معصومه گنجی؛ سراله گالشی؛ حمید جباری؛ فروغ سنجریان؛ بنیامین ترابی
چکیده
هدف: تنش آبی از مهمترین عوامل محیطی مؤثر بر فرایندهای حیاتی و عملکرد گیاهان زراعی است. هدف مطالعه بررسی تأثیر تنش آبی بر صفات فیزیولوژیک و بیوشیمیایی ژنوتیپهای گلرنگ بود.روش پژوهش: آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر طی سالهای 99-1397 اجرا شد. تیمارها ...
بیشتر
هدف: تنش آبی از مهمترین عوامل محیطی مؤثر بر فرایندهای حیاتی و عملکرد گیاهان زراعی است. هدف مطالعه بررسی تأثیر تنش آبی بر صفات فیزیولوژیک و بیوشیمیایی ژنوتیپهای گلرنگ بود.روش پژوهش: آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر طی سالهای 99-1397 اجرا شد. تیمارها شامل دو سطح آبیاری (40 و 80 درصد تخلیه آب در دسترس) و سه ژنوتیپ پرنیان، گلدشت و قزاقی بود. کاشت گیاه در ستونهای خاک به ارتفاع 150 و قطر 23 سانتیمتر و آبیاری با سیستم قطرهای انجام شد. فعالیت آنزیمهای آنتیاکسیدانی، تجمع مالوندیآلدهید، پرولین، محتوای نسبی آب، کلروفیل، عملکرد دانه و ترکیب اسیدهای چرب در پایان آزمایش اندازهگیری شد.یافته ها: در اثر تنش آبی، افزایش تجمع پراکسید هیدروژن و مالوندیآلدهید میزان فعالیت آنزیمهای کاتالاز و پراکسیداز را بهترتیب 1 و 5/2 واحد آنزیمی افزایش داد. محتوی پرولین در شرایط تنش آبی حدود 16 برابر افزایش داشت. در مقابل، محتوای نسبی آب برگ کاهش معنیداری نشان داد که سبب افزایش دمای کانوپی و کاهش 70 درصد عملکرد دانه شد. ژنوتیپ قزاقی کمترین میزان افزایش دمای کانوپی در شرایط تنش را داشت و عملکرد پایدارتری نشان داد. بهعلاوه، تحت تنش آبی ترکیب اسیدهای چرب روغن دانه تغییر یافت و مقدار لینولئیکاسید در شرایط تنش آبی 8/1 درصد کاهش داشت.نتیجه گیری: نتایج نشان داد علاوه بر صفات فیزیولوژیک مرتبط با تنش، عدم افزایش نسبت اسیدهای چرب اشباع/غیراشباع نیز شاخص مهمی در شناسایی ژنوتیپهای برتر جهت توسعه کشت تحت شرایط کمآبی میباشد.
حسنا فیاضی؛ ابراهیم زینلی؛ افشین سلطانی؛ بنیامین ترابی
چکیده
یکی از چالشهای مهم مرتبط با کشاورزی و امنیت غذایی، تغییر اقلیم جهانی است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر تغییر اقلیم در آینده بر عملکرد و بهرهوری آب ذرت علوفهای (Zea mays L.) در ایران انجام شد. برای پیشبینی تغییر اقلیم در آینده (2050 میلادی) از دو سناریوی RCP4.5 و RCP8.5 و از دادههای هواشناسی در سالهای 1394-1380 بهعنوان دوره مبنا استفاده ...
