مجید مسلمی؛ حمیدرضا مبصر؛ نعمت اله صداقت؛ ایمان عشقی
چکیده
بهینه‌سازی مقدار مصرف کودهای نیتروژنه یکی از راهکارهای مهم مدیریتی برای بهبود عملکرد است. به منظور بررسی اثرات مقادیر و تنش نیتروژن طی دو سال بر خصوصیات مورفولوژیک و صفات زراعی برنج، آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار در سال 1388 و 1389 در مزرعه پژوهشی واقع در آمل اجرا شد. مقادیر نیتروژن در ...
بیشتر
بهینه‌سازی مقدار مصرف کودهای نیتروژنه یکی از راهکارهای مهم مدیریتی برای بهبود عملکرد است. به منظور بررسی اثرات مقادیر و تنش نیتروژن طی دو سال بر خصوصیات مورفولوژیک و صفات زراعی برنج، آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار در سال 1388 و 1389 در مزرعه پژوهشی واقع در آمل اجرا شد. مقادیر نیتروژن در سه سطح (46، 69، 92 کیلوگرم نیتروژن در هکتار از منبع اوره) به عنوان عامل اصلی و عامل فرعی شامل چهار سطح تنش یا عدم مصرف نیتروژن (T1= تنش در مرحله خوشهدهی کامل، T2= تنش در مرحله ظهور خوشه آغازین، T3= تنش در مرحله پنجهدهی و T4= تنش در مرحله نشاکاری) بود. نتایج نشان داد که تعداد دانه پر در خوشه، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت در سال 1388 بیشتر از سال 1389 بود. عملکرد دانه در سال اول (25/450 گرم در مترمربع) بیشتر از سال دوم (1/395 گرم در مترمربع) بدست آمد. حداکثر شاخص برداشت در سال 1388 و با تنش نیتروژن در مرحله خوشهدهی کامل بدست آمد. بنابراین مصرف 69 کیلوگرم نیتروژن بصورت تنشی در هکتار با تنش نیتروژن در مرحله خوشهدهی کامل را می‌توان جهت تولید بالاترین عملکرد دانه پیشنهاد نمود.
نعمت اله صداقت؛ عباس بیابانی؛ مرتضی نصیری؛ الهیار فلاح؛ ناهید فتحی
چکیده
آب نقش بسیار مهمی در گیاه برنج دارد و بهمنظور بررسی اثر روشهای آبیاری و محلول‌پاشی عناصر غذایی بر عملکرد برنج، آزمایشی به‌صورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار و دو عامل شامل روشهای آبیاری در سه سطح (غرقابی، تناوبی خشکی و رطوبت و اشباع) در کرتهای اصلی و محلول‌پاشی با عناصر غذایی در ...
بیشتر
آب نقش بسیار مهمی در گیاه برنج دارد و بهمنظور بررسی اثر روشهای آبیاری و محلول‌پاشی عناصر غذایی بر عملکرد برنج، آزمایشی به‌صورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار و دو عامل شامل روشهای آبیاری در سه سطح (غرقابی، تناوبی خشکی و رطوبت و اشباع) در کرتهای اصلی و محلول‌پاشی با عناصر غذایی در شش سطح (شاهد، نیتروژن، نیتروژن+ پتاسیم، نیتروژن+ پتاسیم+ روی، نیتروژن+ پتاسیم+ روی+ بور و نیتروژن+ پتاسیم+ روی+ بور+ مولیبدن) در کرتهای فرعی در سال 1397 در مؤسسه تحقیقات برنج کشور، معاونت مازندران (آمل) روی رقم برنج کشوری اجرا شد. نتایج نشان داد که از نظر روش آبیاری، کود و برهم‌کنش آن‌ها، عملکرد شلتوک و درصد آمیلوز در سطح احتمال یک درصد و سایر صفات کیفی در سطح احتمال پنج درصد معنیدار شد. بیشترین تعداد گلچه در خوشه (73/198)، دانه پر (15/167)، درصد آمیلوز (67/21 درصد) برای آبیاری اشباع حاصل شد. بالاترین عملکرد شلتوک با میانگین 07/6643 کیلوگرم در هکتار در آبیاری اشباع در شرایط محلول‌پاشی با نیتروژن+ پتاسیم و آبیاری تناوبی خشکی و رطوبت در شرایط محلول‌پاشی با نیتروژن+ پتاسیم+ روی با میانگین 13/6163 کیلوگرم در هکتار نسبت به شاهد به‌دست آمد که به‌عنوان تیمار برتر در شرایط مشابه این پژوهش انتخاب شدند.
