%0 Journal Article %T بررسی تغییرات کمی و کیفی اسانس هفت توده مرزه سهندی در شرایط زراعی %J به زراعی کشاورزی %I دانشگاه تهران، دانشکده فناوری کشاورزی ابوریحان %Z 2008-8337 %A سفیدکن, فاطمه %A طبایی عقدایی, سیدرضا %A انصاری, میثم %A بهراد, زهرا %A عسگری, فاطمه %D 2015 %\ 01/21/2015 %V 16 %N 4 %P 779-794 %! بررسی تغییرات کمی و کیفی اسانس هفت توده مرزه سهندی در شرایط زراعی %K اسانس %K توده %K تیمول %K گاماترپینن %K مرزه سهندی %R 10.22059/jci.2015.53244 %X مرزۀ سهندی  (Satureja sahendica Bornm.)یک گونة گیاهی انحصاری ایران است که در رویشگاه­های طبیعی نواحی غرب و شمال غربی ایران پراکنش دارد. به‌منظور کشت و اهلی کردن و بررسی کمیت و کیفیت مواد مؤثرۀ آن در حالت زراعی، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار طی سال‌های 1388-99 به اجرا در آمد. ابتدا، بذر هفت توده از این گونه از رویشگاه­های طبیعی استان آذربایجان شرقی و استان کردستان جمع‌آوری و در مزرعۀ تحقیقاتی مؤسسۀ جنگل‌ها و مراتع کشور کشت شد. سپس سرشاخه‌های گلدار آنها، طی سه سال متوالی پس از کشت در مرحلۀ گلدهی کامل به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شدند. اسانس‌ها با استفاده از کروماتوگرافی گازی  و گاز کروماتوگراف متصل به طیف‌‌سنج جرمی  (GS-MS)و محاسبۀ شاخص بازداری تجزیه و شناسایی شدند. براساس نتایج، اختلاف معناداری بین توده‌های مختلف از نظر بازده اسانس وجود داشت و توده‌های با منشأ کردستان از بازده اسانس بیشتری برخوردار بودند. بیشترین بازده اسانس نیز، به‌جز برای یک توده با منشأ کردستان، از گیاهان یکساله به­دست آمد. ترکیب‌های عمدۀ اسانس در تمامی توده‌های ژنتیکی، تیمول، پاراسیمن و گاماترپینن بودند. بیشترین مقدار تیمول در سال دوم مشاهده شد و تقریباً تمام توده‌ها در سال دوم از کیفیت اسانس بهتری نسبت به سال‌های اول و سوم برخوردار بودند. مقدار گاماترپینن در همۀ نمونه‌های اسانس در سال دوم نسبت به سال اول کاهش و دوباره در سال سوم افزایش یافت. مقدار پاراسیمن در سه سال مورد بررسی، روند یکسانی نشان نداد. به‌طور کلی، گیاهان یکساله بازده اسانس بیشتر و گیاهان دوساله کیفیت اسانس بهتری داشتند. %U https://jci.ut.ac.ir/article_53244_d09b793be94cb858e2395eaa4a45f2e0.pdf