بیشتر
یکی از چالشهای مهم مرتبط با کشاورزی و امنیت غذایی، تغییر اقلیم جهانی است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر تغییر اقلیم در آینده بر عملکرد و بهرهوری آب ذرت علوفهای (Zea mays L.) در ایران انجام شد. برای پیشبینی تغییر اقلیم در آینده (2050 میلادی) از دو سناریوی RCP4.5 و RCP8.5 و از دادههای هواشناسی در سالهای 1394-1380 بهعنوان دوره مبنا استفاده شد. پتانسیل عملکرد با استفاده از مدل شبیهسازی گیاهی SSM-iCrop2 و براساس شیوهنامه گیگا برآورد شد و تغییرات اقلیمی برای هر سناریو در مدل شبیهسازی اعمال شد. نتایج نشان داد که تغییر اقلیم براساس هر دو سناریوی یادشده تأثیر قابلاعتنایی بر پتانسیل عملکرد ذرت علوفهای نسبت به شرایط فعلی نداشت و فقط موجب افزایشی معادل 9/0 و 4/1 درصد در دو سناریوی یادشده نسبت به شرایط فعلی (6/85 تن در هکتار) خواهد شد. این نتیجه را میتوان به چهارکربنهبودن این گیاه و در نتیجه عدم تأثیر افزایش CO2 بر رشد و عملکرد آن و همچنین باقیماندن دما در دامنه دماهای بهینه در بیشتر مناطق اقلیمی اصلی تولید ذرت علوفهای در ایران نسبت داد. میزان بهرهوری آب نیز در هر دو سناریو به میزان 4/0 و 6/1 درصد نسبت به شرایط فعلی (4/10 کیلوگرم بر مترمکعب) افزایش مییابد که دلیل احتمالی آن افزایش غلظت CO2 و بستهترشدن روزنهها میباشد. همچنین، بهدلیل آنکه تغییر چندانی در میزان آب مصرفی و تبخیر و تعرق مشاهده نشد میتوان افزایش بهرهوری آب در ذرت علوفهای را به افزایش پتانسیل عملکرد نسبت داد.
سمانه رهبان؛ بنیامین ترابی؛ افشین سلطانی؛ ابراهیم زینلی
چکیده
مطالعه حاضر با هدف برآورد خلأ عملکرد کلزای آبی در ایران، بهعنوان اولین قدم برای برنامهریزی بهمنظور افزایش پایدار تولید این گیاه زراعی مهم در سال 98-1396 در آزمایشگاه مدلسازی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان برای دوره زمانی 1378 تا 1393 انجام شد. برای برآورد خلأ عملکرد از روش ارائهشده در پروژه اطلس جهانی خلأ عملکرد در جهت شناسایی ...
بیشتر
مطالعه حاضر با هدف برآورد خلأ عملکرد کلزای آبی در ایران، بهعنوان اولین قدم برای برنامهریزی بهمنظور افزایش پایدار تولید این گیاه زراعی مهم در سال 98-1396 در آزمایشگاه مدلسازی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان برای دوره زمانی 1378 تا 1393 انجام شد. برای برآورد خلأ عملکرد از روش ارائهشده در پروژه اطلس جهانی خلأ عملکرد در جهت شناسایی پهنههای اقلیمی و همچنین شناسایی ایستگاههای هواشناسی مهم در مناطق تولید کلزا در کشور استفاده شد. عملکـرد واقعی برای کلزای آبی در مناطق اصلی کشت آن در کشور بین 1184 تا 2358 کیلوگرم در هکتار میباشد. دامنه عملکرد پتانسیل کلزای آبی 3823 تا 6520 کیلوگرم در هکتار برآورد شد. بالاترین عملکرد پتانسیل در استانهای همدان و لرستان محاسبه و کمترین آن مربوط به جلگه خوزستان بود. دامنه خلأ عملکرد در اقلیمهای اصلی کشت آن در کشور 2480 تا 4365 کیلوگرم در هکتار یعنی بین 53 تا 77 درصد خلأ و بهطور متوسط 3276 کیلوگرم در هکتار معادل 65 درصد خلأ عملکرد برآورد شد. با در نظرگرفتن عملکرد قابلحصول بهعنوان عملکرد هدف، بین 1544 تا 3208 و بهطور متوسط 2261 کیلوگرم در هکتار عملکرد قابلحصول وجود دارد. بزرگبودن خلأ عملکرد، بیانگر این است که از ظرفیت تولید گیاهان زراعی در کشور بهخوبی استفاده نمیشود. بررسی دلایل و روشهای رفع خلأ عملکرد موجود و استفاده از راهکارهای مدیریتی کارآمد بهمنظور دستیابی به عملکردهای بالاتر از لحاظ اقتصادی و امنیت غذایی در کشور بسیار دارای اهمیت است.