محمدعلی اسماعیلی؛ حبیب الله رنجبر؛ همت اله پیردشتی؛ مرتضی نصیری
چکیده
بهمنظور بررسی تأثیر کیفیت گیاهچه و تراکم کاشت بر عملکرد، اجزای عملکرد و ویژگی‌های بیوشیمیایی برنج رقم طارم محلی در کشت اول و راتون، آزمایشی در سال زراعی 1396 در گلخانه و مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات برنج کشور- معاونت مازندران در آمل اجرا شد. آزمایش به‌صورت کرتهای دو بار خردشده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تأثیر کیفیت گیاهچه و تراکم کاشت بر عملکرد، اجزای عملکرد و ویژگی‌های بیوشیمیایی برنج رقم طارم محلی در کشت اول و راتون، آزمایشی در سال زراعی 1396 در گلخانه و مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات برنج کشور- معاونت مازندران در آمل اجرا شد. آزمایش به‌صورت کرتهای دو بار خردشده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار به‌اجرا در آمد. تیمار فاصله کاشت عامل اصلی، تعداد بوته در کپه عامل فرعی و نوع گیاهچه عامل فرعی فرعی بودند. بذرهای برنج در جعبههای نشا در شش تیمار بسترهای متفاوت کشت شد. این بسترها شامل خاک با گوگرد و 50 درصد سبوس برنج (S1)، خاک بدون گوگرد با 25 درصد سبوس برنج (S2)، خاک با گوگرد و 25 درصد سبوس برنج (S3)، خاک با گوگرد، تیوباسیلوس و 50 درصد سبوس برنج (S4)، خاک بدون گوگرد با کمپوست چوب و 25 درصد سبوس برنج (S5)، خاک با گوگرد، تیوباسیلوس و 25 درصد سبوس برنج (S6) درصد حجمی بودند. نتایج کشت اصلی نشان داد که بالاترین عملکرد دانه (5043 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد بیولوژیک (12319 کیلوگرم در هکتار) از تیمار خاک بستر با گوگرد با سبوس 50 درصد حاصل شد. تیمار آرایش کاشت در کشت راتون بر تعداد دانه پوک (1/4)، عملکرد دانه (1617 کیلوگرم درهکتار)، تیمار تعداد بوته در کپه بر تعداد پنجه (3/10)، سطح برگ (6/10 سانتی‌مترمربع)، طول خوشه (4/20 سانتی‌متر) و عملکرد دانه (1613 کیلوگرم در هکتار) و تیمار نوع گیاهچه بر تعداد پنجه (4/10)، تفاوت معنیداری از لحاظ آماری نشان داد. تولید گیاهچه با بستر خاک گوگرد و 50 درصد سبوس برنج بهترین نتایج را در کشت اصلی و راتون نشان داد.
مریم سرائی؛ مرتضی مبلغی؛ مرتضی نصیری؛ مجتبی نشایی مقدم
چکیده
انتقال مجدد هیدراتهای کربن از طریق اندامهای هوایی یکی از عوامل مؤثر در پُرشدن دانه برنج میباشد. بهمنظور تعیین سهم انتقال مجدد ماده خشک اندامهای هوایی بر عملکرد دانۀ برنج، پژوهشی با هفت ژنوتیپ امیدبخش و دو رقم شاهد در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی 1396 و 1397 در ایستگاه تحقیقات برنج شهید شیرودی ...
بیشتر
انتقال مجدد هیدراتهای کربن از طریق اندامهای هوایی یکی از عوامل مؤثر در پُرشدن دانه برنج میباشد. بهمنظور تعیین سهم انتقال مجدد ماده خشک اندامهای هوایی بر عملکرد دانۀ برنج، پژوهشی با هفت ژنوتیپ امیدبخش و دو رقم شاهد در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی 1396 و 1397 در ایستگاه تحقیقات برنج شهید شیرودی شهرستان تنکابن اجرا شد. نتایج نشان داد که از نظر میزان انتقال مجدد ماده خشک از طریق برگ پرچم، ساقه و کل اندام هوایی در سطح احتمال یک درصد و از طریق سایر برگها در سطح احتمال پنج درصد تفاوت آماری معنیداری میان ژنوتیپها وجود داشت. مقایسه میانگین بیانگر آن است که بیشترین میزان انتقال مجدد ماده خشک از برگ پرچم متعلق به ژنوتیپ 952 با 56 گرم در مترمربع بود. حداکثر انتقال مجدد کربوهیدراتها از طریق سایر برگها، ساقه و کل اندام هوایی به‌ترتیب به مقدار 123، 230 و 398 گرم در مترمربع به ژنوتیپ 953 اختصاص داشت. بیشترین عملکرد دانه مربوط به ژنوتیپ 952 با 7206 کیلوگرم در هکتار بود. نتایج همبستگی نشان داد که عملکرد دانه با انتقال مجدد ماده خشک از راههای برگ پرچم، ساقه، اندام هوایی و وزن هزاردانه با ضریب 37/0، 55/0، 51/0 و 44/0 همبستگی مثبت و معنیدار داشت. با توجه به عملکرد و میزان انتقال مجدد ماده خشک دو ژنوتیپ 952 و953 ژنوتیپهای مناسبی برای ادامه فعالیتهای تحقیقاتی بهمنظور معرفی رقم جدید برنج به‌ویژه در شرایط کمبود آب و تنش گرما میباشند.
