TY - JOUR ID - 86854 TI - تجزیه به مؤلفه‌ های اصلی برخی از ژنوتیپ‌ های ایرانی و خارجی گلرنگ با استفاده از صفات مورفولوژی و زراعی JO - به زراعی کشاورزی JA - JCI LA - fa SN - 2008-8337 AU - جباری, حمید AU - فنایی, حمیدرضا AU - شریعتی, فرناز AU - صادقی گرمارودی, حمید AU - عباسعلی, محمد AU - امیدی, امیر حسین AD - استادیار، مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران. AD - دانشیار، مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران. Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 24 IS - 1 SP - 125 EP - 143 KW - ارتفاع بوته KW - تجزیه بای‌پلات KW - تجزیه کلاستر KW - خار KW - زودگلدهی DO - 10.22059/jci.2021.324606.2559 N2 - این مطالعه با هدف ارزیابی تنوع ژنتیکی 122 ژنوتیپ گلرنگ موجود در مؤسسه تحقیقات ژنتیک گیاهی و گیاهان زراعی (IPK) و مرکز بین‌المللی‌ اصلاح‌ گندم‌ و ذرت (CIMMYT)‌ و مقایسه خصوصیات زراعی آن­ها با پنج رقم زراعی گلرنگ کشور طی سال زراعی 97-1396 به‌صورت آگمنت بر پایه طرح بلوک­های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج انجام شد. نتایج بیانگر وجود تنوع ژنتیکی بالا در ژرم‌پلاسم موردمطالعه بود. در بین ژنوتیپ­های موردمطالعه 36 ژنوتیپ بی­خار، 81 ژنوتیپ خاردار و 10 ژنوتیپ با خار کم وجود داشت. تجزیه به مؤلفه­های اصلی منجر به شناسایی سه مؤلفه اصلی شد که در مجموع 5/56 درصد از تغییرات کل را توجیه کردند. مؤلفه اول با توجیه 5/29 درصد تغییرات کل به‌عنوان مؤلفه اجزای عملکرد و عامل دوم با توجیه 9/15 درصد از واریانس کل به‌عنوان مؤلفه فنولوژی و معماری گیاه نام­گذاری شد. گروه‌بندی از طریق تجزیه مؤلفه­های اصلی ژنوتیپ‌ها را به چهار گروه تقسیم نمود. گروه اول از مقادیر بالای عملکرد دانه برخوردار بودند و ژنوتیپ شماره 70 با بیش‌ترین عملکرد دانه (5667 کیلوگرم در هکتار) در این گروه قرار گرفت. مقادیری عددی اجزای عملکرد نظیر وزن هزاردانه، تعداد طبق و تعداد دانه در بوته در گروه سوم بالاتر از سایر گروه­ها بود. در مجموع ژنوتیپ آلمانی شماره 70 با عملکرد دانه زیاد به‌همراه ژنوتیپ شماره 45 با گل­دهی زودهنگام می­توانند در برنامه­های به‌نژادی گلرنگ مورداستفاده قرار گیرند. UR - https://jci.ut.ac.ir/article_86854.html L1 - https://jci.ut.ac.ir/article_86854_d27e34b1858032a91271cb2ea1f54a1e.pdf ER -