بنیامین ترابی؛ نجیب الله ابراهیمی؛ افشین سلطانی؛ ابراهیم زینلی
چکیده
پژوهش حاضر بهمنظور تخمین پارامترهای مدل SSM_iCrop و ارزیابی کارایی آن در پیشبینی رشدونمو گیاه باقلا در شرایط آبوهوایی گرگان انجام شد. این پژوهش روی گیاه باقلا "رقم برکت" بهصورت اسپلت پلات در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال زراعی 95-1394 انجام شد. فاکتورهای ...
بیشتر
پژوهش حاضر بهمنظور تخمین پارامترهای مدل SSM_iCrop و ارزیابی کارایی آن در پیشبینی رشدونمو گیاه باقلا در شرایط آبوهوایی گرگان انجام شد. این پژوهش روی گیاه باقلا "رقم برکت" بهصورت اسپلت پلات در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال زراعی 95-1394 انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل تاریخ کاشت (6 آذرماه، 4 دیماه و 11 بهمنماه) و تراکم بوته (5، 15، 25 و 35 بوته در مترمربع) بودند. پارامترهای مربوط به مراحل فنولوژی، گسترش و پیرشدن سطح برگ، تولید و توزیع ماده خشک و موازنه آب با استفاده از دادههای آزمایش حاضر و دیگران تخمین زده شدند. نتایج ارزیابی مدل نشان داد مدل بهخوبی میتواند روز تا گلدهی (8/3RMSE = و 1/4CV=)، روز تا رسیدگی (9/11RMSE = و 1/8CV = )، تعداد گره روی ساقه اصلی (7/1RMSE = و 0/10CV = )، شاخص سطح برگ (8/0RMSE = و 8/28CV =)، عملکرد بیولوژیک (5/158RMSE = و 6/21CV = ) و عملکرد دانه (6/118RMSE = و 7/24CV = ) را پیشبینی کند. بنابراین میتوان از مدل SSM_iCrop برای بررسی وضعیت مدیریت زراعی و تجزیه و تحلیل رشد و عملکرد باقلا در شرایط گرگان استفاده کرد.
یونس محمدنژاد؛ مجید بصیرت؛ حسین حاجی ابایی؛ بنیامین ترابی
چکیده
در زمینهای زراعی واقع در اطراف سد گلستان، تناوب زراعی رعایت نمیشود و حاصلخیزی خاک آنها در خطر است. با توجه به اهمیت تغذیه کودی گندم، هدف از این آزمایش، بررسی وضعیت تغذیهای خاکهای این منطقه و تعیین نیاز کودی با تأکید بر عناصر غذایی پر مصرف بود. نیاز کودی این زمینها با استفاده از مدل QUEFTS در سال زراعی 97- 1396 تعیین شد. ابتدا، 30 قطعه ...
