فرهاد عزیزی؛ علی ماهرخ؛ ویدا قطبی؛ فرید گل زردی؛ سید محمد علی مفیدیان؛ محمد زمانیان؛ وحید رهجو؛ مسعود ترابی؛ الیاس سلطانی
چکیده
این مطالعه به‌منظور جزئی‌سازی عامل‌های مدیریتی تأثیرگذار و تأثیرپذیر در امر تولید ذرت علوفه‌ای در کشور و شناسایی عوامل محدودکننده آن انجام شد. در این بررسی داده‌های به‌دست‌آمده از 43 مورد گزارش نهایی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و یا مقاله‌های مستخرج از آن‌ها طی 10 سال اخیر با استفاده از روش فراتحلیل (متاآنالیز) تجزیه‌وتحلیل ...
بیشتر
این مطالعه به‌منظور جزئی‌سازی عامل‌های مدیریتی تأثیرگذار و تأثیرپذیر در امر تولید ذرت علوفه‌ای در کشور و شناسایی عوامل محدودکننده آن انجام شد. در این بررسی داده‌های به‌دست‌آمده از 43 مورد گزارش نهایی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و یا مقاله‌های مستخرج از آن‌ها طی 10 سال اخیر با استفاده از روش فراتحلیل (متاآنالیز) تجزیه‌وتحلیل گردیدند. بر اساس نتایج حاصل از این مطالعه در رابطه با گیاه ذرت علوفه‌ای مشاهده شد که تراکم 5.65 درصد، تنش خشکی 13.44- درصد، رقم 0.31 درصد، تاریخ کاشت 2.54- درصد و کود نیتروژن 24.00 درصد از تغییرات عملکرد علوفه ذرت را توجیه کردند. نتایج این مطالعه نشان داد که با افزایش تراکم بوته بین 80 تا 100 هزار بوته در هکتار، عملکرد حدود 49/9 درصد افزایش معنی‌داری یافت. در شرایط تنش ملایم، تنش شدید و تنش خیلی شدید خشکی، عملکرد علوفه ذرت به‌ترتیب 25.30، 14.38، 8.99 درصد، به‌طور معنی‌داری کاهش یافت. همچنین در مورد ارقام مختلف و گروه‌های مختلف رسیدگی، گروه 700، 3.83 درصد افزایش عملکرد معنی‌داری نسبت به سایر گروه‌ها را موجب شده است. برای تاریخ‌های کاشت ذرت علوفه‌ای بررسی‌شده نسبت به شاهد که نیمه اول خرداد است کاهش عملکرد علوفه مشاهده شد. در نهایت بیشترین درصد افزایش عملکرد علوفه ذرت، از مصرف 450 کیلوگرم کود اوره در هکتار حاصل شد. به‌طورکلی کود نیتروژن، تنش خشکی و تراکم کاشت به‌ترتیب به عنوان مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر عملکرد علوفه ذرت در ایران شناخته شدند.
مرجان السادات حسینی فرد؛ مجید قربانی جاوید؛ الیاس سلطانی؛ ایرج اله دادی؛ دانیال کهریزی
چکیده
به‌منظور ارزیابی اجزای عملکرد، عملکرد دانه و محتوای روغن لاین‌های گیاه روغنی کاملینا، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 40 لاین هاپلوئید مضاعف و سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکدگان ابوریحان- دانشگاه تهران، پاکدشت در سال زراعی 99-1398 اجرا شد. ازآنجایی‌که خصوصیات عملکردی و محتوای روغن لاین‌های گیاه کاملینا در شرایط آب‌وهوایی ...