سیف اله حلالخور؛ سلمان دستان؛ افشین سلطانی؛ حسین عجم نوروزی
چکیده
مستندسازی فرآیند تولید در کشاورزی شامل تهیه کلیه اطلاعات و فعالیت‌هایی است که سیر تولید یک محصول از مرحله تهیه بستر بذر تا برداشت را نشان می‌دهد. به این منظور در این پژوهش کلیه عملیات‌های مدیریتی انجام شده از مرحله تهیه بستر بذر تا برداشت برای ارقام محلی برنج از طریق مطالعات میدانی در منطقه بابل واقع در استان مازندران طی سالهای ...
بیشتر
مستندسازی فرآیند تولید در کشاورزی شامل تهیه کلیه اطلاعات و فعالیت‌هایی است که سیر تولید یک محصول از مرحله تهیه بستر بذر تا برداشت را نشان می‌دهد. به این منظور در این پژوهش کلیه عملیات‌های مدیریتی انجام شده از مرحله تهیه بستر بذر تا برداشت برای ارقام محلی برنج از طریق مطالعات میدانی در منطقه بابل واقع در استان مازندران طی سالهای 1394 و 1395 ثبت شد. نتایج نشان داد که از حدود 155 متغیر مورد بررسی، مدل نهایی با شش متغیر مستقل انتخاب شد. در مدل عملکرد، متوسط و حداکثر عملکرد به‌ترتیب 4572 و 6489 کیلوگرم در هکتار تخمین زده شد که با متوسط و حداکثر عملکرد مشاهده شده (4512 و 6100 کیلوگرم در هکتار) قابل مقایسه هستند. کل خلاء عملکرد تخمین زده شده برابر 1977 کیلوگرم در هکتار بود. میزان افزایش عملکرد ناشی از تفاضل عملکرد حالت بهترین و متوسط دو متغیر مشکل آفات و مشکل علف هرز به‌ترتیب برابر هفت و سه درصد از کل افزایش عملکرد (140 و 59 کیلوگرم در هکتار) بود. میزان افزایش عملکرد مربوط به متغیر آیش برابر 62 کیلوگرم در هکتار معادل سه درصد از کل افزایش عملکرد بود. بنابراین، بر اساس یافته‌ها می‌توان بیان کرد که دقت مدل (معادله تولید) مناسب بوده و می‌تواند برای برآورد میزان خلاء عملکرد و تعیین سهم هر یک از متغیرهای محدودیت کننده عملکرد به کار گرفته شود.
برزو کازرانی؛ سعید نواب پور؛ حسین صبوری؛ سیده ساناز رمضانپور؛ خلیل زینلی نژاد؛ علی اسکندری
چکیده
بهمنظور تعیین بهترین شاخص‌های گزینش برای تسهیل عمل انتخاب در مرحلة زایشی 96 لاین جهش‌یافتة (M2) برنج در شرایط متفاوت رطوبتی، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار، در دو محیط، در مزرعة تحقیقاتی دانشگاه گنبد کاووس در سال 1395 اجرا شد. بررسی درصد کاهش میانگین صفات در اثر تنش خشکی، نشان داد که بیشترین آسیب ناشی از تنش خشکی ...