بیشتر
در زمینهای زراعی واقع در اطراف سد گلستان، تناوب زراعی رعایت نمیشود و حاصلخیزی خاک آنها در خطر است. با توجه به اهمیت تغذیه کودی گندم، هدف از این آزمایش، بررسی وضعیت تغذیهای خاکهای این منطقه و تعیین نیاز کودی با تأکید بر عناصر غذایی پر مصرف بود. نیاز کودی این زمینها با استفاده از مدل QUEFTS در سال زراعی 97- 1396 تعیین شد. ابتدا، 30 قطعه زمین کشاورزی که توسط آب سد گلستان آبیاری میشوند، انتخاب گردید. در هر قطعه زمین یک قطعه کوچکتر نیز مشخص گردید و در آن هیچ کودی استفاده نشد. کلیه عملیات کاشت و داشت بهروش متداول کشاورز انجام گرفت. از هر قطعه زمین (کودپاشیشده و نشده) با استفاده از کادر یک مترمربعی، پنج نمونه کفبر شده و عملکرد دانه و غیردانه و غلظت نیتروژن، پتاسیم و فسفر آنها اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که میانگین نیتروژن، فسفر و پتاسیم جذبشده توسط قسمت هوایی گیاه بهترتیب 54، 5/19 و 98 کیلوگرم در هکتار و عملکرد متوسط دانه گندم در مزارع موردمطالعه، برابر با 4150 کیلوگرم در هکتار بود. با توجه به مدل QUEFTS، برای تولید 1000 کیلوگرم دانه گندم بهترتیب میزان 13، 5/4 و 22 کیلوگرم نیتروژن، فسفر و پتاسیم لازم بود. لذا با توجه به مطلوببودن نتایج اعتبارسنجی مدل QUEFTS، توصیه میشود در این منطقه برای تولید حدود 5000 کیلوگرم در هکتار دانه گندم، 325 کیلوگرم در هکتار کود اوره و 195 کیلوگرم در هکتار کود سوپر فسفات تریپل و 60 کیلوگرم در هکتار کود سولفات پتاسیم استفاده گردد.
محسن ملک؛ فرشید قادری فر؛ بنیامین ترابی؛ حمیدرضا صادقی پور
چکیده
بهمنظور بررسی تأثیر روشهای خشککردن (تیمارهای پسابیدگی)، تیمارهای شوک حرارتی و تنش اسمزی بر قابلیت حیات بذرهای پرایمشدهی ارقام کلزا، آزمایشی در آزمایشگاه تحقیقات بذر دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال 97-1396 انجام شد. در این مطالعه بذرهای سه رقم کلزا بانامهای دیکا-ایکسپاور، تراپر و هایولا50، بلافاصله پس از ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تأثیر روشهای خشککردن (تیمارهای پسابیدگی)، تیمارهای شوک حرارتی و تنش اسمزی بر قابلیت حیات بذرهای پرایمشدهی ارقام کلزا، آزمایشی در آزمایشگاه تحقیقات بذر دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال 97-1396 انجام شد. در این مطالعه بذرهای سه رقم کلزا بانامهای دیکا-ایکسپاور، تراپر و هایولا50، بلافاصله پس از پرایمینگ، در معرض تیمارهای مختلف پسابیدگی، شوک حرارتی و پتانسیل اسمزی قرار گرفتند. سپس بهمنظور بررسی قابلیت حیات بذرهای تیمارشده با روشهای مختلف پرایمینگ و شرایط مختلف در مرحلهی خشک کردن بذرهای پرایمشده، در معرض آزمون زوال کنترلشده قرار گرفتند و درنهایت با استفاده از برازش مدل لجستیک سه پارامتره به دادههای درصد جوانهزنی طی آزمون زوال کنترلشده؛ زمان کاهش جوانهزنی بذرها به 50 درصد محاسبه و بهعنوان معیار مقایسهی قابلیت حیات بذرها قرار گرفت. نتایج نشان داد پاسخ ارقام کلزا به تیمارهای مختلف، متفاوت بود. بهطورکلی تیمارهای شوک حرارتی توانستند در رقمهای دیکا-ایکسپاور و تراپر بسیار مفید واقعشده و منجر به افزایش قابلیت ماندگاری بذرها شوند. در مقابل تیمارهای تنش اسمزی اغلب دارای اثرات منفی بر ماندگاری بذرهای تمامی ارقام داشتند. همچنین پرایمینگ به روش اسموپرایمینگ و خشککردن بذرها بهروش آرام دارای اثرات منفی بیشتری نسبت به هیدروپرایمینگ و خشککردن سریع بودند.