بیشتر
به‌منظور ارزیابی اجزای عملکرد، عملکرد دانه و محتوای روغن لاین‌های گیاه روغنی کاملینا، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 40 لاین هاپلوئید مضاعف و سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکدگان ابوریحان- دانشگاه تهران، پاکدشت در سال زراعی 99-1398 اجرا شد. ازآنجایی‌که خصوصیات عملکردی و محتوای روغن لاین‌های گیاه کاملینا در شرایط آب‌وهوایی ایران ناشناخته است، در این پژوهش اجزای عملکرد دانه و همچنین عملکرد و محتوای روغن 40 لاین هاپلوئید مضاعف کاملینا بررسی شد. نتایج این پژوهش نشاندهنده تفاوت بسیار معنی‌دار ِلاین‌های کاملینا از نظر اجزای عملکرد بود که این تفاوت‌ها در نهایت منجر به ایجاد اختلاف‌های معنی‌دار در عملکرد دانه شد و از این طریق بر عملکرد روغن دانه تأثیر گذاشت. با وجود این‌که هیچ‌کدام از لاین‌ها در تمامی اجزای عملکرد دانه برتری مطلق نداشتند، اما از نظر عملکرد نهایی دانه لاین‌های 134 و 110 به‌ترتیب با 3178 و3120 کیلوگرم در هکتار به‌عنوان لاین‌های برتر شناسایی شدند. بنابراین با توجه به هدف این پژوهش به‌منظور انتخاب بهترین لاین کاملینا با حداکثر عملکرد دانه و روغن لاین‌های 134 و 110 به‌عنوان لاین‌های برتر و امیدبخش که با شرایط آب‌وهوایی منطقه پاکدشت سازگاری دارند، معرفی و توصیه شدند.
سیاوش حشمتی؛ غلام عباس اکبری؛ الیاس سلطانی؛ مجید امینی دهقی؛ کیوان فتحی امیرخیز؛ کیوان ملکی
چکیده
به منظور بررسی تأثیر محلول‌پاشی ملاتونین بر گیاهان گلرنگ رشد یافته از بذور با کیفیت مختلف گلرنگ در شرایط تنش خشکی، دو آزمایش مزرعه‌ای طی سال‌های زراعی 96-1395 و 97-1396 در مزرعه پژوهشی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران انجام گرفت. طرح آزمایشی به‌صورت اسپلیت-فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار انجام گرفت. عامل اصلی ...
بیشتر
به منظور بررسی تأثیر محلول‌پاشی ملاتونین بر گیاهان گلرنگ رشد یافته از بذور با کیفیت مختلف گلرنگ در شرایط تنش خشکی، دو آزمایش مزرعه‌ای طی سال‌های زراعی 96-1395 و 97-1396 در مزرعه پژوهشی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران انجام گرفت. طرح آزمایشی به‌صورت اسپلیت-فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار انجام گرفت. عامل اصلی شامل دو سطح تنش خشکی 1- بدون تنش و 2- تنش (به‌ترتیب آبیاری پس از 50 و 85 درصد تخلیه رطوبت از ظرفیت زراعی خاک در مرحله گلدهی) بود که در کرتهای اصلی قرار گرفتند. کرتهای فرعی، شامل چهار تیمار بودند که عبارت بودند از از کیفیت بذر (بذور انبارشده و بذور تازه برداشت‌شده) و محلول‌پاشی (1- شاهد و 2- محلول‌پاشی ملاتونین). نتایج این آزمایش نشان داد محلول‌پاشی ملاتونین عملکر دانه در بذور انبارشده را به مقدار 589 کیلوگرم در هکتار نسبت به تیمار محلول‌پاشی با آب (شاهد) افزایش داد. نتایج نشان داد که فعالیت آنزیم‌های سوپراکسیددیسموتاز و کاتالاز در گیاهان حاصل از بذور تازه برداشت‌شده در پاسخ به محلول‌پاشی ملاتونین در شرایط تنش خشکی افزایش یافت. همچنین مشخص شد که در گیاهان حاصل از بذور تازه برداشت‌شده، محلول‌پاشی با ملاتونین، میزان پروتئینهای محلول برگ را تا 28 درصد کاهش داد. نتایج مشخص کرد که در گیاهان حاصل از بذور انبارشده، محلول‌پاشی ملاتونین، میزان مالون‌دی‌آلدهید را در شرایط تنش خشکی، به میزان 37 درصد کاهش داد. به‌نظر میرسد کیفیت بذر مورداستفاده در ویژگی‌های گیاهان حاصل از آن بذرها تأثیر داشته باشد و همچنین استفاده از ملاتونین در شرایط تنش خشکی، ممکن است نقش قابل‌توجهی در کاهش شدت آسیب حاصل از تنش روی گلرنگ داشته باشد.