بیشتر
بهمنظور تعیین بهترین شاخص‌های گزینش برای تسهیل عمل انتخاب در مرحلة زایشی 96 لاین جهش‌یافتة (M2) برنج در شرایط متفاوت رطوبتی، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار، در دو محیط، در مزرعة تحقیقاتی دانشگاه گنبد کاووس در سال 1395 اجرا شد. بررسی درصد کاهش میانگین صفات در اثر تنش خشکی، نشان داد که بیشترین آسیب ناشی از تنش خشکی به‌دلیل کاهش تعداد دانه پر، تعداد پنجه و وزن هزار دانه بود. رگرسیون مرحله‌ای نشان داد که در شرایط غرقاب به‌ترتیب صفات وزن هزار دانه، ارتفاع بوته، تعداد دانه پر، تعداد روز تا گل‌دهی، میزان لوله‌شدن برگ پرچم، تعداد پنجه و طول خوشه و در شرایط تنش خشکی به‌ترتیب صفات وزن هزار دانه، تعداد روز تا گل‌دهی، ارتفاع بوته، درصد باروری، طول خوشه، میزان سوختگی برگ پرچم و تعداد پنجه، ویژگی‌های مهم و تأثیرگذار بر عملکرد دانه وارد مدل نهایی رگرسیون چند متغیره شدند. ارزیابی میزان آثار مستقیم و غیرمستقیم صفات بر عملکرد دانه، از روش تجزیة علیت نشان داد که در شرایط غرقاب، وزن هزار دانه به‌دلیل اثر مستقیم و بالا و تعداد دانه پر به‌دلیل اثر غیرمستقیم از طریق وزن هزار دانه می‌تواندبه‌عنوان مهمترین صفات برای افزایش عملکرد دانه، کانون توجه قرار گیرد. در شرایط خشکی صفات وزن هزار دانه و درصد باروری به‌عنوان معیار انتخاب برای بهبود عملکرد دانه معرفی می‌شوند.
ناهید فتحی؛ همت اله پیردشتی؛ مرتضی نصیری؛ اسماعیل بخشنده
چکیده
بهمنظور بررسی اثر اقلیمهای متفاوت محلی بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم بومی و اصلاح شده برنج (’طارم هاشمی‘ و’شیرودی‘) و کمیسازی روابط عملکرد و اجزای عملکرد با شدت تشعشع خورشیدی و دمای هوا در طول دوره رشد، سه آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در سه منطقه بابلسر، آمل و پل‌سفید از شهرستانهای ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثر اقلیمهای متفاوت محلی بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم بومی و اصلاح شده برنج (’طارم هاشمی‘ و’شیرودی‘) و کمیسازی روابط عملکرد و اجزای عملکرد با شدت تشعشع خورشیدی و دمای هوا در طول دوره رشد، سه آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در سه منطقه بابلسر، آمل و پل‌سفید از شهرستانهای استان مازندران در سال 1393 اجرا گردید. نتایج نشان داد که اثر اقلیمهای متفاوت محلی بر برخی از صفات همچون عملکرد دانه، تعداد خوشه، وزن خوشه، طول خوشه، تعداد کل دانه در خوشه و تعداد دانه پر به طور آماری در سطح احتمال یک درصد معنیدار گردید. مزارع پل‌سفید در کلیه صفات نسبت به مزارع آمل و بابلسر از مقادیر عددی پایین‌تری برخوردار بودند که علت آن را می‌توان به وقوع میانگین دمای هوا و شدت تشعشع خورشیدی پایین‌تر در طول دوره رشد برنج به خصوص در مرحله زایشی در این منطقه نسبت داد. کاهش میانگین دمای هوا و شدت تشعشع خورشیدی ناشی از افزایش ارتفاع از سطح آب‌های آزاد، باعث کاهش معنیدار عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک (25-10 درصد وابسته به رقم) در هر دو رقم شد. علاوه بر این، تأثیر کاهش میانگین دمای هوا بر عملکرد دانه بیشتر از شدت تشعشع خورشیدی بود. در مجموع، با استفاده از یافته‌های این مطالعه بهخوبی می‌توان تغییرات عملکرد دو رقم برنج را در اقلیمی‌های متفاوت محلی مورد مطالعه را کمّی‌سازی و همچنین کاهش احتمالی عملکرد برنج به دلیل تأخیر در کشت را نیز برآورد کرد.
فرناز فرجی؛ مسعود اصفهانی؛ محمدرضا علیزاده؛ علی اعلمی
چکیده
بهمنظور ارزیابی صفات مورفولوژیک مرتبط با خوابیدگی بوتهو محتوای کربوهیدراتهای ساقه در ارقام بومی و اصلاح شده برنج، آزمایشی در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مؤسسه تحقیقات برنج کشور (رشت) طی سالهای زراعی 1391 و 1392 اجرا شد. ژنوتیپهای برنج شامل سه رقم بومی (‘هاشمی’، ‘علیکاظمی’ و ‘سنگ جو’)، شش ...