آسیه سیاهمرگویی؛ بنیامین ترابی؛ عیدمحمد سهرابی راد؛ سید مجید عالیمقام
چکیده
بهمنظور بررسی عوامل مؤثر در کاهش عملکرد سویا، نسبت به عملکرد قابل حصول، آزمایشی به صورت پیمایشی با استفاده از 50 مزرعه سویا در شهرستان کلاله در تابستان سال 1394 انجام گردید. نمونهبرداری از علفهای هرز در اوایل فصل رشد سویا بر اساس الگوی دبلیو انجام شد. در این پژوهش کلیه اطلاعات مربوط به مدیریت زراعی شامل مساحت اراضی، عملیات تهیه ...
بیشتر
بهمنظور بررسی عوامل مؤثر در کاهش عملکرد سویا، نسبت به عملکرد قابل حصول، آزمایشی به صورت پیمایشی با استفاده از 50 مزرعه سویا در شهرستان کلاله در تابستان سال 1394 انجام گردید. نمونهبرداری از علفهای هرز در اوایل فصل رشد سویا بر اساس الگوی دبلیو انجام شد. در این پژوهش کلیه اطلاعات مربوط به مدیریت زراعی شامل مساحت اراضی، عملیات تهیه بستر بذر، تاریخ کاشت، روش کاشت، رقم مورد استفاده، محل تهیه بذر، میزان بذر مصرفی، روش مبارزه با علف هرز، نوع، مقدار و زمان مصرف علفکش، در قالب پرسشنامه و در طول فصل رشد از طریق پرسش از کشاورزان جمعآوری و تکمیل شد. در پایان فصل رشد میزان عملکرد ثبت گردید. از میان پارامترهای مختلف مورد بررسی مساحت مزرعه، مقدار بذر مصرفی، استفاده از بذر گواهیشده، تاریخ کاشت، علف هرز کنجدشیطانی و علف هرز قیاق تأثیر معنیداری بر عملکرد سویا داشتند. نتایج نشان داد بین حداقل عملکرد تخمین زده شده با مدل (1039 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد مطلوب (2036 کیلوگرم در هکتار)، 996 کیلوگرم در هکتار خلأ وجود دارد. سهم عدم استفاده از بذرهای گواهی شده در ایجاد این میزان خلأ عملکرد 07/23 درصد، تاریخ کاشت دیرهنگام 04/15 درصد، مقدار مصرف کم بذر 54/11 درصد، مساحت کم مزارع 62/7 درصد، حضور علفهرز قیاق و کنجد شیطانی به ترتیب 47/12 و 25/30 درصد بود. بنابراین با بهینهسازی موارد ذکرشده میتوان خلأ عملکرد را کاهش داد و عملکرد را به دو برابر افزایش داد.
نجیب الله ابراهیمی؛ بنیامین ترابی؛ افشین سلطانی؛ ابراهیم زینلی
چکیده
برای آنالیز رشد گیاه در طول فصل رشد به دادههای سطح برگ و تجمع مادة خشک نیاز است. استفاده از مدلهای رگرسیون غیرخطی مثل بتا، لجستیک، گمپرتز، ریچاردز، نماییخطیبریده و نماییخطیمتقارن بهدلیل داشتن پارامترهایی با مفهوم فیزیولوژیک در آنالیز رشد درحال گسترش هستند. هدف از انجام تحقیق حاضر، ارزیابی مدلهای رگرسیونی غیرخطی مختلف، ...