علی ماهرخ؛ فرید گل زردی؛ فرهاد عزیزی؛ سید محمد علی مفیدیان؛ محمد زمانیان؛ وحید رهجو؛ مسعود ترابی؛ الیاس سلطانی
چکیده
به‌منظور شناسایی عامل‌های محدودکننده تولید ذرت دانه‌ای در کشور، مطالعه‌ای با هدف جزئی‌سازی عامل‌های مدیریتی تأثیرگذار و تأثیرپذیر در امر تولید ذرت دانه‌ای کشور انجام شد. در این بررسی داده‌های به‌دست‌آمده از 95 مورد گزارش نهایی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و یا مقاله‌های مستخرج از آن‌ها طی ده سال اخیر با استفاده ...
بیشتر
به‌منظور شناسایی عامل‌های محدودکننده تولید ذرت دانه‌ای در کشور، مطالعه‌ای با هدف جزئی‌سازی عامل‌های مدیریتی تأثیرگذار و تأثیرپذیر در امر تولید ذرت دانه‌ای کشور انجام شد. در این بررسی داده‌های به‌دست‌آمده از 95 مورد گزارش نهایی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و یا مقاله‌های مستخرج از آن‌ها طی ده سال اخیر با استفاده از روش فراتحلیل (متاآنالیز) تجزیه و تحلیل شدند. براساس نتایج حاصل از این مطالعه، تراکم 93/2 درصد، آرایش کاشت 81/6 درصد، تناوب زراعی 12/11 درصد، کشاورزی حفاظتی 28/2 درصد، تنش خشکی 28/25 درصد، رقم 99/4 درصد، تاریخ کاشت 46/4 درصد و کود نیتروژن 84/25 درصد از تغییرات عملکرد دانه ذرت را توجیه کردند. بر این اساس، تراکم 100 هزار بوته در هکتار، آرایش کاشت دو ردیف زیگزاگ، الگوی کشت گیاهان خانواده لگومینوز– ذرت، کشت در داخل بقایا، شرایط آبیاری نرمال و بدون تنش خشکی (به شرط فراهمی آب آبیاری)، ارقام با گروه رسیدگی 700 (به شرط کفایت فصل رشد)، تاریخ کاشت در اقلیمهای معتدل و معتدل گرم، اردیبهشتماه و در اقلیمهای گرم، کشت تابستانه مردادماه و در نهایت مصرف حداکثر 100 تا 300 کیلوگرم کود اوره جهت کاهش خلأ عملکرد ذرت دانه‌ای توصیه میشوند.
شیوا اکبری؛ ایرج اله دادی؛ مجید قربانی جاوید؛ کوروش کبیری؛ الیاس سلطانی
چکیده
به‌منظور بررسی اثر سامانه هیدروژلی کند رهای حاوی اوره بر عملکرد، اجزای عملکرد و ویژگی‌های فیزیولوژیک جو تحت تنش کم‌آبی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 97-1396 در گلخانه پردیس ابوریحان-دانشگاه تهران، انجام شد. ترکیب سطوح فاکتوریل به‌صورت عامل کودی حاوی نیتروژن از منبع اوره در پنج ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثر سامانه هیدروژلی کند رهای حاوی اوره بر عملکرد، اجزای عملکرد و ویژگی‌های فیزیولوژیک جو تحت تنش کم‌آبی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 97-1396 در گلخانه پردیس ابوریحان-دانشگاه تهران، انجام شد. ترکیب سطوح فاکتوریل به‌صورت عامل کودی حاوی نیتروژن از منبع اوره در پنج سطح عدم کاربرد کود نیتروژن، معادل 125 و 65 کیلوگرم در هکتار نیتروژن به صورت فاقد و دارای سامانه هیدروژلی و عامل تنش کم‌آبی در سه سطح 70، 50 و 30 درصد رطوبت ظرفیت زراعی بودند. کم‌آبی سبب کاهش عملکرد دانه و عملکرد زیستی، اجزای عملکرد، محتوی نسبی آب و شاخص تغییرات SPAD شد. بیشترین عملکرد دانه در گلدان (9/41 گرم) مربوط به مقدار بیشتر نیتروژن در قالب سامانه کندرها بود و بین مقدار این صفت در میزان بیشتر نیتروژن فاقد هیدروژل (5/41 گرم) و در مقدار کمتر نیتروژن در قالب سامانه کندرها (1/39 گرم) تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد. در اکثر صفات، بین تیمارهای دارای سامانه هیدروژلی و تیمار مقدار بیشتر نیتروژن فاقد هیدروژل، تفاوت معنی‌داری نبود. در تنش، استفاده از سامانه هیدروژلی کندرها در هر دو مقدار نیتروژن توانست عملکرد زیستی و شاخص تغییرات کلروفیل SPAD مطلوب‌تری را حاصل نماید. کاربرد نیتروژن بصورت سامانه کودی کندرها، به‌خصوص در شرایط تنش، به استفاده نیتروژن فاقد سامانه هیدروژلی، برتری داشت.