بیشتر
بهمنظور ارزیابی صفات مورفولوژیک مرتبط با خوابیدگی بوتهو محتوای کربوهیدراتهای ساقه در ارقام بومی و اصلاح شده برنج، آزمایشی در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مؤسسه تحقیقات برنج کشور (رشت) طی سالهای زراعی 1391 و 1392 اجرا شد. ژنوتیپهای برنج شامل سه رقم بومی (‘هاشمی’، ‘علیکاظمی’ و ‘سنگ جو’)، شش رقم اصلاح شده (‘خزر’، ‘سپیدرود’، ‘کادوس’، ‘گوهر’، ‘درفک’ و ‘دیلم’) و سه لاین امیدبخش (831، 841 و 416) بودند. نتایج نشان داد که بیشترین مقاومت به شکستگی میانگرههای سوم و چهارم مربوط به رقم اصلاح شده ‘خزر’ بود. بهعلاوه همبستگی مثبت و معنیداری بین متوسط قطر میانگره، نسبت وزن به طول میانگره‌ها و محتوای کربوهیدراتهای غیرمحلول ساقه با مقاومت به شکستگی میانگره سوم و چهارم وجود داشت. همچنین، بین تعداد سلولهای پارانشیمی با محتوای کربوهیدراتهای غیرمحلول در دو مرحله گردهافشانی و رسیدگی همبستگی مثبت و معنیداری مشاهده شد. از سوی دیگر، بین کارایی انتقال مجدد کربوهیدراتها با مقاومت به شکستگی میانگره همبستگی منفی و معنیداری وجود داشت. نتایج تجزیه به عاملها، صفات را در دو گروه مجزا قرار داد. عامل اول به عنوان عامل مقاومت به خوابیدگی نامگذاری و 01/71 درصد از کل واریانس دادهها را شامل شد. عامل دوم با دارا بودن 74/19 درصد از کل واریانس دادهها به عنوان عامل مورفولوژیک حساسیت به خوابیدگی نامگذاری شد. براساس نتایج تحقیق حاضر، به نظر میرسد که قطر متوسط میانگره، ضخامت میانگره و نسبت وزن به طول میانگرههای سوم و چهارم و همچنین خصوصیات شیمیایی ساقه نقش اصلی در مقاومت به خوابیدگی بوته برنج ایفا میکنند.
آتنا قلی پور؛ مهدی قاجار سپانلو؛ محمد علی بهمنیار
چکیده
بهمنظور بررسی تأثیر کاربرد کمپوست زبالۀ شهری و کود شیمیایی بر مقدار تجمع عناصر سنگین در خاک و گیاه برنج، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کاملاً تصادفی در سه تکرار و چهارده تیمار کودی، در مزرعۀ تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در سالهای زراعی 88-1378 اجرا شد. تیمارهای کودی شامل تیمار شاهد، تیمار کود شیمیایی، 15، 30 و 45 ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تأثیر کاربرد کمپوست زبالۀ شهری و کود شیمیایی بر مقدار تجمع عناصر سنگین در خاک و گیاه برنج، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کاملاً تصادفی در سه تکرار و چهارده تیمار کودی، در مزرعۀ تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در سالهای زراعی 88-1378 اجرا شد. تیمارهای کودی شامل تیمار شاهد، تیمار کود شیمیایی، 15، 30 و 45 تن کمپوست بدون کود شیمیایی و 15، 30 و 45 تن کمپوست بههمراه مقادیر 25، 50 و 75 درصد کود شیمیایی بودند. کاربرد دوسالۀ کمپوست در خاک بر مقدار قابل جذب هیچیک از عناصر سنگین افزایش معناداری نداشت، اما در ریشۀ گیاه برنج عنصر سرب، در اندام هوایی سرب، کادمیوم، نیکل و کروم و در دانۀ تنها کادمیوم افزایش معناداری در اثر کاربرد کمپوست نشان داد. در ضمن در تیمار 45 تن کمپوست زبالۀ شهری + 75 درصد کود شیمیایی حداکثر مقدار عناصر سنگین تجمع یافت. ازاینرو با کاربرد کمپوست زبالۀ شهری، مقدار فلز سنگین در خاک و گیاه افزایش یافت، اما غلظت آن‌ها تا دو سال کمتر از محدودۀ سمیت عناصر مورد مطالعه بود.