بیشتر
برای آنالیز رشد گیاه در طول فصل رشد به دادههای سطح برگ و تجمع مادة خشک نیاز است. استفاده از مدلهای رگرسیون غیرخطی مثل بتا، لجستیک، گمپرتز، ریچاردز، نماییخطیبریده و نماییخطیمتقارن بهدلیل داشتن پارامترهایی با مفهوم فیزیولوژیک در آنالیز رشد درحال گسترش هستند. هدف از انجام تحقیق حاضر، ارزیابی مدلهای رگرسیونی غیرخطی مختلف، برای بررسی روند شاخص سطح برگ و تولید ماده خشک و برآورد پارامترهای مربوط به آنالیز رشد است. مطالعه روی گیاه باقلا رقم «برکت» بهصورت طرح اسپلیت - پلات در قالب طرح پایة بلوکهای کامل تصادفی، با سه تاریخ کاشت و چهار تراکم در چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان اجرا شد. معیار AICc نشان داد که مدل بتا نسبت به مدل لجستیک برای دادههای سطح برگ برازش بهتری داشت. طبق این مدل در تراکمهای مختلف LAImax بین 3/2 تا 3/5، tm بین 9/131 تا 2/144 و te بین 7/158 تا 5/163 روز پس از کاشت متغیر بود. معیار AICc برای دادههای تولید ماده خشک نشان داد که مدل بتا نسبت به مدلهای گمپرتز و لجستیک در ارزیابی روند تولید ماده خشک بهتر بود. طبق این مدل Wmax در تراکمهای مختلف بین 1/725 تا 3/1484 گرم در مترمربع، tm بین 3/138 تا 4/146 و te بین 6/162 تا 0/179 روز پس از کاشت متغیر بود. نتایج نشان داد عملکرد دانه از 231 تا 2744 گرم در مترمربع متغیر بود و با افزایش تراکم در هر تاریخ کاشت عملکرد دانه روند افزایشی نشان داد. تغییرات عملکرد تحت تأثیر مستقیم حداکثر شاخص سطح برگ، حداکثر تجمع ماده خشک و سرعت رشد محصول قرار گرفت..
علی منصوری راد؛ علی نخزری مقدم؛ افشین سلطانی؛ علی راحمی کاریزکی؛ بنیامین ترابی
چکیده
یکی از عمدهترین مشکلات تولید سویا در استان گلستان اختلاف قابلتوجه بین عملکرد واقعی کشاورزان و عملکرد قابل وصول (خلاء عملکرد) است که در سالهای اخیر این اختلاف در مزارع سویا در مناطق تولید این محصول چشمگیر بوده است. بنابراین، شناسایی عوامل محدودکننده و خلاء عملکرد دارای اهمیت ویژهای است. بدین منظور مطالعهای در شهرستان کلاله ...
بیشتر
یکی از عمدهترین مشکلات تولید سویا در استان گلستان اختلاف قابلتوجه بین عملکرد واقعی کشاورزان و عملکرد قابل وصول (خلاء عملکرد) است که در سالهای اخیر این اختلاف در مزارع سویا در مناطق تولید این محصول چشمگیر بوده است. بنابراین، شناسایی عوامل محدودکننده و خلاء عملکرد دارای اهمیت ویژهای است. بدین منظور مطالعهای در شهرستان کلاله و در 73 مزرعه به صورت پیمایشی و براساس روش تحلیل مقایسه کارکرد انجام شد. در این مطالعه تمامی اطلاعات مربوط به عملیات مدیریتی، خصوصیات خاک و وضعیت اجتماعی – اقتصادی کشاورزان ثبت و اندازهگیری شدند. سپس با استفاده از رگرسیون گام به گام، رابطه بین عملکرد و تمامی متغیرها بررسی شد. نتایج نشان داد که بین عملکرد کشاورزان و عملکردی که میتوانند برداشت کنند، 4/2606 کیلوگرم در هکتار فاصله (خلاء) وجود دارد. نتایج آزمایش حاضر نشان داد که شش عامل محدودکننده عملکرد سویا در شهرستان کلاله شامل تجربه کشاورز، زیر خاک کردن بقایا، تاریخ کاشت، آبیاری بارانی، مقدار آب مصرفی و تراکم بوته بهترتیب 1/30، 1/5، 7/14، 8/13، 8/13 و 5/22 درصد خلاء عملکرد ایجاد میکنند. در این تحقیق از بین شش عاملی که عملکرد قابل حصول سویا را محدود کرده است پنج متغیر، عوامل مدیریتی هستند که در صورت بهینهسازی این عوامل مدیریتی میتوان عملکرد سویا را در منطقة کلاله تا 70 درصد افزایش داد.