شیرین تقی ذوقی؛ الیاس سلطانی؛ ایرج اله دادی؛ رضا صادقی
چکیده
این تحقیق به‌منظور بررسی اثر تیمارهای مختلف پوشش بذر بر جوانه‌زنی کلزا در شرایط تنش خشکی و شوری انجام شد. به این منظور، دو آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با چهار تکرار در آزمایشگاه صورت گرفت. در هر دو آزمایش یکی از فاکتورها شامل 10 تیمار مختلف پوشش بذر بود. فاکتور دوم در دو آزمایش متفاوت بودند. در آزمایش اول، سطوح ...
بیشتر
این تحقیق به‌منظور بررسی اثر تیمارهای مختلف پوشش بذر بر جوانه‌زنی کلزا در شرایط تنش خشکی و شوری انجام شد. به این منظور، دو آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با چهار تکرار در آزمایشگاه صورت گرفت. در هر دو آزمایش یکی از فاکتورها شامل 10 تیمار مختلف پوشش بذر بود. فاکتور دوم در دو آزمایش متفاوت بودند. در آزمایش اول، سطوح تنش خشکی صفر، 8/0-، 1- و 2/1- مگاپاسگال و در آزمایش دوم سطوح تنش شوری صفر، هفت، 14 و 21 دسیزیمنس بر متر نمک NaCl مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که حداقل ضریب هیدروتایم (θH) درT9 (627/22 مگاپاسکال ساعت)، T3 (538/22 مگاپاسکال ساعت) و T6 (263/22 مگاپاسکال ساعت) مشاهده شد. کمترین مقدار پتانسیل پایه (Ψb (50)) مربوط به تیمارهای T4 (332/1- مگاپاسکال) و T1 (324/1- مگاپاسکال) بودند. حداکثر درصد جوانه‌زنی در شرایط شوری مربوط به T2 (75/86 درصد) بود. بیشترین مقدار آستانه تحمل به شوری (X0) مربوط به T3 (38/16 دسیزیمنس بر متر) بود. بیشترین سرعت جوانه‌زنی در تمام سطوح شوری مربوط به T3 بود. به‌طورکلی، تیمارهای پوشش بذر T3، T6 و T9 درشرایط خشکی و T3 در شرایط شوری بهترین عملکرد را داشتند. همچنین، بررسی ارتباط بین پارامترهای مختلف مدل شوری و هیدروتایم نشان داد که با کاهش ضریب هیدروتایم مقدار آستانه تحمل به شوری افزایش خواهد یافت و با منفیتر شدن پتانسیل پایه حداکثر درصد جوانه‌زنی در شرایط شوری افزایش خواهد یافت.
شیوا اکبری؛ الیاس سلطانی
چکیده
هدف از این مطالعه، استفاده از مدلی ساده در بررسی اثر عوامل اقلیمی، مدیریت زراعی و ویژگی‌های رشدی گیاه در شبیه‌سازی رشد و عملکرد سویا در شرایط اقلیمی تهران بود تا ابزاری کارگشا برای مطالعة عوامل مؤثر بر عملکرد به‌کار گرفته شود. مدل برای شرایط اقلیمی تهران آزمون شد. سویا از منابع مهم تولید روغن و پروتئین گیاهی به‌شمار می‌رود. در این ...
