نورقلی­پور ف.، خاوازی ک. و خوش­کام ت (1382) تأثیر کاربرد خاک فسفات به همراه باکتری­های تیوباسیلوس و میکروارگانیسم­های حل­کنندة فسفات بر عملکرد کمی و کیفی ذرت. چکیدة مقالات سومین همایش ملی توسعة کاربرد مواد بیولوژیک و استفادة بهینه از کود و سم در کشاورزی، مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیة نهال و بذر کرج، صفحه 296-295. 
 
17. Allen MJ (1992) Mycorrhiza function, Chapman & Hall.
18. Arshad M and Frankenberger WT (1991) Microbial production of plant hormones. Plant Soil. 133: 1-18.
19. Asea PEA, Kucey RMN and Stewart JWR (1988) Inorganic phosphate solubilization by two penicillium species in solution culture and soil. Soil Biol. Biochem. 20(4): 459-464.
20. Azcon R, Rubio R and Barea JM (1991) Selective interactions between different species of mycorrhizal fungi and Rhizobium meliloti strains and their effects on growth, N2 fixation (N15) and nutrition of medicago satival. New phytol. 117: 399-404.
21. Bolan NS, Robson AD and Barrow NJ (1987) Effects of vesicular – arbuscular mycorrhizal on the availabaility of iron phosphats to plants. Plant Soil. 99, 401-410.
22. Brown JS (1979) Water transport in plant: Mechanism of apparent changes in resistance during absorbtion. Plant Phytol. 117: 182-207.
23. Denmead OT and Shaw RH (1990) The effects of soil moisture stress at different stage of growth on the development and yield of corn. Agron. J. 52: 272-274.
24. Espelta JF, Eissenstat DM and Graham JH (1999) Citrus root responses to localization drying soil: a new approach to studing mycorrhizal effects on the roots of trees. Plant Sci. 206: 1-10.
25. Fredrick JR, Hesketh JO, Peters DB and Below FE (1989) Yield and reproduction trait responses of maize hybrids to drought stress. Field Crop Res. 4834 (Abst.).
26. Gaur R, Shani N, Kawaljeet BN, Rossi P and Aragno M (2002) Diacetyl phloroglucinol-producing Pseudomonas do not influence am Fungi in Wheat rhizosphere. Curr. Sci. 86: 453-457.
27. Leinhos V (1994) Effects pf PH and glucose on auxin production by phosphate-solubilizing rhizobacteria invitro. Microbiol. Res. 149: 135-138.
28. Lucey R, Reed E and Glick RB (2004) Application of free living plant growth – promoting rhizobacteria. Antonie Van Leeuwenhoek. 86: 1-25.
29. Martens DA and Frankenberger WT (1994) Assimilation of exogenous 2-indole-3-acetic acid and 3-c 15 tryptophan exposed to the roots of three wheat varieties. Plant soil. 166: 281-290.
30. Nagahashi G, Douds DD and Abney G (1996) Phosphorus amendment inhibits hyphal branc hing of the VAM fungus Gigaspora margarita directly and indirectly through its effect on root exudation. Mycorrhiza. 6: 401-410.
31.  Nesmith DS (1991) Growth resposes of corn (Zea mays L.) to intermittent soil water deficits. Field Crop Res. 7924 (Abst.).
32. Niemira BA, Safir GR, Hammerschmidt R and Bird GW (1995) Production of prenuclear minitubers of potato with peat-based-arbuscular mycorrhizal fungal inoculums. Aron. J. 87: 942-946.
33. Prikryl Z, Vancura V and Wurst M (1985) Auxin formation by rhizosphere bacteria as a factor of root growth. Biol. Plantarum 27: 159-163.
34. Rodriguez H and Fraga R (1999) Phosphate solubilizing bacteria and their role in plant growth promotion (review paper). Biotechnology Advances 17: 319-339.
35. Sharma AK (2002) Biofertilizer for Sustainable Agriculture. 1nd edition. Jodhpur: Agrobios, India. 45 p.
36. Subba Rao NS (1988) Biofertilizers in agriculture. 1th Ed. New Delhi: Oxford and IBH Publishing Co., India.
37. Subramanain KC, Santhanakrishnan P and Balasubramanian P (2006) Responses of field grown tomato plants to arbuscular mycorrhizal fungal colonization under varying intensities of drought stress. Sci. Hortic. 107: 245-253.
38. Subramanain KS, Charest C, Dwyer LM and Hamilton RI (1997) Effect of mycorrhizaon leaf water potential,sugar and P contents during and after recovery of maize. Can J. Bot. 75: 1582-1591.
39. Zarei M, Saleh-Rastin N, Alikhani H A and Aliasgharzadeh N (2006) Responses of Lentil to Co-Inoculation with Phosphate-Solubilizing Rhizobial Strains and Arbuscular Mycorrhizal Fungi. J. Plant Nutr. 29: 1509-1522.