%0 Journal Article %T تأثیر باکتری‌های حل‌کننده فسفات بر واکنش ارقام گندم نان به تنش گرمای انتهای فصل %J به زراعی کشاورزی %I دانشگاه تهران، دانشکده فناوری کشاورزی ابوریحان %Z 2008-8337 %A اصلانی, اسما %A مجتبایی زمانی, مهرو %D 2021 %\ 12/22/2021 %V 23 %N 4 %P 698-683 %! تأثیر باکتری‌های حل‌کننده فسفات بر واکنش ارقام گندم نان به تنش گرمای انتهای فصل %K تاریخ کاشت %K تغییر اقلیم %K رشد دانه %K عملکرد %K کود زیستی %R 10.22059/jci.2021.305632.2414 %X به‌منظور بررسی امکان کاهش اثر منفی تنش گرمای انتهای فصل با استفاده از باکتری‌های حل‌کننده فسفات، این پژوهش در سال زراعی 98-1397 در مزرعه‌ای واقع در منطقه هفتکل وابسته به دانشگاه آزاد اسلامی رامهرمز به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل تاریخ کاشت در دو سطح (اول آذرماه و 12 دی‌ماه) و عامل فرعی به‌صورت فاکتوریل شامل پنج رقم گندم نان (چمران2، مهرگان، سیروان، شوش و برات) و دو سطح کاربرد باکتری‌های حل‌کننده فسفات (عدم تلقیح و تلقیح بذر) بود. نتایج نشان داد که با تأخیر در کاشت و وقوع تنش گرما در دوره پرشدن دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و دوره مؤثر پرشدن دانه کاهش و سرعت پرشدن دانه افزایش یافت و شدت واکنش بسته به رقم متفاوت بود. رقم مهرگان در هر دو تاریخ کاشت از عملکرد بالایی برخوردار بود و در تاریخ کاشت تأخیری با بیش‌ترین افزایش در سرعت پرشدن دانه و کم‌ترین کاهش تعداد دانه در سنبله، بیش‌ترین عملکرد دانه و شاخص برداشت را به خود اختصاص داد. با تلقیح بذر با باکتری‌‌‌ در هر دو تاریخ کاشت، به‌طور متوسط، تعداد دانه در سنبله 6/4 درصد، عملکرد دانه 6/7 درصد و عملکرد بیولوژیک 7 درصد افزایش یافت، اما اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم در باکتری بر عملکرد و صفات مرتبط با آن معنی‌دار نبود و ازاین‌رو، تأثیر باکتری‌های حل‌کننده فسفات بر تخفیف اثر تنش گرما اثبات نشد و تأثیر مثبت باکتری‌ در هر دو تاریخ کاشت یکسان بود. در مجموع در این پژوهش، توانایی بالاتر در افزایش سرعت پرشدن دانه و حفظ بیش‌تر تعداد دانه در سنبله، دو صفت با اهمیت برای دستیابی به عملکرد دانه بالاتر در شرایط تنش گرمای انتهای فصل شناخته شد. %U https://jci.ut.ac.ir/article_80443_e3946aced2c3bea5fa7a86f6cc493131.pdf