بیشتر
هدف از این مطالعه، استفاده از مدلی ساده در بررسی اثر عوامل اقلیمی، مدیریت زراعی و ویژگی‌های رشدی گیاه در شبیه‌سازی رشد و عملکرد سویا در شرایط اقلیمی تهران بود تا ابزاری کارگشا برای مطالعة عوامل مؤثر بر عملکرد به‌کار گرفته شود. مدل برای شرایط اقلیمی تهران آزمون شد. سویا از منابع مهم تولید روغن و پروتئین گیاهی به‌شمار می‌رود. در این مطالعه، تولید و تجمع مادة خشک در بخش‌های رویشی و دانة سویا از تغییرات پارامتر‌هایی نظیر دمای پایه، شاخص سطح برگ حداکثر مشاهده‌شده و کسری از مادة خشک قابل‌انتقال به دانه در شروع پرشدن دانه بررسی شد. کاهش و افزایش دمای پایه به‌ترتیب سبب کاهش و افزایش طول دوره‌های فنولوژیکی، تولید مادة خشک و مواد تخصیص‌‌یافته به اندام‌های هوایی و دانه‌ها شد. کاهش و افزایش انتقال مجدد مادة خشک به دانه‌ها سبب کاهش و افزایش شاخص برداشت شد. برای ارزیابی مدل از برخی آماره‌های مبتنی بر اختلاف مقادیر شبیه‌سازی و اندازه‌گیری‌شده استفاده شد. دامنة عملکرد دانة شبیه‌سازی‌شده بین 1890-2220 کیلوگرم در هکتار با میانگین 5/1982 کیلوگرم در هکتار و دامنة عملکرد دانة مشاهده‌شده بین 1632–2254 کیلوگرم در هکتار با میانگین 5/2014 کیلوگرم در هکتار بود. جذر میانگین مربعات خطا (RMSE)[1] برابر 48/178 کیلوگرم در هکتار به‌دست آمد که معادل 9 درصد هر دو میانگین عملکرد شبیه‌سازی‌شده بود. تمامی نقاط در محدودة 80 درصد از خط 1:1 قرارگرفت که نشان می‌دهد مدل برای پیش‌بینی عملکرد سویا در شرایط اقلیمی تهران از دقت مناسبی برخوردار بوده است.
[1]. Root mean square error
الهام نوذرپور؛ رضا توکل افشاری؛ الیاس سلطانی؛ ناصر مجنون حسینی
چکیده
این آزمایش به منظور بررسی واکنش سرعت جوانه‌زنی بذر بادرنجبویه (.Melissa officinalis L) نسبت به دما و پتانسیل آب صورت گرفت. بذرها در دماهای 20، 23، 25، 27، 30 و 32 درجه سانتی‌گراد و پتانسیل‌های خشکی صفر، 2/0-، 4/0-، 6/0- و 8/0- مگاپاسکال در 3 تکرار در انکوباتور قرار داده شدند. این آزمایش در آزمایشگاه بذر پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، در سال 1393 انجام ...
بیشتر
این آزمایش به منظور بررسی واکنش سرعت جوانه‌زنی بذر بادرنجبویه (.Melissa officinalis L) نسبت به دما و پتانسیل آب صورت گرفت. بذرها در دماهای 20، 23، 25، 27، 30 و 32 درجه سانتی‌گراد و پتانسیل‌های خشکی صفر، 2/0-، 4/0-، 6/0- و 8/0- مگاپاسکال در 3 تکرار در انکوباتور قرار داده شدند. این آزمایش در آزمایشگاه بذر پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، در سال 1393 انجام شد. داده‌ها با استفاده از طرح آماری تجزیه مرکب در قالب طرح کاملاً تصادفی در چند مکان آنالیز شدند. مدل دوتکه‌ای جهت تعیین دماهای کاردینال استفاده شد. دمای پایه، دمای مطلوب و دمای سقف برای جوانه‌زنی بذر بادرنجبویه در شرایط عدم تنش خشکی به‌ترتیب 30/17، 9/30 و 35 درجه سانتی‌گراد به‌دست آمدند. با کاهش پتانسیل آب دمای پایه به‌تدریج افزایش یافت و در پتانسیل آب 8/0- مگاپاسکال به 25/21 درجه سانتی‌گراد افزایش یافت. دمای مطلوب با کاهش پتانسیل آب به 6/0- مگاپاسکال به حدود 28 درجه سانتی‌گراد کاهش یافت. بذرهای بادرنجبویه در دماهای 5، 10، 15 و 35 درجه سانتی‌گراد در هیچ سطح رطوبتی جوانه نزدند. مقدار ضریب تبیین برای مدل هیدروترمال تایم 55/0 بود. مقدار هیدروترمال تایم برابر با 41/71 مگاپاسگال درجه روز بود که براساس این مدل بذرهای بادرنجبویه برای جوانه‌زنی به 41/17 مگاپاسگال درجه روز نیاز دارند. نتایج این پژوهش می‌تواند برای مطالعات آتی در مورد بیولوژی و اکولوژی بذر گیاه بادرنجبویه مفید باشد.